UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił Z. W. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych podając, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (decyzja – k. 10 a.e.).

W odwołaniu od tej decyzji Z. W. zakwestionował jej trafność, wnosząc o zmianę decyzji organu rentowego poprzez przyznanie mu prawa do emerytury z uwzględnieniem okresów zatrudnienia od 1 września 1972 roku do 31 marca 1994 roku w Spółdzielni Pracy (...) oraz od 1 kwietnia 1995 roku do 31 stycznia 2004 roku w (...) Zakładzie (...) jako okresów pracy w szczególnych warunkach (odwołanie – k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację leżącą u podstaw zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 3-5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Z. W. urodził się (...). W dniu 2 lipca 2015 roku złożył wniosek o przyznaniu mu prawa do emerytury (wniosek – k. 1-4 a.e.).

Do wniosku dołączył, między innymi świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 16 listopada 1997 roku, wystawione przez likwidatora Spółdzielni Pracy (...) w Ł.. W świadectwie tym stwierdzono, iż Z. W. w okresie zatrudnienia od 1 września 1972 roku do 31 marca 1994 roku w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę zgrzewacza wyrobów z drutu – wyk. A, dział XIV poz. 12 rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 roku na stanowisku zgrzewacz wymienionym w wykazie A, dziale XIV poz. 12 pkt 7 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do uchwały nr 80 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy z 30 czerwca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych spółdzielczości pracy (k. 7 a.e.).

Zaskarżoną decyzją z dnia 26 sierpnia 2015 roku organ rentowy odmówił Z. W. prawa do świadczenia z uwagi na brak udowodnienia 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. ZUS ustalił wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 28 lat i 4 miesięcy, przy czym nie uznał za udowodniony żadnego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Do pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. od 1 września 1972 roku do 31 marca 1994 roku, ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach błędnie wykazano charakter pracy. Nie uwzględniono również okresu pracy w (...) Zakładzie (...) w N. od 1 kwietnia 1995 roku do 31 grudnia 1998 roku na stanowisku palacza centralnego ogrzewania, ponieważ stanowisko pracy podane w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest zgodne ze stanowiskiem wykazanym w przepisach resortowych (decyzja – k. 10 a.e.).

W okresie od 1 września 1970 roku do 31 marca 1994 roku Z. W. był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. i przez pierwsze 2 lata był uczniem praktycznej nauki zawodu, a od 1 września 1972 roku podjął zatrudnienie jako ślusarz - zgrzewacz w pełnym wymiarze czasu pracy(świadectwo pracy z dnia 16 listopada 1997 roku k. 7 akt SP5, zeznania wnioskodawcy k. 17 a.s.).

Spółdzielnia zajmowała się produkcją wyrobów z drutu, tj. koszyków metalowych do wózków dziecięcych, suszarek do naczyń, balkonowych, kwietników, mydelniczek itp. Zatrudnionych było około 100 osób. Była jedna duża hala produkcyjna, na której było 5-8 zgrzewarek. Każdą zgrzewarkę obsługiwała jedna osoba oraz dochodziły układaczki, które układały poszczególne elementy przed zgrzewaniem. Oprócz zgrzewarek były na tej hali prostowarki do prostowania drutów, obcinarki do końcówek wyrobów zgrzewanych, prasy mimośrodowe do wyginania drutów i robienia skuwek i prasy do tłoczenia różnych elementów, które potem były zgrzewane. Był duży hałas od tych pras, ale obsługiwali je inni pracownicy. Na tej hali pracowali zgrzewacze, było ich około 7 na jednej zmianie. Praca była początkowo na 3 zmiany, a w późniejszym okresie na 2 zmiany.

Zgrzewacze zajmowali się tylko zgrzewaniem ewentualnie obcinali końcówki po zgrzewaniu obcinarką, która była obok zgrzewarki, co zajmowało około minutę, jeśli chodzi o dany wyrób.

Wnioskodawca pracował jako zgrzewacz. Zgrzewanie odbywało się prawie na takiej samej zasadzie jak spawanie, bo było to stapianie jednego drutu z drugim za pomocą elektrod. Wnioskodawca najpierw musiał oczyścić pilnikiem elektrody, które były miedziane. Pracował początkowo na zgrzewarkach nożnych. Trzeba było nogą naciskać pedał. Musiał włożyć pomiędzy elektrody przyrząd, gdzie był ułożony cały element z drutu przez układaczkę. Przy naciśnięciu pedału elektrody się stykały i zgrzewały druty. Przez 8 godzin zgrzewał około 160 sztuk suszarek na talerze, koszy na rowery, mydelniczek. Po 8 godzin dziennie zajmował się tylko zgrzewaniem, nie wykonywał żadnych innych czynności. Praca ta była ciężka i szkodliwa dla zdrowia, bo było duże zapylenie od zgrzewania i wytwarzało się pole magnetyczne, które jest szkodliwe dla zdrowia. Poza tym pod wpływem temperatury wydzielały się opary oleju, smary oraz dym, był też hałas przekraczający dopuszczalne normy.

Zgrzewacze, w tym wnioskodawca, otrzymywali okulary ochronne, fartuch skórzany, ubranie robocze, buty z blaszkami, koszulę, czapkę, rękawice skórzane, mleko, wodę oraz dodatek szkodliwy.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, a także zeznania wnioskodawcy (k. 11v, 17 a.s.) oraz świadków W. P. (k. 16v a.s) i W. S. (k. 16v-17 a.s.).

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków. Należy podkreślić, iż przesłuchani w sprawie świadkowie byli osobami obcymi dla wnioskodawcy i nie mieli żadnego powodu, by relacjonować zdarzenia niezgodnie z ich rzeczywistym przebiegiem. Świadkowie z racji swoich obowiązków pracowniczych z czasu zatrudnienia w tym samym co wnioskodawca zakładzie pracy znali specyfikę czynności i charakter pracy Z. W.. Z ich relacji jasno wynika, że w nieuwzględnionym przez ZUS okresie skarżący pracował w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. jako zgrzewacz.

Sąd obdarzył również wiarą zeznania wnioskodawcy, ponieważ były one jasne, spójne i logiczne, a przy tym znajdowały potwierdzenie w zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków oraz w zebranych dowodach z dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Prawo do wcześniejszej emerytury dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z uwagi na datę urodzenia wnioskodawcy, regulują przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2015, poz. 748 ze zm.; dalej jako u.e.r.f.u.s.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.). Prawo do emerytury ubezpieczeni nabywają po osiągnięciu wieku przewidzianego między innymi w art. 32 u.e.r.f.u.s., jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnili enumeratywnie wyliczone przesłanki:

- posiadają okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn,

- legitymują się okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27 u.e.r.f.u.s.

Jednocześnie w myśl art. 184 ust. 2 u.e.r.f.u.s., emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 2 ust. 1 powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wykaz A prac wykonywanych w szczególnych warunkach, których świadczenie uprawnia do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, wymienia w Dziale XIV „Prace różne” pod pozycją 12 „Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym”.

Dokonując oceny, czy prace wykonywane przez skarżącego należało zakwalifikować jako prace w szczególnych warunkach, Sąd nie stracił z pola widzenia, że stosownie do treści § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, okresy wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stwierdza, na podstawie posiadanej dokumentacji, zakład pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Dokumenty te są wiążące dla organu rentowego w tym sensie, że w postępowaniu przed tym organem stanowią wyłączny dowód wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie przedłożonej mu dokumentacji organ rentowy wydaje natomiast decyzje, które podlegają kontroli Sądu.

W przedmiotowej sprawie odwołujący się, występując do organu rentowego o przyznanie mu emerytury przedłożył świadectwo pracy w szczególnych warunkach, które zostało zakwestionowane przez ZUS. Okoliczność ta nie stała jednak na przeszkodzie ustaleniu, że we wskazanych okresach pracy skarżący świadczył pracę w takich właśnie warunkach. Trzeba bowiem zaznaczyć, że choć świadectwo pracy jest dokumentem szczególnym, to samo przez się nie tworzy praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. W postępowaniu przed sądem nie ma również cech wyłączności w zakresie dowodowym (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2007 roku, II PK 33/07, LEX nr 348305). Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest nadto dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji publicznej. Tylko dokumenty wystawione przez takie organy stanowią natomiast dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Świadectwo pracy traktuje się zatem w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., stanowiący dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 roku, I UK 24/09, LEX nr 518067).

Należy również wskazać, że jak wynika z utrwalonej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Zasadniczym celem postępowania przed sądem jest bowiem rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. W szczególności, jak stanowi przepis art. 473 k.p.c., w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron. Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

W tym kontekście raz jeszcze wymaga podkreślenia, że niezbędną przesłanką ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych jest wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia człowieka stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w ramach rodzajowo wyodrębnionych prac szczególnych, wyliczonych w wykazie A – załączniku nr 1 do powoływanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Jednocześnie ustalenie przez Sąd w toku postępowania odwoławczego, że dana praca była wykonywana w szczególnych warunkach, jest wystarczającą podstawą do uznania wykonywanej pracy za pracę tego rodzaju.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe, w tym przejrzyste i spójne zeznania wnioskodawcy oraz świadków, dostarczyło podstaw do uznania, że Z. W. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szczególnych w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. od 1 września 1972 roku do 31 marca 1994 roku jako zgrzewacz, a więc wykonywał prace wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, Dział XIV „Prace różne” poz. 12 „Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym”. W wykazie A stanowiącym załącznik nr 1 do uchwały nr 80 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielczości pracy z 30 czerwca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych spółdzielczości pracy, w dziale XIV, poz. 12 pkt 7 wymienione jest stanowisko zgrzewacza, co oznacza że praca zgrzewacza stanowi odmianę pracy spawacza i podlega zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach.

Tym samym w sposób niebudzący wątpliwości zostało ustalone, że na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tj. na dzień 1 stycznia 1999 roku, okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosił ponad 15 lat, a ściśle 21 lat i 7 miesięcy.

W związku z powyższym zbędne było odnoszenie się do okresu zatrudniania wnioskodawcy od 1 kwietnia 1995 roku do 31 stycznia 2004 roku w (...) Zakładzie (...) w N..

Reasumując, wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a mianowicie:

1) ukończył 60 lat,

2) na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił 25 lat ogólnego stażu pracy, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego, ustalając wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia (...)roku, tj. od ukończenia 60 lat , zgodnie z art. 129 u.e.r.f.u.s.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE