UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 2 lipca 2012 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił W. K. przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, ponieważ nie udowodnił on wymaganego, co najmniej 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresów zatrudnienia w Zakładach (...) Spółdzielnia Pracy w B. od dnia 1 marca 1972 roku do dnia 31 sierpnia 1981 roku oraz od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 29 lutego 1984 roku i od dnia 18 września 1984 roku do dnia 16 października 1994 roku.

W. K. w dowołaniu od powyższej decyzji wnosił o zaliczenie mu do stażu pracy w warunkach szczególnych spornych okresów zatrudnienia i przyznanie prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 24 stycznia 2013 roku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał W. K. emeryturę od dnia 21 listopada 2012 roku.

Sąd ten ustalił, że W. K. w dniu 8 czerwca 2012 roku ukończył wiek 60 lat i wniosek o nabycie prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych złożył do ZUS dnia 10 maja 2012 roku. Umowę o pracę rozwiązał w dniu 20 listopada 2012 roku. Mając na uwadze treść art. 32 i 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd Okręgowy stwierdził, że kwestią sporną było legitymowanie się wnioskodawcy wymaganym, co najmniej 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. W celu ustalenia tego stażu, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań świadków A. K., A. Ł. i L. H., którzy razem z wnioskodawcą pracowali w Zakładach (...) w B.. Świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca od dnia 1 marca 1972 roku do dnia 31 sierpnia 1981 roku oraz od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 29 lutego 1984 roku i od dnia 18 września 1984 roku do dnia 16 października 1994 roku pracował w charakterze operatora agregatu chemicznego, a jego praca polegała na przygotowaniu odzieży do prania, czyszczeniu destylatora, filtrów i komór w agregacie, uzupełnianiu płynu chemicznego. Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadków, uznając je za spójne z wyjaśnieniami wnioskodawcy. Wskazał, że zgodnie z wykazem A dział XIV pkt 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, prace pralniczo – farbiarskie w pralniach chemicznych należą do prac w warunkach szczególnych. Niewątpliwie praca wykonywana przez wnioskodawcę przy obsłudze agregatu do chemicznego do czyszczenia odzieży była pracą wykonywaną w pralni w warunkach szczególnych. Zakłady (...) w B. w świadectwie pracy, zaświadczyły, że W. K. w okresach od dnia 1 marca 172 roku do dnia 31 sierpnia 1981 roku, od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 29 lutego 1984 roku oraz od dnia 18 września 1984 roku do dnia 16 października 1984 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace operatora agregatu chemicznego czyszczenia garderoby. Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bhp, bowiem ocena pracy wnioskodawcy wykonywanej w pralni chemicznej przy obsłudze agregatu do chemicznego czyszczenia odzieży i dywanów z udziałem płynów chemicznych i w oparach tych płynów oraz czyszczeniu części agregatu, nie wymagała wiadomości specjalnych w zakwalifikowaniu ich do wykonywanych w pralni chemicznej. Mając na uwadze zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd Okręgowy uznał, że W. K. udowodnił, iż pracował w warunkach szczególnych, co najmniej 15 lati dlatego spełnił przesłanki z art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do przyznania prawa do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego tj. art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez przyjęcie przez Sąd, że wnioskodawca udowodnił co najmniej 15 – letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych uprawniający do przyznania prawa do emerytury,

2. przepisów postępowania, a w szczególności art. 233 § 1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia całości zebranego w sprawie materiału dowodowego, pominięcie dowodów zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w B. od dnia 1 marca 1972 roku do dnia 31 sierpnia 1981 roku, od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 1 listopada 1981 roku oraz od dnia 18 września 1984 roku do dnia 16 października 1994 roku.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania od decyzji ZUS.

Wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski. Sąd Apelacyjny w całości aprobuje stanowisko tego Sądu wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i ustalenia poczynione przez ten Sąd przyjmuje za własne.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przewidziane jest w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zawartym w rozdziale 2, działu II ustawy dotyczącym osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku. W sytuacji W. K., urodzonego w dniu (...), zastosowanie znajdowały przepisy przejściowe art. 184 ust. 1-2 ustawy, które przewidują prawo do wcześniejszej emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (czyli wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

Ponadto emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2). Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom spełniającym powyższe warunki przysługuje prawo do emerytury, ustala się zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 pkt 1 i 3 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1, zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10 rozporządzenia.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie pozostawało legitymowanie się przez W. K. wymaganym, co najmniej 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Natomiast spełnienie przez niego pozostałych przesłanek, wynikających z wyżej powołanych przepisów, nie ulegało wątpliwości.

Mając na uwadze zarzut apelacyjny, Sąd Apelacyjny uzupełnił materiał dowodowy zgromadzony w sprawie i dodatkowo dopuścił dowód z akt osobowych wnioskodawcy. Z akt tych wynika, że od dnia 1 marca 1972 roku wnioskodawcy powierzono obowiązki pomocnika operatora agregatu do chemicznego czyszczenia garderoby a od dnia 1 marca 1973 roku powierzono mu samodzielne stanowisko operatora agregatu do chemicznego czyszczenia odzieży. Obowiązki na obu tych stanowiskach były takie same. Do obowiązków na tych stanowiskach należało wykonywanie czynności pralniczych poprzez czyszczenie garderoby, wykonywanie czynności pomocniczych polegających na zaczyszczaniu kołnierzy i materiałów płynem chemicznym, sprawdzanie guzików oraz bieżąca konserwacja agregatów do chemicznego czyszczenia garderoby, czyszczenie destylatora, filtrów, komór, worka do łapania kurzu, uzupełnianie płynów. Na okres od dnia 1 czerwca 1976 roku do dnia 28 czerwca 1976 roku wnioskodawcy powierzono obowiązki elektryka. A od dnia 1 września 1980 roku dodatkowo powierzono mu obowiązki ślusarza-operatora. W zakresie tych obowiązków mieściły się zarówno codzienna konserwacja agregatów (czyszczenie destylatora, łapacza głównych zanieczyszczeń, rozdzielacza, filtra powietrza, tawotowanie łożysk itp.), jak i uczestniczenie w remontach i naprawach agregatów, dokonywanie ogólnych przeglądów agregatów – co tydzień w okresie sezonu, co dwa tygodnie - w pozostałym okresie). Wnioskodawca zeznał, że bieżące przeglądy i konserwację agregatów wykonywał codziennie, natomiast okresowe przeglądy i czyszczenie agregatów wykonywał poza normalnymi godzinami pracy (k. 71 odw. ). W okresie od 1 września 1981 roku do dnia 1 listopada 1981 roku wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym.

W przepisach resortowych – uchwale nr 80/83 Zarządu Centralnego Związku (...) z dnia 30 czerwca 1983 roku w dziale XIV Prace różne poz. 8 pkt 1 i 2 wskazano, iż pracami w szczególnych warunkach są prace pralniczo – farbiarskie w pralniach chemicznych – konserwator bielizny, odzieży i futer w pralni chemicznej, farbiarz, zaś w dziale XIV poz. 25 wskazano, iż do takich prac należy bieżąca konserwacja agregatów na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Także w załączniku A do rozporządzenia dział XIV pkt 8 wskazano prace pralniczo – farbiarskie w pralniach chemicznych a w dziale XIV pkt 25 – m.in. bieżąca konserwacja agregatów na oddziałach, wydziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, mając na uwadze zakres obowiązków wnioskodawcy, należy uznać, że w okresach od dnia 1 marca 1972 roku do dnia 31 maja 1976 roku, od dnia 28 czerwca 1976 roku do dnia 31 sierpnia 1981 roku oraz od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 29 lutego 1984 roku i od dnia 18 września 1984 roku do dnia 16 października 1994 roku w Zakładach (...) Spółdzielnia Pracy w B. wykonywał on prace w warunkach szczególnych, tj. prace pralniczo – farbiarskie oraz bieżącą konserwację agregatów na oddziałach będących w ruchu. Niewątpliwie W. K. pracował przy maszynie – agregacie do czyszczenia chemicznego odzieży, a więc wykonywał prace w pralni chemicznej polegające na czyszczeniu odzieży. Nie sposób zgodzić się z zarzutem organu rentowego, iż do pracy w szczególnych warunkach na podstawie powyżej wskazanych przepisów mogłyby zostać zaliczone jedynie prace farbiarskie. W. K. wykonywał prace pralnicze, które nie były ograniczone jedynie do włożenia i wyjęcia odzieży z bębna urządzenia. Ponadto był zobowiązany do bieżącej obsługi urządzenia i jego konserwacji.

Z zeznań wnioskodawcy, jak też świadków A. K., A. Ł. i L. H. wynikało, że w spornych okresach wnioskodawca czyścił agregat do prania, przygotowywał garderobę do czyszczenia poprzez sprawdzenie, czy w kieszeniach nie ma zbędnych przedmiotów i czy guziki nie rozpuszczają się w środkach chemicznych. Czyszczenie garderoby następowało przy użyciu środków chemicznych. Wnioskodawca dokonywał na zmianę czyszczenia garderoby i dywanów i czyścił agregaty. Zdaniem Sądu Apelacyjnego taki charakter pracy wnioskodawcy wypełnia definicję prac pralniczo – farbiarskich w pralniach chemicznych oraz bieżącą konserwację agregatów na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w rozpoznawanej sprawie nie było potrzeby dopuszczania dowodu z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Ustalenie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), nie wymaga wiadomości specjalnych uzasadniających prowadzenie dowodu z opinii biegłego. Ponadto należy podkreślić, że pojęcie „operatora agregatu chemicznego” jest synonimem pojęcia „konserwatora bielizny, odzieży”.

Mając na uwadze powyższe, wbrew zarzutom apelacyjnym, Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, iż W. K. w Zakładach (...) Spółdzielnia Pracy w B. (za wyjątkiem okresu urlopu bezpłatnego i zatrudnienia w charakterze elektryka) wykonywał prace pralniczo – farbiarskie oraz bieżącą konserwację agregatów na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, zaliczane do prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Stąd też słusznie Sąd pierwszej instancji przyjął, że wnioskodawca spełnił przesłanki z art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń społecznych warunkujących przyznanie prawa do emerytury.

W tym stanie rzeczy, uznając apelację za niezasadną, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 kpc, orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono jak w punkcie II wyroku na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 kpc w zw. z § 11 ust. 2 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE