UZASADNIENIE

P. W. został oskarżony o to, że w dniu 29 sierpnia 2015 roku w miejscowości J., powiat (...), województwo (...) prowadził po drodze publicznej motorowerem marki A. nr rej. (...) będąc w stanie nietrzeźwości 0,69 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu,

tj. o czyn z art. 178a § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2016 r., sygn. akt II K 921/15, Sąd Rejonowy
w Mińsku Mazowieckim:

I. oskarżonego P. W. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 178a § 1 k.k. i za czyn ten na podstawie art. 178a § 1 k.k. skazał go na karę grzywny w liczbie 70 stawek dziennych ustalając na podstawie art. 33 § 3 k.k. wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych,

II. na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na kres 3 lat,

III. na podstawie art. 43a § 2 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej kwotę 5000 zł tytułem świadczenia pieniężnego,

IV. na podstawie art. 63 § 4 k.k. zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonego środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 29 sierpnia 2015 r. do dnia 3 lutego 2016 r.,

V. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 70 złotych tytułem opłaty oraz kwotę 70 złotych tytułem pozostałych kosztów postępowania.

Apelację od zaprezentowanego wyżej wyroku wywiódł obrońca oskarżonego, negując go w całości i zarzucając mu:

1) obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 115 § 2 k.k. polegającą na uwzględnieniu przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu okoliczności niewymienionych w tym przepisie takich jak wiek oskarżonego, nagminność popełnienia tego typu czynów zabronionych oraz uwzględnienie przy tej ocenie znamienia czynu zabronionego w postaci stanu nietrzeźwości;

2) obrazę przepisu prawa materialnego, tj. art. 42 § 2 Kodeksu karnego polegającą
na zastosowaniu wobec oskarżonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat, podczas gdy oskarżony poruszał się skuterem o pojemności silnika 50 dm³, a więc orzeczenie w/w zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów nie pozostaje w związku z rodzajem pojazdu, jakim poruszał się oskarżony
i stanowi wyraz nieadekwatnej reakcji karnej na zachowanie oskarżonego,
co w konsekwencji doprowadziło do wymierzenia oskarżonemu środka karnego niewspółmiernie rażącego do popełnionego czynu;

3) obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych istotnych dowodów w postaci dokumentów załączonych do wniosku o warunkowego umorzenie postępowania (tj. zaświadczenia z dnia 28.06.2013 roku z SPZOZ w M. (...)., dyplomu z dnia 28.06.2013, dyplomu z czerwca 2014 roku, świadectwa z dnia 29.08.2014 r., świadectwa z dnia 27.03.2015 r., świadectwa ukończenia szkół, certyfikatu z dnia 23.10.2014 r.) wskazujących na wzorowe zachowanie oskarżonego przed popełnieniem zarzucanego czynu, a mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i w konsekwencji oparcie tych ustaleń jedynie na części materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie;

4) błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść rozstrzygnięcia polegający na błędnym uznaniu, że stopień winy i stopień społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu jest znaczny, podczas gdy okoliczności przedmiotowo podmiotowe takie jak dotychczasowa niekaralność sprawcy, zachowanie oskarżonego, który po popełnieniu przestępstwa wyraził skruchę, jego społeczne zaangażowanie, jak również pora nocna, kiedy do przestępstwa doszło, brak ruchu na ulicy, rodzaj pojazdu, którym poruszał się oskarżony oraz prawidłowy sposób poruszania się tym pojazdem przez oskarżonego przemawiają za uznaniem, że czyn jemu przypisany nie cechuje się znacznym stopniem winy oraz znacznym stopniem społecznej szkodliwości, co powinno skutkować warunkowym umorzeniem postępowania.

W następstwie tak sformułowanych zarzutów odwołujący się wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia oraz zastosowanie wobec oskarżonego instytucji warunkowego umorzenia postępowania na okres próby 3 lat, z jednoczesnym zobowiązaniem oskarżonego na podstawie art. 67 § 3 k.k. Kodeksu karnego do zapłaty świadczenia pieniężnego w wysokości 5000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej; ewentualnie zaś w przypadku stwierdzenia przez Sąd braku podstaw do zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania
o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II. i orzeczenie wobec oskarżonego zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju tj. pojazdów kategorii AM na okres trzech lat.

W toku rozprawy apelacyjnej obrońca oskarżonego poparł apelację i wnioski
w niej zawarte. Prokurator wniósł o utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy. Oskarżony przyłączył się do stanowiska swojego obrońcy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i jako taka na uwzględnienie nie zasługuje.

W wyprzedzeniu zasadniczej części rozważań zaakcentować należy, że skoro apelujący kwestionuje orzeczenie Sądu Rejonowego w oparciu o argumentację nawiązującą do instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego, to Sąd Okręgowy uporządkował swe wywody kierując się strukturą art. 66 Kodeksu karnego. Zaznaczyć przy tym trzeba, iż jeśli wzmiankowana instytucja ma z założenia znajdować zastosowanie do drobnych przestępstw, to w pierwszej kolejności należało poddać badaniu pierwszoinstancyjne stanowisko w przedmiocie stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego P. W. ( por. A. Zoll, Komentarz do art. 66 Kodeksu karnego, [w:] A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1- 116 k.k., Zakamycze 2004, teza 9.).

Odrzucając możliwość uznania stopnia winy P. W. za nieznaczny zważyć trzeba, że oskarżony dopuścił się przypisanego mu czynu w wieku 19 lat,
a zatem będąc osobą stosunkowo dojrzałą i dysponującą doświadczeniem życiowym, które pozwalało na wyrobienie sobie właściwego poglądu w przedmiocie niedopuszczalności prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości. W sprawie nie zaistniały przy tym jakiekolwiek okoliczności wpływające na ograniczenie występującego po stronie oskarżonego stopnia możności podjęcia swobodnej decyzji w sytuacji braku konieczności prowadzenia skutera w dniu 29 sierpnia 2015 r..
Dla stwierdzenia, że stopień winy oskarżonego był wyższy niż nieznaczny nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że działał on z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim, zaś jego zachowanie nie było uzasadnione żadnym konkretnym powodem.

Wbrew zapatrywaniom obrońcy, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania
o znacznym stopniu społecznej szkodliwości czynu P. W. nie dopuszczając się obrazy art. 115 § 2 k.k. Odnotować tutaj należy, iż myli się autor apelacji, gdy wskazuje, iż do wyrażenia kwestionowanego poglądu doprowadziło nawiązanie
do kryteriów takich jak nagminność prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości, wiek oskarżonego oraz stopień jego intoksykacji alkoholowej.

Lektura pisemnych motywów zanegowanego orzeczenia wskazuje, iż u źródeł tezy o posłużeniu się przez Sąd I instancji kryterium nagminności przestępstw konkretnego rodzaju znalazło się stwierdzenie, iż „nietrzeźwość kierowców jest częstą przyczyną śmiertelnych wypadków komunikacyjnych” (k. 78). Z takim wywodem skarżącego nie sposób się zgodzić. Przytoczone sformułowanie nie jest bowiem odwołaniem się do częstotliwości przestępstw polegających na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, lecz stanowi wyraz poglądu, w myśl którego
w zbiorze wypadków komunikacyjnych ze skutkiem śmiertelnym dużą grupę stanowią te, wśród przyczyn których znajdował się stan nietrzeźwości kierowcy. Opinia takiej treści jest wyrazem przekonania o występowaniu pewnej prawidłowości statystycznej
i dlatego też winna być rozpatrywana w kategoriach kryterium rozmiarów grożącej szkody (art. 115 § 2 in medio k.k.). Pod pojęciem tym rozumieć bowiem trzeba wielkość grożącego uszczerbku w dobrach prawnych będących przedmiotem zamachu badanego czynu zabronionego ( vide P. Daniluk, Ocena społecznej szkodliwości czynu, Prokuratura i Prawo, Nr 6/2011, s. 131). Przedmiotowa prawidłowość statystyczna niewątpliwie daje pewne wyobrażenie o skali zagrożenia dla dobra prawnego w postaci życia człowieka.

Treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie pozwala także na racjonalne wnioskowanie, iż na pierwszoinstancyjną ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu P. W. wpłynęło uwzględnienie wieku tegoż. Sąd Rejonowy, odwołując się do dyrektyw art. 53 k.k., nawiązał do wskazanej zaszłości w bezpośrednim sąsiedztwie rozważań poświęconych stopniowi społecznej szkodliwości popełnionego przestępstwa, jednakże okoliczność ta nie dowodzi, iż została ona uznana za jeden
z jej wyznaczników. Za słusznością takiego stanowiska przemawia fakt, iż młody wiek sprawcy został uznany za dodatkową okoliczność obciążającą (k. 78), a zatem za okoliczność uwzględnianą obok stopnia społecznej szkodliwości czynu

Chybionym okazał się również ten zarzut apelacji, w którym apelujący wywiódł, iż Sąd I instancji upatrywał faktora oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu w stopniu intoksykacji alkoholowej jego sprawcy. Nie przecząc, iż zabieg takowy jest niedopuszczalny, raz jeszcze zaznaczyć trzeba, że Sąd I instancji, uwzględniając brzmienie art. 53 § 1 i 2 k.k., łącznie ustosunkował się do kryteriów stopnia społecznej szkodliwości czynu, jako jednej z dyrektyw wymiaru kary (k. 78). Pamiętać przy tym trzeba, że elementy stanu faktycznego, wchodzące w skład ustawowych znamion przestępstwa, mogą być uznane za okoliczności mające wpływ na wymiar kary wyłącznie wtedy, gdy mają charakter stopniowalny ( vide wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2013 r., IV KK 136/13, LEX nr 1379930). Stan nietrzeźwości, o którym mowa w art. 178a § 1 k.k., do okoliczności stopniowalnych bez wątpienia należy i dlatego dopuszczalnym było odwołanie się znacznego przekroczenia granic statuowanych przepisem art. 115 § 16 k.k.

Nie negując, iż wśród objętych treścią art. 115 § 2 k.k. wyznaczników stopnia społecznej szkodliwości czynu, oprócz wyeksponowanego przez Sąd I instancji rodzaju i charakteru naruszonego dobra, znajdują się także akcentowane przez apelującego okoliczności popełnienia czynu i postać zamiaru sprawcy, zaakcentować trzeba, że natężenie społecznej szkodliwości konkretnego zachowania się stanowi wypadkową całokształtu wyznaczających ją czynników. Oczywistym jest bowiem, że waga jaką należy przydawać poszczególnym faktorom nie musi być jednakowa ( podobnie: J. Majewski, Komentarz do art. 115 Kodeksu karnego, [w:] A. Zoll (red.), A. Zoll (red.), Kodeks karny…, teza 9.). W ocenie Sądu Okręgowego, zestawienie wagi dobra prawnego w postaci bezpieczeństwa w komunikacji z faktem poruszania się przez P. W. skuterem o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 50 cm³, niewielkiej masie własnej i niedużej prędkości maksymalnej, w porze nocnej i na drodze
o niewielkim natężeniu ruchu, nie pozwala na podzielenie wniosku, iż jego czyn charakteryzował się nieznacznym stopniem społecznej szkodliwości. Ze względu na wagę wspomnianego dobra prawnego, skutku takowego nie mogło odnieść także powołanie się przez apelującego na fakt, iż oskarżony nie działał w zamiarze nagłym, bez konkretnego powodu.

Prawidłowość pierwszoinstancyjnego stanowiska o znacznym stopniu winy
i znacznym stopniu społecznej szkodliwości czynu przypisanego P. W. uniemożliwiła obdarzenie tegoż dobrodziejstwem warunkowego umorzenia postępowania karnego, albowiem nieznaczność tychże stopni jest jednym z warunków posłużenia się przedmiotową instytucją (art. 66 § 1 k.k.). W tym stanie rzeczy pozostała część wywodów skarżącego musiała zostać poddana analizie w kategoriach prawidłowości zastosowania reakcji prawnokarnej.

Wymierzając oskarżonemu karę grzywny Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy zważył tak stopień winy, jak i społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu, co znalazło odzwierciedlenie w liczbie 70 stawek dziennych tejże kary. Okoliczności stricte osobiste sprawcy, w tym również brak majątku, słusznie doprowadziły do ustalenia wysokości stawki dziennej grzywny w najniższej wysokości, tj. w kwocie 10 zł (art. 33 § 3 k.k.). Orzeczona kara grzywny odpowiada tym samym dyrektywom art. 53 § 1 i 2 k.k. i nie nosi żadnych cech niewspółmierności. Kwestia prawidłowości wymiaru tejże kary nie wymaga dalszej argumentacji, a to z tego powodu,
że w apelacji nie postawiono zarzutu w tym zakresie.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie ma racji obrońca, o ile wskazuje na uchybienie art. 42 § 2 k.k. przez zastosowanie wobec oskarżonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat, podczas gdy oskarżony poruszał się skuterem o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 50 dm³, co przeczy związkowi przedmiotowego zakazu z rodzajem pojazdu, którym poruszał się tenże. Niezrozumiałym jest powoływanie się w tym kontekście na te zapatrywania judykatury Sądu Najwyższego, z których wynika konieczność poszanowania związku między zakresem orzekanego zakazu, a rodzajem pojazdu, jakim poruszał się sprawca.
Z przywołanego przez obrońcę uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia
20 marca 2014 r., III KK 461/13, LEX nr 1455439, wynika, ze w zakres orzeczenia
o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych, w pierwszej kolejności, powinno wchodzić uprawnienie do prowadzenia pojazdu tego rodzaju, którym sprawca dopuścił się przestępstwa. Rażącą obrazą przepisu art. 42 k.k. jest orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych innego rodzaju niż ten, do którego należał pojazd prowadzony przez sprawcę. Stanowisko takiej treści nie daje zatem jakichkolwiek podstaw do przyjmowania, iż z obrazą wskazanego przepisu możemy mieć do czynienia w sytuacji orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. W związku z powyższym zagadnienie słuszności orzeczenia zakazu takiej treści mogło zostać poddane wartościowaniu jedynie przez pryzmat rażącej niewspółmierności środka karnego.

Orzekając w stosunku do P. W. zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych Sąd Rejonowy w sposób prawidłowych zważył stopień generowanego przezeń zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Podnieść w tym kontekście trzeba, że stopień wspomnianego zagrożenia winien być ustalany przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności konkretnego przypadku, w tym w szczególności przyczyn, które doprowadziły do naruszenia zasad mających zapewnić bezpieczeństwo w ruchu, rodzaju i wagi naruszonych zasad, a także uwarunkowań wskazujących na stosunek sprawcy do norm zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa oraz na jego stopień poczucia odpowiedzialności ( por.: wyrok Sądu Najwyższego
z 24 kwietnia 1982 r., V KRN 106/82, LEX nr 17411). Przenosząc powyższe na grunt sprawy P. W. stwierdzić trzeba, że sam wymieniony przyznał, iż zdecydował się na prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości bez wyraźnego powodu (k. 66v). Nie sposób nie zaznaczyć w tym miejscu, że oskarżony pozostawał w stanie upojenia alkoholowego istotnie przekraczającego granice stanu nietrzeźwości. Powyższe nakazuje przyjąć, iż wyżej wymieniony cechuje się stosunkowo niskim poczuciem odpowiedzialności, a zarazem brakiem właściwego podejścia do zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Wobec braku wątpliwości co sprawstwa oskarżonego, stanowiska takiego nie jest w stanie podważyć charakter miejsca, w którym doszło do popełnienia przestępstwa, zobrazowany zdjęciem z widokiem na drogę w Jakubowie (k. 45), ani też dotychczasowy sposób życia P. W., w pewnym zakresie udokumentowany podziękowaniem od Dyrekcji Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w M., dwoma dyplomami wydanymi przez Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego, czterema świadectwami szkolnymi oraz dwoma certyfikaty za udział w szkoleniach zawodowych (k. 46- 55). Dotychczasowa postawa oskarżonego pozwala jedynie żywić nadzieję, że minimalny, 3- letni, okres zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych będzie czasem wystarczającym dla wyrobienia u niego właściwego podejścia do konieczności poszanowania zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Stanowisko takiej treści sprawiło, że uchybienie Sądu Rejonowego polegające na zaniechaniu ujawnienia w toku rozprawy głównej wymienionych dowodów z dokumentów nie mogło zostać uznane za mające jakikolwiek wpływ na treść wyroku.

Z tych wszystkich przyczyn apelacja oskarżonego jest w oczywistym stopniu bezzasadna. Nietrafność postawionych w niej zarzutów przesądza o niemożności uwzględnienia któregokolwiek ze sformułowanych przez skarżącego wniosków.
W tym stanie rzeczy i przy braku przesłanek z art. 439 § 1 k.p.k. Sąd Okręgowy orzekł, jak w części dyspozytywnej swego wyroku.

Na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k. Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego P. W. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 90 zł kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze. Na wskazaną sumę złożyło się:

- 70 zł tytułem opłaty (art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach
w sprawach karnych- tekst jedn. Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 z późn. zm.),

- 20 zł tytułem wydatków (art. 618 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym- tekst jedn. Dz. U.
z 2013 r., poz. 663).

Przewodniczący:		SSO Teresa Zawiślak

Protokolant:	st. sekr. sąd. Anna Sieczkiewicz

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE