UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 grudnia 2011 r., powołując się na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ustalenia W. W. prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a jedynie 14 lat, 9 miesięcy i 18 dni. Organ rentowy nie zaliczył do pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania służby wojskowej od dnia 26 października 1971 r. do dnia 17 października 1973 r.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł W. W. domagając się zaliczenia do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu służby wojskowej i ustalenia mu prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji dodatkowo powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Wyrokiem z dnia 05 kwietnia 2012 r. w sprawie VI U 43/12 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 12 grudnia 2011 r. w ten sposób, że ustalił W. W. prawo do emerytury poczynając od dnia 28 listopada 2011 r.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

W. W. urodzony dnia (...) wniósł o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku na mocy art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do okresów składkowych i nieskładkowych 31 lat, 9 miesięcy i 10 dni. Natomiast do okresu pracy w warunkach szczególnych 14 lat, 9 miesięcy i 18 dni.

Ubezpieczony pozostawał w stosunku pracy do dnia 30 listopada 2011 r., nie przystąpił do OFE. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania służby wojskowej od dnia 26 października 1971 r. do dnia 17 października 1973 r., tj. 1 roku, 11 miesięcy i 20 dni.

W tym okresie, przed odbyciem służby wojskowej, czyli przed dniem 17 października 1973 r. oraz po powrocie ze służby ubezpieczony pracował jako piekarz przy wypieku pieczywa, czego dowodem jest świadectwo pracy w warunkach szczególnych wystawione przez pracodawcę w dniu 12 września 2011 r. i drugie świadectwo z dnia 07 października 2011 r. Pracę piekarza w Gminnej Spółdzielni (...) w R. wnioskodawca wykonywał w okresie od dnia 01 grudnia 1970 r. do dnia 25 października 1971 r. i ponownie od dnia 02 listopada 1973 r. do dnia 30 kwietnia 1974 r. Zakończył odbywanie służby wojskowej w dniu 17 października 1973 r., a pracę piekarza podjął ponownie nie przekraczając 30 dniowego terminu.

Sąd Okręgowy wskazał, że kwestią sporną w niniejszej sprawie jest posiadanie 15 letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, a konkretnie możliwości zaliczenia do takiego stażu okresu odbywania służby wojskowej przypadającej w czasie wykonywania pracy w warunkach szczególnych w tym wypadku piekarza. Sąd ten zauważył przy tym, iż charakter pracy w warunkach szczególnych nie był kwestionowany przez organ rentowy.

W myśl art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku (60 lat dla mężczyzn), jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

- 15 letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia praw emerytalnych w wieku niższym niż 65 lat (dla mężczyzn);

- okres składkowy i nieskładkowy - 25 lat dla mężczyzn;

- nie pozostają w stosunku pracy

- nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego.

Natomiast przepisy dotychczasowe, do których odwołuje się art. 184 ustawy emerytalnej to przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Przepis § 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego stanowi, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywana jest stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku. Chodzi tu o stanowisko wymienione w wykazie A lub B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Sąd I instancji zważył, że wbrew stanowisku organu rentowego, Sąd Najwyższy w najnowszym orzecznictwie wskazuje na konieczność zaliczenia służby wojskowej do pracy w warunkach szczególnych. I tak w wyroku Sądu Najwyższego, na który powołuje się wnioskodawca, z dnia 25 lutego 2010 r. w sprawie II UK 219/09 prezentowane jest następujące stanowisko.

1) Okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia.

2) Zawarte w art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej odesłanie do przepisów dotychczasowych, sankcjonujących obowiązywanie rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego można odnosić tylko do tych przepisów rozporządzenia, które regulują materię określoną w przepisie ustawy, a więc wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk, oraz warunki, na jakich osobom wykonującym te prace przysługuje prawo do emerytury. Zachowały zatem moc przepisy § 4 - 8a, określające wiek emerytalny i okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach pracowników wykonujących prace wyszczególnione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, przepisy § 9 – 15, określające wiek emerytalny i warunki przechodzenia na emeryturę osób zatrudnionych w szczególnym charakterze, a ponadto przepis § 3, określający ogólny wymagany okres zatrudnienia oraz przepis § 2 ust. 1 stanowiący, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Nie sposób uznać, że w wykluczono obowiązywanie § 19 ust. 2 rozporządzenia.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Najwyższy skonstatował odnośnie odbywania służby wojskowej w brzmieniu ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony R.P. (Tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.), iż w „świetle art. 108 ust. 1 ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31.12.1974 r. czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Wydane na podstawie, między innymi, art. 108 ust. 4 powyższej ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318 ze zm.) regulowało w sposób szczegółowy uprawnienia żołnierza, który w terminie 30 dni po zwolnieniu ze służby zgłosił powrót do zakładu pracy i w wyniku tego podjął w nim zatrudnienie. W myśl w § 5 ust. 1 tego rozporządzenia żołnierzowi wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Z przepisów tych wynika, że - pod warunkiem w nich wskazanym - okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem zatrudnienia na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do tej służby. Jeśli było to zatrudnienie wymienione w art. 11 ust. 2 pkt 1-6 ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, to również okres służby wojskowej uważany był za takie samo zatrudnienie, a żołnierz był traktowany jak pracownik wykonujący pracę wymienioną w powołanym przepisie. Innymi słowy, żołnierz zasadniczej służby zawodowej był pracownikiem wykonującym zatrudnienie wymienione w tych przepisach, jeśli zatrudnienie to wykonywał przed powołaniem do służby i do zatrudnienia tego powrócił po jej zakończeniu w określonym terminie. Stąd też Rada Ministrów upoważniona była do zajęcia stanowiska odnośnie do obytej zasadniczej służby wojskowej i odpowiedniego jej zakwalifikowania do zatrudnienia w pierwszej kategorii w rozumieniu art. 11 ust. 2. W konsekwencji § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. nadal mieścił się w zakresie ustawowego upoważnienia. Z tych przyczyn Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podzielił stanowiska wyrażonego w niepublikowanym dotąd wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2009 r., II UK 247/08, z którego wynika, że § 5 rozporządzenia z dnia 10 września 1956 r., określający warunki zaliczania do okresu zatrudnienia w I kategorii między innymi okresu służby wojskowej, utracił moc po dniu 31 grudnia 1967 r., tj. z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Praca ubezpieczonego - przed powołaniem do odbycia zasadniczej służby wojskowej i po jej zakończeniu - stanowiła pracę zaliczoną do pierwszej kategorii zatrudnienia według załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia dział XIX, poz. 2 - Przemysł okrętowy. W myśl § 5 zdanie drugie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r., jeżeli pracownik bezpośrednio przed okresami wymienionymi w art. 8 dekretu wykonywał zatrudnienie w I kategorii, okresy te zalicza się tak jak zatrudnienie w I kategorii zatrudnienia. Jednym z okresów wymienionych w art. 8 ust. 1 dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. była służba w Wojsku Polskim po dniu 1 listopada 1918 r. (pkt 4).

Zatem stosownie do tych przepisów okres zasadniczej służby wojskowej ubezpieczonego zaliczał się do pracy w pierwszej kategorii zatrudnienia. W dniu 1 stycznia 1980 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 13, poz. 86 ze zm.), a jego § 9 stanowił, że pracownicy, którzy z tytułu zaliczenia ich pracy do pierwszej kategorii zatrudnienia nabyli uprawnienia na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, zachowują te uprawnienia. Kolejne rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) zasadę tę powtórzyło w § 19 ust. 2. Zgodnie z nim prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r. Nr 13, poz. 86 i z 1981 r. Nr 32, poz. 186) uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4. Podstawę prawną dochodzonej emerytury stanowi art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jego ust. 4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. W uchwale składu 7 sędziów z 13 lutego 2002 r. (III ZP 30/01, OSNAPiUS 2002 nr 10, poz. 243) Sąd Najwyższy przyjął, że za przepisy dotychczasowe należy uważać przepisy powołanego rozporządzenia Rady Ministrów wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Ustawa ta utraciła moc na podstawie art. 195 pkt 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i z dniem wejścia w życie tej ostatniej ustawy - 1 stycznia 1999 r. - odpadła wskazana wyżej delegacja ustawowa dla Rady Ministrów. Ustawa o emeryturach i rentach nie zawiera analogicznego upoważnienia, zatem przepis art. 194 stanowiący, że do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie pozostają w mocy przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustaw dotychczasowych, nie jest podstawą prawną zachowania mocy obowiązującej powołanego rozporządzenia. Zawarte w art. 32 ust. 4 ustawy odesłanie do przepisów dotychczasowych, sankcjonujących obowiązywanie rozporządzenia, można odnosić tylko do tych przepisów rozporządzenia, które regulują materię określoną w przepisie ustawy, a więc wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk, oraz warunki, na jakich osobom wykonującym te prace przysługuje prawo do emerytury. Zachowały zatem moc przepisy § 4 - 8a określające wiek emerytalny i okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach pracowników wykonujących prace wyszczególnione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, przepisy § 9 - 15 określające wiek emerytalny i warunki przechodzenia na emeryturę osób zatrudnionych w szczególnym charakterze, a ponadto przepis § 3 określający ogólny wymagany okres zatrudnienia oraz przepis § 2 ust. 1 stanowiący, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Nie sposób jednak uznać, że w uchwale tej wykluczono obowiązywanie § 19 ust. 2 rozporządzenia. Po pierwsze, brak w argumentacji uchwały jakiegokolwiek odniesienia się do tego przepisu, podobnie jak zresztą do ust. 1 § 19, a przecież nie ma wątpliwości, że ten ostatni przepis, stanowiąc, że przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2, uwzględnia się również okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, również wchodzi w materię objętą przepisem art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Po drugie i najistotniejsze, również i ust. 2 § 19 odnosi się do ustawowego odesłania. Poprzez zagwarantowanie zachowania dotychczasowych uprawnień rozszerza katalog prac wykonywanych w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4. Innymi słowy, jest to przepis, który wskazuje rodzaje prac uznawanych za prace w szczególnych warunkach (oprócz tych wymienionych w wykazach A i B) i są nimi prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia”.

Także w innym orzeczeniu, nieco wcześniejszym z dnia 06 kwietnia 2006 r. w sprawie III UK 5/06 Sąd Najwyższy także stwierdził, iż „okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia praw do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach w FUS, tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 39. 353 ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia”.

Sąd I instancji w pełni zaakceptował powyższe poglądy wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego zaliczając wnioskodawcy okres odbywania służby wojskowej do pracy w warunkach szczególnych zwłaszcza, iż bezsporna była okoliczność świadczenia pracy w charakterze piekarza (czyli pracy w warunkach szczególnych) w Gminnej Spółdzielni (...) w R..

Z uwagi na to, że po doliczeniu okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej ubezpieczony osiągnął wymagalny okres 15 lat pracy w warunkach szczególnych, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 (14) § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zaskarżając ten wyrok w części dotyczącej daty przyznania świadczenia, zarzucając temu orzeczeniu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury w dacie, w której nie spełniał on łącznie wszystkich wymaganych warunków określonych w tym przepisie.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy dokonał streszczenia postępowań administracyjnego i sądowego-pierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie oraz wskazał, że nie kwestionuje ustaleń Sądu I instancji w zakresie zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu odbywania służby wojskowej, sprzeczne z przepisami prawa jest jednak rozstrzygnięcie w zakresie daty, od której Sąd ten przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury. Apelujący podkreślił bowiem, że w okresie od dnia 28 listopada 2011 r. do dnia 30 listopada 2011 r. ubezpieczony pozostawał jeszcze w stosunku pracy. Zauważył, że wszystkie niezbędne przesłanki do przyznania prawa do emerytury ubezpieczony spełnił dopiero z dniem 01 grudnia 2011 r., tj. od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy.

W konkluzji apelacji organ rentowy wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej przyznania świadczenia poprzez przyznanie prawa do emerytury od dnia 01 grudnia 2011 r., tj. od spełnienia wszystkich przesłanek z art. 184 ustawy emerytalnej;

2) zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługiwała na uwzględnienie w sposób skutkujący zmianą zaskarżonego wyroku i przyznaniem W. W. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym począwszy od dnia 01 grudnia 2011 r.

Istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadzała się do oceny, czy wnioskodawca w okresie od dnia 28 listopada 2011 r. do dnia 30 listopada 2011 r. spełniał łącznie wszystkie, wynikające z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną), przesłanki ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym (mężczyznom) urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej (60 lat - § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm., nazywanego dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego), jeżeli w dniu wejścia tej ustawy w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25 letni).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej dotyczy zatem wyłącznie tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 01 stycznia 1999 r. już legitymowali się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, w tym wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, lecz nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku emerytalnego.

W przedmiotowej sprawie apelujący kwestionował jedynie spełnienie przez wnioskodawcę w okresie od dnia 28 listopada 2011 r. do dnia 30 listopada 2011 r. przesłanki rozwiązania stosunku pracy przez ubezpieczonego, będącego pracownikiem (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Nie były natomiast sporne pozostałe, stanowione przez art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej przesłanki ustalenia wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w postaci: osiągnięcia przez niego wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej (60 lat - § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego), osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie: okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym (co najmniej 15 lat - § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego) oraz okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25 letni), jak również nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Stosownie do treści art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko organu rentowego (apelacja k. 29-29v. akt sprawy) zgodnie, z którym w okresie od dnia 28 listopada 2011 r. do dnia 30 listopada 2011 r. wnioskodawca nie spełniał wymogu ustalenia mu prawa do emerytury z art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej w postaci rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Sąd ten stwierdził, że powyższe stanowisko znajduje w szczególności oparcie w treści dokumentu w postaci świadectwa pracy z dnia 30 listopada 2011 r. (akta em. ZUS), z którego wynika, że wnioskodawca w okresie od dnia 01 kwietnia 1986 r. do dnia 30 listopada 2011 r. był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...) w B. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika piekarni.

W świetle treści powyższego dokumentu nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca, będący pracownikiem w rozumieniu art. 2 K.p., w okresie od dnia 28 listopada 2011 r. do dnia 30 listopada 2011 r. nie spełniał łącznie wszystkich przesłanek ustalenia mu prawa do emerytury w wieku obniżonym z art. 184 ustawy emerytalnej, a w szczególności wynikającej z treści art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej przesłanki w postaci rozwiązania stosunku pracy.

Tym samym stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy ustalając W. W. prawo do emerytury w wieku obniżonym w okresie od dnia 28 listopada 2011 r. do dnia 30 listopada 2011 r. naruszył prawo materialne, a w szczególności art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej w zw. z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Ponieważ w myśl art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, a zatem stwierdzić należy, że prawo W. W. do emerytury w wieku obniżonym z art. 184 ustawy emerytalnej powstało dopiero w dniu 01 grudnia 2011 r., tj. w dniu następującym po dniu spełnienia przesłanki z art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej w postaci rozwiązania stosunku pracy łączącego wnioskodawcę z Gminną Spółdzielnią (...) w B..

Z treści przepisu art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu z uwzględnieniem ust. 2.

Ponieważ prawo W. W. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym powstało po złożeniu wniosku w dniu 09 listopada 2011 r. (akta em. ZUS), a zatem stosownie do treści art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, w przedmiotowej sprawie, emeryturę należy wypłacić wnioskodawcy, poczynając od dnia powstania prawa do tego świadczenia, tj. od dnia 01 grudnia 2011 r.

W konsekwencji Sąd I instancji ustalając ubezpieczonemu prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym już od dnia 28 listopada 2011 r. naruszył również przepis art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej poprzez jego niezastosowanie.

Sąd II instancji zauważył na marginesie, że zawarte w apelacji żądanie - zmiany zaskarżonego wyroku w części dotyczącej przyznania świadczenia poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury od dnia 01 grudnia 2011 r. (k. 29-29v. akt sprawy) jest wadliwie sformułowane, ponieważ zaskarżony wyrok, co do prawa wnioskodawcy do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym od dnia 01 grudnia 2011 r., wobec jego nie zaskarżenia uprawomocnił się, a zatem niedopuszczalne jest w świetle przepisu art. 365 § 1 k.p.c. przeprowadzanie postępowania dowodowego w tej kwestii, nie tylko zaś dokonywanie ustaleń sprzecznych (por. wyrok S.N. z dnia 04 marca 2008 r. w sprawie IV CSK 441/07, publik. LEX nr 376385).

Stosownie do treści art. 386 § 1 k.p.c. w razie uwzględnienia apelacji sąd drugiej instancji zmienia zaskarżony wyrok i orzeka, co do istoty sprawy.

Mając na względzie powyższe, działając na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł, jak w pkt I sentencji wyroku.

W myśl art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis art. 102 k.p.c. stanowi odstępstwo od ogólnej reguły obciążania kosztami przewidzianej w art. 98 k.p.c. i powinien być zastosowany, oczywiście, jedynie w takich wypadkach, które - w ocenie sądu - można uznać za "szczególnie uzasadnione" w rozpoznawanej sprawie (por. postanowienie S.N. z dnia 11 lutego 2011 r. w sprawie I CZ 38/10, publik. LEX nr 738387).

Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem, jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Zatem przepis art. 102 k.p.c. powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne z zasadami słuszności (por. postanowienie S.N. z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie II CZ 203/10, publik. LEX nr 738399).

W ocenie Sądu II instancji obciążenie W. W. kosztami procesu organu rentowego za postępowanie apelacyjne byłoby niesłuszne, ponieważ wnioskodawca uległ temu organowi jedynie w znikomym zakresie, dotyczącym prawa do emerytury w okresie od dnia 28 listopada 2011 r. do dnia 30 listopada 2011 r., co stanowi „szczególnie uzasadniony wypadek” w rozumieniu art. 102 k.p.c.

W związku z powyższym, Sąd ten na mocy art. 102 k.p.c. orzekł, jak w pkt II sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE