UZASADNIENIE

T. C.został oskarżony o to, że w dniu 19 marca 2013 r. ok. godz. 17:20 na drodze powiatowej pomiędzy miejscowościami (...)– (...), gm. (...), woj. (...)nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem osobowym marki (...)o nr rej. (...)podczas manewru wyprzedzania stracił panowanie nad prowadzonym autem doprowadzając do zderzenia z jadącym z naprzeciwka (...)o nr rej (...)w wyniku czego obrażeń doznał pasażer samochodu (...)– J. R.w postaci urazu twarzoczaszki ze stłuczeniem tkanek miękkich twarzy w okolicy lewego policzka i wargi dolnej, złamania ściany przedniej zatoki szczękowej lewej z wylewem krwi do zatoki, złamania ściany dolnej oczodołu lewego, urazu więzadłowego kręgosłupa w odcinku szyjnym i stłuczenia prawego kolana, co spowodowało naruszenie czynności narządów ciała na okres czasu trwający dłużej niż – 7 dni (art. 157 § 1 k.k.)

tj. o czyn z art. 177§1 k.k.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 17 czerwca 2013 r. w sprawie o sygn. akt III K 356/13 oskarżonego T. C. uznał za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu i za to na mocy art. 177§1 k.k. skazał go i wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.

Na mocy art. 69§1 i 2 k.k., art. 70§2 k.k., art. 73§2 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu na okres próby wynoszący 3 (trzy) lata oddając go w tym czasie pod dozór kuratora.

Na mocy art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek częściowego naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego J. R. kwoty 3.000 (trzech tysięcy) złotych.

Zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty oraz obciążył go pozostałymi kosztami procesu w kwocie 186,34 (sto osiemdziesiąt sześć i 34/100) złotych.

Powyższy wyrok zaskarżyli prokurator i obrońca oskarżonego.

Prokurator, na podstawie art. 425§1 i 2 k.p.k., art. 444 k.p.k. zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego T. C..

Na podstawie art. 427§1 i 2 k.p.k., art. 437§1 i 2 k.p.k., art. 438 pkt 1 k.p.k. zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 73§2 k.k. poprzez błędne wskazanie go jako podstawy obligatoryjnego oddania oskarżonego pod dozór kuratora, w sytuacji gdy właściwą podstawą winien być art. 73§1 k.k.

Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie jako podstawy oddania oskarżonego pod dozór kuratora w okresie próby art. 73§1 k.k.

Z kolei obrońca oskarżonego, na podstawie art. 425§1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 444 k.p.k. zaskarżył wyrok w całości. Na podstawie art. 427§1 i 2 i art. 438 pkt 2 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił naruszenie prawa procesowego:

l) art. 4, 7, 410 i 424 § l pkt l k.p.k., wyrażającą się w ustaleniu okoliczności faktycznych sprawy na podstawie niekompletnego materiału dowodowego, przejawiające się poprzez:

a. nieustalenie z jaką prędkością poruszało się auto prowadzone przez oskarżonego;

b. błędne przyjęcie, że poruszało się "z dużą prędkością", przyjęcie, że musiało przekraczać prędkość wyprzedzanego (...); bezkrytyczne przyjęcie, że (...)poruszał się z prędkością 60-70 km na godzinę,

c. niewskazanie jakie konkretne zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym zostały naruszone, przy jednoczesnym wskazaniu, że zostało naruszonych co najmniej kilka zasad bezpieczeństwa;

d. błąd w nieustaleniu precyzyjnym na czym miałoby polegać naruszenie wymogów bezpiecznego wyprzedzania, poprzez wskazanie dwóch możliwości do wyboru;

e. błąd w weryfikacji okoliczności wskazanej przez skarżonego dotyczącego stanu drogi tj. dziurawej infrastruktury i jej wpływu na przebieg zdarzenia

2) art. 167 w zw. z art. 193§1 w zw. z art. 352 k.p.k. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego do spraw taktyki prowadzenia pojazdu, ruchu drogowego, praw techniki i ruchu pojazdów mechanicznych choć stan sprawy tego wymagał, w szczególności ze względu na brak jednoznacznego stwierdzenia, na czym konkretnie miało polegać naruszenie zasad bezpiecze6stwa i czy owe naruszenie wypełniało przesłanki wskazane w artykule 177§1 k.k.

3) art. 167 w zw. z art. 352 k.p.k. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z urzędu i niezweryfikowania czy odcinku drogi, na którym doszło do zdarzenia znajdował się znak ostrzegawczy: Nierówna droga, ostrzegający o nierównościach występujących na jezdni, mogących spowodować utrudnienia w ruchu drogowym oraz znak nakazujący ograniczenie prędkości z tego powodu, w sytuacji gdy oskarżony wskazywał na taka możliwość jak przyczynę niemożności zapanowania nad pojazdem.

Obrońca wskazał, że wszystkie powyższe zarzuty dotyczące obrazy przepisów prawa procesowego mają wpływ na uznanie oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego czynu, ale i na wymiar kary.

Wskazując na powyższe zarzuty, na podstawie art. 427§1 i art. 437§2 k.p.k. wniósł o uchylenie w/w orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania w celu przeprowadzenia w/w dowodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Spośród dwóch wniesionych apelacji ranga zarzuconego przez obrońcę oskarżonego uchybienia polegającego na naruszeniu przez Sąd I instancji art. 410 k.p.k., które mogło mieć wpływ na treść wyroku (art. 438 pkt 2 k.p.k.), niezależnie od kwestii zasadności innych zarzutów, doprowadziła do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Natomiast apelacja prokuratora, chociaż oparta na zasadnym zarzucie obrazy prawa materialnego, a mianowicie art. 73§2 k.k. z uwagi na dalej idące skutki wskazanego przez obrońcę uchybienia przepisowi prawa procesowego, nie mogła doprowadzić – jak postulował rzecznik oskarżenia – tylko i wyłącznie do zmiany wyroku w zaskarżonej części.

I tak nie ulega wątpliwości, że podstawę wyroku mogą stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Oznacza to zakaz czynienia ustaleń faktycznych na podstawie okoliczności nieujawnionych w toku rozprawy (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 kwietnia2001 roku w sprawie o sygn. akt OSA 2001/9/59, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie o sygn. akt V KK 12/08, LEX nr 43885).

Ujawnienie okoliczności następuje w drodze przeprowadzenia dowodów, przede wszystkim bezpośrednio (przesłuchanie osób, zapoznanie się z dowodem rzeczowym przez jego oględziny lub ujawnienie – odczytanie jego treści) albo pośrednio (odczytanie wyjaśnień, zeznań, opinii, ekspertyz, treści dokumentów albo uznanie ich za ujawnione, a także wykonanie czynności procesowych przez sędziego wyznaczonego ze składu orzekającego albo Sąd wezwany – por. Paprzycki Lech K. komentarz do art. 410 k.p.k., LEX 2013)

Tymczasem analiza zaskarżonego wyroku wskazuje, że Sąd I instancji oparł ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wyroku m.in. na protokołach oględzin pojazdów (k. 5 – 6, 7 – 8), protokole oględzin miejsca wypadku (k. 9 – 10), szkicu (k. 11), dokumentacji fotograficznej (k. 46 – 48) oraz na dowodzie z zeznań pokrzywdzonego J. R. (protokół k. 20 – 21), jednocześnie nie ujawniając treści tych dowodów (k. 88).

Faktem jest, że przedmiotowa sprawa nie została rozpoznana na rozprawie głównej, a na posiedzeniu z uwagi na umieszczenie przez prokuratora w akcie oskarżenia i zaaprobowanie przez Sąd I instancji, wniosku o wydanie wyroku skazującego przewidzianego w art. 335§1 k.p.k..

Jakkolwiek jednak, w myśl art. 343§4 k.p.k. w sytuacji przychylenia się do wniosku złożonego w trybie art. 335§1 k.p.k. postępowania dowodowego nie prowadzi się, to przepis art. 394 stosuje się odpowiednio. Zgodnie zaś z treścią tego przepisu dane dotyczące osoby oskarżonego oraz wyniki wywiadu środowiskowego uznaje się za ujawnione bez odczytywania. Należy je jednak odczytać na żądanie oskarżonego lub obrońcy (§1). Protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu na rozprawie można uznać bez ich odczytania za ujawnione w całości lub w części. Należy jednak je odczytać, jeżeli którakolwiek ze stron o to wnosi. Przepis art. 392§2 stosuje się odpowiednio (§2).

Analiza procedowania Sądu I instancji wskazuje, że na posiedzeniu w dniu 17 czerwca 2013 roku przychylając się do wniosku prokuratora, na mocy art. 343§4 k.p.k. w zw. z art. 394§2 k.p.k. uznał on za ujawnione bez odczytywania i w poczet materiału dowodowego zaliczył: k. 56 – 57, 16 – 17, 42 – 43, 44 – 45, 1, 12, 50, 52, 53, 59, 60, 75.

W ocenie Sądu Okręgowego takiego sposobu przeprowadzenia czynności polegającej przecież na ujawnienia poszczególnych dokumentów z akt sprawy (danego dowodu) nie można zaaprobować (por. również wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 listopada 2002 roku w sprawie o sygn. akt II AKa 356/02, KZS 2003/2/52). Zważywszy również, że doprowadził on do nieujawnienia treści części dowodów, na których Sąd I instancji poczynił następnie ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wyroku (k. 88).

Należy podkreślić, że zaskarżenie apelacją m.in. przez obrońcę oskarżonego wyroku zapadłego w trybie art. 343 k.p.k. (335§1 k.p.k.) zerwało zawarte przez strony porozumienie. Kontrolę instancyjną wyroku wydanego w trybie określonym w art. 343 k.p.k., poza modyfikacją wynikającą z art. 434§3 k.p.k., przeprowadza się na zasadach ogólnych (tak Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 25 września 2013 roku w sprawie o sygn. akt I KZP 5/13).

Obrońca oskarżonego w treści wniesionej apelacji zarzucił Sądowi I instancji m.in. naruszenie art. 410 k.p.k. m.in. poprzez nie zweryfikowanie okoliczności wskazanej przez oskarżonego dotyczącego stanu drogi tj. dziurawej infrastruktury i jej wpływu na przebieg zdarzenia. W toku składania wyjaśnień jakkolwiek oskarżony T. C. przyznał się do popełnienia zarzuconego mu czynu wyjaśnił, że czynnikiem, który wywołał poślizg pojazdu oprócz śliskiej nawierzchni była dziurawa infrastruktura, przez którą na końcowym etapie wyprzedzania samochód wpadł w poślizg. Jakkolwiek Sąd I instancji powołał się na to twierdzenie oskarżonego nie odniósł się do tej okoliczności. Nie zweryfikował tego stanowiska choćby w świetle protokołu oględzin miejsca wypadku (k. 9 – 10). Podstawą tej oceny musiałby być jednak wskazany protokół, który nie został przez Sąd I instancji ujawniony i zaliczony w poczet materiału dowodowego (k. 79).

Już z tej zatem przyczyny zaskarżony wyrok nie mógł się ostać.

Nadto Sąd I instancji nie ujawnił również innych istotnych w sprawie dowodów takich jak protokołu oględzin pojazdów (k. 5 – 6, 7 – 8), szkicu (k. 11), dokumentacji fotograficznej (k. 46 – 48) oraz protokołu z zeznań pokrzywdzonego J. R. (protokół k. 20 – 21) opierając na tych dowodach ustalenia faktyczne.

Mając na uwadze powyższe uchybienia zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Zaznaczyć przy tym należy, że ocena powyższych braków była wystarczająca do wydania orzeczenia, dlatego zgodnie z art. 436 k.p.k. ograniczono rozpoznanie środków odwoławczych do tych uchybień.

Sąd Rejonowy rozpoznając sprawę po raz wtóry winien wskazane uchybienia usunąć, a następnie poprzez przeprowadzenie wnikliwej i wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, ujawnionego zgodnie z regułami powstępowania karnego, dokonać nie budzących żadnych wątpliwości ustaleń faktycznych. Przy tym także stanowisko obrońcy oskarżonego w zakresie braku racjonalnej oceny przez T. C. jego sytuacji procesowej (i zerwaniu porozumienia zawiązanego w trybie art. 335§1 k.p.k. poprzez wniesienie apelacji, co sugeruje wątpliwą możliwość ponownego zawiązania takiego porozumienia) wskazuje na to, że Sąd I instancji będzie rozpoznawał sprawę na zasadach ogólnych. Dlatego też winien w sposób całkowicie suwerenny i swobodny wyjaśnić wszystkie istotne okoliczności w niniejszej sprawie, stosując się również ściśle do zasad procesowych obowiązujących w postępowaniu dowodowym (nie tylko podczas oceny, ale i gromadzenia dowodów). Następnie zaś ocenić zachowanie oskarżonego pod kątem dyspozycji art. 177§1 k.k. (wypełnienia wszystkich znamion tego przestępstwa, zarówno podmiotowych, jak i przedmiotowych) i wydać orzeczenie, które wraz z pisemnym uzasadnieniem, spełniającym wymogi z art. 424§1 i 2 k.p.k. będzie tworzyło spójną całość oraz poddawało się ewentualnej kontroli odwoławczej.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE