UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 29 maja 2015 roku znak:(...) KRUS stwierdził obowiązek K. P. opłacenia dodatkowej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za okres od dnia 1 października 2009 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku w kwocie 1251,00zł. oraz odsetki w kwocie 723,00zł. liczone na dzień wydania decyzji tj. 29 maja 2015 roku .

Decyzją z dnia 29 maja 2015 roku znak:(...) KRUS stwierdził obowiązek K. P. opłacenia dodatkowej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za okres od dnia 1 stycznia 2011 roku do dnia 30 listopada 2012 roku w kwocie 4146,00zł. oraz odsetki w kwocie 1603,00zł. liczone na dzień wydania decyzji tj. dnia 29 maja 2015 roku .

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 29 maja 2015 roku znak:(...) KRUS stwierdził obowiązek K. P. opłacenia dodatkowej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za okres od dnia 1 grudnia 2012 do dnia 30 czerwca 2005 roku w kwocie 3114,00 zł. oraz odsetki w kwocie 329,00zł. liczone na dzień wydania decyzji tj. 29 maja 2015 roku .

Decyzją z dnia 13 stycznia 2016 roku znak: (...)KRUS zmienił decyzję z dnia 29 maja 2015 roku znak: (...) i ustalił, że wnioskodawca zobowiązany jest do opłacania dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno- rentowe od dnia 1 grudnia 2012 roku do dnia 11 stycznia 2015 roku za siebie w kwocie 2998,00zł. tj. składki stanowią kwotę 2529,00zł. oraz odsetki w kwocie 469,00zł. liczone na dzień wydania decyzji.

W uzasadnieniu swego stanowiska powołał się na art. 17 ust. l i ust.4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. 2015 poz. 704 t.j. ze zm., obecnie tekst jednolity Dz.U. 2016 poz.277 zwanej dalej ustawą o u.s.r.).

Podniósł , iż zgodnie z powołanymi przepisami, od 1 października 2009 roku składka miesięczna na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za każdego ubezpieczonego wynosi 10 % emerytury podstawowej. Rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 100 ha przeliczeniowych, opłaca dodatkową składkę miesięczną. Jeżeli rolnik posiada gospodarstwo rolne powyżej 100 ha przeliczeniowych do 150 ha przeliczeniowych opłaca dodatkową składkę miesięczną w wysokości 24 % emerytury podstawowej. Zaskarżone decyzje stwierdzają obowiązek opłacenia dodatkowej składki za okres jak wyżej, bowiem z treści umowy dzierżawy zawartej w dniu 30 czerwca 1998 roku pomiędzy Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa Oddziałem Terenowym w L. zwaną dzierżawcą, a Panią A. P., R. P. i Z. K. jako wydzierżawiający wynika, że przedmiotem dzierżawy są nieruchomości rolne po zlikwidowanym państwowym Gospodarstwie (...) w Ł. o ogólnej powierzchni 80,3 80ha. Umowa została zawarta na okres 4 lat licząc od dnia 30 czerwca 1998 roku do 29 czerwca 2002 roku, zaś dnia 27 listopada 2012 roku aneks do umowy dzierżawy. Z treści niniejszego aneksu wynika, że przedmiotem dzierżawy są nieruchomości położone na terenie gminy Ł. w skład których wchodzą grunty o ogólnej powierzchni 62,1043 ha. Dodatkowo w aneksie jako dzierżawcy figurują R. P., K. P. i Z. K.. Z informacji Urzędu Miasta w Ł. natomiast wynika, iż wnioskodawca dzierżawił od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa grunty o powierzchni:

- od 1 stycznia 2005 roku do 31 sierpnia 2006 roku w udziale 1/3 o powierzchni 78,6229 ha fizyczne , co stanowi 112,3771 ha przeliczeniowe,

-: od dnia 31 sierpnia 2006 roku do 4 października 2007 roku w udziale 1/3 powierzchni72,9523 ha fizyczne, co stanowi 102,9606 ha przeliczeniowe,
-: od dnia 4 października 2007 roku do 31 grudnia 2010 roku w udziale 1/3 o powierzchni 56,9015 ha fizyczne , co stanowi 89,0915 ha przeliczeniowe,

- od dnia 31 grudnia 2010 roku do 27 listopada 2012 roku w udziale 1/3 o powierzchni 68,1258 ha fizyczne, co stanowi 97,6960 ha przeliczeniowe,

- od dnia 27 listopada 2012 roku do chwili obecnej w udziale 1/3 o powierzchni 65,8343 ha fizyczne, co stanowi 94,1295 ha przeliczeniowe (k. 35akt KRUS). Jednocześnie Urząd Miejski w Ł. poinformował, że wnioskodawca na terenie Gminy Ł. od dnia 05 listopada 2008 roku do chwili obecnej jest właścicielem gruntów o powierzchni 1,6025 ha fizyczne , co stanowi 0,8576 ha przeliczeniowe. K. P. na terenie Gminy L. posiada gospodarstwo rolne o powierzchni 2,68 ha fizycznych , co stanowi 2,8825 ha przeliczeniowe.

Organ rentowy od powierzchni 92,83 ha przeliczeniowe za okres 1 października 2009 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku, 101,436ha przeliczeniowe od dnia 1 styczniu 2011 roku do dnia 30 listopada 2012 roku, od dnia 1 grudnia 2012 roku do dnia 30 czerwca 2015 roku od 92,87 ha przeliczeniowe naliczył dodatkową składkę stanowiącą 24% emerytury podstawowej w związku z posiadaniem gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej l00ha. Przeliczeniowych, 12 % emerytury podstawowej w związku z posiadaniem gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 50 ha. przeliczeniowych .

Prezes KRUS w dniu 13 stycznia 2016 roku wydał decyzję zmieniającą decyzję z dnia 29 maja 2015 roku (...) i ustalił, iż wnioskodawca zobowiązany jest do opłacenia dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno- rentowe za okres 1 grudnia 2012 roku do dnia 11 stycznia 2015 roku w kwocie 2529 wraz z odsetkami (k. 1 akt KRUS ).

Z decyzjami nie zgodził się wnioskodawca i w dniach 13 lipca 2015 roku i 12 lutego 2016 roku wniósł odwołania od w/w decyzji (k.2,9,17, 69).

Do sprawy przystąpili zainteresowani R. P. i Z. K., przyłączając się do stanowiska wnioskodawcy (k. 100)

Wnioskodawca w swoich odwołanych podniósł, że prowadzi działalność rolniczą na gruntach o powierzchni 35,00 ha i z takiej powierzchni pobiera pożytki. Do takiej powierzchni występuje o dopłaty bezpośrednie z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Posiada własne zaplecze maszynowe do prowadzenia gospodarstwa na wskazanej powierzchni. (odwołania k. 2,9,17,69).

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołania podtrzymał swoje stanowisko i argumentacje zawartą w zaskarżonych decyzjach, a nadto wskazał, iż wszyscy wydzierżawiający gospodarstwo rolne są solidarnie zobowiązani do opłacania tego zobowiązania, a do ustalenia wymiaru składki KRUS przyjmuje, że każdy z udziałowców wspólnoty gruntowej użytkuje cały obszar. Dodatkowo zauważył, że pojęcie wspólnoty gruntowej stanowi szczególny rodzaj współwłasności, niepodlegającej podziałowi, rządzącej się własnymi, odrębnymi zasadami. Regulacje dotyczące wspólnot gruntowych zawarte są w ustawie z dnia 29 czerwca 1963 roku o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz.U 1963 Nr 28, poz. 169). W myśl art. 5 wspólnoty gruntowe nie mogą być dzielone pomiędzy uprawnionych do udziału w tych wspólnotach. Zatem wszyscy odpowiadają z całości. Z dokumentacji wynika, że Urząd Miejski w Ł. nie wyodrębnił obszaru użytkowanego wyłącznie przez wnioskodawcę. Wobec czego organ rentowy w zaskarżonej decyzji do naliczenia dodatkowej składki przyjął, że każdy z udziałowców wspólnoty gruntowej użytkuje cały obszar. Ponadto KRUS podniósł, że zgodnie z art. 38 pkt l i 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku (op.cit) przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu domniemywa się, że jeżeli własność lub dzierżawa gruntów przysługuje kilku osobom, to każda z tych osób uczestniczy w prowadzeniu działalności rolniczej.

W toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie (protokół rozprawy k.100 ).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje :

K. P. wraz z dwoma innymi osobami R. P., Z. K. wydzierżawił od Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa, na podstawie aneksu z dnia 3 października 2005 roku do umowy z dnia 30 czerwca 1998 roku nieruchomość rolną po zlikwidowanym (...) Ł. wraz budynkami (aneks k. 65, umowa k. 26 akt KRUS). Od dnia 5 listopada 2008 roku jest nadto właścicielem gruntów rolnych o pow. 1,6025 ha (0,8576 ha przeliczeniowych (k. 35 ).

K. P. do dnia 31 grudnia 2010 roku dzierżawił z R. P. i Z. K. gospodarstwo rolne o powierzchni 56,9015 ha fizyczne , co stanowi 89,0915 ha przeliczeniowe, w okresie od dnia 31 grudnia 2010 roku do dnia 27 listopada 2012 roku o powierzchni 68,1258 ha fizyczne, co stanowi 97,6960 ha przeliczeniowe, od dnia 27 listopada 2012 roku do nadal o powierzchni 65,8343 ha fizyczne, co stanowi 94,1295 ha przeliczeniowe ( informacja UM w Ł. k. 35).

K. P. i pozostali dzierżawcy dokonali podziału do użytkowania dzierżawionych gruntów pomiędzy trzy osoby, o czym zawiadomili Agencję. Agencja podniosła, iż nadal wydzierżawiający ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z umowy (pismo k. 97- 98, porozumienie k. 99).

Wnioskodawca w okresie od dnia 12 stycznia 2015 roku do dnia 5 grudnia 2015 roku pozostawał w zatrudnieniu na umowę o pracę (świadectwo pracy k. 65).

Prezes KRUS w dniu 13 stycznia 2016 roku wydał decyzję zmieniająca decyzję z dnia 29 maja 2015 roku(...) i ustalił, iż wnioskodawca zobowiązany jest do opłacenia dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno- rentowe za okres 1 grudnia 2012 roku do dnia 11 stycznia 2015 roku w kwocie 2529 wraz z odsetkami, uwzględniając pozostawanie w zatrudnieniu przez wymienionego od dnia 12 stycznia 2015 roku (k. 1 akt KRUS ).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje ;

Powyżej ustalony stan faktyczny nie jest sporny między stronami. W szczególności nie jest sporny miedzy stronami fakt zawarcia umowy dzierżawy nieruchomości rolnych wraz z budynkami od Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa i aneksu do umowy , powierzchni wydzierżawianej nieruchomości rolnej przez K. P. z innymi osobami w poszczególnych okresach wykazanej zaświadczeniem Urzędu Miejskiego w Ł. z dnia 19 maja 2015 roku (k. 35akt KRUS). Nie jest także kwestionowany fakt, iż wydzierżawiający dokonali pomiędzy sobą podziału wydzierżawionej nieruchomości do użytkowania, o czym zawiadomili wydzierżawiającego tj. Agencję (porozumienie k. 99, pismo Agencji k. 97-98).

Zgodnie z regulacją art. 17 ust. 4 ustawy o u.s.r. rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje określony obszar użytków rolnych (powyżej 50 ha przeliczeniowych), opłaca dodatkową składkę miesięczną na ubezpieczenia społeczne w wysokości zależnej od obszaru użytków rolnych (12% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych do 100 ha przeliczeniowych; 24% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 100 ha przeliczeniowych do 150 ha przeliczeniowych; 36% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 150 ha przeliczeniowych do 300 ha przeliczeniowych; 48% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 300 ha przeliczeniowych).

W pierwszej kolejności w ocenie pranej należy wyjść od stwierdzenia, że nie ma rozstrzygającego znaczenia umowa zawarta przez wnioskodawcę i pozostałych dwóch rolników, a dotycząca podziału gruntów dzierżawionych od Agencji. Umowa ta (porozumienie k. 99 ) potwierdza, że K. P. ma prawo do całego przedmiotu umowy dzierżawy. Umowa swą legitymację czerpie z tego, że osobom, które ją zawarły, przysługuje wspólne, pierwotne prawo do jednego przedmiotu dzierżawy. Z umowy dzierżawy zawartej z Agencją wynika, że dzierżawca jest jeden, choć stanowią go, zgodnie z aneksem, trzy osoby, w tym K. P.. Rolnicy, którzy otrzymali przedmiot dzierżawy mają prawo do posiadania całej dzierżawionej nieruchomości. Z mocy umowy dzierżawy stali się współposiadaczami i podobnie jak przy współwłasności posiadają nieruchomość jako całość, co nie wyklucza zawarcia umowy o podziale nieruchomości do korzystania .

Podstawowe znaczenie ma więc umowa dzierżawy zawarta z Agencją, na mocy której wnioskodawca i dwie inne osoby uzyskali jako jeden dzierżawca grunty rolne od Agencji. Stroną umowy jest jeden dzierżawca, choć stanowią go trzy osoby. W zobowiązaniu więź prawna zachodzi między wierzycielem i dłużnikiem. Takie strony występują w umowie dzierżawy, a dzierżawcą może być kilka osób. Innymi słowy na podstawie umowy dzierżawy nieruchomość dzierżawiona przysługuje K. P. i pozostałym wydzierżawiającym jako całość (art. 693 k.c.). Jeżeli osoby te zawarły dalszą umowę między sobą o podziale nieruchomości, to tylko dlatego, że mogą w ramach pierwotnego uprawnienia dzierżawcy decydować w odniesieniu do całości.

Taki też wniosek wynika wprost z umowy dzierżawy, gdyż jej przedmiotem jest nieruchomość jako całość, ściśle opisana oraz określona w umowie, czyli składająca się zasadniczo z gruntów ornych, ale także z terenów zabudowanych i nieużytków (§ 1 aneksu, zaś §2 umowy ). Również jako całość przedmiot umowy dzierżawy traktuje Agencja, gdyż nie wydzierżawiła wydzielonych części (areału) poszczególnym rolnikom, lecz opisane w umowie gospodarstwo rolne dzierżawcy, którym jest trzech rolników (pismo Agencji k. 97-98). Nie było i nie jest wykluczone porozumienie pomiędzy nimi przed przystąpieniem do dzierżawy oraz po objęciu gruntów na podstawie umowy dzierżawy, z tym że umowa taka ma znaczenie tylko między nimi. K. P. jednoznacznie wskazał, iż Agencja nie chciała dokonać podziału nieruchomości pomiędzy dzierżawcami i stanowisko to Agencja utrzymała w piśmie kierowanym do dzierżawców (k. 97-98). Z umowy dzierżawy nie wynika też, by Agencja wyraziła zgodę na podział wydzierżawionego gospodarstwa rolnego pomiędzy osoby dzierżawiące (k. pismo 97-98, umowa i aneks 26-31 akta KRUS). Agencja jest dzierżycielem państwowych nieruchomości rolnych, stąd jeżeli wydzierżawia te nieruchomości, to dzierżawca jako posiadacz zależny zastępuje ją co do całości przedmiotu dzierżawy. Przez umowę między sobą rolnicy nie mogą zmienić umowy z Agencją. Na podstawie własnej umowy rolnicy nie stali się zatem odrębnymi dzierżawcami. Ustawa z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa nie przewiduje takiej sytuacji, czyli zmiany statusu z mocy własnej umowy na "współdzierżawcę" czy "samodzielnego dzierżawcę" części nieruchomości pierwotnie otrzymanej od Agencji do wspólnej dzierżawy . Nawet podział nieruchomości do korzystania nie znosi prawa każdego do całości nieruchomości. To, że wnioskodawcy wskutek umownego podziału pomiędzy dzierżawcami przypadł określony % gruntów nie oznacza, że przestał on być dzierżawcą całości areału otrzymanego od Agencji. Z tytułu umowy dzierżawy zawartej z Agencją jest posiadaczem zależnym całości dzierżawionych gruntów (art. 336 k.c.). Innymi słowy podział faktyczny lub umowny potwierdza tylko prawo do całości dzierżawionego areału. W przypadku takiej dzierżawy każdy z rolników znajduje się w sytuacji pozwalającej na korzystanie z całej nieruchomości, a do istnienia posiadania wystarcza sama możność takiego postępowania, czyli nie jest konieczne wykonywanie faktycznego władztwa nad każdą częścią dzierżawionego gospodarstwa rolnego (wyroki SN z dnia 24 czerwca 2013 roku II UK 399/12 OSNP 2014/4/60, ;z dnia 24 czerwca 2013 roku II UK 399/12 OSNP 2014/4/60).

Rolnicy, którzy otrzymali nieruchomość w dzierżawę nie mogą jednak żądać "zniesienia współposiadania", czyli nie mają takiego uprawnienia jak współwłaściciele w odniesieniu do współwłasności (art. 210 k.c.). Nie należy pomijać, że dzierżawa gruntów od Agencji daje dzierżawcy określone uprawnienia związane z dzierżawą, które odnoszą się do całości, a nie tylko do części dzierżawionych gruntów. Przykładowo można wskazać na pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości (art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa) czy uzyskanie nieruchomości w dalszą dzierżawę bez przetargu (art. 39 ust. 2 pkt 1 tej ustawy).

Przedmiotem regulacji art. 17 ust. 4 ustawy o u.s.r. jest zasadniczo dodatkowa składka na ubezpieczenie społeczne rolników zależna od wielkości gospodarstwa rolnego. Rolnicy, którzy dzierżawią nieruchomość (gospodarstwo rolne) ponoszą wspólną odpowiedzialność wobec wydzierżawiającego jako jedna strona, podobnie wspólnie ponoszą ciężary publiczne, związane z posiadaniem dzierżawionej nieruchomości Nieuprawniony jest zatem zarzut, że organ rentowy uzyskuje składkę na ubezpieczenie społeczne od każdego rolnika, co ma być nieprawidłowe, gdyż otrzymuje "trzykrotną wartość składek" na ubezpieczenia społeczne, czyli taką jaka przysługiwałaby z odrębnych gospodarstw rolnych. Zarzut wnioskodawcy jest błędny, gdyż składka na ubezpieczenia społeczne rolnika wynika z indywidualnego podlegania ubezpieczeniom. Składka na ubezpieczenia społeczne jest długiem indywidualnym ubezpieczonego.

W systemie powszechnym składka na ubezpieczenie społeczne zależy generalnie od dochodu zatrudnianego (podstawy wymiaru) lub określana jest w granicach minimalnych w przypadku działalności gospodarczej. Ustawodawca w nowej regulacji o dodatkowej składce na ubezpieczenie społeczne rolników nie przyjął dochodu jako podstawy składek na ubezpieczenie społeczne rolników, gdyż dochód ten nie jest oficjalnie ewidencjonowany , stąd odwołał się do areału gospodarstwa rolnego rolnika. W istocie jest to rozwiązanie oparte na ryczałcie, ustalanym w zależności od powierzchni gospodarstwa. To powierzchnia decyduje o dodatkowej składce na ubezpieczenie społeczne. Ustawodawca wyszedł bowiem z logicznego przekonania iż większe gospodarstwo pozwala uzyskać większe dochody, niezależnie nawet od wspólnego gospodarowania, kiedy koszty rozkładają się na większy areał.

W przypadku takiej dzierżawy każdy z rolników znajduje się w sytuacji pozwalającej na korzystanie z całej nieruchomości, a do istnienia posiadania wystarcza sama możność takiego postępowania, czyli nie jest konieczne wykonywanie faktycznego władztwa nad każdą częścią dzierżawionego gospodarstwa rolnego (wyroki SA we Wrocławiu z dnia 20 marca 2012 roku IIIAUa 28/12 LEX nr 1171361, SA w Szczecinie z dnia 29 października 2010 roku IIIAUa 500/10 OSASz 2011/4/136-146).

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów oraz na mocy art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji, zaś mając na uwadze treść decyzji Prezesa KRUS z dnia 13 stycznia 2016 roku Sąd na mocy art. 477¹³ 1 k.p.c. umorzył postępowanie sądowe w tym zakresie od dnia 12 stycznia 2015 roku do dnia 30 czerwca 2015 roku .

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE