UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 kwietnia 2015 roku powodowie F. S. i M. R. wnieśli przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. pozew o zapłatę kwoty 1600 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 27 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty, a także złożyli wniosek o zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazali, że w dniu 7 listopada 2013 roku doszło do kolizji drogowej w wyniku której uszkodzeniu uległ samochód marki H. należący do A. P.. Szkoda była całkowita. Sprawca zdarzenia posiadał polisę od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń. Uszkodzony pojazd poszkodowana wykorzystywała w życiu prywatnym oraz zawodowym. Z tego względu A. P. wynajęła u powodów pojazd zastępczy, cenę za dobę najmu ustalono na kwotę 250 złotych netto. Najem trwał 30 dni, z tego tytułu wystawiona faktura VAT na kwotę 9 225 złotych brutto. Pozwana za zasadny uznała 18-dniowy okres najmu, przy dobowej stawce najmu w wysokości 179 złotych netto i z tego względu wypłaciła powodom kwotę 3963,06 złotych tytułem odszkodowania.

Dnia 5 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem powodów.

W przepisanym terminie pozwana złożyła sprzeciw, w którym wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu zarzuciła powodom brak legitymacji procesowej, wskazując, że zawarta umowa przelewu wierzytelności jest nieważna. W dalszej części stwierdziła, że zwrot kosztów najmu za wskazany przez powodów okres jest niezasadny, ponieważ poszkodowana nie dopełniła obowiązku minimalizacji szkody, a nadto wskazała, że dobowa stawka najmu jest wygórowana.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 listopada 2013 roku doszło do kolizji drogowej w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki H. (...) o numerze rejestracyjnym (...), należący do poszkodowanej A. P.. Pojazd został uszkodzony przez sprawcę posiadającego polisę od odpowiedzialności cywilnej w (...) spółce akcyjnej w W..

-niesporne

Uszkodzony pojazd był klasy (...). Szkoda miała charakter całkowity. Wartość rynkową pojazdu przed zdarzeniem szkodowym wyceniono na kwotę 4100 złotych, natomiast wartość pozostałości na kwotę 700 złotych. Dnia 9 grudnia 2013 roku pozwana wypłaciła kwotę 3300 złotych tytułem odszkodowania za wystąpienie szkody całkowitej, następnie decyzją z dnia 3 lutego 2014 roku poinformowała o wypłacie dodatkowo kwoty 100 złotych z tego tytułu.

Dowód:

-decyzja, k. 9;

- potwierdzenie przelewu, k. 10;

-wycena, k. 40-41v.;

-opinia biegłego W. S., k. 89-97;

Uszkodzony pojazd był niezbędny poszkodowanej w życiu prywatnym i zawodowym, w tym m.in. do dojazdów do pracy i codziennych zakupów. Z tego względu w dniu 9 listopada 2013 roku A. P. zawarła z powodami umowę najmu pojazdu zastępczego, strony ustaliły dobową cenę najmu na kwotę 250 złotych netto. Poszkodowana wynajmowała pojazd w okresie od dnia 9 listopada 2013 roku do dnia 10 grudnia 2013 roku (32 dni). Z tego tytułu powodowie wystawili poszkodowanej fakturę VAT na łączną kwotę 9225 złotych brutto (7500 złotych netto).

Dowód:

-oświadczenie, k. 10v.;

-umowa najmu, k. 11;

-potwierdzenie, k. 11 v.;

-faktura VAT, k. 12.

Zapłata nastąpiła w formie bezgotówkowej, mianowicie dnia 12 grudnia 2013 roku poszkodowana przelała na powodów wierzytelność, która jej przysługiwała z tytułu wystawionej faktury VAT.

Dowód:

-umowa cesji, k. 18v.

Pismem z dnia 18 grudnia 2013 roku powodowej wezwali pozwaną do zapłaty kwoty 9225 złotych tytułem rekompensaty kosztów najmu pojazdu zastępczego. Dnia 3 lutego 2014 roku pozwana wydała decyzję, w której przyznała kwotę 3963,06 złotych, uznając za zasadny 18-dniowy okres najmu, przy dobowej stawce w wysokości 179 złotych netto. W uzasadnieniu wskazała, że czas od dnia rozpoczęcia najmu do dnia wysłania pisma informującego o szkodzie całkowitej wyniósł 6 dni, czas na dostarczenie korespondencji 5 dni, a na zagospodarowanie pojazdu po szkodzie 7 dni. Dnia 4 lutego 2014 roku kwota 3963,06 złotych została zaksięgowana na rachunku powodów. Pismem z dnia 17 lutego 2014 roku powodowie wezwali pozwaną do zapłaty kwoty 5261,94 złotych tytułem pełnej rekompensaty kosztów najmu pojazdu zastępczego. Pozwana podtrzymała swoje wcześniejsze stanowisko w sprawie.

Dowód:

-pismo, k. 13

-decyzja, k. 9

-potwierdzenie przelewu, k. 12 v.;

-pismo, k. 15;

-pismo, k. 18.

Uwzględniając 18-dniowy okres najmu, samochody marki H. (...) oraz inne klasy (...) były oferowane w wiodących wypożyczalniach samochodów na rynku lokalnym poszkodowanego w 2013 roku, w opcji pełnego ubezpieczenia, bez limitu dziennego kilometrów wg stawki dobowej wynoszącej od około 190 do około 252 złotych netto. Uwzględniając najem od 18 do 30 dni, w opcji pełnego ubezpieczenia, bez limitu dziennego kilometrów oraz z wykupionym udziałem własnym w szkodach, cena za dzień najmu kształtowała się w przedziale od 225 do 287 złotych netto za dobę najmu. Stawka najmu poniesiona przez powodów w kwocie 250 złotych netto za dobę nie była zawyżona i zawierała się w przedziale stawek stosowanych na lokalnym rynku w 2013 roku dla obydwu opcji najmu pojazdu klasy (...). Za sumę wypłaconego odszkodowania z tytułu szkody całkowitej oraz kwotę uzyskaną ze sprzedaży uszkodzonego warku (700-800 złotych) możliwy była zakup nowego pojazdu

Dowód:

-opinia biegłego W. S., k. 89-97;

-zeznania biegłego W. S., k. 120-121.

Sąd zważył, co następuje

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego powództwo okazało się zasadne w całości.

Roszczenie dochodzone w niniejszym postępowaniu powodowie wywiedli z umowy cesji zawartej w dniu 12 grudnia 2013 roku z poszkodowanym, na podstawie której jako cesjonariusze nabyli wierzytelność poszkodowanego z tytułu prawa do zwrotu kosztów najmu auta zastępczego, przysługującą mu w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 7 listopada 2013 roku.

Pozwana nie kwestionowała odpowiedzialności sprawcy za zaistniałą kolizję drogową i w konsekwencji swojej odpowiedzialności z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody – posiadacza pojazdu mechanicznego.

Spór koncentrował się w głównej mierze wokół dziennej stawki i uzasadnionego okresu najmu, a także legitymacji procesowej powodów.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że niezasadny okazał się zarzut pozwanej odnośnie legitymacji procesowej powodów. Pozwana wskazała, że niedopuszczalne jest przeniesienie wierzytelności tylko wobec ubezpieczyciela.

Sąd nie podziela poglądu, że umowa cesji wierzytelności nieobejmująca wierzytelności wobec samego sprawcy, jest sprzeczna z właściwością zobowiązania, a zatem jako sprzeczna z ustawą jest nieważna. Z właściwości zobowiązania solidarnego dłużników, wynika prawo wierzyciela wyboru czy dochodzić roszczenia od wszystkich dłużników czy od jednego wybranego, co stanowi istotę solidarności, z art. 509 § 1 k.c. nie wynika natomiast zakaz cesji wierzytelności obejmującej tylko jednego z dłużników. W przypadku takiej cesji sytuacja dłużnika nie zmienia się w ogóle i to jest kluczowe w niniejszej sprawie. Wierzyciel ma prawo dochodzić całego roszczenia od wybranego dłużnika. Zdaniem Sądu taka umowa ogranicza tylko nabywcy wierzytelności możliwość wyboru, natomiast nie wpływa na sytuację prawną dłużników, ponieważ dłużnicy ci jako współodpowiedzialni za naprawienie szkody nadal między sobą mogę dochodzić regresu. W przypadku zaś spełnienia świadczenia przez jednego z dłużników, to w przypadku innego procesu pierwotnego wierzyciela przeciwko dłużnikowi nie objętemu umową cesji wierzytelności, zawsze może on powoływać się na spełnienie świadczenia, co skutkować będzie oddaleniem powództwa. Taka umowa cesji wierzytelności nie powoduje, że z jednej wierzytelności powstają dwie. To nadal jedna i ta sama wierzytelność, tyle że ograniczona została możliwość wyboru dłużnika. Solidarność dłużników to instytucja mająca na celu ochronę wierzyciela, dająca mu podstawę żądania spełnienia całego świadczenia od każdego z dłużników, zaś jeżeli wierzyciel z takiej możliwości rezygnuje w istocie korzysta ze swojej wolności i swojego prawa. Może się zdarzyć sytuacja gdy dłużnik (np. towarzystwo ubezpieczeniowe) zbankrutuje i nabywca takiej wierzytelności nie będzie miał faktycznej możliwości odzyskania roszczenia. To nabywca wierzytelności w takim układzie nie będzie miał możliwości dochodzenia roszczenia od dłużnika nie objętego umową cesji wierzytelności. Kolejna kwestia to możliwość dochodzenia tego samego roszczenia w kilku procesach. Taka możliwość istnieje niezależnie od umowy cesji wierzytelności, np. przy dochodzeniu roszczenia przez wierzyciela w różnych procesach przeciwko różnym dłużnikom solidarnym, bądź przez różnych wierzycieli solidarnych w różnych procesach przeciwko różnym dłużnikom solidarnym. Sama możliwość jednak dochodzenia roszczenia nie oznacza, że pozwany nie będzie mógł powoływać się na spełnienie świadczenia. Wreszcie marginalnie Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie VIII Ga 325/15 także zaakceptował takie stanowisko.

Z powyższych względów, zdaniem Sądu nieuprawnione jest powoływanie się przez pozwaną na nieważność czynności prawnej. Zgodnie z treścią art. 353 1 k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Przedmiotowa umowa cesji wierzytelności w żaden sposób nie pogarsza sytuacji dłużnika, stąd trudno zarzucać aby sprzeciwiała się ustawie. Z tych powodów Sąd przyjął istnienie legitymacji czynnej po stronie powodowej.

Stosownie natomiast do treści art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Zgodnie natomiast z brzmieniem przepisu art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Regułą jest zatem zasada pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Co do zasady naprawienie szkody, według wyboru poszkodowanego, polega bądź na przywróceniu stanu poprzedniego, bądź na zapłacie odpowiedniej sumy pieniężnej. Przy dochodzeniu odszkodowania bezpośrednio od ubezpieczyciela, roszczenie poszkodowanego ogranicza się jednak do świadczenia w pieniądzu.

Szkodę majątkową stanowi utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia. Korzystanie z samochodu jest obecnie standardem cywilizacyjnym, a zatem jeżeli osoba pojazd posiadająca utarci możliwość korzystania z niego z uwagi na jego uszkodzenie, ponosi tym samym szkodę. Niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego uznawane jest przy tym za normalne następstwo wypadku komunikacyjnego w rozumieniu art. 361 § 1 k.c., a zatem jeżeli poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Poszkodowanemu przysługuje wówczas od ubezpieczyciela zwrot wydatków koniecznych, a więc niezbędnych do korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 roku, sygn. akt IV CK 672/03, oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku, sygn. akt III CZP 5/11). Szkoda równoznaczna jest z uszczerbkiem majątkowym, obejmującym różnicę pomiędzy obecnym stanem majątkowym, a stanem majątkowym, jaki zaistniałby, gdyby nie zdarzenie wywołujące szkodę. Pojęcie straty obejmuje zatem także niezaspokojone przez poszkodowanego, ale wymagalne zobowiązania na rzecz osoby trzeciej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2008 roku, sygn. akt III CZP 62/08). Tym samym przyjąć należy, że koszty najmu samochodu zastępczego, choć nie pokryte bezpośrednio przez poszkodowanego, mogą wchodzić w skład szkody, jaką poniósł w wyniku zniszczenia lub uszkodzenia pojazdu. Refundacji podlega, zatem czynsz najmu pojazdu zastępczego pokryty przez poszkodowanego lub przez niego nie zaspokojony, ale wymagalny. Zatem wbrew twierdzeniom strony pozwanej do powstania szkody nie jest konieczne poniesienie kosztów najmu przez poszkodowanego.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, z którego szkoda wynikła, pozostają koszty najmu samochodu zastępczego tylko w okresie koniecznym i niezbędnym do dokonania naprawy pojazdu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2004 roku, sygn. akt II CK 494/03). Stanowisko takie ma przy tym zastosowanie jedynie przy szkodzie częściowej, albowiem odmiennie należy oceniać sytuację nastąpienia szkody całkowitej. W dniu 22 listopada 2013 roku Sąd Najwyższy podjął uchwałę (sygn. akt III CZP 76/13) o następującej treści: „Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego, jeżeli odszkodowanie ustalone zostało w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy wartością pojazdu mechanicznego sprzed zdarzenia powodującego szkodę, a wartością pojazdu w stanie uszkodzonym, którego naprawa okazała się niemożliwa lub nieopłacalna (tzw. szkoda całkowita)". Powyższe koresponduje z treścią uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku (sygn. akt III CZP 76/13), zgodnie z którą czasem refundowanego najmu pojazdu zastępczego w przypadku szkody całkowitej jest okres od dnia wynajęcia pojazdu zastępczego w związku ze zniszczeniem posiadanego przez poszkodowanego pojazdu do dnia, w którym poszkodowany mógł faktycznie i obiektywnie odtworzyć możliwość korzystania ze zniszczonej rzeczy poprzez zakup innego pojazdu mechanicznego o podobnej wartości rynkowej. Okres ten może kończyć się wcześniej niż dzień wypłaty odszkodowania za szkodę w pojeździe, może kończyć się w dniu wypłaty tego rodzaju świadczenia odszkodowawczego, może również wykraczać poza dzień wypłaty odszkodowania za szkodę całkowitą w samochodzie. Zgodnie więc z zasadą indywidualizacji odpowiedzialności za szkodę, każdorazowo należy ustalać i badać chwilę, w której możliwe było odtworzenie przez poszkodowanego możliwości korzystania z rzeczy poprzez zakup innego pojazdu mechanicznego.

Pozwana wypłaciła odszkodowanie stanowiące różnicę pomiędzy wyliczoną wartością pojazdu nieuszkodzonego (4100 złotych), a jego wartością po szkodzie(700 złotych), to jest kwotę 3400 złotych. Za tak uzyskaną kwotę było możliwe nabycie pojazdu o zbliżonych do pojazdu uszkodzonego parametrach. Z tytułu wystąpienia szkody całkowitej pozwana przyznała odszkodowanie w dniu 9 grudnia 2013 roku, a więc w 30 dniu po dniu, w którym nastąpiło wynajęcie pojazdu zastępczego (9 listopada 2013 roku). Do dnia otrzymania kwoty odszkodowania, poszkodowana nie mogła kupić innego pojazdu mechanicznego o podobnej wartości rynkowej.

Wobec powyższego w niniejszej sprawie należy przyjąć, że wskazany przez stronę powodową 30-dniowy okres najmu jest zasadny. Wszak pojazd został wynajęty 2 dni po wystąpieniu zdarzenia powodującego szkodę całkowitą, zaś wypłata odszkodowania z tego tytułu nastąpiła w dniu 9 grudnia 2013 roku, a więc po 30 dniach, a jak już zostało wcześniej wskazane, czasem refundowanego najmu pojazdu zastępczego w przypadku wystąpienia szkody całkowitej jest okres od dnia wynajęcia pojazdu zastępczego w związku ze zniszczeniem posiadanego przez poszkodowanego pojazdu do dnia, w którym poszkodowany mógł faktycznie i obiektywnie odtworzyć możliwość korzystania ze zniszczonej rzeczy przez zakup innego pojazdu mechanicznego o podobnej wartości rynkowej.

Kwestią sporną pozostawała także dobowa stawka czynszu. Na tę okoliczność dopuszczono dowód z opinii biegłego sądowego do spraw techniki samochodowej. Biegły wskazał, że średnia dobowa stawka najmu pojazdu zastępczego odpowiadającemu pojazdowi uszkodzonemu, biorąc pod uwagę 30-dniowy okres najmu, kształtowała się w przedziale cenowym od około 225 do 287 złotych netto. W świetle przedmiotowej opinii, stawkę zastosowaną przez stronę powodową, tj. 250 złotych netto za dobę najmu, należy uznać za zasadną. Należy przy tym pamiętać, że wypadek komunikacyjny jest zdarzeniem niespodziewanym, dlatego też nie można wymagać od poszkodowanego, aby ten każdorazowo poszukiwał najtańszych ofert. Mając powyższe na uwadze, w niniejszej sprawie za zasadną Sąd uznał stawkę w wysokości 250 złotych netto za dobę.

Tym samym uzasadnione było przyznanie poszkodowanemu, a w konsekwencji zawarcia umowy cesji, powodom, odszkodowania stanowiącego równowartość czynszu najmu za okres 30 dni po stawce dziennej 250 złotych netto wynikającej z umowy najmu, w łącznej wysokości 9225 złotych brutto (7500 złotych netto). Skoro pozwana przed procesem zapłaciła na rzecz powodów z tego tytułu kwotę 3963,06 złotych, a powodowie domagali się zasądzenia tylko kwoty 1600 złotych, to powództwo należało uwzględnić w całości.

Mając zatem na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt I sentencji wyroku na podstawie art. 509 k.c. i art. 34 ust. 1 ww. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych w zw. z art. 436 § 2 k.c. i w zw. z art. 415 k.c. oraz w zw. z art. 361 § 1 i 2 k.c.

Analizując żądanie pozwu w zakresie odsetek należy zaznaczyć, iż kwestię tą reguluje art. 817 § 1 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. Zgodnie z tymi przepisami, jeżeli nie umówiono się inaczej, ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie dni trzydziestu, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku, przy czym w razie gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, zakład ubezpieczeń wypłaca bowiem odszkodowanie w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia o szkodzie. Powodowie dochodzili od pozwanej odsetek ustawowych od dnia 27 stycznia 2014 roku.

Zgodnie z brzmieniem art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zgłoszenie roszczenia z tytułu najmu pojazdu zastępczego nastąpiło w piśmie z dnia 18 grudnia 2013 roku, wysłanym pozwanej w dniu 20 grudnia 2013 roku. Zakładając czas niezbędny na doręczenie korespondencji, 30-dniowy termin ukończenia postepowania likwidacyjnego upłynął więc w dniu 26 stycznia 2014 roku, zatem odsetki należało zasądzić od dnia następnego.

O obowiązku zwrotu kosztów procesu Sąd orzekł w pkt. II wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik sprawy, na podstawie art. 98 k.p.c. Jej zastosowanie jest uzasadnione faktem, że powództwo wobec pozwanego było zasadne w całości.

Koszty poniesione przez powodów wyniosły łącznie 714 złotych i obejmowały: opłatę sądową od pozwu w kwocie 80 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 34 zł, koszty zastępstwa adwokata w kwocie 600 zł (§ 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz.U. 2002, Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

Pozwana uiściła kwotę 1500 złotych tytułem zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego, które ostatecznie wyniosło kwotę 786,46 złotych. W punkcie III wyroku Sąd zwrócił pozwanej kwotę 713,54 złotych tytułem niewykorzystanej części zaliczki.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE