WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSO Elżbieta Wojtczuk
Protokolant	st. sekr. sądowy Anna Wąsak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lutego 2016r. w S.

odwołania K. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 22 maja 2015 r. Nr (...)

w sprawie K. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że ubezpieczonemu K. R. przysługuje prawo do emerytury od dnia 1 maja 2015 roku.

Sygn. akt IV U 869/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 maja 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.), odmówił K. R. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999 r. ma wymagany staż ubezpieczeniowy w wymiarze 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy nie uwzględnił okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 16.03.1971r. do 31.07.1974r., ponieważ w tym okresie wnioskodawca uczęszczał do szkoły znacznie oddalonej od miejsca zamieszkania. Konieczność przygotowywania się do zajęć szkolnych oraz codzienne dojazdy wskazują, że prace w gospodarstwie rolnym rodziców miały raczej charakter pomocy a nie stałej pracy o znacznym wpływie na funkcjonowanie tego gospodarstwa.

Odwołanie od w/w decyzji złożył ubezpieczony K. R., wnosząc o zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 16.03.1971 r. do 31.07.1974r., w szczególności w okresie wakacji i ferii. Ubezpieczony wskazał, że w gospodarstwie rodziców, liczącym 9,66 ha, pracował także po zmianie miejsca zameldowania do czasu podjęcia pracy, tj. do 2.09.1974r. (odwołanie, k. 1 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji. Ponadto wyjaśniono, że świadkowie w zeznaniach podali, iż K. R. w okresie od 16.03.1971r. do 31.07.1974r. stale pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze 4-5 godzin, jednak z oświadczenia z 04.05.2015r. oraz przedłożonego świadectwa ukończenia szkoły wynika, iż ubezpieczony po ukończeniu szkoły podstawowej uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w Z., oddalonej od miejsca zamieszkania o około 43 km. W ocenie Zakładu, kilkugodzinne zajęcia lekcyjne oraz czas przeznaczony na dojazdy, a następnie naukę, nie pozwalał ubezpieczonemu na wykonywanie stałych czynności w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze co najmniej połowy etatu. Praca ubezpieczonego mogła mieć jedynie charakter pomocy rodzinnej, jaką świadczą dzieci, wypełniając w ten sposób obowiązek pomocy we wspólnym gospodarstwie. Zdaniem organu rentowego racjonalnie nie było możliwe pogodzenie obowiązków ucznia szkoły ponadpodstawowej, który codziennie dojeżdżał do szkoły oddalonej od miejsca zamieszkania około 43 km z pracą w gospodarstwie rolnym rodziców. Organ rentowy nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 2-4 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony K. R., ur. (...), w dniu 4 maja 2015 r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek k. 1-4 akt emerytalnych). Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (oświadczenie zawarte we wniosku o emeryturę, k. 2 akt emerytalnych, raport analizy konta, k. 17 akt emerytalnych).

Na podstawie dołączonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 24 lat, 3 miesięcy i 25 dni, z czego okresy składkowe wynoszą 23 lata, 8 miesięcy i 2 dni, zaś okresy nieskładkowe 7 miesięcy i 23 dni. Ponadto organ rentowy uznał ubezpieczonemu staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 24 lat, 3 miesięcy i 25 dni. Do stażu pracy organ rentowy nie zaliczył okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 16.03.1971r. do 31.07.1974r., ponieważ w tym okresie wnioskodawca uczęszczał do szkoły znacznie oddalonej od miejsca zamieszkania. Konieczność przygotowywania się do zajęć szkolnych oraz codzienne dojazdy wskazują, że prace w gospodarstwie rolnym rodziców miały raczej charakter pomocy a nie stałej pracy o znacznym wpływie na funkcjonowanie tego gospodarstwa (decyzja z 22.05.2015r., k. 27 akt emerytalnych).

K. R. w okresie od urodzenia, tj. 16.03.1955r. do dnia 01.08.1974r. był zameldowany na pobyt stały w miejscowości S. (zaświadczenie, k. 12 akt emerytalnych). Matka ubezpieczonego J. R. od 1947 r. objęła w posiadanie gospodarstwo rolne o powierzchni 9,66 ha położone we wsi B., gmina J. P. – ustna umowa darowizny dokonana przez męża J. na rzecz żony, którą tą nieruchomość otrzymał jako nadział ujawniony w kw. (...). Własność gospodarstwa uregulowana została Aktem Własności Ziemi w dniu 27.06.1973r. na rzecz J. R. (informacja ze Starostwa Powiatowego w B., k. 20 akt emerytalnych). W dniu 16 marca 1971r. ubezpieczony K. R. ukończył 16-ty rok życia. W okresie od 1 września 1971r. do 12 czerwca 1974r. ubezpieczony uczęszczał do trzyletniej (...) Szkoły Zawodowej w Z., czyli miejscowości oddalonej o około 43 km od miejsca zamieszkania ubezpieczonego – miejscowości S. (odpis świadectwa ukończenia szkoły, k. 13 akt emerytalnych).

Rodzice ubezpieczonego utrzymywali się tylko z gospodarstwa rolnego, mieli duży inwentarz: świnie, drób, owce, krowy, dwa konie, jak również uprawiali ogórki, ziemniaki, zboża, burki. Starszy o 7 lat brat ubezpieczonego po ukończeniu szkoły średniej wyjechał do W., zaś młodszy o 2 lata brat po skończeniu szkoły podstawowej w wieku 16 lat wyjechał na (...). Tym samym prace na gospodarstwie rolnym prowadził wyłącznie ubezpieczony z rodzicami. Do szkoły podstawowej K. R. uczęszczał do sąsiedniej wsi B. oddalonej o około 3 km, którą ukończył w czerwcu 1971 roku. Mając 16 lat ubezpieczony chodził do ostatniej klasy szkoły podstawowej. Przed rozpoczęciem nauki w szkole średniej wnioskodawca cały czas pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, wykonując czynności przy obrządku, prace polowe: oranie, bronowanie, czynności przy sianiu, koszeniu, sadzeniu ziemniaków, sianiu, pieleniu, zbieraniu i kiszeniu ogórków. Obowiązki gospodarskie zajmowały mu ponad 4 godziny dziennie. W okresie wakacyjnym ubezpieczony nigdzie nie wyjeżdżał, pracując w gospodarstwie rodziców przez cały dzień. Od 1 września 1971 r. K. R. dojeżdżał codziennie do Z. do szkoły średniej – rano wyjeżdżał około godziny 6, zaś wracał do domu na godzinę 16:00-16:30. Po powrocie ze szkoły ubezpieczony wykonywał swoje obowiązki w gospodarstwie rolnym rodziców, które zajmowały około 4,5-5 godzin. W czasie zimy wnioskodawca zajmował się obrządkiem, jak również przygotowywał z ojcem skrzynki na jabłka, bowiem mieli dużo drzewek owocowych. W sierpniu 1974 r. ubezpieczony zmienił miejsce zameldowania, co było konieczne do znalezienia pracy. Niemniej jednak jeszcze w sierpniu 1974 r. mieszkał z rodzicami na wsi i pracował w ich gospodarstwie rolnym. Przez ten jeden miesiąc nie mieszkał pod nowym adresem zameldowania. Od 2 września 1974 roku ubezpieczony rozpoczął pracę w (...) Budownictwo sp. z o.o. w W. jako specjalista teletechnik ds. realizacji usług (zeznania ubezpieczonego K. R., k. 15v – 16v akt sprawy; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 15-15v akt emerytalnych).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. R. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art. 32 ust. 1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art. 27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z § 4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 20 lat kobieta), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z § 2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe.

W niniejszej sprawie jedyną kwestią sporną była okoliczność, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Poza sporem pozostawało bowiem, że K. R. osiągnął wymagany ustawą wiek w dniu 16 marca 2015r., spełnił przesłankę wykazania na dzień 1.01.1999r. co najmniej 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach, jak również nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Jak wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie, aby można było zaliczyć okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia traktując je jako okresy składkowe ubezpieczony musi wykazać, iż pracował w gospodarstwie rolnym rodziców co najmniej 4 godziny dziennie. Analiza zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego pozwoliła na uznanie, iż w kwestionowanym przez organ rentowy okresie ubezpieczony, mając ukończone 16 lat życia, pracował w gospodarstwie rolnym rodziców położonym w miejscowości S.. Do wymaganych przepisami 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych ubezpieczonemu K. R. brakowało 8 miesięcy i 5 dni, bowiem organ rentowy przyjął za udowodniony na dzień 01.01.1999r. staż ubezpieczeniowy w wymiarze 24 lat, 3 miesięcy i 25 dni. Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, uczestnicząc w pracach polowych, jak również codziennych, związanych z obrządkiem zwierząt. W stosunku do osoby na stałe zameldowanej i stale zamieszkującej na terenie gospodarstwa trudno w sposób ścisły określić ilość przepracowanych godzin. W ocenie Sądu, licząc okres od ukończenia przez ubezpieczonego 16 roku życia do momentu rozpoczęcia nauki w szkole średniej, czyli od 16 marca 1971 r. do 31 sierpnia 1971r., ubezpieczony wykazał już 5 miesięcy i 14 dni pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Podkreślenia wymaga, że w momencie osiągnięcia 16 lat ubezpieczony był w ostatniej klasie szkoły podstawowej znajdującej w miejscowości B., czyli około 3 km od miejsca zamieszkania ubezpieczonego. Taka niewielka odległość pomiędzy miejscem zamieszkania a miejscem pobieraniem nauki w szkole podstawowej niewątpliwie nie wpłynęła na możliwość stałej pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie lub stałej dyspozycyjności do takiej pracy. Dodatkowo celem uzupełnienia brakujących miesięcy stażu ubezpieczeniowego należało uwzględnić okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców w czasie wakacji w latach 1972, 1973, 1974 przez co najmniej dwa miesiące (lipiec sierpień), czyli w wymiarze 6 miesięcy. Wobec powyższego ubezpieczony wykazał co najmniej 11 miesięcy i 14 dni pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, co znacznie przewyższa brakujący okres 8 miesięcy i 5 dni. W latach 1971-1974 ubezpieczony razem z rodzicami prowadził gospodarstwo rolne, z którego utrzymywała się cała rodzina. Starszy o 7 lat brat ubezpieczonego po ukończeniu szkoły średniej wyjechał do W., zaś młodszy o 2 lata brat po skończeniu szkoły podstawowej w wieku 16 lat wyjechał na (...), tym samym cały obowiązek wykonywania czynności gospodarskich wraz z rodzicami spadł na wnioskodawcę. Powyższe daje podstawy do ustalenia, iż w gospodarstwie rolnym rodziców K. R. istniało zapotrzebowanie na pracę ubezpieczonego, wykonywaną przed rozpoczęciem nauki w szkole średniej i w okresie wakacji w wymiarze ponad 4 godzin dziennie. W warunkach wiejskich przyjęte jest, iż dziecko pracuje w gospodarstwie rolnym rodziców na równi z nimi i przy wszystkich pracach, zatem brak było podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca nie wykonywał prac, o jakich zeznawał w toku postępowania. Sąd w całości obdarzył wiarygodnością zeznania ubezpieczonego, nie znajdując powodów, które przemawiałyby za ich odmienna oceną.

Okresy wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej służą wyłącznie do uzupełnienia brakującego stażu ubezpieczeniowego, wymaganego do przyznania emerytury, co oznacza, że bierze się je pod uwagę dopiero przy uwzględnieniu wszystkich udokumentowanych przez wnioskodawcę okresów składkowych i nieskładkowych i tylko w wymiarze niezbędnym do uzupełnienia brakującego stażu ubezpieczenia.

W ocenie Sądu nie ma przeszkód, by sporny okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców zaliczyć uzupełniająco, stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do ogólnego stażu ubezpieczeniowego K. R., w koniecznym dla niego zakresie 8 miesięcy i 5 dni. Zaliczając okres od ukończenia 16 roku życia (tj. 16 marca 1971r.) do 31 sierpnia 1971 r. oraz po dwa miesiące wakacji z lat 1972, 1973, 1974, kiedy wnioskodawca uczęszczał do szkoły średniej, przed pojęciem zatrudnienia, należało stwierdzić, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym 25-letnim stażem ubezpieczeniowym uprawniającym do emerytury. Ubezpieczony spełnił także pozostałe przesłanki do uzyskania prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, tj. wymienione w § 3 i § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., jak również przesłanki z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co było okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury od dnia 1 maja 2015 r., tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek o emeryturę.