UZASADNIENIE

M. B. i Ł. F. zostali oskarżeni o to, że w dniu 29 sierpnia 2014 roku w W. przy ul. (...) działając wspólnie i w porozumieniu oraz z trzecią nieustaloną osobą doprowadzili W. M. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 100.000 złotych poprzez wprowadzenie wyżej wymienionej oraz J. T. w błąd w ten sposób, że nieustalona osoba prowadząca rozmowy telefoniczne z J. T. podała się za funkcjonariusza Policji i pod pretekstem czynności procesowych oraz operacyjnych zmierzających do zatrzymania sprawców przestępstwa oszustwa przekonała ją o konieczności wypłaty przez W. M. środków z rachunku bankowego prowadzonego na jej rzecz przez Bank (...) SA, a następnie wpłaty tych środków na rachunek Bankowy prowadzony przez (...) SA na rzecz M. B. t.j. o czyn z art. 186 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w W. wyrokiem z dnia 31 sierpnia 2015 roku, III K 314/15 orzekł

1. Ł. F. uniewinnił od popełnienia zarzucanego mu czynu;

2. M. B. uznał za winną popełnienia zarzucanego jej czynu i za jego popełnienie na podstawie art. 286 § 1 k.k. skazał ją i wymierzył jej karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

3. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił M. B. od opłaty i ponoszenia kosztów postępowania, które w całości przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonej i prokurator. Obrońca oskarżonej M. B. podniósł zarzut obrazy przepisów postepowania poprzez uznanie, iż nie zasługują na obdarzenie wiarą, z uwagi na sprzeczność z zasadami logicznego rozumowania i doświadczeniem życiowym, wyjaśnienia oskarżonej w części w jakiej wskazuje ona powody, dla których otworzyła rachunek, na który pokrzywdzona wprowadzona w błąd przez nieustalone osoby, przelała pieniądze, gdyż otworzenie kilku rachunków bankowych i późniejsze otrzymanie zasilenia jednego z nich kwotą 50 000 zł miało świadczyć o tym, że oskarżona wiedziała, że rachunki zakłada celem podjęcia oszukańczych działań, która doprowadzą do rozporządzenia mieniem niekorzystnym dla rozporządzającego, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podczas gdy oskarżona wyjaśniła, iż rachunki bankowe założyła na polecenie bliżej nieustalonej przez organy ścigania i sąd osoby oferującej oskarżonej korzystną pracę za granicą, a bezspornym jest, iż pozostawała osoba bezrobotną, bez stałego źródła dochodu pozwalającego na utrzymanie się, a zatem zasady prawidłowego rozumowania oraz wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego nakazują uznać za wiarygodne wyjaśnienia oskarżonej, iż licząc na otrzymanie zatrudnienia wykonywała jedynie polecenia potencjalnego pracodawcy, co było postawionym przez niego warunkiem otrzymania pracy, a co uzasadniał potrzebą posiadania odrębnych rachunków celem otrzymywania przez oskarżoną wynagrodzenia, a zatem oskarżona nie wiedziała o jakichkolwiek celach oszukańczych tego działania, co w przypadku braku dowodów świadczących o umyślnym udziale M. B. w przestępstwie oszustwa nie pozwala uznać, iż była ona winna jego popełnienia, co doprowadziło do mającego wpływ na treść orzeczenia błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, tj. uznania, iż oskarżona M. B. zakładając rachunek bankowy, na który pokrzywdzona dokonała transferu środków w dniu 29 sierpnia 2014 roku działała z zamiarem doprowadzenia do rozporządzenia mieniem niekorzystnym dla rozporządzającego. Obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonej M. B.. Prokurator zaskarżył wyrok ten w całości w zakresie rozstrzygnięcia, co do oskarżonego Ł. F. na jego niekorzyść. Zarzucił obrazę przepisów postępowania, a to art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez niepełną oraz sprzeczną z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oceną wyjaśnień oskarżonych polegającą na uznaniu wyjaśnień oskarżonych w zakresie udziału w przestępstwie Ł. F. za wiarygodne, podczas gdy są one niespójne, nielogiczne, niezgodne z doświadczeniem życiowym i nie korespondują z pozostałym, zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Prokurator wniósł o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

1. Apelacja obrońcy oskarżonej M. B. w części domagającej się Jej uniewinnienia

nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu Odwoławczego wbrew stanowisku Sądu I Instancji w przedmiotowej sprawie brak jest dowodów świadczących o tym, że oskarżona M. B. wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami doprowadziła W. M. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 100.000 złotych. W niniejszej sprawie odnośnie M. B. wniesiona została jedynie apelacja na korzyść przez Jej obrońcę. Natomiast oskarżyciel publiczny wniósł jedynie apelację na niekorzyść współoskarżonego Ł. F.. Sąd Rejonowy wydając zaskarżony wyrok nie dał wiary wyjaśnieniom M. B., że założyła konto w (...), jak również konta w innych bankach w związku z wyjazdem za granicę. Jednocześnie jednak ustalił, że M. B. otworzyła przedmiotowy rachunek w (...) około 3 tygodnie wcześniej na prośbę (...). Ustalenia te jak już podkreślono nie były kwestionowane przez oskarżyciela na niekorzyść oskarżonej. Dlatego też w ocenie Sądu Odwoławczego brak jest możliwości przy apelacji na Jej korzyść dokonania na obecnym etapie postępowania odwoławczego odmiennych ustaleń – niekorzystnych dla M. B.. W ocenie Sądu Odwoławczego rację ma obrońca oskarżonego, że w świetle poczynionych przez Sąd I Instancji ustaleń odnośnie M. B. nie można przypisać w/w oskarżonej popełnienia przestępstwa opisanego w akcie oskarżenia wypełniającego dyspozycję art. 286 § 1 k.k. Brak jest dowodów, że M. B. współdziałała z innymi osobami w dokonaniu przestępstwa na szkodę W. M.. W świetle prawidłowo zgromadzonego materiału dowodowego, jak słusznie ustalił Sąd Rejonowy wątpliwości nie budzi jedynie fakt przelania przez W. M. kwoty 100.000 złotych na konto M. B., a także fakt podjęcia próby wypłaty z w/w konta przez M. B. w dniu 4 września 2014 roku w I Oddziale Banku (...) w Ł. kwoty 1000 złotych. Jak już podniesiono wcześniej z niekwestionowanych przez strony ustaleń Sądu I Instancji wynika, że M. B. otworzyła rachunek w w/w Oddziale Banku około 3 tygodni przed dniem 4 września 2014 roku na prośbę spotkanego na ulicy (...) w Ł. (...). Powyższe ustalenia nie pozwalają na przyjęcia, że M. B. wiedziała o oszustwie popełnionym na szkodę W. M. i otwierając rachunek bankowy działała z zamiarem popełnienia tego lub też innych oszustw. W ocenie Sądu Odwoławczego w świetle zgromadzonego materiału dowodowego (wbrew stanowisku obrońcy domagającemu się uniewinnienia oskarżonej) można natomiast przyjąć, że zachowanie M. B. polegające na otwarciu na polecenie innej osoby rachunku bankowego i przyjęciu na ten rachunek pieniędzy pochodzących z przestępstwa oszustwa popełnionego na szkodę W. M. wypełniło znamiona przestępstwa art. 291 § 1 k.k. Jak już wskazano brak jest dowodów wskazujących na istnienie zamiaru po stronie oskarżonej popełnienia wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami przestępstwa oszustwa. Natomiast można wykazać zamiar popełnienia przez M. B. przestępstwa paserstwa umyślnego. Sąd I Instancji dokonując analizy wyjaśnień M. B. słusznie nie dał wiary oskarżonej w części w jakiej wskazuje ona powody, dla których otworzyła rachunek w banku (...). Jak słusznie podnosi Sąd Rejonowy w tej części jej wyjaśnienia są sprzeczne z doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego rozumowania. Motywacji tej przeczy także zachowanie oskarżonej po otwarciu rachunku w (...) Bank (...). Warunkiem podjęcia przez oskarżoną pracy było założenie kilku rachunków bankowych. Było to zbędne z punktu widzenia potrzeb związanych z przelewaniem wynagrodzenia za pracę – do tego wystarczyłby jeden rachunek. Oskarżona nie mogła samodzielnie dokonać wyboru banków, które będą prowadziły Jej rachunki, ani skorzystać z rachunku już dla niej prowadzonego w (...). Rachunki miała otworzyć pomimo tego, że nie ustalono żadnych warunków pracy, konkretnego miejsca jej świadczenia, miejsca pobytu oskarżonej w Anglii, wysokości zarobków, czasu rozpoczęcia pracy, nie podpisano umowy o pracę. Dlatego też, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy przeczy to tezie, że otwarte przez oskarżoną rachunki miały służyć do przelewania na nie jej poborów i wskazuje, że oskarżona faktycznie nie miała zamiaru podejmować jakiejkolwiek pracy. Pomimo tego, że oskarżona nie podjęła żadnej pracy mężczyzna określony jako (...) poinformował ją, że zasilił jej konto kwotą 50.000 zł i polecił jej wypłatę i przekazanie wskazanemu przez niego mężczyźnie. Oskarżona podjęła się wykonania tego zadania bez zwłocznie, a żądana suma nie została wypłacona tylko dlatego, że dowód osobisty oskarżonej utracił ważność. Także to zachowanie przeczy tezie, że oskarżona otworzyła rachunek W (...) Bank (...) po to, by mogło tam wpływać Jej wynagrodzenie za pracę. Sąd Okręgowy podzielając przytoczone rozważania Sądu I Instancji jednocześnie nie uwzględnił argumentacji zawartej w apelacji obrońcy oskarżonej, a dotyczącej oceny Jej wyjaśnień - uznając ją w tym zakresie za polemiczną.

W świetle powyższego, Sad Odwoławczy uznając, że dowody zgromadzone w toku postępowania pozwalają na przypisanie oskarżonej popełnienia przestępstwa paserstwa, jednocześnie zważył, iż brak było możliwości udowodnienia wyczerpania przez oskarżonej znamion czynu zabronionego z art. 286 § 1 kk opisanego przez Prokuratora w akcie oskarżenia, a następnie przypisanego przez Sąd meriti w zaskarżonym wyroku. W żaden sposób nie wykazano bowiem wiedzy oskarżonej M. B. na temat tego w skutek jakich konkretnie działań pieniądze pochodzące z oszustwa W. M. znalazły się na jej koncie, w szczególności nie udowodniono, iż posiadała ona jakąkolwiek wiedzę o osobie pokrzywdzonej czy sposobie działania współsprawców. Nie wykazano również w żaden sposób istnienia między tymi osobami jakiekolwiek porozumienia co do popełnionego przestępstwa oszustwa. Porozumienia takiego nie było także, w świetle zgromadzonych dowodów, pomiędzy M. B., a Ł. F., co zostanie wykazane w dalszej części niniejszych motywów. Przypisywanie oskarżonej realizacji znamion czynu z art. 286 § 1 kk byłoby oparte na niedopuszczalnym domniemaniu wyprowadzanym tylko i wyłącznie z faktu, że środki pieniężne które pochodziły z niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzoną znalazły się na rachunku bankowym oskarżonej. Tym samym nie można zgodzić się ze stanowiskiem Sądu I Instancji, że okoliczności związane z założeniem rachunku w (...), a wskazane powyżej wskazują, że oskarżona wiedziała, że rachunek ten zakłada w celu podjęcia oszukańczych działań, które doprowadzą do rozporządzenia mieniem niekorzystnym dla rozporządzającego. Oskarżona, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, miała na celu wyzyskanie błędu rozporządzającego co do faktycznego przeznaczenia jej rachunku. Jak już podkreślono we wcześniejszej części niniejszych rozważań powyższe okoliczności te świadczą właśnie o tym, że M. B. dopuściła się przestępstwa paserstwa, o którym mowa w art. 291 § 1 k.k. polegającego na tym, że działając wspólnie i w porozumieniu z inną nieustaloną osobą, w dniu 29 sierpnia 2014 roku w Ł. przyjęła – na założony specjalnie w tym celu - rachunek bankowy w banku (...) SA I Oddział w Ł. nr (...) kwotę 100.000 złotych pochodzącą z przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. popełnionego na szkodę W. M., wiedząc o tym, że pieniądze te pochodzą z czynu zabronionego.

Uznając oskarżoną M. B. za winną popełnienia przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. Sąd Okręgowy wymierzył Jej karę roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tejże kary na okres lat 3. W ocenie Sądu Odwoławczego za takim rozstrzygnięciem przemawia stopień zawinienia oskarżonej oraz stopień społecznego niebezpieczeństwa przypisanego Jej ostatecznie czynu, który niewątpliwie jest mniejszy niż stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu zarzucanego Jej w akcie oskarżenia i przypisanego zaskarżonym wyrokiem. Podnieść przy tym należy, że przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. za które M. B. skazana została przez Sąd I Instancji zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, natomiast przypisane Jej przez Sąd Odwoławczy przestępstwo z art. 291 § 1 k.k. – zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Tym samym skazując oskarżoną za przestępstwo zagrożone karą łagodniejszą Sąd II Instancji orzekł karę niższą o 6 miesięcy w stosunku do kary orzeczonej przez Sąd Rejonowy. Dodatkowo, jako okoliczność łagodzącą Sąd Okręgowy uwzględnił niekaralność M. B. (k.767) oraz Jej motywację spowodowaną bardzo trudną sytuacją rodzinną i majątkową (k.766, 397-402). Biorąc pod uwagę okoliczności przedmiotowe i podmiotowe Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że w odniesieniu do M. B. zachodzi pozytywna prognoza, że w przyszłości pomimo warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, nie popełni ona przestępstwa. Przy czym zgodnie z art. 4 § 1 k.k. Sąd Odwoławczy zastosował ustawę obowiązującą w chwili orzekania, uznając, że wobec niekaralności oskarżonej ustawa obowiązująca w chwili popełnienia przestępstwa nie jest względniejsza dla sprawcy.

2. Apelacja Prokuratora w części dotyczącej Ł. F. nie zasługuje na

uwzględnienie. Sąd Odwoławczy w części dotyczącej tego oskarżonego całkowicie podzielił argumentację przedstawioną przez Sąd Rejonowy. Sąd ten słusznie uznał, że w zakresie czynu, którego popełnienie zarzucono Ł. F. zebrane w sprawie dowody nie pozwalają na przyjęcie, że znał on okoliczności w jakich M. B. założyła rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, na który potem pieniądze wpłaciła pokrzywdzona. Z wyjaśnień oskarżonego potwierdzanych wyjaśnieniami M. B. wynika, że Ł. F. jedynie towarzyszył jej w czasie wizyty w banku, gdy podjęła ona próbę wypłacenia pieniędzy. Apelacja Prokuratora w ocenie Sąd Odwoławczego ma charakter wyłącznie polemiczny i oparta jest na niedopuszczalnych domniemaniach i przypuszczeniach nie znajdujących żadnego odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym. Fakt, że Ł. F. był razem z M. B. w Banku (...) gdy podejmowała ona próbę wypłaty pieniędzy i został razem z nią zatrzymany nie może w żaden sposób świadczyć, że dopuścił się on przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. na szkodę W. M. w sposób opisany w akcie oskarżenia. Brak jest także podstaw do przypisania Ł. F. przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. w jakiejkolwiek formie – co było możliwe w odniesieniu do M. B.. Brak jest również podstaw do ustalenia aby oskarżony F. w jakikolwiek sposób współdziałał z M. B. przy popełnieniu przestępstwa. Z zebranego materiału dowodowego można jedynie wywnioskować, że Ł. F. towarzyszył M. B. w czasie wizyty w banku. We wniesionej apelacji oskarżyciel publiczny, jako argument przemawiający za skazaniem Ł. F. z art. 286 § 1 k.k. powołuje sprzeczności w wyjaśnieniach Ł. F. i M. B. odnośnie powodów dla których Ł. F. towarzyszył M. B. w banku w dniu 4 września 2014 roku. Fakt istnienia sprzeczności, na które powołuje się skarżący, a które w ocenie Sądu Odwoławczego nie są istotne, nie może świadczyć o popełnieniu przez Ł. F. zarzucanego mu czynu. Oskarżyciel publiczny kierując akt oskarżenia przeciwko Ł. F. i stawiając mu zarzut popełnienia wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. na szkodę W. M. nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie tezy aktu oskarżenia. Nawet jeżeli przyjąć zgodnie z argumentacją zawartą w apelacji, że wyjaśnienia M. B. i Ł. F. wynikają całkowicie z przyjętej przez nich linii obrony to i tak sam fakt, że Ł. F. został zatrzymany w I Oddziale Banku (...) w Ł. wspólnie z M. B. nie może stanowić przekonywującego dowodu na poparcie zarzutu z aktu oskarżenia oraz na poparcie tez przedstawionych w apelacji. Z tych powodów Sąd Odwoławczy nie uwzględnił apelacji Prokuratora i utrzymał zaskarżony wyrok w odniesieniu do Ł. F. w mocy.

Mając powyższe na uwadze orzeczono, jak w wyroku.

SSO Beata Tymoszów SSO Maciej Schulz SSO Aleksandra Mazurek

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE