Sygn. akt II K 72/16
Dnia 20 kwietnia 2016 r.
Sąd Rejonowy w Tczewie w II Wydziale Karnym w składzie:
Przewodniczący: SSR Marcin Matusiak
Protokolant: Izabela Kłos
w obecności prokuratora Prokuratury Rejonowej w Tczewie - ---
po rozpoznaniu w dniu 06 kwietnia 2016 r.
sprawy M. G. s. Z. i G. z d. Muszyńska, ur. (...) w T.
skazanego prawomocnymi wyrokami podlegającymi wykonaniu:
I. Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim z dnia 21 stycznia 2015 r. w sprawie sygn. akt II K 1001/14 za czyn z art. 62 ust. 1 Ustawy o Przeciwdziałaniu narkomanii popełniony w dniu 02 sierpnia 2014 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres 5 lat tytułem próby;
II. Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 03 czerwca 2015 r. w sprawie sygn. akt II K 1075/14 za czyny:
z art. 209 § 1 k.k. popełniony do 03 września 2014 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,
z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 27 sierpnia 2013 r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
z art. 157 § 1 k.k. w zw z art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 14 sierpnia 2014 r. na karę 2 lat pozbawienia wolności,
z art. 257 § 1 k.k. w zb. z art. 276 k.k. w zw. zar. 11 § 2 k.k. w zw z art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 08 sierpnia 2014 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,
za które orzeczono karę łączną 3 lat pozbawienia wolności;
III. Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 11 grudnia 2015 r. w sprawie sygn. akt II K 792/15 za czyn z art. 209 § 1 k.k. popełniony do dnia 23 czerwca 2015 r. na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności.
***
I. na podstawie art. 569 § 1 k.p.k., art. 570 k.p.k., art. 573 § 1 k.p.k., art. 85 § 1 i 2 k.k., art. 86 § 1 k.k. oraz art. 19 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 396) łączy kary pozbawienia wolności i kary łączne pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego M. G. wyrokami:
Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim z dnia 21 stycznia 2015 r. w sprawie sygn. akt II K 1001/14,
Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 03 czerwca 2015 r. w sprawie sygn. akt II K 1075/14,
Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 11 grudnia 2015 r. w sprawie sygn. akt II K 792/15
i wymierza mu karę łączną 3 (trzech) lat i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności;
II. pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach wskazanych w pkt. I sentencji wyroku pozostawia do odrębnego wykonania;
III. na mocy art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej w pkt. I kary łącznej zalicza skazanemu okres odbywania kary w sprawie II K 1075/14, tj. od 26 listopada 2014 r. do dnia 9 grudnia 2014 r. oraz od 13 października 2015 r. do 20 kwietnia 2016 r.;
IV. na mocy art. 626 § 1 k.p.k. i art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 6 Ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t. j. Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223, z późn. zm.) nie pobiera od skazanego opłaty od wyroku łącznego i zwalnia go od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wydatków poniesionych w toku postępowania o wydanie wyroku łącznego.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
M. G. został skazany następującymi wyrokami podlegającymi wykonaniu:
I. Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim z dnia 21 stycznia 2015 r. w sprawie sygn. akt II K 1001/14 za czyn z art. 62 ust. 1 Ustawy o Przeciwdziałaniu narkomanii popełniony w dniu 2 sierpnia 2014 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres 5 lat tytułem próby;
II. Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 03 czerwca 2015 r. w sprawie sygn. akt II K 1075/14 za czyny:
z art. 209 § 1 k.k. popełniony do 3 września 2014 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,
z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 27 sierpnia 2013 r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
z art. 157 § 1 k.k. w zw z art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 14 sierpnia 2014 r. na karę 2 lat pozbawienia wolności,
z art. 257 § 1 k.k. w zb. z art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 8 sierpnia 2014 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,
za które orzeczono karę łączną 3 lat pozbawienia wolności;
III. Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 11 grudnia 2015 r. w sprawie sygn. akt II K 792/15 za czyn z art. 209 § 1 k.k. popełniony do dnia 23 czerwca 2015 r. na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności.
(dowód: karta karna – k. 9-11, odpis wyroku – k. 16, 17, 21, informacja o pobytach i orzeczeniach – k. 3-6)
Kary jednostkowe orzeczone wcześniejszymi wyrokami zostały połączone wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Malborku z dnia 13.01.2010 r. w sprawie II K 703/09. Skazany odbył kary orzeczone tym wyrokiem w całości.
(dowód: karta karna – k. 10v, opinia o skazanym – k. 22)
Z opinii o skazanym wynika, że w środowisku współosadzonych funkcjonuje prawidłowo. Wobec przełożonych zachowuje się zgodnie z wymogami regulaminu. Przestrzega dyscypliny i porządku obowiązującego w zakładzie karnym typu półotwartego. Był czterokrotnie nagradzany, głównie za dobre zachowanie. Nie był karany dyscyplinarnie. Nie jest zatrudniony, nie wyraził chęci podjęcia nieodpłatnej pracy. Karę pozbawienia wolności odbywa w systemie zwykłym; nie wyraził zgody na odbywanie dalszej części kary w systemie programowanego oddziaływania. Krytycznie wypowiada się na temat popełnionego przestępstwa. Prognoza penitencjarna co do właściwego funkcjonowania w zakładzie karnym typu półotwartego jest pozytywna.
(dowód: opinia o skazanym – k. 23)
Sąd zważył co następuje:
Zgodnie z art. 85 § 1 i 2 k.k. jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną w wyroku łącznym w odniesieniu do kar orzeczonych różnymi wyrokami (art. 568a § 1 pkt 2 k.p.k.), a podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa. Na uwadze należało mieć fakt, że z dniem 1.07.2015 r. znowelizowano przepisy określające zasady łączenia kar w wyroku łącznym. Zasadą jest, że do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem 1.07.2015 r. nie stosuje się nowych przepisów działu IX Kodeksu karnego regulującego zasady łączenia kar (art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. poz. 396). Jednocześnie jednak ustawodawca przewidział wyjątek od tej zasady. Mianowicie stosuje się przepisy nowe, jeżeli zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu 1.07.2015 r. Z tym ostatnim przypadkiem mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Ostatni chronologicznie wyrok skazujący M. G. (wydany w sprawie II K 792/15 Sądu Rejonowego w Tczewie) uprawomocnił się z dniem 19.12.2015 r., tj. po dniu wejścia w życie nowych przepisów. Powyższa okoliczność „otwierała” możliwość (i jednocześnie konieczność) połączenia skazanemu wszystkich orzeczonych prawomocnie za przestępstwa kar, które przynajmniej w części nie zostały jeszcze wykonane.
Zgodnie z art. 86 § 1 k.k. sąd wymierza karę łączną od najwyższej z kar do ich sumy, przy czym na uwadze należało mieć także regulację art. 89 § 1b k.k., która przewiduje, że sąd orzeka karę łączną pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia, przyjmując, że miesiąc kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania równa się 15 dniom kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. W tej sytuacji sąd mógł wymierzyć karę łączną w granicach od 3 lat pozbawienia wolności (najsurowsza z kar łącznych orzeczona wyrokiem w sprawie II K 1075/14) do 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności (suma kar lub kar łącznych orzeczonych poszczególnymi wyrokami:
3 miesiące pozbawienia wolności, uwzględniając art. 89 § 1b k.k. odnośnie wyroku II K 1001/14 Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim,
3 lata pozbawienia wolności, odnośnie wyroku II K 1075/14 Sądu Rejonowego w Tczewie oraz
3 miesiące pozbawienia wolności, odnośnie wyroku II K 792/15 Sądu Rejonowego w Tczewie.
Zgodnie z treścią art. 85a k.k. orzekając karę łączną sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. O ile powyższe przesłanki niewątpliwie należy uwzględniać przy wymiarze kary łącznej nie oznacza to zdaniem sądu, że należy całkowicie zrezygnować z wcześniej wypracowanych w orzecznictwie i doktrynie prawa karnego zasad orzekania kary łącznej. Wyrażenie „przede wszystkim” użyte przez ustawodawcę w treści art. 85a k.k. oznacza, że nie są to wszystkie okoliczności, jakie sąd powinien mieć na uwadze orzekając karę łączną.
Powszechnie przyjmuje się, że istnieją trzy zasady wymiaru kary łącznej: zasada kumulacji, asperacji i absorpcji. (...) kumulacji polega na zwykłym zsumowaniu kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa. (...) absorpcji polega na tym, że najsurowsza z kar pochłania pozostałe. (...) asperacji polega zaś na zaostrzeniu najsurowszej z wymierzonych kar jednostkowych.
Na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego wykształciła się reguła, że kara łączna powinna być tym więcej zbliżona do dolnej granicy (zasada absorpcji), im bardziej ścisły jest związek przedmiotowy i podmiotowy między poszczególnymi zbiegającymi się przestępstwami; im związek ten jest luźniejszy, kara łączna winna tym więcej zbliżać się do górnej jej granicy (zasada kumulacji). Związek ów polega na odległości czasowej między poszczególnymi przestępstwami, zbliżonym sposobie działania, na tożsamości osób pokrzywdzonych, wspólności ich dóbr itp. (por. wyrok SN z dnia 2.12.1975 r. w sprawie Rw 628/75, OSNKW 1976/2/33).
W aspekcie przedmiotowym związek zbiegających się realnie przestępstw wyrażają kryteria przedmiotowe poszczególnych przestępstw, a to bliskość czasowa ich popełnienia (największa - gdy czyny przestępcze popełniane są równocześnie lub bezpośrednio po sobie), osoby pokrzywdzonych (największa ścisłość związku zachodzi, gdy kilkoma przestępstwami pokrzywdzono tę samą osobę), rodzaj naruszonego dobra prawnego (im bardziej zbliżone dobra, tym większa bliskość przestępstw, zatem największa przy tożsamości dóbr), sposób działania sprawcy itd. W aspekcie podmiotowym chodzi o motywy bądź pobudki stymulujące sprawcę, rodzaj i formę winy itd. (tak: Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19.01.2005 r., II AKa 274/04, KZS 2005/1/14).
Jednocześnie w orzecznictwie podkreśla się, że zarówno zastosowanie zasady kumulacji, jak i zasady całkowitej absorpcji stanowi wyjątek, który powinien występować jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem całkowitą absorpcję można zastosować tylko wtedy, gdy wszystkie czyny wskazują bardzo bliską więź podmiotową i przedmiotową albo gdy orzeczone za niektóre z czynów kary są tak minimalne, że w żadnym stopniu nie mogłyby rzutować na karę łączną albo też istnieją jakieś inne szczególne okoliczności dotyczące osoby oskarżonego.
Przy tym związek przedmiotowy wyrażający się w podobnym sposobie działania i podobnej kwalifikacji czynów, nie przemawia sam przez się za stosowaniem absorpcji przy wymiarze kary łącznej, jeżeli każdy z przypisanych czynów odznacza się znacznym stopniem społecznej szkodliwości. Z tej racji okoliczność popełnienia ich w zbiegu realnym nie powinna pozostawać bez znaczenia dla określenia dolegliwości, jaką ma ponieść sprawca za popełnione przestępstwa. Bliski podmiotowy i przedmiotowy związek między przestępstwami, a także nawet podobieństwo tych przestępstw nie jest tak istotną przesłanką wymiaru kary łącznej, aby ograniczała albo eliminowała jakiekolwiek dyrektywy, które trzeba uwzględnić przy wymiarze tej kary.
Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy sąd uznał, że ani zastosowanie w pełni zasady absorpcji ani odwołanie się w całości do zasady kumulacji nie byłoby zasadne. Skazany kierował swoje działania przeciwko różnorakim dobrom prawnym, a to przeciwko rodzinie i opiece, przeciwko życiu i zdrowiu, cudzemu mieniu, prawidłowości obrotu gospodarczego, jak również życiu i zdrowiu publicznemu rozumianemu jako wolność od uzależnienia od środków odurzających i substancji psychotropowych. Należało mieć na uwadze także i to, że skazany, poza jednym wyjątkiem, działał na szkodę różnych pokrzywdzonych. Oskarżony dopuścił się popełnienia przestępstw na przestrzeni dłuższego okresu czasu. Przypisano mu w szczególności popełnienie dwóch przestępstw o charakterze trwałym (z art. 209 § 1 k.k.), przy czym zachowanie oskarżonego następowały bezpośrednio po sobie. Pozostałych przestępstw oskarżony dopuścił się głównie w sierpniu 2014 r., choć zdarzyło mu się popełnić jedno z nich również w sierpniu 2013 r.
Z uwagi na wcześniejszą wielokrotną karalność oskarżonego, fakt że pomimo stosowania środków probacyjnych oraz surowych kar pozbawienia wolności nie zmienił on swojego postępowania, orzeczona kara łączna winna być zdaniem sądu stosunkowo surowa, inaczej nie spełni celów wychowawczych względem skazanego. Fakt popełnienia kilku przestępstw i to godzących w różnorakie dobra prawne również powinien znaleźć w wymiarze kary łącznej odzwierciedlenie. W przeciwnym wypadku w społecznej świadomości prawnej mogłoby powstać wrażenie, że sprawcy wielu przestępstw traktowani są łagodniej, aniżeli sprawcy pojedynczych przestępstw. W tej sytuacji sąd zastosował zasadę asperacji i wymierzył karę łączną w wymiarze 3 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności. Kara ta w sposób należyty uwzględnia dyrektywy określone w treści art. 85a k.k. Jednocześnie z uwagi na górną granicę, do której sąd mógł wymierzyć karę łączną, nie sposób jej uznać za rażąco surową.
Wszelkie pozostałe środki podlegają odrębnemu wykonaniu (art. 90 § 1 k.k.), o czym sąd orzekł w pkt. II wyroku, a na poczet orzeczonej kary łącznej sąd zaliczył skazanemu okres wykonywania tych kar (art. 577 k.p.k.), o czym orzeczono w pkt. III wyroku.
W pkt. IV na mocy art. 626 § 1 k.p.k. i art. 624 § 1 k.p.k. mając na uwadze osadzenie skazanego i brak środków i możliwości zarobkowych sąd zwolnił go od ponoszenia kosztów sądowych i obciążył nimi Skarb Państwa.