WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący:	SSO Waldemar Majka
Protokolant:	Magdalena Telesz

przy udziale Barbary Chodorowskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2015 r.

sprawy H. S.

syna J. i M. z domu J.

urodzonego (...) w L.

oskarżonego z art. 157 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonego i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego M. B.

od wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 13 lipca 2015 r. sygnatura akt VI K 399/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że z podstawy prawnej rozstrzygnięcia w punkcie I jego dyspozycji eliminuje art. 4 § 1 kk;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe związane z postępowaniem odwoławczym, w tym wymierza mu 100 złotych opłaty za to postępowanie.

Sygnatura akt IV Ka 731/15

Prokurator Rejonowy w Świdnicy wniósł akt oskarżenia przeciwko H. S.oskarżając go o to, że w dniu 31 października 2013 roku w Ś. woj. (...) uderzając z pięści w twarz M. B. spowodował u pokrzywdzonego obrażenia ciała w postaci urazu głowy z wieloodłamowym złamaniem ściany zatoki szczękowej lewej z wgłobieniem odłamów i krwawieniem do jamy zatoki z odma podskórna w tym miejscu i zaburzaniem mimiki, a także zaburzeniami ruchomości policzka lewego oraz krwawieniem okolicy oka lewego, obrzękiem policzka lewego, zaburzeniami czucia w zakresie nerwu podoczodołowego lewego, osłabieniem skutkujące rozstrojem zdrowia na okres powyżej dni siedmiu,

to jest o czyn z art. 157 § 1 kk;

Wyrokiem z dnia 13 lipca 2015 roku (sygnatura akt VI K 399/14) Sąd Rejonowy w Świdnicy:

I.  na podstawie art. 66 § 1 i 2 kk w zw. z art. 4 § 1 kk i art. 67 § 1 kk postępowanie karne przeciwko oskarżonemu H. S.o czyn z art. 157 § 1 kk warunkowo umorzył na okres 1 (jednego) roku próby;

II.  na podatnie art. 67 § 3 kk zobowiązał oskarżonego do zapłaty na rzecz pokrzywdzonego M. B. kwoty 5.000 złotych (pięciu tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

III.  zasądził od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego M. B. kwotę 1.020 złotych tytułem poniesionych kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  na podstawie art. 627 kpk zasadził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w całości, w tym wydatki postępowania w kwocie 1.842.43 złotych i wymierzył opłatę w kwocie 60 złotych.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego H. S.skarżąc wyrok w całości, zarzucając:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

a. błędne ustalenie, że oskarżony uderzył pokrzywdzonego pięścią w lewy policzek, powodując obrażenia opisane w skarżonym wyroku, gdy tymczasem uzyskane przez pokrzywdzonego obrażenia stanowią wynik uderzenia o betonowy krawężnik, zgodnie z wyjaśnieniami oskarżonego, zaś podważane niniejszej ustalenie Sądu sprzeczne jest nie tylko z treścią zeznań części świadków, ale także z zasadami doświadczenia życiowego,

b. błędne ustalenie, wedle którego biegli wykluczyli możliwość przebiegu zdarzenia podaną przez oskarżonego, gdy tymczasem biegła H. S. (1)nie dokonała takiego wykluczenia, a nadto opinia biegłego M. B. w tym zakresie - z uwagi na brak oględzin lub eksperymentu procesowego i spowodowane zdenerwowaniem oskarżonego braki w dokładnym zapamiętaniu szczegółów zdarzenia - jawi się jako niepełna,

c. zaniechanie ustalenia, że przedmiotowe zdarzenie zostało sprowokowane przez pokrzywdzonego, gdy tymczasem powyższe wynika z wyjaśnień oskarżonego i w części z zeznań pokrzywdzonego,

2. obrazę prawa procesowego, która miała istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

a. art. 170 § 3 k.p.k. poprzez wadliwe oddalenie na rozprawie w dniu 15 \ kwietnia 2015 r. wniosku dowodowego obrońcy zawartego w piśmie dnia 13 listopada 2014 r. w przedmiocie przeprowadzenia oględzin miejsca zdarzenia z uwagi - w ocenie Sądu - na nieprzydatność tego dowodu dla stwierdzenia przebiegu zdarzenia, gdy tymczasem dowód ten - zwłaszcza z uwagi na istnienie dwóch, wzajemnie wykluczających się wersji wydarzeń i niemożność wykluczenia żadnej z nich przez biegłych - jest przydatny dla prawidłowej oceny wiarygodności relacji oskarżonego co do przebiegu zdarzenia (przy czym - co istotne – relacja pokrzywdzonego w toku procesu ulegała znaczącym modyfikacjom) i winien stanowić podstawę oceny wiarygodności relacji oskarżonego o przebiegu zdarzenia przez biegłych,

b. art. 170 § 2 i 5 k.p.k. poprzez wadliwe oddalenie na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2015 r. wniosku obrońcy o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka T. B.na okoliczność przebiegu zdarzenia w wersji podawanej przez oskarżonego, z uwagi - w ocenie Sądu - na rzekome udowodnienie okoliczności zgodnie z twierdzeniem oskarżonego, gdy tymczasem - jak wynika z treści uzasadnienia wyroku - Sąd przyjął w części przebieg zdarzenia podawany przez pokrzywdzonego, zwłaszcza w najważniejszej, dotyczącej rzekomego uderzenia,

c. art. 170 § 3 k.p.k. poprzez wadliwe oddalenie na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2015 r. wniosku obrońcy o przeprowadzenia eksperymentu procesowego z uwagi - w ocenie Sądu - na nieprzydatność tego dowodu dla stwierdzenia przebiegu zdarzenia, gdy tymczasem dowód ten - zwłaszcza z uwagi na istnienie dwóch, wzajemnie wykluczających się wersji wydarzeń i niemożność wykluczenia żadnej z nich przez biegłych -jest przydatny dla prawidłowej oceny wiarygodności relacji oskarżyciela posiłkowego oraz oskarżonego co do przebiegu zdarzenia (przy czym - co istotne - relacja oskarżyciela posiłkowego w toku procesu ulegała istotnym modyfikacjom) i winien stanowić podstawę oceny wiarygodności relacji oskarżonego o przebiegu zdarzenia przez biegłych,

d. art. 300 k.p.k. poprzez zaniechanie pouczenia oskarżonego - w związku z wejściem w życie nowego brzmienia ww. przepisu - o jego prawach i obowiązkach zgodnie z treścią art. 300 k.p.k,

a podnosząc wskazany zarzut wniósł o:

1) dopuszczenie i przeprowadzenie na rozprawie apelacyjnej dowodów z:

2) oględzin miejsca zdarzenia,

3) eksperymentu procesowego oraz

4) zeznań świadka T. B.,

zgodnie z treścią wniosków zawartych we wniosku dowodowym oskarżonego z dnia 13 listopada 2014 r. oraz złożonych na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2015 r.,

2. zmianę skarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów,

3. przyznanie oskarżonemu od oskarżyciela posiłkowego wydatków związanych z ustanowieniem przez niego obrońcy z wyboru - za postępowanie w obu instancjach.

Apelację wywiódł również pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego M. B. zaskarżając wyrok w części orzeczenia z punktu II dyspozycji na niekorzyść oskarżonego zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 67 § 3 k.k, w zw. z art. 4 § 1 k.k. poprzez zobowiązanie oskarżonego do zapłaty na rzecz pokrzywdzonego M. B. kwoty 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, podczas gdy art. 67 § 3 k.k. w brzmieniu obowiązującym w dacie popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu nie przewidywał możliwości orzeczenia tego rodzaju obowiązku, a podnosząc wskazany zarzut wniósł o zmianę pkt II części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw, z art. 4 § 1 k.k. (tj. w brzmieniu obowiązującym przed datą 01.07.2015 r.) na rzecz pokrzywdzonego M. B. nawiązki w kwocie 5.000 zł (pięciu tysięcy złotych).

Sąd okręgowy zważył:

apelacja obrońcy oskarżonego nie jest zasadna.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się błędu w ustaleniach faktycznych sądu I instancji ani też eksponowanych naruszeń przepisów postępowania mających wpływ na treść zaskarżonego wyroku.

Skarżący upatruje błędu odnośnie ustalonego przebiegu zdarzenia wyrażając dezaprobatę z powodu odmówienia wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, a przyjęciu za podstawę ustaleń relacji pokrzywdzonego i opinii biegłych lekarzy sądowych. Ponadto błędne pozostaje w ocenie skarżącego zaniechanie przyjęcia iż zdarzenie zostało sprowokowane przez pokrzywdzonego, co wynika z relacji zarówno oskarżonego jak i po części – pokrzywdzonego.

Otóż forsowanej argumentacji nie sposób podzielić, zaś uzasadnienie podnoszonych zarzutów w istocie sprowadza się do streszczenia przebiegu postępowania dowodowego przed sądem I instancji. Rację ma skarżący, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku sporządzone zostało nieco nieporadnie, jednak spełnia minimalne wymogi art.424 kpk i nie daje podstaw do przyjęcia, że kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku nie jest możliwa. Rzeczywiście przywołanie „w części ustalającej” uzasadnienia zaskarżonego wyroku relacji świadków K. N.-S., K. S. i W. S. (k.253) z przytoczeniem treści relacji stanowi w istocie swoiste streszczenie zeznań, nie zaś dokonanie ich oceny. W dalszej jednak części uzasadnienia sąd I instancji wskazuje dlaczego to właśnie relacja pokrzywdzonego jest wiarygodna i dokonuje oceny opinii biegłych.

Niewątpliwie obrażenia stwierdzone u pokrzywdzonego powstały od uderzenia pięścią w twarz, nie zaś w wyniku upadku pokrzywdzonego i uderzenia o podłoże czy krawężnik, jak stara się to wykazać skarżący, co wynika zarówno z opinii biegłego M. B.(k.195), jak i H. S. (1)(k.198). Natomiast dywagacje apelującego dotyczące trybu powstania obrażeń u pokrzywdzonego zawarte w uzasadnieniu apelacji (k.269) nie przystają zupełnie do materiału dowodowego i mają charakter stricte hipotetyczny. Wobec faktu, iż nie ustalono bezpośrednich świadków zdarzenia, rzeczą sądu, a pośrednio i biegłych pozostawało zestawienie relacji oskarżonego i pokrzywdzonego w aspekcie stwierdzonych obrażeń, co też i zostało poczynione. Pozostali świadkowie opierają natomiast swoją wiedzę o zdarzeniu w oparciu o relacje jego uczestników, co czyni wartość dowodową tychże relacji niewielką jeśli nie znikomą.

Oskarżony podnosi, iż w toku zdarzenia odniósł szereg obrażeń, jednak nie poddał się oględzinom lekarskim, co w zestawieniu z jego relacją dotyczącą przebiegu zdarzenia (k.137) czyni opisywane obrażenia wątpliwymi (k.121), zwłaszcza że oskarżony nie okazał również żadnych uszkodzeń w pojeździe, które miały być dziełem pokrzywdzonego.

Nie można podzielić również argumentacji apelującego dotyczącej naruszenia art.170 kpk poprzez zaniechanie przeprowadzenia oględzin miejsca zdarzenia, bliżej nieokreślonego eksperymentu czy przesłuchanie w charakterze świadka T. B.. Argumentacja sądu I instancji w zakresie formułowanych wniosków dowodowych, jak i argumentacja sądu odwoławczego wobec powielenia tychże wniosków w apelacji (k.296 odwr.) pozostaje aktualna i należy się do niej odwołać aby po raz trzeci nie przywoływać tej samej argumentacji. Godzi się jedynie podkreślić, iż ustalanie charakteru obrażeń ciała oskarżonego i pokrzywdzonego w oparciu o relację osoby, która nie była bezpośrednim świadkiem zdarzenia nie znajduje uzasadnienia, bowiem rzeczą biegłych medyków pozostawało wypowiedzenie się na ten temat, co też uczynili. Po upływie dwóch lat od zdarzenia nie jest możliwe również odtworzenie jego miejsca w sposób adekwatny do tego w jakim miejsce to wyglądało 31 października 2013 roku.

Skarżący podniósł również naruszenie art.300 kpk poprzez zaniechanie niezbędnych pouczeń oskarżonego wobec zmiany przepisów procedury od 1 lipca 2015 roku, jednak nie wskazał (k.270) o jakie konkretnie pouczenia chodziło i w jaki sposób miało to wpływ na treść wyroku bądź naruszenie prawa do obrony oskarżonego – zwłaszcza jeśli się weźmie pod uwagę, że w nowym brzmieniu kpk odbyła się jedynie rozprawa 13 lipca 2015 roku, kiedy zamknięto przewód sądowy i wydany został wyrok. Obowiązek natomiast stosownych pouczeń oskarżonego (podejrzanego) wynikał nie z treści przepisów ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, której art.5 wprowadził zmianę art.300 kpk z dniem 1 lipca 2015 roku, ale art.31 ustawy z dnia 27 września 2013 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, który stanowił, iż niezwłocznie po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy (1 lipca 2015 roku) właściwy organ procesowy przekazuje stronom i innym osobom uprawnionym informacje o zmianie zakresu ich obowiązków i uprawnień wynikającej z treści art. 75 § 1, art. 80a, art. 87a, art. 300, art. 321, art. 338, art. 349, art. 386 oraz art. 444 § 2 ustawy, o której mowa w art. 1 niniejszej ustawy, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, a także wynikającej z treści art. 36 pkt 4 i 5 niniejszej ustawy, co mając na względzie etap postępowania i fakt posiadania przez oskarżonego obrońcy z wyboru wskazuje, że pouczenia te były bądź bezprzedmiotowe bądź zbędne.

Warunkowe umorzenie postępowania uwzględnia natomiast „emocjonalny charakter zdarzenia” oraz dotychczasowy tryb życia oskarżonego, dla którego sam fakt uczestniczenia w postępowaniu karnym stawić będzie walor edukacyjny, zaś zapadłe orzeczenie ukształtuje świadomość prawną.

Odnośnie apelacji oskarżyciela posiłkowego.

Godzi się zauważyć, iż apelacja ta skonstruowana jest w taki sposób, że uznana być musi za wewnętrzne sprzeczną. Skarżący z jednej strony kwestionuje rozstrzygnięcie z punktu II dyspozycji wyroku na niekorzyść oskarżonego, z drugiej zaś domaga się zastosowania art.4§1 kk i uznania ustawy obowiązującej przed 1 lipca 2015 roku za względniejszą (czyli korzystniejszą) dla oskarżonego. Warto przypomnieć, iż zgodnie z art.4§1 kk jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. W świetle powyższego należałoby przyjąć w sytuacji podzielenia argumentacji apelującego, że mamy do czynienia z apelacją na korzyść oskarżonego. Do konkluzji takiej nie sposób jednak dojść jeśli przeanalizuje się argumentację skarżącego. Apelujący postuluje aby w miejsce orzeczonego zadośćuczynienia stosując przepisy obowiązujące w dacie czynu – orzec nawiązkę w tej samej kwocie. Orzeczenie takie jednak pozostawałoby w sprzeczności z art.4§1 kk i byłoby orzeczeniem na niekorzyść oskarżonego ponieważ zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny i jego wysokość uwzględniana jest w ramach całościowego obowiązku naprawienia szkody na wypadek dochodzenia tegoż w postępowaniu cywilnym. Tymczasem nawiązka nie ma takiego charakteru, choć również spełnia funkcję kompensacyjną. W świetle powyższego należało zastosować ustawę „nową” czyli w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 roku, dlatego z podstawy prawnej rozstrzygnięcia wyeliminowano jedynie art.4§1 kpk w pozostałym zaś zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy (art.437§1 kpk).

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono po myśli art. 636§1 kpk zasądzając od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty związane z tym postępowaniem, a na podstawie art.8 i art.7 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. nr 49, poz. 223 ze zm.) wymierzono mu opłatę w kwocie 100 złotych.