UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwany w dalej „Prezesem UOKiK” lub „Prezesem Urzędu”) 27 grudnia 2013 roku wydał decyzję nr (...) (dalej zwana również (...)), w której:

I. na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy oraz art. 104 § 2 k.p.a. w związku z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczętego z urzędu przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

1. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. polegające na stosowaniu we wzorach umownych wykorzystywanych przy zawieraniu umów o kredyt konsumencki postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479⁴⁵ k.p.c., o treści:

A. 1. Bank zastrzega sobie prawo do zmiany stopy oprocentowania nominalnego w czasie obowiązywania Umowy co może spowodować zmianę całkowitego Kosztu Pożyczki oraz Kwoty Miesięcznej Raty. Zmiana ta uzależniona jest od wzrostu któregokolwiek z następujących wskaźników:

a) stopy procentowej krajowego rynku pieniężnego,

b) stopy procentowej rezerwy obowiązkowej,

c) poziomu stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej i NBP.

2. Informacje o wysokości wskaźników, o których mowa w ust. 1 są dostępne w ogólnopolskiej prasie codziennej oraz na stronie internetowej (...) (§ 3 pkt 1 i 2 Umowy pożyczki gotówkowej),

B. Bank zastrzega sobie prawo do zmiany stopy procentowej w czasie obowiązywania Umowy. Z zastrzeżeniem ust. 12 poniżej zmiana ta uzależniona jest od wzrostu lub spadku któregokolwiek z następujących wskaźników:

1. stopy procentowej krajowego rynku pieniężnego

2. stopy procentowej rezerwy obowiązkowej

3. poziomu jakichkolwiek stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej i NBP.

Informacje o wysokości niniejszych wskaźników są dostępne w ogólnopolskiej prasie codziennej oraz na stronie internetowej (...) (pkt 9 Postanowień końcowych Umowy Linii Kredytowej C.)

i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 23 grudnia 2013 roku,

2. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. polegające na niewyodrębnieniu z treści wzorców umownych wykorzystywanych przy zawieraniu umów o kredyt konsumencki upoważnienia udzielonego przez konsumenta Bankowi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. o treści:

Upoważniam Bank do zażądania od mojego pracodawcy wypłaty odpowiedniej części mojego wynagrodzenia za pracę zgodnie z treścią art. 91 Kodeksu Pracy w kwocie równej należnym i wymaganym kolejnym miesięcznym ratom Pożyczki na podstawie niniejszej Umowy. Upoważnienie jest skuteczne również po rozwiązaniu Umowy wskutek wypowiedzenia i dotyczy wówczas całej wierzytelności Banku wynikającej z Umowy. Niniejszym zrzekam się prawa do odwołania niniejszego pełnomocnictwa aż do momentu całkowitej spłaty kwoty Pożyczki wraz z należnymi odsetkami i opłatami. Oświadczam, że w przypadku zmiany miejsca zatrudnienia zobowiązuję się w ciągu 7 dni pisemnie zawiadomić Bank o tym fakcie. Powyższa dyspozycja jest skuteczna dla każdego nowego pracodawcy i nie wygasa aż do momentu całkowitej spłaty P. wraz z należnymi odsetkami i opłatami (§ 5 pkt 3 Umowy pożyczki gotówkowej),

co pozbawia konsumenta możliwości wyrażenia wyraźnej i świadomej zgody na udzielenie ww. upoważnienia, co jest niezgodne z art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej

i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 22 lutego 2013 roku,

3. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. polegające na stosowaniu we wzorcu umownym wykorzystywanym przy zawieraniu umów o kredyt konsumencki postanowienia o treści:

W terminie 14 dni od zawarcia Umowy (...) przysługuje prawo odstąpienia od niniejszej Umowy. Odstąpienie od Umowy będzie skuteczne o ile kredytobiorca dostarczy Bankowi pocztą, w Oddziale Banku lub poprzez (...) w terminie 14 dni od daty zawarcia Umowy oświadczenia o odstąpieniu od Umowy, zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik nr 2 do Umowy (punkt 3 Postanowień końcowych Umowy Linii Kredytowej C.),

co jest niezgodne z art. 53 ust. 5 w zw. z art. 53 ust. 4 ustawy o kredycie konsumenckim

i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 9 listopada 2012 roku.

II. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczętego z urzędu przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. nałożył na Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. karę pieniężną w wysokości:

1. 1 665 180 zł (słownie: jeden milion sześćset sześćdziesiąt pięć tysięcy sto osiemdziesiąt złotych), płatną do budżetu państwa, z tytułu naruszenia zakazu, o którym jest mowa w art. 24 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w zakresie opisanym w punkcie I.1. sentencji przedmiotowej decyzji,

2. 1 189 415 zł (słownie: jeden milion sto osiemdziesiąt dziewięć tysięcy czterysta piętnaście złotych), płatną do budżetu państwa, z tytułu naruszenia zakazu, o którym jest mowa w art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w zakresie opisanym w punkcie I.2. sentencji przedmiotowej decyzji.

W odwołaniu na powyższą decyzję powód Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. (dalej również Bank (...) lub Bank) zaskarżył decyzję w całości wnosząc o uchylenie Decyzji w całości, a na wypadek nieuwzględnienia tego wniosku, o zmianę Decyzji w całości poprzez uchylenie punktów I i II sentencji Decyzji, a na wypadek nieuwzględnienia tego wniosku, o zmianę Decyzji w całości poprzez zmianę punktu I sentencji Decyzji poprzez umorzenie Postępowania lub uznanie, że praktyki opisane w tym punkcie nie stanowią praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, przy jednoczesnym uchyleniu punktu II sentencji Decyzji. Ewentualnie powód wniósł o zmianę zaskarżonej Decyzji w zakresie punktu II sentencji Decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kar pieniężnych wskazanych w punkcie II sentencji Decyzji lub obniżenie wysokości tych kar.

Nadto powód wniósł o stwierdzenie, że Decyzja została wydana bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa, dopuszczenie dowodów z dokumentów wskazanych w odwołaniu na okoliczności tam wskazane, dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanych świadków na okoliczności wskazane w odwołaniu oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Powód zaskarżonej decyzji zarzucił:

1. naruszenie § 5 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 1 lipca 2009 roku w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zw. z art. 33 ust. 3, ust. 4, ust. 5 i ust. 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz w zw. z art. 6 i art. 19 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez prowadzenie Postępowania przez Delegaturę Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. i wydanie Decyzji przez Dyrektora Delegatury z naruszeniem przepisów o właściwości, co skutkuje nieważnością Decyzji,

2. naruszenie art. 33 ust. 5 i ust. 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 268a k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez prowadzenie Postępowania przez Delegaturę i wydanie Decyzji przez Dyrektora Delegatury bez ważnego upoważnienia, a w konsekwencji z naruszeniem przepisów o właściwości oraz z rażącym naruszeniem prawa, co skutkuje nieważnością Decyzji,

3. w zakresie punktu 1.1 sentencji Decyzji:

(i) naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 479⁴³ k.p.c. w zw. z art. 2, art. 7, art. 45 ust. 1 oraz art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polski polegające na przyjęciu, że powód stosuje praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów polegającą na stosowaniu postanowienia wzorca umowy wpisanego do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479⁴⁵ k.p.c., mimo że postanowienia wzorców umów stosowane przez Powoda nie były wpisane do rejestru a powód nie był stroną postępowania, które doprowadziło do wpisania klauzuli nr (...) do rejestru;

(ii) naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów polegające na przyjęciu, że powód stosuje praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów polegającą na stosowaniu postanowienia wzorca umowy wpisanego do Rejestru, mimo że postanowienia wzorców umów stosowane przez powoda (wskazane w pkt 1.1 sentencji Decyzji) nie są tożsame z klauzulą nr (...) wpisaną do Rejestru;

( (...)) naruszenie art. 7 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 84 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegające na braku wszechstronnego rozważenia zebranego materiału oraz ocenie wiarygodności i mocy dowodów w sposób sprzeczny z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, skutkujące błędnym i dowolnym ustaleniem stanu faktycznego sprawy polegającym na błędnym przyjęciu w punkcie 1.1 sentencji Decyzji, że powód zaniechał stosowania postanowień wzorców umów wskazanych w tym punkcie 23 grudnia 2013 roku, podczas gdy Powód zaniechał stosowania tych postanowień wzorców umów 13 sierpnia 2012 roku;

4. w zakresie punktu 1.2 sentencji Decyzji:

(i) naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 17 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej poprzez

a. błędne przyjęcie, jakoby naruszenie art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej mogło stanowić podstawę uznania bezprawności działania przedsiębiorcy dla potrzeb przypisania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów i wymierzenia kary, oraz

b. błędne przyjęcie, jakoby umieszczenie we wzorcu umowy kredytu konsumenckiego postanowień zawierających upoważnienie do żądania od pracodawcy kredytobiorcy części jego wynagrodzenia za pracę w kwocie równej należnym i wymaganym kolejnym miesięcznym ratom stanowiło działanie sprzeczne z dobrymi obyczajami, a konsekwencji uznanie, jakoby działanie to stanowiło praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów;

(ii) naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez pominięcie przy ocenie, czy zarzucana Powodowi praktyka stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, modelu przeciętnego konsumenta, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny i dokonanie tej oceny z perspektywy konsumenta, który jest niepoinformowany, nieuważny i nieostrożny;

( (...)) naruszenie art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe oraz art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim poprzez błędne przyjęcie, jakoby z treści tych przepisów wynikało, że upoważnienie do żądania od pracodawcy kredytobiorcy części jego wynagrodzenia za pracę w kwocie równej należnym i wymaganym kolejnym miesięcznym ratom powinno zostać wyodrębnione z treści umowy kredytu konsumenckiego;

(iv) naruszenie art. 7 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 84 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegające na braku wszechstronnego rozważenia zebranego materiału oraz ocenie wiarygodności i mocy dowodów w sposób sprzeczny z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, skutkujące błędnym i dowolnym ustaleniem stanu faktycznego sprawy, w szczególności:

a. błędne i dowolne ustalenie, jakoby postanowienia stosowanych przez Bank wzorców umów kredytu konsumenckiego zawierające ww. upoważnienie mogły zostać łatwo przeoczone przez konsumenta ze względu na brak graficznego wyodrębnienia tych postanowień z treści wzorców umów,

b. błędne i dowolne ustalenie, jakoby postanowienia stosowanych przez Bank wzorców umów kredytu konsumenckiego zawierające ww. upoważnienie pozbawiały konsumenta możliwości wyrażenia wyraźnej i świadomej zgody na udzielenie tego upoważnienia;

5. w zakresie punktu 1.3 sentencji Decyzji:

(i) naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 53 ust. 4 i ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez błędne ustalenie, jakoby stosowanie postanowienia wzorca umowy, według którego odstąpienie od umowy jest skuteczne, jeśli w terminie 14 dni od zawarcia umowy zostanie „dostarczone Bankowi pocztą]', było niezgodne z art. 53 ust. 4 i ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim, a zatem bezprawne;

(ii) naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 53 ust. 4 i ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez przypisanie Bankowi praktyki niezgodnej z art. 53 ust. 4 i ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim w sytuacji, gdy Bank uznawał za skuteczne wszystkie oświadczenia o odstąpieniu od umowy złożone przez konsumentów zgodnie z tymi przepisami;

6. w zakresie punktu II.1 sentencji Decyzji:

(i) naruszenie art. 106 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 27 ust. 2 oraz art. 101 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie na Bank kary pieniężnej za stosowanie praktyki, która nie została uznana w sentencji Decyzji za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, i która nie była przedmiotem postanowienia o wszczęciu Postępowania, a w konsekwencji naruszenie art. 74 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz art. 9 i art. 10 § 1 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie kary pieniężnej w związku z zarzutami, co do których Powód nie mógł się ustosunkować;

alternatywnie

(ii) naruszenie art. 106 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie na Bank kary pieniężnej za stosowanie praktyki wskazanej w punkcie 1.1 sentencji Decyzji w okresie, w którym Bank nie stosował tej praktyki;

7. w zakresie całego punktu II sentencji Decyzji naruszenie art. 106 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez błędne i dowolne ustalenie przesłanek wysokości kar pieniężnych oraz zaniechanie uwzględnienia, przy ustalaniu wysokości kar nałożonych Decyzją, istotnych okoliczności zarzucanego naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a w konsekwencji błędne ustalenie wysokości kar pieniężnych wskazanych w punktach II. 1 i II.2 sentencji Decyzji.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniósł o oddalenie odwołania w całości, dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentów załączonych do odpowiedzi na odwołanie na okoliczności w niej wskazane, dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania administracyjnego, oddalenie wniosków dowodowych wskazanych w odwołaniu w zakresie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków oraz zasadzenie kosztów postępowania sądowego według norm przepisanych.

Pozwany podniósł, iż w jego ocenie we wniesionym odwołaniu powód nie przedstawił argumentów mogących podważyć słuszność zaskarżonej decyzji, przez co należy je uznać za całkowicie bezzasadne. Zdaniem pozwanego wydana decyzja jest prawidłowa i oparta na słusznych przesłankach, co znajduje swoje odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji.

W dalszym toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Bank (...) jest spółką prawa handlowego wpisaną do rejestru przedsiębiorców KRS prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy pod numerem: (...). Przedmiotem działalności Banku jest m.in. udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych.

Przy zawieraniu z klientami, będącymi konsumentami Bank (...) posługuje się wzorcami umownymi w rozumieniu art. 384 kodeksu cywilnego zatytułowanymi: Umowna pożyczki gotówkowej, Umowa Linii Kredytowej C.. Bank (...) zawiera Umowy pożyczki gotówkowej oraz Umowy Linii Kredytowej C. na obszarze całej Polski.

W ww. wzorcach umownych stosowanych przez Bank (...) wpisane były postanowienia o treści:

a) stopy procentowej krajowego rynku pieniężnego,

b) stopy procentowej rezerwy obowiązkowej,

c) poziomu stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej i NBP.

2. Informacje o wysokości wskaźników, o których mowa w ust. I są dostępne w ogólnopolskiej prasie codziennej oraz na stronie internetowej (...) (§ 3 pkt 1 i 2 Umowy pożyczki gotówkowej).

1) stopy procentowej krajowego rynku pieniężnego

2) stopy procentowej rezerwy obowiązkowej

3) poziomu jakichkolwiek stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej i NBP.

Informacje o wysokości niniejszych wskaźników są dostępne w ogólnopolskiej prasie codziennej oraz na stronie internetowej (...) (pkt 9 Postanowień końcowych Umowy Linii Kredytowej C.).

C. W terminie 14 dni od zawarcia Umowy (...) przysługuje prawo odstąpienia od niniejszej Umowy. Odstąpienie od Umowy będzie skuteczne o ile kredytobiorca dostarczy Bankowi pocztą, w Oddziale Banku lub poprzez (...) w terminie 14 dni od daty zawarcia Umowy oświadczenia o odstąpieniu od Umowy, zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik nr 2 do Umowy (punkt 3 Postanowień końcowych Umowy Linii Kredytowej C.).

W treści wzorca umownego zatytułowanego: Umowa pożyczki gotówkowej (§ 5 pkt. 3) Bank zamieścił upoważnienie o treści:

Upoważniam Bank do zażądania od mojego pracodawcy wypłaty odpowiedniej części mojego wynagrodzenia za pracę zgodnie z treścią art. 91 Kodeksu Pracy w kwocie równej należnym i wymaganym kolejnym miesięcznym ratom Pożyczki na podstawie niniejszej Umowy. Upoważnienie jest skuteczne również po rozwiązaniu Umowy wskutek wypowiedzenia i dotyczy wówczas całej wierzytelności Banku wynikającej z Umowy. Niniejszym zrzekam się prawa do odwołania niniejszego pełnomocnictwa aż do momentu całkowitej spłaty kwoty Pożyczki wraz z należnymi odsetkami i opłatami. Oświadczam, że w przypadku zmiany miejsca zatrudnienia zobowiązuję się w ciągu 7 dni pisemnie zawiadomić Bank o tym fakcie. Powyższa dyspozycja jest skuteczna dla każdego nowego pracodawcy i nie wygasa aż do momentu całkowitej spłaty Pożyczki wraz z należnymi odsetkami i opłatami (§ 5 pkt 3 Umowy pożyczki gotówkowej).

Bank (...) 13 sierpnia 2012 roku wprowadził do wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Linii Kredytowej C. nowe postanowienie regulujące kwestię zmiany oprocentowania:

1. Oprocentowanie Linii Kredytowej C. ustalane jest według zmiennej stopy procentowej. Bank jest uprawniony do podwyższenia oprocentowania kredytu udzielonego na podstawie Umowy, określonego w Tabeli Oprocentowania, w ciągu 3 miesięcy od zmiany co najmniej jednego z niżej wymienionych wskaźników i na następujących zasadach:

a) w przypadku podwyższenia poziomu którejkolwiek ze stóp: stopy referencyjnej, stopy lombardowej lub stopy depozytowej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej, publikowanej przez Narodowy Bank Polski, o przynajmniej 0,1 punktu procentowego, Bank jest uprawniony do podwyższenia oprocentowania w przedziale od 0,4 punktu procentowego do 4 punktów procentowych,

b) w przypadku wystąpienia inflacji (wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych) w danym miesiącu kalendarzowym roku na poziomie co najmniej 2%, liczonej rok do roku, publikowanej przez Główny Urząd Statystyczny, Bank jest uprawniony do podwyższenia wysokości oprocentowania na Linii Kredytowej w przedziale od O,4 punktu procentowego do 4 punktów procentowych,

c) w przypadku wzrostu któregokolwiek ze wskaźników: oprocentowania jednomiesięcznych pożyczek na polskim rynku międzybankowym ( (...) jednomiesięczny) lub oprocentowania jednomiesięcznych depozytów na polskim rynku międzybankowym ( (...) jednomiesięczny) publikowanych w serwisie informacyjnym R., ustalonych jako średnia z pełnego miesiąca kalendarzowego, o przynajmniej 0,1 punktu procentowego, Bank jest uprawniony do podwyższenia oprocentowania na Linii Kredytowej w przedziale od 0,4 punktu procentowego do 4 punktów procentowych,

przy czym, w przypadku wystąpienia zmiany więcej niż jednego wskaźnika, Bank poinformuje, który z powyższych wskaźników stanowi podstawę podwyższenia oprocentowania.

2. Maksymalne Oprocentowanie Linii Kredytowej nie może być wyższe niż dopuszczalne przepisami prawa.

3. Bank jest uprawniony do obniżenia oprocentowania kredytu udzielonego na podstawie Umowy, określonego w Tabeli Oprocentowania, (pkt 9-11 Postanowień końcowych Umowy Linii Kredytowej C. )

Bank (...) 13 sierpnia 2012 roku wprowadził również zmianę we wzorcu umownym zatytułowanym Umowa Pożyczki Gotówkowej poprzez wpisanie nowego postanowienia o treści:

1. Bank jest uprawniony do podwyższenia oprocentowania, określonego w Umowie Pożyczki Gotówkowej, w ciągu 6 miesięcy od zmiany co najmniej jednego z niżej wymienionych wskaźników i na następujących zasadach:

b) w przypadku wystąpienia inflacji (wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych) w danym miesiącu kalendarzowym roku na poziomie co najmniej 2%, liczonej rok do roku, publikowanej przez Główny Urząd Statystyczny, Bank jest uprawniony do podwyższenia wysokości oprocentowania Pożyczki Gotówkowej w przedziale od 0,4 punktu procentowego do 4 punktów procentowych,

c) w przypadku wzrostu któregokolwiek ze wskaźników: oprocentowania jednomiesięcznych pożyczek na polskim rynku międzybankowym (WIBOR jednomiesięczny) lub oprocentowania jednomiesięcznych depozytów na polskim rynku międzybankowym ( (...) jednomiesięczny) publikowanych w serwisie informacyjnym R., ustalonych jako średnia z pełnego miesiąca kalendarzowego, o przynajmniej 0,1 punktu procentowego, Bank jest uprawniony do podwyższenia oprocentowania Pożyczki Gotówkowej m> przedziale od 0,4 punktu procentowego do 4 punktów procentowych,

przy czym, w przypadku wystąpienia zmiany więcej niż jednego wskaźnika, Bank poinformuje, który z powyższych wskaźników stanowi podstawę podwyższenia oprocentowania.

2. Bank jest uprawniony do obniżenia oprocentowania kredytu udzielonego na podstawie Umowy, określonego w Tabeli Oprocentowania.

3. Maksymalne Oprocentowanie Pożyczki Gotówkowej nie może być wyższe niż dopuszczalne przepisami prawa (§ 3 pkt 1 - 3 Umowy Pożyczki Gotówkowej).

Bank 9 listopada 2012 roku wprowadził do wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Linii Kredytowej C. nowe postanowienie regulujące kwestię zachowania terminu do odstąpienia konsumenta od umowy w brzmieniu: Klient może odstąpić od Umowy przez dostarczenie do Banku oświadczenia o odstąpieniu od Umowy Linii Kredytowej C. (wzór oświadczenia stanowi załącznik nr 2 do Umowy) pocztą (decyduje data nadania zgodnie z datą stempla pocztowego), w Oddziale Banku lub poprzez (...) w ciągu 14 dni od zawarcia Umowy (pkt 3 Postanowień końcowych Umowy Linii Kredytowej C.).

Bank (...) 22 lutego 2013 roku usunął z treści wzorca umownego zatytułowanego: Umowa pożyczki gotówkowej upoważnienie dla Banku do żądania od pracodawcy klienta wypłaty części wynagrodzenia na pokrycie zadłużenia z tytułu umowy pożyczki gotówkowej, a 23 grudnia 2013 roku wprowadził w życie nowy model oprocentowania kredytów konsumenckich. Zgodnie z nowym modelem, oprocentowanie dla pożyczki gotówkowej oraz linii kredytowej C., oparte jest o wskazaną – w odpowiedniej dla danego produktu umowie - stopę referencyjną. W związku z wprowadzeniem tych zmian, ze wzorca umownego zatytułowanego Umowa (...) Bank wykreślił postanowienie o treści:

1. Bank jest uprawniony do podwyższenia oprocentowania, określonego w Umowie (...), w ciągu 6 miesięcy od zmiany co najmniej jednego z niżej wymienionych wskaźników i na następujących zasadach:

b) w przypadku wystąpienia inflacji (wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych) w danym miesiącu kalendarzowym roku na poziomie co najmniej 2%, liczonej rok do roku, publikowanej przez Główny Urząd Statystyczny, Bank jest uprawniony do podwyższenia wysokości oprocentowania (...) w przedziale od 0,4 punktu procentowego do 4 punktów’ procentowych,

c) w przypadku wzrostu któregokolwiek ze wskaźników: oprocentowania jednomiesięcznych pożyczek na polskim rynku międzybankowym (WIBOR jednomiesięczny) lub oprocentowania jednomiesięcznych depozytów na polskim rynku międzybankowym ( (...) jednomiesięczny) publikowanych w serwisie informacyjnym R., ustalonych jako średnia z pełnego miesiąca kalendarzowego, o przynajmniej 0,1 punktu procentowego, Bank jest uprawniony do podwyższenia oprocentowania (...) w przedziale od 0,4 punktu procentowego do 4 punktów procentowych,

przy czym, w przypadku wystąpienia zmiany więcej niż jednego wskaźnika, Bank poinformuje, który z powyższych wskaźników stanowi podstawą podwyższenia oprocentowania.

2. Bank jest uprawniony do obniżenia oprocentowania kredytu udzielonego na podstawie Umowy, określonego w Tabeli Oprocentowania.

3. Maksymalne Oprocentowanie (...) nie może być wyższe niż dopuszczalne przepisami prawa,

a ze wzorca umownego zatytułowanego Umowa Linii Kredytowej C., Bank usunął postanowienia w brzmieniu:

b) w przypadku wystąpienia inflacji (wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych) w danym miesiącu kalendarzowym roku na poziomie co najmniej 2%, Uczonej rok do roku, publikowanej przez Główny Urząd Statystyczny, Bank jest uprawniony do podwyższenia wysokości oprocentowania na Linii Kredytowej w przedziale od 0,4 punktu procentowego do 4 punktów procentowych,

c) w przypadku wzrostu któregokolwiek ze wskaźników: oprocentowania jednomiesięcznych pożyczek na polskim rynku międzybankowym (WIBOR jednomiesięczny) lub oprocentowania jednomiesięcznych depozytów na polskim rynku międzybankowym ( (...) jednomiesięczny) publikowanych w serwisie informacyjnym R., ustalonych jako średnia z pełnego miesiąca kalendarzowego, o przynajmniej 0,1 punktu procentowego, Bank jest uprawniony do podwyższenia oprocentowania na Linii Kredytowej w przedziale od 0,4 punktu procentowego do 4 punktów procentowych,

przy czym, w przypadku wystąpienia zmiany więcej niż jednego wskaźnika, Bank poinformuje, który z powyższych wskaźników stanowi podstawę podwyższenia oprocentowania.

2. Maksymalne Oprocentowanie Linii Kredytowej nie może być wyższe niż dopuszczalne przepisami prawa.

3. Bank jest uprawniony do obniżenia oprocentowania kredytu udzielonego na podstawie Umowy, określonego w Tabeli Oprocentowania.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeprowadził postępowanie wyjaśniające (sygn.: (...)) mające na celu wstępne ustalenie, czy Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. stosuje we wzorcach umów o kredyt konsumencki (z wyłączeniem wzorców umów o karty kredytowe) postanowienia naruszające obowiązujące przepisy prawa, co uzasadniałoby wszczęcie postępowania w sprawie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ust. 2 w zw. z ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów lub podjęcie działań przewidzianych w odrębnych ustawach. Postępowanie to było częścią szerszego badania prowadzonego przez Prezesa UOKiK w zakresie monitoringu przedkładanych konsumentom do podpisu wzorców umownych dotyczących kredytu konsumenckiego (z wyłączeniem umów o karty kredytowe).

W toku prowadzonego postępowania wyjaśniającego Prezes Urzędu wystąpił m.in. do Banku (...) o przesłanie aktualnie wykorzystywanych wzorców umów o kredyt konsumencki w rozumieniu art. 3 ustawy o kredycie konsumenckim wraz ze wszystkimi wzorcami stanowiącymi integralną część umowy, tj. regulaminami, tabelami opłat i prowizji itp. przedkładanymi konsumentom - z wyłączeniem wzorców umów o kartę kredytową - oraz do przedstawienia innych informacji niezbędnych do poczynienia ustaleń w sprawie.

Upoważnieniem z 20 listopada 2012 roku Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na podstawie § 2 ust. 3 statutu Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów upoważnił Pana J. W. Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do udzielania w okresie od 20 listopada do 22 listopada 2012 roku Delegaturą i Dyrektorom Delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów upoważnień uprawniających Delegatury do podjęcia czynności wynikających z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów dotyczących wszczęcia i prowadzenia postępowań w trybie art. 49 ust. 1 w związku z art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz uprawniających Dyrektorów Delegatur do wydawania decyzji w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Upoważnieniem z 22 listopada 2012 roku z upoważnienia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, W. Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów J. K. upoważnił Delegaturę Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. do podjęcia czynności wynikających z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów dotyczących prowadzenia w trybie art. 49 ust. 1 w związku z art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów postępowania i wydania decyzji w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów stosowanych przez Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W., polegających na stosowaniu postanowień wzorców uznanych za niedozwolone, o których mowa w art. 479⁴⁵ k.p.c., naruszeniu art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, naruszeniu art. 3, 4 ust. 1 i 2 w związku z art. 5 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, naruszeniu art. 53 ust. 5 w zw. z art. 53 ust. 4 ustawy o kredycie konsumenckim oraz upoważnił Panią D. B. Dyrektora Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. do podpisania dokumentów wydawanych w toku postępowania, jak też do wydawania decyzji kończące ww. postępowanie.

W imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura UOKiK w W. postanowieniem z 23 listopada 2012 roku nr (...) wszczęła wobec Banku (...) postępowanie w związku z podejrzeniem, iż:

I. stosowanie we wzorach umownych wykorzystywanych przy zawieraniu umów o kredyt konsumencki postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479⁴⁵ k.p.c., poprzez zawarcie postanowień wskazanych w postanowieniu mogących stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów;

II. wprowadzanie w błąd, w związku z zawieraniem umów o kredyt konsumencki:

a) co do wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, poprzez prezentowanie informacji ojej wysokości wyliczonej przy błędnym założeniu, że kredytowane koszty kredytu powinny zostać uwzględnione w kwocie wypłaty , o której mowa w pkt. 2 załącznika nr 4 do ustawy o kredycie konsumenckim;

b) co do proporcji pomiędzy całkowitym kosztem kredytu a całkowitą kwotą kredytu, poprzez prezentowanie informacji o całkowitej kwocie kredytu obliczonej przy błędnym założeniu, że powinna ona uwzględniać kredytowane koszty kredytu,

mogące stanowić nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 3 w zw. z art. 4 ust. 1 i ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym i godzić w zbiorowe interesy konsumentów oraz stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

III. niewyodrębnienie z treści wzorców umownych wykorzystywanych przy zawieraniu umów o kredyt konsumencki upoważnienia udzielonego przez konsumenta Bankowi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. o treści:

Upoważniam Bank do zażądania od mojego pracodawcy wypłaty odpowiedniej części mojego wynagrodzenia za pracę zgodnie z treścią art. 91 Kodeksu Pracy w kwocie równej należnym i wymaganym kolejnym miesięcznym ratom Pożyczki na podstawie niniejszej Umowy. Upoważnienie jest skuteczne również po rozwiązaniu Umowy wskutek wypowiedzenia i dotyczy wówczas całej wierzytelności Banku wynikającej z Umowy. Niniejszym zrzekam się prawa do odwołania niniejszego pełnomocnictwa aż do momentu całkowitej spłaty kwoty Pożyczki wraz z należnymi odsetkami i opłatami. Oświadczam, że w przypadku zmiany miejsca zatrudnienia zobowiązuję się w ciągu 7 dni pisemnie zawiadomić Bank o tym fakcie. Powyższa dyspozycja jest skuteczna dla każdego nowego pracodawcy i nie wygasa aż do momentu całkowitej spłaty Pożyczki wraz z należnymi odsetkami i opłatami (§ 5 pkt 3 Umowy pożyczki gotówkowej),

pozbawiające konsumenta możliwości wyrażenia wyraźnej i świadomej zgody na udzielenie ww. upoważnienia, co jest niezgodne z art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i mogące stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów;

IV. stosowanie we wzorcu umownym wykorzystywanym przy zawieraniu umów o kredyt konsumencki postanowienia o treści:

W terminie 14 dni od zawarcia Umowy Kredytobiorcy/om przysługuje prawo odstąpienia od niniejszej Umowy. Odstąpienie od Umowy będzie skuteczne o ile kredytobiorca dostarczy Bankowi pocztą, w Oddziale Banku łub poprzez (...) w terminie 14 dni od daty zawarcia Umowy oświadczenia o odstąpieniu od Umowy, zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik nr 2 do Umowy (punkt 3 Postanowień końcowych Umowy Linii Kredytowej C.),

niezgodne z art. 53 ust. 5 w zw. z art. 53 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim i mogące stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Postanowieniem z 23 listopada 2012 roku Prezes Urzędu zaliczył w poczet dowodów w powyższym postępowaniu następujące dokumenty:

1) pismo Banku (...) z dnia 5 kwietnia 2012 roku wraz z załącznikami nr 2 (Dokumentacja (...)), nr 3 (Dokumentacja Linii Kredytowej C.), nr 4 (Dokumentacja Linii Kredytowej Zabezpieczonej Kaucja), przekazane w ramach postępowania wyjaśniającego o znaku (...),

2) pismo Banku z 2 sierpnia 2012 roku bez załączników, przekazane w toku postępowania wyjaśniającego o znaku (...),

3) pismo Banku (...) z 13 września 2012 roku wraz z załącznikiem nr 2 (wzorce umowne obowiązujące od 13 sierpnia 2012 roku zatytułowane: Umowa Linii Kredytowej C., Oświadczenie o odstąpieniu od Umowy Linii Kredytowej C., Umowa (...) ) oraz załącznikiem w postaci odpisu z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego Banku, przekazane w toku postępowania wyjaśniającego o znaku (...).

Pismem z 23 listopada 2012 roku Prezes UOKiK zawiadomił Bank o wszczęciu postępowania i zaliczeniu w poczet dowodów ww. dokumentów oraz wezwał o ustosunkowanie się do zarzutów przedstawionych w sentencji postanowienia o wszczęciu niniejszego postępowania.

Pismem z 12 grudnia 2012 roku Bank w odpowiedzi na zawiadomienie odniósł się do postawionych zarzutów.

W uzupełnieniu odpowiedzi z 12 grudnia 2012 roku pismem z 5 marca 2013 roku Bank (...) poinformował o podjęciu decyzji o zainicjowaniu zmian w modelu oprocentowania kredytów konsumenckich. Jak wskazał Bank, zgodnie z nowym modelem, oprocentowanie dla kart kredytowych i linii niezabezpieczonych w rachunku bankowym oparte będzie na stopie referencyjnej w postaci stopy lombardowej, ustalonej przez Radę Polityki Pieniężnej, natomiast oprocentowanie dla pożyczek gotówkowych będzie oprocentowaniem stałym lub zmiennym, opartym na wybranej stopie referencyjnej. Jak wskazał Bank (...) zmiany te zostaną wprowadzone do 31 grudnia 2013 roku. Bank wyjaśnił, iż ten stosunkowo odległy termin wymuszony jest wdrożeniem w połowie czerwca 2013 roku nowego systemu informatycznego do obsługi całej bankowości detalicznej, co jest znaczącym przedsięwzięciem operacyjnym.

Bank (...) pismem z 19 kwietnia 2013 roku poinformował, iż od dnia 1 stycznia 2013 roku nie korzysta z rozwiązania, którego przedmiotem był zarzut dotyczący udzielanego Bankowi (...) przez konsumenta upoważnienia do żądania od pracodawcy klienta wypłaty części wynagrodzenia na pokrycie zadłużenia z tytułu umowy pożyczki gotówkowej. Zakwestionowane postanowienie, jak wskazał Bank, zostało usunięte ze wzorca umowy pożyczki gotówkowej 22 lutego 2013 roku. Bank (...) na dowód podnoszonych twierdzeń przekazał kopię Zarządzenia nr 36/ (...) Prezesa Zarządu Banku z 21 lutego 2013 roku, którym została wprowadzona zmiana dokumentacji.

Prezes Urzędu postanowieniem z 17 maja 2013 roku zaliczył w poczet dowodów w przedmiotowym postępowaniu wskazane dokumenty o czym zawiadomił Bank pismem z 17 maja 2013 roku.

Pismem z 4 października 2013 roku Prezes UOKiK wskazał, iż Bank w toku postępowania w piśmie z 5 marca 2013 roku w zakresie zarzutu określonego w pkt. I sentencji postanowienia o wszczęciu niniejszego postępowania wskazał, iż zgodnie z nowym modelem, oprocentowanie dla kart kredytowych i linii niezabezpieczonych w rachunku bankowym oparte będzie na stopie referencyjnej w postaci stopy lombardowej, ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej, natomiast oprocentowanie dla pożyczek gotówkowych będzie oprocentowaniem stałym lub zmiennym, opartym na wybranej stopie referencyjnej, a zmiany te zostaną przez Bank wprowadzone w życie do dnia 31 grudnia 2013 r. Delegatura UOKiK w W. zwróciła uwagę na treść art. 27 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zgodnie z którym ciężar udowodnienia okoliczności zaprzestania stosowania praktyki, o której mowa w art. 24 ww. ustawy, spoczywa na przedsiębiorcy. Prezes Urzędu na podstawie art. 50 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zwrócił się do Banku (...) o przekazanie informacji, czy wdrażanie przez Bank opisanego w piśmie z 5 marca 2013 roku modelu oprocentowania zostało zakończone.

Bank (...) pismem z 18 października 2013 roku podtrzymał deklarację zmiany praktyki sformułowaną w piśmie z 5 marca 2013 roku i poinformował, że od daty zadeklarowania zmiany modelu oprocentowania Bank prowadzi prace wdrożeniowe związane z dostosowaniem systemów i procesów do nowego rozwiązania. W ramach tych działań Bank (...), na co wskazał w piśmie, opracował nowe wzorce umów dla poszczególnych produktów kredytowych. Bank podniósł, iż zgodnie z przyjętymi ostatecznie rozwiązaniami oprocentowanie dla Kart Kredytowych C. i Linii Kredytowej C. oparte będzie na stopie referencyjnej w postaci stopy lombardowej, a w przypadku pożyczki gotówkowej oprocentowanie produktu będzie zmienne, oparte na stopie referencyjnej WIBOR. Jak wskazał Bank (...), nowa dokumentacja zostanie przyjęta przez Bank zgodnie z wewnętrzną procedurą legislacyjną w terminie poprzedzającym zadeklarowane wdrożenie. Bank poinformował w swoim piśmie, iż przekaże Prezesowi Urzędu kopię stosownych regulacji po ich formalnym przyjęciu przez Bank (...). Do pisma Bank załączył opracowane wzory dokumentacji, które podlegać mają akceptacji w opisanym trybie. Ponadto Bank zwrócił uwagę, iż akwizycja i obsługa produktów kredytowych w Banku opiera się w znacznej mierze o rozwiązania i procesy wykorzystujące systemy informatyczne, które wymagają dostosowania do nowej polityki. Zmiany technologiczne związane z tym projektem, jak wskazał Bank (...), obejmują zarówno zmianę wzorców dokumentów, jak i zaimplementowanie nowego modelu oprocentowania. Bank zauważył, iż z 22 lipca 2013 roku wdrożył nową platformę informatyczną do kompleksowej obsługi całej bankowości detalicznej. Ze względu na ogromny zakres przedsięwzięcia operacyjnego związanego z wprowadzeniem nowej platformy, jak wskazał Bank (...), nie było możliwe wcześniejsze zakodowanie nowych wzorców wniosków, umów i formularzy w systemie. Bank zwrócił uwagę, iż wszelkie zmiany technologiczne i ich wdrożenie odbywają się cyklicznie, jeden raz na kwartał, zgodnie z przyjętą polityką. Bank (...) podniósł, iż zgodnie z aktualnym harmonogramem zamierza wprowadzić zmiany dla produktów: Karta (...) oraz linia (...) z dniem 1 stycznia 2014 roku. Największe wyzwania technologiczne, na co zwrócił uwagę Bank, stawia zmiana wprowadzana dla P. gotówkowej. Z tego względu istnieje ryzyko, że ograniczenia technologiczne spowodują konieczność korekty przyjętego dla tego produktu terminu 1 stycznia 2014 r. Bank (...) wskazał, iż poinformuje Prezesa Urzędu o terminie wdrożenia zmian niezwłocznie po tym, gdy zostanie on potwierdzony przez dostawcę rozwiązania informatycznego.

W toku postępowania Bank (...) przekazał również informację o wysokości obrotu Banku obliczonego na podstawie rachunku zysków i strat za rok 2012 zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 roku w sprawie sposobu obliczania obrotu przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji.

Pismem z 5 grudnia 2013 roku Prezes UOKiK zawiadomiła Bank o zakończeniu zbierania materiału dowodowego w przedmiotowym postępowaniu oraz o możliwości zapoznania się z materiałem zgromadzonym w aktach sprawy w siedzibie Delegatury UOKiK w W.. Strona niniejszego postępowania skorzystała z prawa do zapoznania się z materiałem zgromadzonym w aktach sprawy 16 grudnia 2013 roku.

W piśmie z 16 grudnia 2013 roku Bank (...) korzystając z prawa do wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji poinformował o wprowadzeniu do obrotu konsumenckiego nowych wzorców umownych dla pożyczki gotówkowej, linii kredytowej oraz karty kredytowej.

Prezes UOKiK 27 grudnia 2013 roku wydał decyzję nr (...) od której Bank (...) wniósł odwołanie zaskarżając ją w całości.

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów załączonych przez strony do pism procesowych oraz znajdujących się w aktach administracyjnych. Prawidłowości powyższych dowodów strony nie kwestionowały, a Sąd uznał je za w pełni wiarygodne.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie powoda zasługuje w przeważającej części na uwzględnienie.

Na wstępie należy podnieść, iż zarzut naruszenia przepisów postępowania administracyjnego dotyczący błędnego i dowolnego ustalenia stanu faktycznego przez Prezesa UOKiK Sąd uznał za całkowicie bezzasadny, ponieważ nawet gdyby przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych to nie mogą one być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygniecie sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym.

Sąd rozpoznając sprawę z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu nie może ograniczać się do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowanie sądowe. Ewentualne naruszenie przepisów postępowania administracyjnego nie jest przedmiotem postępowania sądowego i nie stanowi samoistnej podstawy uchylenia decyzji w tym postępowaniu. Celem postępowania jest merytoryczne rozstrzygniecie sprawy, której przedmiotem jest spór powstający pomiędzy stronami dopiero po wydaniu zaskarżonej decyzji, a nie przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego. Wniesienie do Sądu odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna dopiero cywilne, pierwszoinstancyjne postępowanie sądowe, w którym Sąd dokonuje własnych ustaleń, rozważając całokształt materiału dowodowego, na co wielokrotnie wskazywał tak Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jak też Sąd Apelacyjny oraz Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach (np.: wyrok Sądu Najwyższy z 29 maja 1991 roku, sygn. akt III CRN 120/91, wyroku z 19 stycznia 2001 roku sygn. akt I CKN 1036/98, wyrok SOKiK z 18 lutego 2004 roku o sygn. akt XVII AmT 2/03).

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego, a nie sądem legalności decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Tylko takie odczytanie relacji pomiędzy postępowaniem administracyjnym i postępowaniem sądowym może uzasadniać dokonany przez racjonalnego ustawodawcę wybór między drogą postępowania cywilnego i drogą postępowania sądowo-administracyjnego dla wyjaśnienia istoty sprawy. Rolą Sądu jest ustalenie w oparciu o argumenty i dowody powołane przez strony, czy doszło do naruszenia przepisów ustawy, w jakim zakresie doszło do takiego naruszenia oraz czy środki zastosowane przez Prezesa Urzędu są zgodne z przepisami ustawy oraz wymogami zasady proporcjonalności.

Przechodząc do zarzutu dotyczącego naruszenia przepisów prawa materialnego i procedury administracyjnej w kwestii prowadzenia postępowania i wydania decyzji przez Delegaturą Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. należy wskazać, iż art. 33 ust. 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej również „uokik”) pozwala na przejmowanie i przekazywanie spraw przez Prezesa Urzędu. Przekazywanie spraw następuje w ramach kompetencji Prezesa UOKiK do kierowania Urzędem, przy czym przekazana może być każda sprawa z zakresu działania Prezesa Urzędu, a przekazanie może nastąpić w każdym czasie. W uzupełnieniu powyższej regulacji § 4 ust. 3 rozporządzenia w sprawie właściwości z 2007 roku stanowi, że jeżeli praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów ujawniają się na całym lub znacznej części rynku krajowego, właściwy w tych sprawach jest Prezes Urzędu - Centrala w W..

Właściwość organu administracji publicznej to prawo do władczej konkretyzacji normy materialnego prawa administracyjnego przez rozstrzygnięcie o uprawnieniach lub obowiązkach jednostki. Podejmując postępowanie organ administracji publicznej obowiązany jest zbadać właściwość w stadium wszczęcia i w następnych stadiach prowadzących do rozstrzygnięcia sprawy przez wydanie decyzji. W doktrynie postępowania administracyjnego wyróżnia się właściwość ustawową oraz właściwość delegacyjną. Instytucja właściwości delegacyjnej dopuszcza przesunięcia właściwości ustawowej na inny organ administracji publicznej, podkreśla się przy tym, że zakres przekazania właściwości ustawowej obejmuje przekazanie właściwości do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy. Organ musi być właściwy na etapie podejmowania czynności wszczęcia postępowania oraz w trakcie jego prowadzenia.

W przedmiotowej sprawie właściwość ustawowa, ze względu na treść § 4 ust. 3 rozporządzenia w sprawie właściwości z 2007 roku oraz charakter działalności powoda i praktyki prowadzonej na terenie całego kraju, przysługiwała Prezesowi Urzędu - Centrali w W.. Przekazanie sprawy do załatwienia delegaturze na podstawie art. 33 ust. 5 uokik powoduje, że delegatura niewłaściwa na podstawie przepisów rozporządzenia w sprawie właściwości delegatur staje się właściwa do wszczęcia postępowania i wydania decyzji, a w konsekwencji decyzja nie została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości.

W przedmiotowej sprawie w aktach postępowania administracyjnego znajdują się dwa upoważnienia, z których jednoznacznie wynika, iż sprawa została przekazana przez Prezesa Urzędu - Centralę do rozpoznania delegaturze w W.. Przepisy odnoszące się do właściwości delegatur i Centrali Urzędu stanowią o załatwieniu i przekazywaniu spraw „należących do właściwości” poszczególnych jednostek organizacyjnych Urzędu. Ponieważ postępowania prowadzone są „w sprawach”, przekazanie sprawy na podstawie art. 33 ust. 5 uokik upoważnia delegaturę do podjęcia czynności koniecznych do jej załatwienia, w szczególności zaś do uruchomienia stosownego postępowania.

Zdaniem Sądu przekazanie, o którym mowa w art. 33 ust. 5 uokik, możliwe jest również przed wszczęciem postępowania, o naruszeniu art. 33 ust. 5 uokik można mówić w przypadku wydania decyzji przez delegaturę bez stosownego przekazania sprawy przez Prezesa Urzędu. Powyższe stanowisko potwierdza również pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z 9 września 2015 roku w sprawie o sygnaturze III SK 40/14.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 24 ust. 2 pkt 1 uokik należy wskazać, iż literalne brzmienie art. 24 ust.1 i 2 uokik wskazuje, że zbiorowe interesy konsumentów mogą być naruszone przez stosowanie praktyk przedsiębiorców (i) bezprawnych (ii) godzących w te interesy. Przykładem takiej praktyki jest „w szczególności” stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479⁴⁵ k.p.c. Użycie typowej techniki ustawodawczej „w szczególności” oznacza, że praktyka polegająca na stosowaniu postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone zawiera w sobie zarówno „godzenie” jak i „bezprawność” działania przedsiębiorcy. W takim kierunku szło dotychczasowe orzecznictwo Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przyjmujące, że o bezprawności takiego działania przesądził sam ustawodawca. Dla wykazania naruszenia art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 uokik konieczne było dowiedzenie, w przypadku stosowania postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone, tożsamości kwestionowanych klauzul z klauzulami wpisanymi do Rejestru w zakresie dwóch elementów: tożsamości stosunków prawnych oraz treści klauzuli kwestionowanej z treścią klauzuli uznanej za abuzywną.

Zakaz stosowania postanowień wzorców umów dotyczył „przedsiębiorcy”, gdzie ustawa nie konkretyzowała, czy jest to „przedsiębiorca będący stroną” postępowania o uznanie postanowień wzorców umowy za niedozwolone, czy „inny przedsiębiorca” wobec którego nie toczyło się tego typu postępowanie. O tym, że postawienie zarzutu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów było możliwe przedsiębiorcy nie będącemu stroną postępowania, wynikało z art. 479⁴³k.p.c., zgodnie z którym w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone prawomocny wyrok ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru, o którym mowa w art. 479⁴⁵ § 2 k.p.c.. Wyrok uwzględniający powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone mimo, że wydany w określonym układzie procesowym stron oddziałuje na sferę osób trzecich nie biorących udziału w postępowaniu. Jednym ze skutków wyroków prawomocnych uznających za niedozwolone postanowienia wzorca umowy wpisane do rejestru Prezesa UOKiK jest właśnie postępowanie oparte na art. 24 uokik.

Sąd Najwyższy w wyroku z 20 czerwca 2006 roku, sygn. akt III SK 7/06 opowiedział się za poglądem, że „zakazane jest posługiwanie się w obrocie prawnym postanowieniami wzorów umów wpisanych do rejestru jako niedozwolone przez wszystkich i przeciwko wszystkim kontrahentom występującym w stosunkach prawnych określonego rodzaju”. W uzasadnieniu tego orzeczenia podkreślono, iż uznanie określonej klauzuli za niedozwoloną i wpisanie jej do rejestru działa erga omnes, a dalsze posługiwanie się nią jest zakazane w obrocie prawnym nie tylko względem podmiotu, wobec którego to orzeczono, ale również w identycznych lub podobnego rodzaju stosunkach prawnych nawiązanych przez osoby trzecie, bez ograniczenia w jakikolwiek sposób kategorii tych podmiotów. Stanowisko to poparł również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 13 lipca 2006 roku (sygn. akt III SZP 3/06) oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie w m. in. wyrokach z 2 grudnia 2005 roku (sygn. akt VI ACa 760/05), z 16 listopada 2005 roku (sygn. akt VI ACa 473/05), czy z 3 grudnia 2012 roku (sygn. akt VI ACa 934/12).

Odmienny pogląd, co do rozumienia skutków rozszerzonej prawomocności materialnej przewidzianej w art. 479⁴³ k.p.c., wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z 7 października 2008 roku (sygn. akt III CZP 80/08). Mianowicie Sąd Najwyższy przyjął, że prawomocność ta nie wyłącza możliwości wytoczenia powództwa przez tego samego lub innego powoda przeciwko innemu przedsiębiorcy, niebiorącemu udziału w postępowaniu, w którym zapadł wyrok, stosującemu takie same lub podobne postanowienia wzorca, jak wpisane do rejestru klauzul uznanych za niedozwolone. Tym samym, Sąd Najwyższy opowiedział się za przyjęciem na gruncie art. 479⁴³ k.p.c., jednostronnie rozszerzonej prawomocności materialnej orzeczenia, tj. tylko „na rzecz” wszelkich osób, a nie „przeciw” wszelkim osobom.

Taka interpretacja rozszerzonej prawomocności była również zaprezentowana przez Sąd Najwyższy w uchwale z 13 grudnia 2013 roku, III CZP 73/13. W tym kierunku poszło kolejne orzeczenie Sądu Najwyższego z 30 maja 2014 roku, III CSK 204/13, gdzie Sąd wskazał „skutek związania wynikający z art. 479⁴³ k.p.c. dotyczy spraw odnoszących się do postanowienia wzorca umowy, co do którego uprzednio prawomocnym wyrokiem sądu został on uznany za niedozwolony i nie obejmuje postanowienia umowy o zbliżonym brzmieniu, którym posłużył się w relacjach z konsumentami inny przedsiębiorca”.

Przełożenie tych zasad na postępowanie w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów uwypuklił Sąd Najwyższy w wyroku z 12 lutego 2014 roku, III SK 18/13 odwołującego się do wyroku (...) z 26 kwietnia 2012 roku w sprawie
C-472/10 N. H. przeciwko I. Z..

TSUE dokonał wykładni przepisów art. 6 ust. 1 związku z art. 7 ust. 1 i 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich uznając, że powołane przepisy nie stoją na przeszkodzie, aby stwierdzenie nieważności nieuczciwego postanowienia umownego zawartego we wzorcu umowy konsumenckiej, wywierało, zgodnie z tymi przepisami, skutki wobec ogółu konsumentów, którzy zawarli z zainteresowanym przedsiębiorcą umowę, do której stosuje się ten sam wzorzec umowy, w tym wobec konsumentów, którzy nie byli stroną postępowania o zaniechanie naruszeń. W wypadku stwierdzenia nieuczciwego charakteru postanowienia wzorca umowy w ramach takiego postępowania sądy krajowe są zobowiązane, także na przyszłość, wyciągać z urzędu wszelkie konsekwencje wynikające z prawa krajowego, tak aby wspomniane postanowienie nie wiązało konsumentów, którzy zawarli z zainteresowanym przedsiębiorcą umowę, do której stosuje się ten sam wzorzec umowy.

Wydany wyrok potwierdza trafność powołanej drugiej uchwały Sądu Najwyższego i przekreśla możliwość uznania za bezprawne działanie przedsiębiorcy, który nie był stroną postępowania o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone a stosującego postanowienia wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. Wprost wynika to z opinii Rzecznika Generalnego V. T. przedstawionej 6 grudnia 2011 roku w sprawie C‑472/10 pkt 60 „ trudno byłoby pogodzić skutek erga omnes na niekorzyść niebiorących udziału w postępowaniu przedsiębiorców z zasadą uczciwego postępowania sądowego, tym bardziej że zostałaby im odebrana możliwość zajęcia stanowiska przed wydaniem odnoszącego się do nich wyroku dotyczącego zarzutu stosowania nieuczciwych postanowień umownych w obrocie. Prawo do bycia wysłuchanym, będące emanacją zasady państwa prawnego i należące do uznanych w orzecznictwie ogólnych zasad prawa Unii, nie byłoby zapewnione w wystarczający sposób w przypadku skutku erga omnes odnoszącego się bez wyjątku do osób niebiorących udziału w postępowaniu, a środek ten nie byłby adekwatny w rozumieniu art. 7 dyrektywy. Należy w związku z tym podkreślić, że kwestia zgodności z zawartymi w prawie Unii prawami podstawowymi powstaje jedynie o tyle, o ile skutek erga omnes wyroków krajowych zostaje wprowadzony w przepisach objętych zakresem zastosowania dyrektywy 93/13. Przeciwko skutkowi erga omnes na korzyść osób niebiorących udziału w postępowaniu nie przemawiają natomiast żadne względy. Ponieważ nie zachodzi naruszenie praw podstawowych odnoszących się do postępowania, w każdym razie nie można tego stwierdzić na podstawie akt sprawy przekazanych Trybunałowi, należy w konsekwencji uznać, że kryterium adekwatności jest również spełnione”.

Z uwagi na zasady ustalania niedozwolonego charakteru postanowienia wzorca umowy nie jest możliwe traktowanie jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ust. 2 pkt 1 uokik zachowania innego przedsiębiorcy, polegającego na stosowaniu postanowień wpisanych do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone i nakładanie kar pieniężnych z tego tytułu.

W uzasadnieniu wyroków z 14 kwietnia 2010 roku, III SK 1/10 oraz z 1 czerwca 2010 roku, III SK 5/10, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na to, że w sprawach z odwołania od decyzji nakładającej karę pieniężną na przedsiębiorcę zachodzi potrzeba weryfikacji takich decyzji z zachowaniem wymagań analogicznych do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej. Wykorzystanie przez organ regulacyjny jego kompetencji do nałożenia kary pieniężnej musi poprzedzać wykazanie, że zachodzą przewidziane w ustawie przesłanki kary.

W postępowaniu opartym na naruszeniu art. 24 uokik ciężar dowodu spoczywa na Prezesie Urzędu co do wykazania zaistnienia trzech poprzednio wymienionych przesłanek, tj. działania przedsiębiorcy, działania bezprawnego i działania naruszającego zbiorowe interesy konsumentów. Skoro jako bezprawne nie może być uznane działanie przedsiębiorcy stosującego postanowienia wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, ale nie będącego stroną postępowania, w wyniku którego te postanowienia zostały wpisane do rejestru, to bezprawność musi być wykazana na zasadach ogólnych. Tylko wtedy, gdy stosowane postanowienie jest bezprawne i narusza zbiorowe interesy konsumentów może być uznane za niedozwoloną praktykę.

Bezprawność oznacza sprzeczność z porządkiem prawnym jako całość. Przez „porządek prawny" rozumie się nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej, ale również nakazy i zakazy wynikające z norm moralnych i obyczajowych, czyli zasad współżycia społecznego (dobrych obyczajów). Z kolei przepisy prawa obejmują konstytucyjnie rozumiane źródła prawa: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Bezprawnym zachowaniem się będzie więc takie, które stanowi obiektywne złamanie określonych reguł postępowania.

Prezes Urzędu odwoływał się do definicji bezprawności i uznał, że jest bezprawne działanie przedsiębiorcy polegające na stosowaniu postanowień wzorca umowy wpisanego do rejestru niedozwolonych postanowień umownych ze względu na takie zdefiniowanie w art. 24 uokik i rozszerzoną skuteczność wyroku w sprawie o uznanie postanowień umownych co wynika z art. 479⁴³k.p.c.. W związku z tym, że nie zostały wskazane normy, czy to prawne czy moralne, którym działanie przedsiębiorcy uchybiło, Sąd rozpoznający sprawę uznał, że nie ma miejsca udowodnienie bezprawności działania przedsiębiorcy w zakresie pkt I.1 zaskarżonej decyzji.

Samo odwołanie się do bezprawności jako jednego z przypadków wymienionych w art. 24 ust. 2 uokik – gdy ten przypadek nie polega na sprzeczności z ogólnie przyjętym porządkiem prawnym tylko na sprzeczności z postanowieniami uznanymi za niedozwolone w konkretnym układzie procesowym stron i w konkretnym wzorcu – nie stanowi wykazania przesłanki bezprawności.

Niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja przewidziana w art. 385¹ – 385³ k.c., mająca na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą. W myśl art. 385¹ § 1 k.c., za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W art. 385¹ § 1 k.c. nie została wymieniona jako przesłanka uznania postanowienia umowy za niedozwolone, jego sprzeczność z ustawą lub zasadami współżycia społecznego albo mająca na celu obejście ustawy. Są to okoliczności, które skutkują nieważnością odnośnego postanowienia umowy, co wynika z treści art. 58 k.c. (w całości lub części). Art. 385³ k.c. wymienia przykładowo niedozwolone postanowienia umowne, które w założeniu są zgodne z ustawą, mogą natomiast być uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami i za rażąco naruszające interesy konsumenta. I to właśnie tego typu postanowienia umowne, a więc zgodne z przepisami bezwzględnie obowiązującymi, mogą podlegać rozpoznaniu z punktu widzenia sprzeczności z dobrymi obyczajami i rażącego naruszania interesu konsumenta (por. uchwała SN z 13 stycznia 2011 roku, III CZP 119/10).

W niniejszej sprawie Prezes Urzędu dokonał analizy postanowienia wskazanego w pkt I.1 Decyzji poprzez odniesienie się do rejestru i uzasadnienia wyroku, na podstawie którego klauzule zostały do niego wpisane jako sprzeczne z art. 385 ¹ §1 k.c.

Rozstrzygnięcie zarzutów powoda dotyczących braku tożsamości stosowanych przez niego postanowień z wpisanymi do rejestru klauzulami sprowadzałoby się do rozpoznania sprawy o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone w zakresie pkt I.1 i oceny stosowanego postanowienia w kontekście całego wzorca.

Przy prowadzonej ocenie tożsamości klauzuli stosowanej i wpisanej do rejestru wystarczyło ograniczyć się do porównania ich celu i skutków. Natomiast ocena zachowania jako bezprawnego wymaga przeanalizowania sytuacji, w których następuje naruszenie norm i wskazania jakich norm, czego Prezes Urzędu nie uczynił, a co prowadzi do konieczności uchylenia decyzji w tym zakresie.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego pkt I.2 zaskarżonej decyzji należy wskazać, iż twierdzenie Prezesa Urzędu, jakoby brak wyodrębnienia upoważnienia Banku do wypłaty wynagrodzenia konsumenta i zawarcie go jako jedno z postanowień we wzorcu umownym było sprzeczne z dobrymi obyczajami, gdyż mogło zostać łatwo przeoczone, nie zostało w żaden sposób przez pozwanego udowodnione. Ponieważ, jak już to było podniesione, to na Prezesie Urzędu w postępowaniu opartym na naruszeniu art. 24 uokik spoczywa ciężar dowodu co do wykazania działania bezprawnego i działania naruszającego zbiorowe interesy konsumentów, ograniczenie się w uzasadnieniu do wskazania na sprzeczność wskazanego postanowienia z art. 17 ustawy o swobodzie gospodarczej poprzez sprzeczność z dobrymi obyczajami, należy uznać, iż Prezes UOKiK nie udowodnił spełnienia przesłanek art. 24 ust. 1 i 2 uokik. Należy przy tym podnieść, iż słusznie podniósł powód w odwołaniu, że konsumentów zawierających umowę kredytową winny być traktowane jako osoby uważne, ostrożne i dobrze poinformowane. Zdaniem Sądu za przeciętnego konsumenta należy uznać osobę, która jest dostatecznie poinformowana, uważna oraz ostrożna i od której można wymagać pewnego stopnia wiedzy i orientacji. O ile jednocześnie nie można uznać, iż wiedza przeciętnego konsumenta jest kompletna i profesjonalna, nie może być traktowany za osobę naiwną. Takie stanowisko potwierdza również publikowany przez samego pozwanego raport z wynikami badań opinii publicznej pn. „Konsumenci na rynku usług bankowych” z lipca 2009 roku.

Przekładając powyższe stanowisko na ocenę wskazanego w pkt I.2 Decyzji postanowienia należy stwierdzić, iż samo zawarcie upoważnienia Banku do wypłaty wynagrodzenia jako jedno z postanowień wzorca umownego i brak niego wyodrębnienia nie może być uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami, zwłaszcza gdy takowe postanowienie nie zostało w żaden sposób ukryte w treści wzorca umownego, a stanowiło odrębną klauzule zawartą w części wzorca umownego „Oświadczenia pożyczkobiorcy/pożyczkobiorców” zawierającego wysokie najistotniejsze oświadczenia niezbędne do zawarcia umowy kredytowej, i będącej umieszczonej na ostatniej stronie, tuż nad miejscem w którym konsument składa swój podpis na umowie. Dodać także należy, że Prezes UOKiK nie sformułował dobrego obyczaju, który to miałby zostać naruszony poprzez działanie powoda. Brak wskazania dobrego obyczaju czyni niemożliwym zbadanie przez Sąd, czy rzeczywiście taki obyczaj został naruszony, czy też nie. Brak wykazania przez Prezesa Urzędu jakoby stosowana przez powoda praktyka godziła w te interesy konsumentów i była bezprawna prowadzi do konieczności uchylenia przez Sąd zaskarżonej decyzji w tym zakresie. Na marginesie należy wskazać, iż powód z myślą o interesach konsumentów, tak aby konsument mógł jak najbardziej świadomie wyrazić zgodę i upoważnić Bank do wypłaty swojego wynagrodzenia, zmienił swój wzorzec umowny 22 lutego 2013 roku usuwając przedmiotowe postanowienie.

Przechodząc do zarzutów dotyczących pkt I.3 zaskarżonej decyzji należy podnieść, iż Prezes Urzędu słusznie uznał zawarte przez powoda w stosowanym przez niego wzorcu umownym postanowienie zawężające termin do złożenia przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy za naruszające art. 53 ust. 4 ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z powyższym przepisem termin do odstąpienia od umowy jest zachowany, jeżeli konsument przed jego upływem złoży pod wskazany przez kredytodawcę lub pośrednika kredytowego adres oświadczenie o odstąpieniu od umowy, przy czym stosownie do art. 53 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim dla zachowania powyższego terminu wystarczające jest wysłanie oświadczenia przed jego upływem.

Nie można tym samym zgodzić się z poglądem powoda jakoby wskazane przez Prezesa Urzędu postanowienie nie było sprzeczne ze wskazanymi powyżej przepisami. Zgodnie z treścią owego postanowienia „ W terminie 14 dni od zawarcia Umowy (...) przysługuje prawo odstąpienia od niniejszej Umowy. Odstąpienie od Umowy będzie skuteczne o ile kredytobiorca dostarczy Bankowi pocztą, w Oddziale Banku lub poprzez (...) w terminie 14 dni od daty zawarcia Umowy oświadczenia o odstąpieniu od Umowy, zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik nr 2 do Umowy” Tak sformułowane przez powoda postanowienie jednoznacznie wskazuje, iż termin na odstąpienie zawiera czas jego doręczenia przez pocztę do Banku. Argumentacja powoda, iż zgodnie z polityką Banku wymóg art. 53 ust. 5 w zw. z art. 53 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim jest realizowany i nie odnotowano przypadków odmowy uznania przez Bank oświadczeń przesłanych pocztą jest w ocenie Sądu nieistotny, gdyż dla wystąpienia skutku w postaci naruszenia interesów konsumentów wystarcza sama potencjalna możliwość wprowadzenia w błąd przeciętnego konsumenta. Sam powód wskazuje w odwołaniu, iż powyższe postanowienie można uznać za niejednoznaczne, a właśnie owa niejednoznaczność zdaniem Sądu wpływa na możliwość wprowadzenia potencjalnego konsumenta w błąd.

Reasumując w ocenie Sądu Prezes Urzędu słusznie uznał określone w pkt I.3 działanie powoda za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określone w art. 24 uokik, natomiast błędnie uznając za takową praktykę stosowanie postanowień wskazanych przez pozwanego w zaskarżonej decyzji w pkt. I.1 i I.2. Z uwagi na nałożenie przez Prezesa Urzędu kary pieniężnej na powoda określonej w pkt. II za praktykę określoną w pkt I.1 i I.2, której nie można uznać za spełniającą przesłanki art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Sąd uznał za słuszne uchylenie Decyzji również w tej części. Brak podstawy prawnej do wymierzenia kary, a taka upadła po uchyleniu decyzji w pkt I.1 i I.2, czyni część decyzji dotyczącą nałożenia kar na przedsiębiorcę bezpodstawną.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Warszawie –Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów na podstawie art. 479 ^31a § 3 k.p.c. uchylił decyzję częściową Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 27 grudnia 2013 roku nr RWA- (...) w zakresie pkt I.1 i I.2 oraz pkt II.

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu w oparciu o art. 98 k.p.c., w zw. z § 18 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Na kwotę 1377 zł składa się opłata sądowa w wysokości 1000 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej 360 zł wraz z kosztem opłaty skarbowej za złożenie dokumentu stwierdzającego pełnomocnictwo w kwocie 17 zł.

SSO Dariusz Dąbrowski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE