UZASADNIENIE

Powódka M. S. (1) w dniu 10 lutego 2015 roku wniosła do Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie pozew o alimenty przeciwko swoim dzieciom: pozwanemu B. S. i pozwanej D. P., domagając się zasądzenia alimentów w kwocie po 500 zł miesięcznie od każdego z nich, płatnych do 20-go dnia każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnieniu pozwu powódka, że od (...)jest wdową. W dniu (...)ukończyła (...). W styczniu 2015 roku została zaliczona do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Cierpi na osteoporozę i zaawansowane zwyrodnienie kręgosłupa. W 2013 i 2014 roku doznała złamania najpierw kości stopy, a potem nadgarstka. Ma problem z poruszaniem się, korzysta z pieluchomajtek. Opiekę nad powódką w okresach: 29.06 - 12.08. 2014 r.; 18.08-27.08.2014 r., 10.09-17.09.2014 r. sprawował syn B.razem ze swoją żoną. Od 29.09.-3.11.2014 r. powódka przebywała u córki D.skąd trafiła do szpitala, a potem znów opiekował się nią syn tj. od 7.11.2014 r. – 29.01.2015 r. W dniu (...). M. S. (1)trafiła do Zakładu (...)w D.gdyż syn i synowa z powodu własnych problemów zdrowotnych nie mogli zajmować się M. S. (1). Koszt dziennego pobytu w tej placówce wynosi 80 zł, czyli 2.400 zł miesięcznie. Powódka otrzymuje rentę w kwocie 1.827 zł miesięcznie, ale ponosi opłaty związane z mieszkaniem 273 zł miesięcznie, 44 zł co drugi miesiąc za gaz. W tej sytuacji powódce nie starcza własnych środków pieniężnych na opłatę za pobyt w (...)i dlatego jest zmuszona domagać się pomocy od swoich dzieci. Jednocześnie wskazała, że syn uzyskuje emeryturę w kwocie 1.535 zł miesięcznie, natomiast córka oprócz emerytury pracuje w (...), ale powódka nie zna dochodów pozwanej.

Na rozprawie w dniu 13 maja 2015 roku powódka M. S. (1), z uwagi na swój stan zdrowia, nie stawiła się. Pozwany B. S. uznał żądnie pozwu zaś pozwana D. P. reprezentowana przez pełnomocnika w osobie adwokata M. B., wniosła o oddalenie powództwa.

Pozwana D. P. w informacyjnym słuchaniu podała, że jest emerytką i otrzymuje z tego tytułu 1.753 zł miesięcznie. Jej mąż otrzymuje zasiłek przedemerytalny w kwocie 875 zł miesięcznie. Małżonkowie mają dwie dorosłe córki. Pozwana zajmowała się swoją matką wspólnie ze swoim bratem naprzemiennie, bo taką mieli umowę. Od 35 lat relacje D. P. z matką nie są dobre. Pozwana nie czuła się kochana przez matkę, matka nie wspierała swojej córki, a wyróżniała syna.

Pozwany B. S.podał, że powódka oprócz emerytury, która otrzymuje w kwocie po 1.800 zł miesięcznie potrzebuje jeszcze co najmniej 1.000 zł miesięcznie, albowiem 1.100 zł jest przeznaczane na wynagrodzenie dla opiekunek. Zdaniem pozwanego powódka nie jest w stanie sama funkcjonować, wymaga pomocy innej osoby i taki stan trwa od 2014 roku. Mimo tego nie powinna przebywać w zakładzie (...)bo nie jest osobą niepełnosprawną psychicznie, a tylko fizycznie. Pozwany podał, że otrzymuje emeryturę w kwocie 1.564 zł zaś jego żona w kwocie 3.000 zł miesięcznie. Są właścicielami mieszkania, które darowała małżonkom powódka, na rzecz której została ustanowiona służebność mieszkania.

SĄD USTALIŁ STAN FAKTYCZNY:

Powódka M. S. (1) urodziła się (...). W dniu (...)wyszła za mąż za M. S. (2). Z małżeństwa pochodzi dwoje dzieci D. P. ur. (...)i B. S. ur. (...). Mąż powódki M. S. (2)zmarł (...). M. S. (1)zamieszkuje sama w D.przy ul (...)w mieszkaniu dwupokojowym o pow. 43 m²na drugim piętrze, które w dniu (...) M. S. (1)– ówczesna właścicielka rzeczonego mieszkania – darowała swojemu synowi i jego żonie. Jednocześnie małżonkowie B.i K. S.ustanowili na rzecz M. S. (1)dożywotnią służebność mieszkania polegającą na prawie korzystania z całego lokalu, określając wartość służebności na kwotę 24.000 zł. Wartość mieszkania była określona na kwotę 60.000 zł. Wcześniej, środki na wykup mieszkania przez powódkę przekazał M. S. (1)jej syn B. S.i jego żona.

Stan zdrowia powódki M. S. (1) od 2014 roku znacznie się pogorszył po doznanych złamaniach stopy i nadgarstka. Czasową, całodobową opiekę, trwającą od kilu dni do dwóch tygodni nad M. S. (1) wykonywał pozwany B. S. razem ze swoją żoną. Wówczas małżonkowie przyjeżdżali do D. i przez ten czas zamieszkiwali z powódką. Powódka zamieszkała u córki D. P. od końca września 2014 roku do początku listopada 2014 roku. Od 4 listopada 2014 roku do 7 listopada 2014 roku była w szpitalu z powodu zapalenia żołądka. Później powróciła do mieszkania w D. przy ul. (...). Powódką zaopiekował się ponownie syn z żoną. Od 30 stycznia 2015 roku do 28 lutego 2015 roku M. S. (1) przebywała w Zakładzie (...) w D.. Odpłatność za pobyt wynosiła 2.400 zł miesięcznie. Po tym czasie M. S. (1) zamieszkała znów dotychczasowym mieszkaniu. Do M. S. (1) przychodzi codziennie opiekunka, która przygotowuje posiłki, rozpala w piecu, pomaga powódce przy czynnościach higienicznych. M. S. (1) korzysta z pieluchomajtek, ma problemy z poruszaniem się i w zasadzie pozostaje w łóżku. Powódka cierpi na osteoporozę, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, chorobę niedokrwienną serca, nadciśnienie tętnicze, przeszła zapalenie żołądka. W stycznia 2015 roku została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności. W orzeczeniu wskazano na potrzebę korzystania z systemu środowiskowego wsparcia samodzielnej egzystencji tj. korzystania z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki oraz na konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Koszt utrzymania mieszkania, w którym przebywa powódka wynosi około 300 zł miesięcznie. Koszt opału na zimę to kwota 1.000 zł. Na zakup pieluchomajtek konieczna jest kwota ok.90 zł zaś na leki 300 zł miesięcznie.

Pozwany B. S. jest emerytem i z tego tytułu otrzymuje emeryturę w kwocie 1.564,83 zł miesięcznie. Przebył wiele chorób, w tym onkologiczną, z powodu, których przebywał w szpitalu. Żona pozwanego K. S. jest także emerytką i otrzymuje emeryturę w kwocie 3.100 zł miesięcznie. Jest osobą schorowaną, także po chorobie onkologicznej, musi przyjmować leki. Małżonkowie mieszkają w dwupokojowym mieszkaniu w W.. Przyjeżdżają do powódki, co dwa tygodnie, przywożąc żywność, wypraną odzież czy pościel. Organizują opiekę nad powódką poprzez wynajęcie opiekunki, która jest osobą zaufaną. Za godzinę pracy opiekunka otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 10 zł.

Pozwana D. P.jest emerytką i otrzymuje z tego tytułu otrzymuje kwotę 1.753,92 zł miesięcznie. Cierpi na różne dolegliwości zdrowotne, przyjmuje stale leki. Przeszła operację ginekologiczną, ma też problemy z kręgosłupem. W ostatnich latach wyjeżdżała do (...)do swojej młodszej córki A. P., aby wesprzeć ją nieodpłatnie w opiece nad synem córki oraz w stanie zdrowia. W 2015 roku A. P.poroniła i wówczas jej matka przebywała z nią przez około trzy miesiące. Mąż pozwanej T. P.otrzymuje zasiłek przedemerytalny w kwocie 875,92 zł miesięcznie. Przebył ostatnio operację przepukliny, cierpi na żylaki kończyn dolnych. Czynsz za mieszkanie wynosi 465,25 zł miesięcznie. Małżonkowie spłacają kredyt po 319 zł miesięcznie zaciągnięty na zakup sprzętu AGD. Ich córka A.zakupiła mieszkanie w D.przy ul. (...)i ma zamiar z nim zamieszkać po ukończeniu przez syna szkoły podstawowej w (...).

Rodzina powódki jest ze sobą skonfliktowana. D. P. już w młodości nie czuła się tak dobrze traktowana jak jej brat. Zarzuca matce, brak miłości do niej i do jej młodszej córki A.. Czuła się wykorzystywana i poniżana w szczególności przez pozwanego B. S.. Z kolei pozwany B. S. zarzucał swojej siostrze niedostateczne zajmowanie się matką, a w końcu brak jakiegokolwiek zainteresowania. Powódka natomiast okazuje ogromną wdzięczność pozwanemu i jej żonie. O swojej córce nie wypowiada się z serdecznie.

Dowód:

-odpis aktu urodzenia D. S.;

- wyciąg z aktu urodzenia B. S.;

-odpis aktu małżeństwa powódki;

-opis aktu zgonu M. S. (2);

-informacja dla lekarza kierującego z dnia (...), karty informacyjne (k. 5 - 9),

- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia (...);

-karta informacyjna z dnia (...);

-skierowania do szpitala z dnia (...), (...), karty informacyjne (k. 53 - 55) oraz (k. 62 - 63, 64, 66 - 67, 69 - 71);

-umowa świadczeń usług medycznych z dnia (...);

-decyzja ZUS z dnia (...);

-decyzja o waloryzacji emerytury z dnia (...);

-karta informacyjna z dnia (...);

-zeznania świadka K. S.

-zaświadczenie lekarskiego z dnia (...);

- decyzja o waloryzacji emerytury z dnia (...);

-decyzja ZUS z dnia (...);

-pismo SM w D.z dnia (...)i (...);

-dowody wpłat (k. 45);

-decyzja ZUS z dnia (...), (...), (...);

-wyniki badań (k. 56 - 61) żony pozwanego;

-akt notarialny z dnia (...);

- faktury VAT (k. 84 - 93);

-zeznania świadka A. P.;

- zeznania powódki M. S. (1);

-informacja dla lekarza kierującego z dnia (...);

-karta informacyjna leczenia szpitalnego Nr (...);

- kserokopia skierowania do poradni specjalistycznej z dnia (...);

- kserokopia dowodów wpłat spłat kredytu;

- zeznania pozwanych B. S. i D. P.

SĄD ZWAŻYŁ:

Zgodnie z art. 128 krop obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Stosownie do treści art. 133 § 1 i § 2 krop rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zaś poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Obowiązek alimentacyjny wynika z pokrewieństwa albo z więzów prawnych, z którymi ustawodawca wiąże jego istnienie. M. S. (1), co do zasady, jest osobą uprawnioną do dochodzenia alimentów od swoich dzieci na podstawie relacji pokrewieństwa. Jednocześnie ewentualne uzyskanie alimentów musi być oparte na stwierdzeniu przesłanki określonej w art. 133§2 krop, czyli na ustaleniu, iż powódka znajduje się w niedostatku. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 1987 roku (III CZP 91/86) wskazał, że za znajdujące się w niedostatku należy uważać osoby, które nie mogą własnymi siłami zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb, nie posiadają własnych środków w postaci wynagrodzenia za pracę, emerytury czy renty ani też dochodów z własnego majątku. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w wyroku z dnia 22 września 2014 r. (II Ca 507/14) stwierdził, że stan niedostatku, o którym mowa w art. 133 § 2 k.r.o., ma miejsce wówczas, gdy dana osoba ma trudności z utrzymaniem się na minimalnym poziomie. Przy czym w razie rażąco niewłaściwego postępowania osoby uprawnionej do alimentów, budzącego powszechną dezaprobatę, dopuszczalne jest oddalenie powództwa w całości lub części ze względu na zasady współżycia społecznego. Natomiast Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 20 lutego 2002 r. (III SA 2549/00) wskazał, że kwestia niedostatku osób uprawnionych do alimentacji, o którym mowa w art. 133 § 2 krio musi być oceniana w sposób zindywidualizowany, poprzez porównanie czy posiadane przez nich środki są wystarczające na pokrycie niezbędnych w ich sytuacji życiowej i zdrowotnej potrzeb i niewątpliwie należy brać pod uwagę przy dokonywaniu takiej oceny art. 135 § 1 krio. Treść art. 135§ 1 kro. stanowi, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

M. S. (1)otrzymuje świadczenie emerytalne w kwocie 1.827, 71 zł miesięcznie. Nie jest, zdaniem Sądu, osobą pozostającą w niedostatku w znaczeniu ekonomicznym, choć trudno przyjąć, aby miała zapewnione poczucie bezpieczeństwa skoro opieka nad nią wykonywana jest tylko doraźnie. W ocenie Sądu, powódka M. S. (1)wymaga stałej opieki, co wynika z jej wieku (...)a przede wszystkim stanu zdrowia. Powódka nie może samodzielnie zaspokajać swoich podstawowych potrzeb życiowych gdyż nie jest wstanie samodzielnie przygotować sobie posiłków, zadbać należycie o własną higienę, nie wspominając o samodzielnym wyjściu z mieszkania po zakupy czy do lekarza. Ulokowanie mieszkania (II piętro) i fakt, iż ogrzewane jest piecem kaflowym na węgiel, to kolejne argumenty przemawiające za koniecznością zapewnienia powódce całodobowej opieki.

Pozwana D. P. jest emerytką i otrzymuje świadczenie w kwocie 1.753,92 zł miesięcznie zaś jej maż pobiera zasiłek przedemerytalny w kwocie 875, 25 zł miesięcznie. Łączny dochód rodziny wynosi 2.629,17 zł miesięcznie. Czynsz za mieszkanie wynosi 465,25 zł miesięcznie zaś rata spłaty kredytu zaciągniętego kredytu na zakup sprzętu AGD wynosi 319 zł miesięcznie. Do tego dochodzą koszty związane z eksploatacją mieszkania, jak opłata za gaz i prąd. Tak więc, stałe opłaty nie są z pewnością mniejsze niż ok.1.000 zł. Pozwana i jej mąż systematycznie przyjmują leki i jest to kolejny wydatek, obciążający domowy budżet. W tej sytuacji nie można przyjąć, aby możliwości zarobkowe i majątkowe D. P. były na takim poziomie, który pozwala na łożenie alimentów na rzecz powódki M. S. (1).

Pozwany B. S.uzyskuje dochód z tytułu emerytury w kwocie 1.564,83 zł miesięcznie zaś jego żona w kwocie 3.100 zł miesięcznie. Zatem wspólny budżet wynosi ponad 4.600 zł miesięcznie. Dochody rodziny pozwanego B. S.są niemal dwukrotnie wyższe niż dochody rodziny D. P.. W tej sytuacji Sąd przyjął uznanie powództwa przez pozwanego za uzasadnione. Nie może jednocześnie ujść uwadze fakt, że B. S.i jego żona są właścicielami mieszkania, w którym zamieszkuje powódka. Mieszkanie powódka darowała małżonkom, którzy na rzecz M. S. (1)ustanowili służebność mieszkania. W akcie notarialnym z dnia (...) wskazano, iż dożywotnia bezpłatna służebność mieszkania polega na prawie korzystania z całego lokalu mieszkalnego i została określona na kwotę 24.000 zł. Służebność mieszkania jest służebnością osobistą. Przepis art. 298 kc stanowi, że zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. W komentarzu do Kodeksu cywilnego Katarzyna A. Dadańska stwierdziła, że „ Ratio legis tego unormowania wynika z alimentacyjnej funkcji służebności osobistej. Ustawa wysuwa na plan pierwszy osobiste potrzeby uprawnionego. Kryterium dodatkowym są zasady współżycia społecznego i zwyczaje miejscowe”. Skoro zakres służebności w akcie notarialnym został określony jedynie jako „prawo korzystania z całego mieszkania”, to należy uwzględnić również klauzule zawarte w zacytowanym przepisie. Niewątpliwie, zdaniem Sądu, zasady współżycia społecznego jak i zwyczaje miejscowe, przemawiają za tym, aby pozwany B. S.zrealizował funkcję alimentacyjną tej instytucji prawnej wobec swojej matki w takim zakresie, aby prawo służebności było realizowane w rzeczywistości, a nie tylko w sensie formalnym. Osobiste potrzeby uprawnionej, czyli powódki, są aktualnie takie, że M. S. (1)wymaga stałej opieki, aby móc korzystać ze służebności mieszkania. Rzeczą, więc pozwanego i jego żony powinno być rozważenie i dobranie takich form działania, które to zagwarantują.

Mając na uwadze poczynione ustalenia oraz treść powołanych przepisów prawnych, a także stwierdzenie, że uznanie powództwa przez B. S. spełniało kryteria z art. 231§2 kpc, Sąd orzekł jak w pkt I i II wyroku. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc i art.113.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku (Dz. U. z 2010 r. nr 90, poz. 594 z późn. zm.). Rygor natychmiastowej wykonalności Sąd nadał na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 kpc.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE