UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 08 grudnia 2015 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił wnioskodawcy H. G. prawa do emerytury wskazując, iż wnioskodawca udowodnił jedynie 9 lat, 2 miesiące i 29 dni okresów pracy w szczególnych warunkach, zamiast wymaganych 15 lat. Zakład podał, iż nie zaliczył do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach pracy wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) od 06 grudnia 1978 r. do 21 września 1980 r. oraz od 13 stycznia 1982 r. do 16 stycznia 1989 r., gdyż w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 30 stycznia 1989 r. powołano się na zarządzenie, które utraciło moc prawną, a ponadto charakter pracy nie został określony ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji H. G. wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu podał, iż nieistniejący już pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach podał, że praca była wykonywana na stanowisku elektromontera linii napowietrznych średnich i niskich napięć, wymienionym w wykazie A, dziale II, poz. 1 pkt 2 zarządzenia nr 55 Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 14 lipca 1983 r., które na ten czas utraciło moc, nie mniej jednak obowiązujące w dacie wystawiania tego świadectwa zarządzenie nr 16 Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w wykazie A dziale II pod poz. 1 pkt 2 w dalszym ciągu wymieniało stanowisko elektromontera linii napowietrznych średnich i niskich napięć, co pozwala na uznanie, iż jego praca była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Wnioskodawca podał też, że do jego obowiązków należały naprawy, remonty, budowanie nowych linii elektroenergetycznych w terenach niezabudowanych w warunkach ekstremalnych, gdyż w tamtych czasach pracodawca nie dysponował podnośnikami, w związku z czym na słupy elektryczne elektromonter wspinał się przy pomocy „słupołazów”. Praca ta była bardzo niebezpieczna i uciążliwa, wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co pozwala na uznanie jej za pracę w szczególnych warunkach, którą wymienia rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w wykazie A w dziale II.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie, podnosząc te same argumenty co w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca H. G., urodzony dnia (...), wiek 60 lat ukończył z dniem (...) Na dzień 01 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił 26 lat, 8 miesięcy i 18 dni ogólnego stażu pracy, w tym: 26 lat, 3 miesiące i 12 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy i 6 dni okresów nieskładkowych. Wnioskodawca nie jest członkiem OFE.

Dnia 26 listopada 2015 r. H. G. złożył wniosek o przyznanie emerytury w tzw. obniżonym wieku emerytalnym. Na skutek tego wniosku ZUS Oddział w L. decyzją z dnia 08 grudnia 2015 r. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury.

(b e z s p o r n e, nadto akta emerytalne ZUS)

H. G. ukończył (...) Szkołę Zawodową w zawodzie kierowcy –mechanika.

W dniu 06 grudnia 1978 r. wnioskodawca podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) Zakład w Ś. na stanowisku pomocnika elektromontera. Przedsiębiorstwo zajmowało się budową sieci i stacji elektrycznych, budową linii od podstaw. W celu budowy linii napowietrznych należało dostarczyć specjalnymi pojazdami słupy, po ich rozłożeniu, uzbroić słupy, przykręcić do nich konstrukcje. Należało wykopać dół przy użyciu świdra, albo ręcznie. Słupy do pionu ustawiano przy użyciu dźwigu. Potem następowało rozciąganie przewodów na słupach. Wymienione prace wnioskodawca wykonywał w brygadzie kilkuosobowej. Największa ilość osób potrzebna była „na ziemi” do przygotowania miejsca, uzbrojenia słupów i skręcenia konstrukcji oraz do prawidłowego osadzenia słupa. Później już tylko jedna osoba z brygady wchodziła na słup przy użyciu „słupowłazów” i tam zajmowała się montażem przewodów napowietrznych średniego i niskiego napięcia. Szacunkowo praca „na wysokości” zajmowała ok. połowy czasu pracy. Przedsiębiorstwo, w którym zatrudniony był wnioskodawca, dodatkowo po upływie roku wykonywało jednorazowo przegląd pogwarancyjny zmontowanych wcześniej sieci. Przedsiębiorstwo nie zajmowało się eksploatacją tych sieci.

Z dniem 22 września 1980 r. powierzono wnioskodawcy obowiązki kierowcy samochodu, dłużycy w Bazie Ś.. W ramach obowiązków kierowcy ubezpieczony kierując samochodami ciężarowymi marki S. i K., o masie całkowitej powyżej 3,5 tony, przewoził słupy i konstrukcje elektryczne. Pracę tę wnioskodawca wykonywał do dnia 11 stycznia 1982 r. Z dniem 12 stycznia 1982 r. wnioskodawca ponownie został przeniesiony na stanowisko pomocnika elektromontera i na tym stanowisku pracował do dnia 30 września 1986 r. W dniu 01 października 1986 r. pracodawca powierzył ubezpieczonemu stanowisko elektromontera.

W dniu 16 kwietnia 1987 r. wnioskodawca uzyskał tytuł mistrza w zawodzie elektromonter i w charakterze elektromontera pracował do dnia 16 stycznia 1989 r. W ramach obowiązków na tym stanowisku H. G. wykonywał montaż i stawianie słupów linii średniego i niskiego napięcia oraz stacji transformatorowych, mechaniczne i ręczne naciąganie i regulacja przewodów linii średnich i niskich napięć, montaż przyłączy i instalacji elektrycznych, demontaż słupów.

W dniu 30 stycznia 1989 r. pracodawca wystawił świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym wskazał, że H. G.w okresach od 06 grudnia 1978 r. do 21 września 1980 r. i od 13 stycznia 1982 r. do 16 stycznia 1989 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych na stanowisku elektromontera linii napowietrznych średnich i niskich napięć, określoną w wykazie A, dziale II, poz. 1, pkt 2 zarządzenia nr 55 Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 14 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

D o w ó d: w aktach osobowych:

- umowa o pracę, angaże, zakres obowiązków na stanowisku elektromontera, odpis świadectwa ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej, odpis dyplomu mistrzowskiego, świadectwo pracy, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach,

zeznanie świadka W. S., k. 24v, e-protokół z 19.04.2016 r. 00:05:14 i nast.,

wyjaśnienia wnioskodawcy, k. 24v, e-protokół z dn.19.04.2016 r. 00:11:55 i nast.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Obowiązująca od 01 stycznia 1999 r. ustawa o emeryturach i rentach z FUS przewiduje różne podstawy nabycia prawa do emerytury, uzależniając je od daty urodzenia ubezpieczonego. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. – jak wnioskodawca – generalnie nabywają prawo do emerytury powszechnej w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego, który został określony w art. 24 tej ustawy. W przypadku mężczyzn urodzonych po dniu 30 września 1953 r. wiek ten wynosi co najmniej 67 lat (art. 24 ust. 1b pkt 20).

Ustawa emerytalna dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. przewiduje dodatkowo możliwość nabycia prawa do emerytury w tzw. obniżonym wieku emerytalnym, z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze na podstawie art. 184 tej ustawy. Wobec nieosiągnięcia przez wnioskodawcę powszechnego wieku emerytalnego, sporną kwestią pozostawało więc, czy spełnia on warunki do nabycia świadczenia tzw. obniżonym wieku emerytalnym.

Zgodnie z treścią przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa wyżej, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu.

Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 32 ust. 1 cyt. ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym przepisie, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Wykazanie ogólnego i szczególnego stażu pracy w wymiarze wyższym niż 25 i 15 lat nie mają znaczenia dla ustalenia samego prawa do świadczenia, a jedynie wpływają na jego wysokość.

Jak wynika z niespornych ustaleń faktycznych, wiek 60 lat wnioskodawca ukończył w dniu (...), nie przystąpił do OFE oraz posiada wymagany ogólny okres zatrudnienia 25 lat. Sporne w sprawie pozostawało jedynie, czy H. G. ma wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy zakwestionował okres jego pracy od 06 grudnia 1978 r. do 21 września 1980 r. oraz od 13 stycznia 1982 r. do 16 stycznia 1989 r. w Przedsiębiorstwie (...) jako okres pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca w odwołaniu twierdził, że pracując we wskazanych okresach na stanowisku elektromontera linii napowietrznych średnich i niskich napięć, spełnił warunek 15 lat wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach, albowiem praca na tym stanowisku jest pracą w szczególnych warunkach ujętą wykazie A w dziale II załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 litego 1983 r.

W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał nie uzasadnia ustalenia, że wnioskodawca na dzień wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., tj. na dzień 01 stycznia 1999 r., spełnił warunek posiadania stażu 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Przekonują o tym nie budzące wątpliwości dokumenty jakie znajdują się w aktach osobowych ubezpieczonego z okresu jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Zakład w Ś.. Jasno z nich wynika, że w okresie zatrudnienia w tym Przedsiębiorstwie charakter pracy ubezpieczonego podlegał zmianom. Początkowo wykonywał pracę pomocnika elektromontera (od 06 grudnia 1978 r. do 21 września 1980 r.), następnie kierowcy samochodu ciężarowego (od 22 września 1980 r. do 11 stycznia 1982 r.) i ponownie pomocnika elektromontera (od 12 stycznia 1982 r. do 30 września 1986 r.), zaś ostatnio elektromontera (od 01 października 1986 r. do 16 stycznia 1989 r.). Nie przekonują przy tym zeznania świadka W. S. oraz twierdzenia wnioskodawcy, sugerujące, że praca pomocnika elektromontera niczym nie różniła się od pracy elektromontera. Gdyby istotnie tak było, pracy pomocnika elektromontera i elektromontera nie rozróżniałby sam pracodawca. Od razu powierzyłby wnioskodawcy pracę elektromontera. Zeznania na powyższą okoliczność świadka W. S. nie przekonują również dlatego, że świadek ten w Przedsiębiorstwie (...) Zakład w Ś. zatrudniony był jedynie w początkowym okresie zatrudnienia wnioskodawcy, tj. tylko do 1982 r. Nie mógł mieć dokładnej wiedzy nie tylko na temat kolejno zajmowanych przez ubezpieczonego stanowisk, ale też czasu ich zajmowania. Wątpliwe jest więc, aby wiarygodnie relacjonował charakter pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w całym spornym okresie, a szczególności po roku 1982, kiedy już nie pracował w Przedsiębiorstwie (...). W ocenie Sądu również nieprzekonywująca jest relacja wnioskodawcy, że pracując jako pomocnik elektromontera wykonywał taką samą pracę jak elektromonter. Pamiętać bowiem należy, że praca elektromontera należała i należy do prac związanych z bezpośrednim narażeniem na porażenie prądem i to o wysokich wartościach. Powszechnie wiadomy jest fakt, że do wykonywania pracy elektromontera przy montażu urządzeń elektrycznych wymagane są uprawnienia SEP, potwierdzone egzaminem. Wątpliwe zatem jest, aby tak odpowiedzialną pracę pracodawca powierzył pomocnikowi elektromontera, nie posiadającemu formalnych kwalifikacji do wykonywania takiej pracy. Na podkreślenie zasługuje fakt, że podejmując pracę w charakterze pomocnika elektromontera posiadał uprawnienia zawodowe jedynie w zawodzie kierowcy–mechanika. Dyplom mistrza w zawodzie elektromontera zdobył dopiero w dniu 16 kwietnia 1987 r., a więc pod koniec zatrudnienia w wymienionym Przedsiębiorstwie. Ewidentne zatem rozróżnienie w Przedsiębiorstwie (...) stanowisk pomocnika elektromontera i elektromonter nie było przypadkowe i nie ma żadnych podstaw, by stanowiska te uznawać za tożsame.

Niezależnie od powyższego wskazać też należy, że zebrany w sprawie materiał, w szczególności wyjaśnień wnioskodawcy, nie dał też podstaw do uznania, że pracując na stanowisku pomocnika elektromontera wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach określone w wykazie A, Dział II załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., tj. prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczenia na zasadach określonych w tymże rozporządzeniu, są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku, nie wykonuje czynności niezwiązanych z tym stanowiskiem, ale stale, tj. ciągle, wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok SN z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, OSNP 1998 nr 21, poz. 638). Pamiętać przy tym należy, że skorzystanie z możliwości przejścia na emeryturę przy obniżonym wieku jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dlatego wymagana jest ścisła interpretacja przepisów w tym zakresie, przy czym jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 grudnia 1997r. (II UKN 417/97), tylko praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze na stanowiskach wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wykonywana stale i w pełnym wymiarze uzasadnia skorzystanie z uprawnienia do wcześniejszej emerytury.

Z wyjaśnień ubezpieczonego wynikało, że montażem słupów elektrycznych zajmowała się kilkuosobowa brygada, z której tylko jeden członek wykonywał pracę „na słupie” przy montażu linii napowietrznej. Praca „na słupie” zajmowała około połowę czasu pracy obowiązującego na stanowisku. Drugą połowę czasu pracy zajmowały czynności przygotowawcze, takie jak zrobienie wykopów, uzbrojenie słupów, połączenie konstrukcji, osadzenie słupów. W takim stanie rzeczy nie można uznać, iż wnioskodawca wykonywał pracę przy montażu urządzeń elektroenergetycznych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Powyższe sprawia, że do okresów pracy w szczególnych warunkach nie można zaliczyć okresów pracy, w których ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku pomocnika elektromontera, tj. od 6 grudnia 1978 r. do 21 września 1980 r. i od 12 stycznia 1982 r. do 30 września 1986 r.

Za pracę w szczególnych warunkach mogłaby być uznana praca wnioskodawcy świadczona w okresie od 22 września 1980 r. do 11 stycznia 1982 r. (a więc przez 1 rok, 3 miesiące i 20 dni), kiedy ubezpieczony wykonywał pracę kierowcy samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 3,5 tony, tj. wykonywał pracę określoną w wykazie A, Dział VIII pod poz. 3. Nie mniej jednak uznanie tej pracy za pracę w szczególnych warunkach, jak również pracy na stanowisku elektromontera (tj. od dnia 1 października 1986 r. do dnia 16 stycznia 1989 r.) nie jest wystarczające do uznania, iż spełnił on ustawowy warunek posiadania wymaganego 15-letniego stażu pracy. Okresy te w łącznym wymiarze 3 lat, 7 miesięcy i 6 dni, łącznie z okresem uznanym przez ZUS (tj. 9 lat, 2 miesięcy i 29 dni) wynoszą bowiem 12 lat, 10 miesięcy i 5 dni. W tych okolicznościach rozważania w zakresie oceny charakteru pracy wnioskodawcy na stanowisku elektromontera są bezprzedmiotowe, bowiem niezależnie od dokonanej w tym zakresie oceny, oparta na ustaleniu wskazującym na brak wymaganego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, decyzja odmowna jest uzasadniona.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c., pozbawione uzasadnionych podstaw odwołanie oddalił.

SSO Krzysztof Główczyński

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE