UZASADNIENIE

A. P. został oskarżony o to, że w dniu 9 listopada 2013r. w miejscowości H. na terenie Niemiec poprzez dwukrotne zadawanie ciosów nożem w okolice brzucha R. N. spowodował u niego obrażenia ciała w postaci rany kłutej jamy brzusznej powyżej pępka po stronie lewej o długości 2,5 cm penetrującej do jamy brzusznej, linijnego otarcia naskórka powłok brzusznych w przedłużeniu rany kłutej o długości 8,5 cm, rany kłutej okolicy lędźwiowej lewej o długości 1,5 cm otarcia skóry okolicy kolana lewego, które to spowodowały u pokrzywdzonego naruszenie czynności narządu ciała i rozstrój zdrowia inny niż określony w art. 156 § 1 k.k., tj. o czyn z art. 157 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2016 roku, wydanym w sporawi XI K 532/15, Sąd Rejonowy w Częstochowie:

1. oskarżonego A. P. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, opisanego w części wstępnej wyroku, określonego w art. 157 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 157 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności;

2. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres lat 3 (trzech) tytułem próby;

3. na podstawie art. 71 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu grzywnę w wysokości 100 (stu) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 (dziesięć) złotych;

4. na podstawie art. 72 § 1 pkt 5 k.k. zobowiązał oskarżonego do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu;

5. na podstawie art. 46 § 2 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. zasądził od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego R. N. nawiązkę w kwocie 10.000,- (dziesięć tysięcy) złotych;

6. na podstawie art. 44 § 2 k.k. orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodu rzeczowego w postaci noża o długości ostrza 12 cm, opisanego w wykazie dowodów rzeczowych nr 1/15 pod poz. 1 na karcie 490 akt;

7. na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego R. N. kwotę 696,- (sześćset dziewięćdziesiąt sześć) złotych tytułem zwrotu kosztów ustanowionego w sprawie pełnomocnika z wyboru;

8. na podstawie art. 627 k.p.k., art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę w kwocie 400,- (czterysta) złotych i obciążył go wydatkami w kwocie 6.854,- (sześć tysięcy osiemset pięćdziesiąt cztery złote).

Od powyższego orzeczenia apelację złożył pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego R. N.. Zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego i zarzucił mu:

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż oskarżony swoim czynem dopuścił się przestępstwa stypizowanego w art. 157 § 1 k.k., podczas gdy okoliczności popełnienia czynu, sposób działania sprawcy, zamiar jakim kierował się oskarżony wskazują, iż oskarżony dopuścił się popełnienia czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., tj. usiłowania zabójstwa pokrzywdzonego R. N.;

- naruszenie art. 172 § 1 pkt 2 k.p.k., poprzez oddalenie wniosków dowodowych nr 3,4 i 5 zawartych w piśmie z dnia 24 listopada 2015 roku ze względu, iż okoliczność która miała być nimi udowodniona nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, podczas gdy w związku ze złożonym wnioskiem w trybie art. 46 § 1 k.k. Sąd winien przeprowadzić postępowanie dowodowe również w zakresie ustalenia pełnego rozmiaru krzywdy pokrzywdzonego, celem określenia prawidłowej wysokości środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody i zadośćuczynienia lub nawiązki;

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż dla rekompensaty krzywd pokrzywdzonego wystarczające jest orzeczenie nawiązki, podczas gdy rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, rzeczywiście doznana krzywda jak i brak skomplikowanego charakteru sprawy przemawiają za orzeczeniem obowiązku naprawienia szkody i zadośćuczynienia w trybie 46 § 1 k.k. w miejsce orzeczonej nawiązki z art. 46 § 2 k.k.

W razie nieuwzględnienia powyższych zarzutów, skarżący zarzucił wyrokowi:

- rażącą niewspółmierność orzeczonej w pkt 1 sentencji wyroku wobec oskarżonego A. P. kary jednego roku i dwóch miesięcy pozbawienia wolności wraz z możliwością zawieszenia jej wykonania na okres 3 lat tytułem próby (pkt 2 wyroku) przy nienależytym uwzględnieniu celów kary, braku należytego uwzględnienia stopnia winy, społecznej szkodliwości czynu oraz praktycznie bez uwzględnienia celów zapobiegawczych i wychowawczych kary, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa oraz rodzaju i rozmiaru ujemnych następstw przestępstwa;

- rażącą niewspółmierność orzeczonej w pkt 5 sentencji wyroku wobec oskarżonego A. P. środka karnego w postaci nawiązki w wysokości 10.000,00 zł podczas gdy dla pełnej kompensaty szkód i krzywd wynikających z przestępstwa, nawiązka ta powinna być znacznie wyższa, oscylująca w granicach zgłaszanego żądania naprawienia szkody i zadośćuczynienia.

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 i 2 poprzez obostrzenie oskarżonemu kary i pkt 5 poprzez podwyższenie wysokości nawiązki do kwoty 100.000,00 złotych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wniesiona w sprawie okazała się bezzasadna i nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne i prawne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za własne.

Sąd I instancji w sposób wyczerpujący i dokładny przeprowadził postępowanie dowodowe, a zgromadzony w jego toku materiał dowodowy był kompletny i wystarczający dla podjęcia merytorycznego rozstrzygnięcia. Przeprowadzona przez Sąd I instancji ocena zebranych dowodów jest obiektywna, logiczna i wyczerpująca.

W ocenie Sądu Okręgowego, ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji odzwierciedlają rzeczywisty stan rzeczy. Zatem podniesiony w apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie mógł być uznany za skuteczny. Chybiona jest argumentacja skarżącego, że z okoliczności popełnienia czynu, sposobu działania sprawcy i zamiaru jakim się kierował wynika, że oskarżony dopuścił się popełnienia czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., tj. usiłowania zabójstwa pokrzywdzonego R. N..

Niewątpliwie, do przypisania przestępstwa usiłowania czynu z art. 148 § 1 k.k. nie jest konieczne nastąpienie skutku w postaci śmierci człowieka, ani nawet spowodowanie obrażeń powodujących chorobę realnie zagrażającą życiu. Należy jednak poddać rozwadze okoliczności czynu, osobowość sprawcy, jego zachowanie się przed popełnieniem czynu i po jego popełnieniu, stosunek do pokrzywdzonego oraz stopień zagrożenia dla życia pokrzywdzonego, które mogłyby prowadzić do niewątpliwego wniosku, że sprawca działał z zamiarem wywołania skutku śmiertelnego, tj. skutek taki przewidywał, bądź się na niego godził (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 lipca 2012 r., II AKa 221/12, LEX nr 1236107; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 lutego 2016 r., II AKa 303/15, LEX nr 2002769; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 grudnia 2014 r., II AKa 231/14, KZS 2015/2/35).

Okoliczności niniejszej sprawy nie wskazują natomiast, aby oskarżony A. P. kierował się zamiarem zabójstwa pokrzywdzonego R. N.. Faktem jest, że pokrzywdzony doznał obrażeń ciała w wyniku działania oskarżonego, jednak nie jest to jeszcze wystarczające do przypisania mu zbrodni usiłowania zabójstwa. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w pełni potwierdza bowiem trafność przypisania oskarżonemu A. P. czynu z art. 157 § 1 k.k. Przede wszystkim, w postępowaniu przygotowawczym został przeprowadzony dowód z opinii sądowo-lekarskiej, w której biegły sądowy stwierdził, że obrażenia ciała jakich doznał R. N. nie spowodowały bezpośredniego zagrożenia dla jego życia i spowodowały naruszenie czynności narządów ciała na okres powyżej siedmiu dni. Znamienne jest przy tym, że między R. N., a oskarżonym A. P. nie było konfliktu. Znali się oni zaledwie kilka dni. Żadne wypowiedzi ze strony oskarżonego, ani jego zachowanie nie świadczą o tym, aby chciał zabić R. N.. Nie negując przy tym, że brak wyraźnych pobudek nie wyłącza możliwości przypisania zbrodni usiłowania zabójstwa wskazać należy, że w niniejszej sprawie na taki zamiar nie wskazują również żadne inne okoliczności. Należy przy tym mieć też na uwadze, że narzędziem przestępstwa był nóż kuchenny, a dwa ciosy nie były mierzone w ważne dla życia narządy, a w brzuch i w plecy w okolicy lędźwiowej. Przyjęcie, że oskarżony działał z zamiarem zabójstwa, musiało by nie pozostawiać żadnych wątpliwości, a w niniejszej sprawie okoliczności wskazują, że oskarżony działał tylko z zamiarem uszkodzenia ciała pokrzywdzonego. Nie jest bowiem możliwie popełnienie umyślnej zbrodni zabójstwa, bez objęcia świadomością skutku w postaci śmierci. W sprawie natomiast nic nie wskazuje na to, by taki skutek pokrzywdzony miał zamiar osiągnąć.

Mimo, że o kwalifikacji przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu decyduje przede wszystkim powstały skutek, to jednak należy też uwzględnić świadomość sprawcy co do wszystkich znamion czynu zabronionego. Z tej racji w niniejszej sprawie możliwie byłoby przyjęcie działania oskarżonego w zamiarze zabójstwa pokrzywdzonego R. N., jednak wymagałoby to ustalenia, że bez żadnej wątpliwości taki właśnie skutek oskarżony miał zamiar osiągnąć.

Argumenty skarżącego, przemawiające za błędem w ustaleniach faktycznych, są w istocie jedynie polemiką z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego. Skarżący bowiem z faktu, iż oskarżony posłużył się nożem oraz zadał dwukrotnie cios w brzuch i w plecy, wyciągnął wniosek, że zamiarem oskarżonego było zabójstwo. Należy jednak ponownie zaznaczyć, że ciosy nie były wymierzone w ważne dla życia organy. Głębokość ran również nie była na tyle duża, by doprowadzić do śmierci. W przypadku dążenia do zabójstwa, oskarżony niewątpliwie działał by z większa premedytacją, wymierzając ciosy w miejsca, których naruszenie nawet nożem kuchennym, doprowadzić by mogło do zamierzonego skutku, a więc w okolice szyi, czy też serca. Argumentacja skarżącego, okazała się nie przekonująca, a przedstawiona przez niego wersja zdarzenia o spokojnym i wyważonym działaniu oskarżonego, wobec tak nieudolnego działania w zamiarze zabójstwa, oceniona może być tylko jako wysoce nieprawdopodobna. Gdyby bowiem oskarżony działa z takim spokojem i premedytacją do zabicia pokrzywdzonego, jaką opisuje skarżący, niewątpliwie drugi cios zostałby tak wymierzony, aby skutek w postaci śmierci zaistniał. Jest jednak bardzo mało prawdopodobne, aby oskarżony sądził, że zadanie ciosu nożem kuchennym w okolice lędźwiową pleców doprowadzić mogło do śmierci.

Odnosząc się do zarzutu niezasadnego oddalenia wniosków dowodowych zawartych w piśmie z dnia 24 listopada 2015 roku wskazać należy, że okoliczności które miały być nimi udowodnione, wbrew twierdzeniom skarżącego, nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Celem postępowania karnego jest bowiem ustalenie winy, sprawstwa i charakteru czynu oraz ewentualne przypisanie oskarżonemu przestępstwa. Dowody na które wskazuje skarżący nie zmierzały do ustalenia stanu faktycznego w sprawie, a rozmiaru szkody, jakiej doznał pokrzywdzony. Nie miały one zatem znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy karnej. W związku z tym, że przypisanie czynu oskarżonemu nie wiązało się w niniejszej sprawie z koniecznością prowadzenia długiego postępowania, dowody w sprawie ograniczyły się do zeznań trzech świadków, wyjaśnień oskarżonego i opinii sądowo-lekarskiej, zasadnie można zatem uznać, że ustalanie wielkości szkody, znacząco przedłużyłoby postępowanie.

Sąd Rejonowy słusznie skorzystał z instytucji nawiązki z art. 46 § 2 k.k., gdyż niewątpliwe było spowodowanie przez oskarżonego szkody, a przeprowadzenie pełnego postępowania w celu ustalenia jej wysokości, należnego odszkodowania i zadośćuczynienia znacząco przedłużyłoby postępowanie w sprawie. Wskazać należy, że R. N. ma w dalszym ciągu możliwość dochodzenia swoich roszczeń odszkodowawczych na drodze postępowania cywilnego.

Odnośnie zarzutów ewentualnych zgłoszonych w apelacji wskazać należy poniższe.

W ocenie Sądu Okręgowego orzeczona wobec oskarżonego kara jest adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu. Kara 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, wobec możliwej do orzeczenia tej kary w wymiarze od 3 miesięcy do 5 lat, jest wobec postawy oskarżonego, braku wcześniejszej karalności poza przestępstwem art. 56 § 2 kodeksu karnego skarbowego karą o wystarczającej dolegliwości. Natomiast zawieszenie jej wykonania na okres 3 lat tytułem próby, wobec orzeczenia również kary grzywny, obowiązku powstrzymywania się od nadużywania alkoholu i zasądzenia nawiązki oraz kosztów postępowania, daje perspektywę prewencyjnego oddziaływania orzeczonej kary na oskarżonego i poczucia obowiązku przestrzegania przez niego porządku prawnego, pod groźbą odbycia kary pozbawienia wolności w przypadku nie stosowania się do orzeczenia Sądu.

W kwestii wysokości nawiązki wskazać należy, że wbrew twierdzeniu skarżącego, nie ma ona prowadzić do pełnej kompensaty szkody, która jest już rolą odszkodowania. Nawiązka ma charakter zryczałtowanego odszkodowania, która powinna być oszacowana przez Sąd i oscylować w granicach odszkodowania, jednak w braku ustalenia wysokości szkody, Sąd mógł samodzielnie ocenić adekwatną rekompensatę. Żądanie przez pokrzywdzonego nawiązki w wysokości 100.000,00 zł jest w ocenie Sądu Okręgowego zbyt wysokie i nieuzasadnione.

Podsumowując, kontrola odwoławcza przeprowadzona przez Sąd Okręgowy w pełni potwierdziła prawidłowość ustaleń faktycznych i prawnych dokonanych przez Sąd Rejonowy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 624 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. uznając, że sytuacja materialna oskarżyciela posiłkowego, która uległa znacznemu pogorszeniu na skutek przedmiotowego przestępstwa, uzasadnia zwolnienie go od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE