UZASADNIENIE

Powód M. B. wniósł przeciwko pozwanemu Zakładowi (...) Sp. z o.o. w M. o uznanie dokonanego przez ww. pracodawcę wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, a w przypadku upływu okresu wypowiedzenia o przywrócenie powoda do pracy na poprzednich warunkach i zasądzenie wynagrodzenia za pracę za okres pozostawania bez pracy.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według dwukrotnej stawki.

Wyrokiem z dnia 29.02.2016 r. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy w Żarach oddalił powództwo.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód M. B. był zatrudniony u pozwanego na podstawie kolejnych umów o pracę – z dnia 19 lipca 2013 r. na okres próbny, a od 18 października 2013 r. na czas nieokreślony, początkowo na stanowisku brygadzista operator, od 1 stycznia 2014 – kierownik zmianowy sortowni, a od 1 lutego 2015 r. na stanowisku kierownika zmianowego instalacji, w pełnym zakresie czasu pracy.

Zgodnie z zarządzeniem nr (...) prezesa zarządu pozwanego z dnia 30.01.2015 r. struktura organizacyjna zakładu przewidywała stanowiska dyrektora technicznego oraz dwóch kierowników zmianowych instalacji. Zakład funkcjonował w systemie dwuzmianowym – pierwsza zmiana od 6:00 do 14:00, druga od 14:00 do 22:00. Każdy z kierowników nadzorował pracę podległego mu zespołu na swojej zmianie. Jednym z kierowników był powód, drugim – W. Z. (1). Jednocześnie na każdej zmianie pracowali brygadziści.

W dniu 9 października 2015 r. prezes zarządu pozwanego dokonał zmian organizacyjnych pozwanego, likwidując stanowisko dyrektora technicznego oraz oba stanowiska kierowników zmianowych instalacji. W ich miejsce zostało utworzone jedno stanowisko kierownika instalacji, podległe bezpośrednio prezesowi zarządu pozwanego.

Obecnie nadzór nad instalacjami oraz pracą pracowników sprawują brygadziści. Kierownik instalacji wykonuje swoje obowiązki w godzinach od 7:00 do 15:00.

W dniu 9 października 2015 r. prezes zarządu pozwanego wręczył powodowi pisemne oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę. Jako przyczynę wypowiedzenia pozwany wskazał zmiany organizacyjne i likwidację stanowisk pracy kierowników zmianowych instalacji.

Pozwany nowopowstałe stanowisko kierownika instalacji powierzył drugiemu z dotychczasowych kierowników zmianowych instalacji – W. Z. (2), z uwagi na jego większe doświadczenie w pracy związanej z działalnością pozwanego oraz „lepszy kontakt z ludźmi”.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za niezasadne.

W oparciu o zebrany materiał dowodowy Sąd Rejonowy nie podzielił zarzutów powoda, uznając, iż dokonane przez pozwanego wypowiedzenie umowy o pracę nastąpiło w oparciu o rzeczywistą i prawdziwą przyczynę wskazaną w pisemnym oświadczeniu pracodawcy z dnia 9 października 2015 r., było zgodne z przepisami prawa i nie dyskryminowało powoda w jakikolwiek sposób.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód i zaskarżając wyrok w całości wniósł o jego zmianę i uwzględnienie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Skarżący zarzucił wyrokowi:

1. naruszenie prawa materialnego:

a) art. 30 § 4 KP w zw. z art. 8 KP art. 18 ^3a w zw. z art. 11 KP w zw. z art. 300 KP w zw. z art. 58 § 1 KC poprzez ich nie zastosowanie ewentualnie i uznanie wypowiedzenia powodowi przez pozwanego umowy o pracę oświadczeniem z dnia 09.10.2015 r. za pozbawione wady nieważności i skuteczne pomimo nie wskazania w tym wypowiedzeniu rzeczywistej i prawdziwej przyczyny rozwiązania stosunku pracy z powodem oraz poprzez nie uznanie ww. wypowiedzenia za korzystanie przez pozwanego z prawa podmiotowego w sposób niezgodny z zasadami współżycia społecznego powodujący nieważność tego wypowiedzenia oraz poprzez przyjęcie, że w przypadku likwidacji jednego z analogicznych stanowisk pracy nie musi być wskazana w wypowiedzeniu oprócz podstawowej przyczyny wypowiedzenia jak likwidacja stanowiska pracy, lecz także przyczyna wyboru pracownika do zwolnienia z pracy (kryteria doboru), a także w wyniku uznania ww. wypowiedzenia za ważne pomimo naruszenia zasad równego traktowania w zatrudnieniu i rozwiązywaniu stosunków pracy;

b) art. 45 § 1 KP poprzez nie orzeczenie bezskuteczności wypowiedzenia umowy o pracę powodowi przez pozwanego ani nie przywrócenie powoda do pracy na poprzednich warunkach pomimo istnienia do tego podstaw ewentualnie naruszenie art. 45 § 2 KP poprzez nie zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania za bezzasadne rozwiązanie umowy o pracę;

c) art. 8 KP w z związku z art. 300 KP w zw. z art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego poprzez ich nie zastosowanie i nie uznanie wypowiedzenia powodowi umowy o pracę z dnia 09.10.2015 r. za nieważną czynność prawną;

d) naruszenie art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników przez jego błędne zastosowanie i nieprzyjęcie żadnych uzasadnionych, sprawiedliwych i obiektywnych kryteriów doboru pracowników do zwolnienia, i nieprzeprowadzenie doboru pracowników do zwolnienia;

1. naruszenie prawa procesowego:

a. art. 233 § l KPC poprzez nie nadanie jakiegokolwiek znaczenia zeznaniom powoda w części, w której stwierdził że na pytanie o przyczyny wypowiedzenia z dnia 09.10.2015 r. Prezes Zarządu pozwanej stwierdził, iż „lepiej dla wszystkich żeby to zostawić” i nie udzielił żadnych wyjaśnień, pomimo uznania tych zeznań w całości za wiarygodne i powołania ww. okoliczności w pozwie;

b. art. 316 KPC § 1 w zw. z art. 328 § 2 KPC poprzez nie uczynienie podstawą orzekania oraz nie odniesienie się w uzasadnieniu wyroku bezpośrednio do istotnej części zeznań powoda, w której stwierdził że na pytanie o przyczyny wypowiedzenia z dnia 09.10.2015r. Prezes Zarządu pozwanej stwierdził, iż „lepiej dla wszystkich żeby to zostawić" i nie udzielił żadnych wyjaśnień, pomimo uznania tych zeznań w całości za wiarygodne i powołania ww. okoliczności w pozwie;

c. art. 233 § 1 KPC poprzez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych polegających na przyjęciu że doszło do likwidacji (i w konsekwencji dorozumianie utraty zatrudnienia) na obu stanowiskach kierowniczych u pozwanego, podczas gdy zlikwidowano jedynie stanowisko (miejsce pracy) powoda, a wobec Pana W. Z. (1) zastosowano jedynie wypowiedzenie zmieniające, o czym świadczą pisemne oświadczenia prezesa pozwanej skierowane do powoda oraz do W. Z. w dniu 09.10.2015 r.

W uzasadnieniu apelacji skarżący rozwinął podniesione w niej zarzuty.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył , co następuje:

Apelacja powoda okazała się zasadna.

Sąd Okręgowy zasadniczo podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, dokonane przez ten Sąd bez naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 233 k.p.c., w związku z czym, wobec rozpoznania apelacji na podstawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, nie zachodzi potrzeba powtarzania tych ustaleń (por. wyrok SN z dnia 14.02.2013 r., sygn. II CSK 292/12, LEX nr 1318346). Jedyne ustalenie, które należy zakwestionować, to twierdzenie, że w dniu 09.10.2015 r. doszło do rzeczywistej likwidacji obu stanowisk kierowników zmianowych instalacji (k. 123).

Odnosząc się do zarzutów apelacji podnieść należy, że uzasadniają one zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, ponieważ Sąd I instancji na podstawie ustalonego stanu faktycznego wyciągnął niewłaściwe wnioski, a zważenia tego Sądu dotyczące zgodności z prawem wypowiedzenia złożonego powodowi nie odpowiadają ocenie Sądu Okręgowego.

Zgodnie z art. 30 § 4 k.p., w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.

Oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy o pracę, zawarte w piśmie z dnia 09.10.2015 r., jako przyczyny wskazuje „zmiany organizacyjne” i „likwidację stanowisk pracy kierowników zmianowych instalacji”. W realiach niniejszej sprawy stwierdzić należy, że do rzeczywistej likwidacji stanowiska pracy – wobec przekazania obowiązków związanych ze stanowiskiem powoda innym pracownikom – nie doszło; natomiast zmiany organizacyjne, które skutkować miały likwidacją stanowiska pracy i wypowiedzeniem, nie mogą same w sobie stanowić uzasadnionej przyczyny bez wskazania powodowi kryteriów, na podstawie których właśnie on – spośród innych pracowników – został wytypowany do zwolnienia, tego zaś pracodawca zaniechał.

Zasadne jest stanowisko judykatury przywołane w uzasadnieniu Sądu Rejonowego, zgodnie z którym pracodawca dokonujący zwolnienia z przyczyn ekonomicznych jego dotyczących powinien dla obrony zasadności tej czynności wykazać, że zastosował obiektywne, sprawiedliwe kryteria doboru pracownika i wziął przy tym pod uwagę wszystkich pracowników, których dotyczą przyczyny zmuszające go do rozwiązania stosunku pracy (wyrok SN z 08.08.2006 r., sygn. akt I PK 50/06, k. 125-126).

Należy ponadto podkreślić, że pracownik zwalniany w trybie indywidualnym z przyczyn, które go nie dotyczą, powinien mieć możliwość dokonania oceny dokonanego mu wypowiedzenia, także w zakresie zastosowanych kryteriów doboru do zwolnienia. Przyczyna wypowiedzenia powinna być tak sformułowana, aby pracownik wiedział i rozumiał, z jakiego powodu pracodawca dokonuje wypowiedzenia. Z tego względu, w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony z powodu likwidacji jednego z analogicznych stanowisk pracy powinna być wskazana nie tylko podstawowa przyczyna wypowiedzenia (likwidacja stanowiska pracy), lecz także przyczyna wyboru pracownika do zwolnienia z pracy (kryteria doboru) chyba, że jest oczywista lub znana pracownikowi (art. 30 § 4 k.p.) (wyrok SN z 26.08.2015 r., sygn. akt I PK 93/15, LEX nr 1938283).

Jak wynika ze schematu organizacyjnego (k. 81) obowiązującego w Spółce od lutego 2015 r., w pionie technicznym znajdowało się stanowisko dyrektora technicznego oraz dwóch podległych mu kierowników zmianowych instalacji. Kierownikom podlegali z kolei m.in. brygadziści.

Zarządzenie z dnia 09.10.2015 r. wprowadziło nowy schemat (k. 83) i doprowadzić miało do likwidacji stanowiska dyrektora technicznego oraz obu ww. kierowników, wprowadzając w ich miejsce jedno stanowisko – kierownika instalacji. Stanowisko brygadzisty podlegało stanowisku kierownika instalacji.

Jednocześnie stanowisko kierownika instalacji zostało powierzone dotychczasowemu kierownikowi zmianowemu instalacji, W. Z. (2) (k. 84).

Skoro więc spośród dwóch równorzędnych pracowników, powoda i W. Z. (1), pracodawca zwolnił jednego z nich, a drugiego pozostawił w pracy przydzielając stanowisko o innej nazwie, to w uzasadnieniu wypowiedzenia powinno znaleźć się wyjaśnienie, na jakich zasadach odbył się dobór pracowników do zwolnienia. Pismo z dnia 09.10.2015 r. takiego wyjaśnienia nie zawiera, a nadto powód, podejmując próby u prezesa Spółki, takich informacji nie uzyskał.

O tym, że porównanie kompetencji, umiejętności, doświadczenia itp. ma znaczenie w przypadku omawianych stanowisk kierowniczych, świadczą wymogi stawiane tego typu pracownikom w zakresie umiejętności kierowania zespołem, znajomości procesów technologicznych, organizacji zakładu pracy, odpowiedzialności za przebieg i bezpieczeństwo pracy.

Prezes pozwanej podawał w toku sprawy, że W. Z. (1) jest osobą, która pracowała w branży dłużej, niż powód, i miał lepszy kontakt z ludźmi. Prezesowi bardziej odpowiada współpraca z W. Z. (2), niż powodem. Jednak są to kryteria wskazane następczo, na etapie postępowania sądowego, podczas gdy obowiązkiem pracodawcy jest tak sformułować przyczynę wypowiedzenia w oświadczeniu woli o wypowiedzeniu, by już na etapie jego składania pracownik mógł się z nią zapoznać i ją ocenić. Należy jeszcze raz powtórzyć, że w piśmie z dnia 09.10.2015 r. jakichkolwiek kryteriów typowania pracowników brak.

Ponadto w orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że wskazanie prawdziwej przyczyny wypowiedzenia oznacza wskazanie takiej przyczyny, która faktycznie istnieje i uzasadnia rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem (wyrok SN z 04.03.2015r., sygn. akt I PK 183/14, LEX nr 1678951).

Jak stwierdził prezes pozwanej (k. 100v), znaczna część kompetencji kierowników przekazana została brygadzistom. Zatem pula obowiązków stanowiska, które miało ulec likwidacji, nie zmieniła się. Zostały one po prostu inaczej rozdzielone, a tymczasem nie wskazano przyczyn, dla których obowiązków przekazanych na brygadzistów nie mógłby w dalszym ciągu wykonywać powód.

Zatem podsumowując, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że oba zdarzenia wskazane w pisemnym oświadczeniu woli o wypowiedzeniu nie spełniają wymogów określonych w Kodeksie pracy. Likwidacja stanowiska nie miała rzeczywistego charakteru, a wskazując na zmiany organizacyjne, pracodawca nie wymienił kryteriów prowadzących do zwolnienia powoda przy jednoczesnym pozostawieniu w pracy drugiego z kierowników.

Powództwo było więc zasadne. O odszkodowaniu orzeczono na podstawie art. 45 § 1 k.p., zgodnie z którym, w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Zgodnie natomiast z § 1, sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.

W związku z tym, że reorganizacja pracy u pozwanej doprowadziła do rozdzielenia obowiązków powoda, przywrócenie powoda do pracy okazało się niemożliwe, orzec więc należało o odszkodowaniu.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., orzeczono jak w punkcie I sentencji.

O kosztach zastępstwa procesowego (pkt II) orzeczono w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.).

W punkcie III orzeczono zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 623).

SSO Rafał Skrzypczak SSO Bogusław Łój SSO Robert Macholak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE