Sygn. akt: I C 589/14
Dnia 30 czerwca 2016 roku
Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:
|
Przewodniczący: |
SSR Anna Wołujewicz |
|
Protokolant: |
Pracownik biurowy Magdalena Sadowska |
po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2016 roku w Człuchowie
sprawy z powództwa A. S.
przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w C.
o zapłatę
oddala powództwo.
Sygn. akt I C 589/14
Powód A. S. wniósł pozew przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w C. o zapłatę kwoty 40 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z warunkami panującymi u pozwanego.
W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż cele, w których przebywał w Zakładzie Karnym w C. tj. cele nr (...), nie nadawały się do przebywania i zamieszkania. Jego zdaniem w celach, w których przebywał od 5 grudnia 2011 roku, z przerwą w okresie od 12 sierpnia 2013 roku do dnia 17 września 2013 roku, kiedy to przebywał w K., nie było odpowiedniego metrażu, panowała wilgoć, a na ścianach był grzyb, którego przed malowaniem nie usunięto. Powód wskazał, iż na okres remontu tj. około 10 miesięcy przebywał w celach nr (...), w których znajdowały się stare, drewniane okna, podrapane ściany, zagrzybiony sufit, metraż również nie był zachowany, w celach tych było bardzo zimno przez co wiele razy powód był przeziębiony.
Ostatecznie – po złożeniu przez stronę pozwaną oświadczenia, iż w metraż celi nie wlicza się kącika sanitarnego – powód kwestionował jedynie warunki panujące w celach mieszkalnych – grzyb na ścianie i suficie oraz wilgoć – w których był osadzony.
Pozwany Skarb Państwa Zakład Karny w C. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego.
W uzasadnieniu wskazał, iż powód przebywał w Zakładzie Karnym w C. w następujących celach: od dnia 05.12.2011r. do dnia 16.02.2012r. w pawilonie (...) cela nr (...) metraż celi 10,47m ( 2) – 3 osadzonych, od 16.02.2012r. do 13.03.2012r. w pawilonie (...) cela nr(...) metraż celi 9,45m ( 2) – 3 osadzonych, od 13.03.2012r. do 11.07.2013r. przebywał w pawilonie (...) celi nr (...)metraż celi 8,64m ( 2) – 2 osadzonych, od 11.07.2013r. do 12.08.2013r. przebywał w pawilonie (...) celi nr (...) metraż celi 10,69m ( 2) – 3 osadzonych, następnie powód ubył do Aresztu Śledczego w K., skąd powrócił w dniu 17.09.2013 i do 19.12.2014r. przebywał w pawilonie (...) celi nr (...) metraż celi 10,61 – 3 osadzonych. Pozwany zaznaczył, iż powód nie był osadzony w warunkach przeludnienia. Podkreślał, że powód – jak każdy osadzony – miał możliwość korzystania z:
- radia i telewizji
- książek znajdujących się w bibliotece centralnej zakładu karnego
- codziennie dostarczanej do oddziałów mieszkalnych prasy
- organizowanych na terenie zakładu poza oddziałem mieszkalnym imprez kulturalno- oświatowych w postaci koncertów, przedstawień, wystaw, spotkań z artystami, prezentacji
- różnego rodzaju konkursów organizowanych przez referat kulturalno-oświatowy
- korzystania z posług religijnych poza obrębem oddziału mieszkalnego w postaci nabożeństw, katechez, spotkań z grupami wyznaniowymi
- 2 razy w tygodniu mógł korzystać ze świetlicy do zajęć sportowych, która jest wyposażona w niezbędny sprzęt do rekreacji ruchowej oraz świetlicy pawilonowej, w której znajdował się stół do ping-ponga, TV
- mógł uczęszczać również na boisko centralne gdzie zajęcia odbywają się na świeżym powietrzu, skazani mogą tam grać w zespołowe gry jak piłka nożna, siatkówka, koszykówka, korzystać z urządzeń rekreacyjnych znajdujących się w obiekcie (w wymiarze 120 minut co najmniej 2 razy w tygodniu).
Pozwany wskazał, iż w okresie od 26 kwietnia 2013 roku do 9 sierpnia 2013 roku oraz od 26 września 2013 roku do 10 stycznia 2014 roku powód zatrudniony był nieodpłatnie w magazynie kwaterunkowym, w związku z czym w godzinach od 7 do 15 przebywał poza celą mieszkalną. Cele mieszkalne w pawilonach mieszkalnych były i są malowane w przypadku stwierdzenia konieczności malowania i zgodnie z harmonogramem prac remontowo-konserwacyjnych. Usterki zgłaszane przez osadzonych, oddziałowych, wychowawców, komisję wizytującą wszystkie pomieszczenia pawilonów są naprawiane, usuwane przez służbę konserwacyjno-remontową działu kwatermistrzowskiego. Pozwany podkreślił, iż wszystkie cele mieszkalne pawilonu mieszkalnego (...) we wrześniu 2013 roku przeszły gruntowny remont. Cele mieszkalne w których przebywał powód, miały i mają dostateczny dopływ powietrza (posiadając wentylację grawitacyjną oraz mogą być wietrzone przez okno). Nadmierna wilgotność może być spowodowana m.in. zastawianiem grzejników (w sezonie grzewczym), nieodpowiednie wietrzenie cel, pranie i suszenie odzieży. Z dokumentacji medycznej powoda wynika, iż uskarżał się on na przeziębienie i katar kilkakrotnie w okresie od 01.02.2012r. do 11.04.2012r., przy czym zalecono mu leki, następnie zgłaszał przeziębienie w dniach: 22.08.2012r., 11.10.2012r., 24.01.2013r., 14.03.2013r., 19.09.2013r., 21.12.2013r. oraz 07.10.2014r., przy czym każdorazowo powód badany był przez lekarza i zalecano odpowiednie leczenie. Nie stwierdzono u powoda pogorszenia stanu zdrowia, jak również nie stwierdzono chorób o przebiegu przewlekłym.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Powód A. S. w Zakładzie Karnym w C. przebywał w okresie od 5 grudnia 2011 roku do dnia złożenia pozwu w okresie:
- od dnia 5 grudnia 2011 roku do dnia 16 lutego 2012 roku w pawilonie (...) celi nr (...) metraż celi 10,47m ( 2 )- 3osadzonych,
- od dnia 16 lutego 2012 roku do dnia 13 marca 2012 roku w pawilonie (...) celi nr (...) metraż celi 9,45m ( 2)- 3 osadzonych,
- od dnia 13 marca 2012 roku do dnia 11 lipca 2013 roku przebywał w pawilonie (...) celi nr(...) metraż celi 8,64 m ( 2) – 3 osadzonych,
- od dnia 11 lipca 2013 roku do dnia 12 sierpnia 2013 roku przebywał w pawilonie (...) celi nr (...) metraż celi 10,69 m ( 2) - 3 osadzonych,
następnie powód ubył do Aresztu Śledczego w K., skąd wrócił i:
- od dnia 17 września 2013 roku przebywał w pawilonie (...) celi nr (...) metraż celi 10,61 m ( 2) - 3 osadzonych.
bezsporne, nadto dowód: oświadczenie z dnia 10/12/2014r. k. 36-37, historia rozmieszczenia k. 35
Zakład Karny w C. umożliwiał korzystanie powodowi – jak każdemu osadzonemu – z:
- radia i telewizji
- książek znajdujących się w bibliotece centralnej zakładu karnego
- codziennie dostarczanej do oddziałów mieszkalnych prasy
- organizowanych na terenie zakładu poza oddziałem mieszkalnym imprez kulturalno- oświatowych w postaci koncertów, przedstawień, wystaw, spotkań z artystami, prezentacji
- różnego rodzaju konkursów organizowanych przez referat kulturalno-oświatowy
- korzystania z posług religijnych poza obrębem oddziału mieszkalnego w postaci nabożeństw, katechez, spotkań z grupami wyznaniowymi
- 2 razy w tygodniu mógł korzystać ze świetlicy do zajęć sportowych, która jest wyposażona w niezbędny sprzęt do rekreacji ruchowej oraz świetlicy pawilonowej, w której znajdował się stół do ping-ponga, TV
- mógł uczęszczać również na boisko centralne gdzie zajęcia odbywają się na świeżym powietrzu, gdzie skazani mogą grać w zespołowe gry jak piłka nożna, siatkówka, koszykówka korzystać z urządzeń rekreacyjnych znajdujących się w obiekcie (w wymiarze 120 minut co najmniej 2 razy w tygodniu).
bezsporne, por. oświadczenie powoda na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015r protokół k. 53v, ponadto dowód zeznania świadków: S. J. k. 109v M. J. w okresie od 00:12:50, por. protokół k. 207)
Wszystkie cele Pawilonu (...), w tym cele, w których przebywał powód, zostały gruntownie wyremontowane. Remont zakończył się we wrześniu 2013 roku. Podczas remontu w celach zabudowano kąciki sanitarne z gazobetonu od podłogi do sufitu z drzwiami pełnymi oraz wyłożono glazurę w kąciku sanitarnym, doprowadzono ciepłą wodę do cel mieszkalnych, pomalowano cele, przeprowadzono krezowanie / odpowietrzanie wszystkich kaloryferów, wymieniono okna na PCV we wszystkich celach.
bezsporne, nadto dowód: oświadczenie z dnia 10/12/2014r. k. 36-37
Cele w Zakładzie Karnym, również te, w których przebywał powód, są wizytowane przez komisje, które odnotowują w protokole ewentualne usterki i podejmują decyzje w przedmiocie ich usunięcia.
bezsporne
Powód uskarżał się na przeziębienie i katar kilkakrotnie w okresie od 1 lutego 2012 roku do 11 kwietnia 2012 roku, zalecano mu leki. Powód zgłaszał również przeziębienie w dniach: 22 sierpnia 2012 roku, 11 października 2012 roku, 24 stycznia 2013 roku, 14 marca 2013 roku, 19 września 2013 roku, 21 grudnia 2013 i 7 października 2014 roku, był przyjmowany w tym czasie przez lekarza, który zalecał odpowiednie leczenie. Nie stwierdzono u osadzonego pogorszenia stanu zdrowia, jak również nie stwierdzono chorób o przebiegu przewlekłym.
dowód: pismo z dnia 11/12/2014r. k. 38, książka zdrowia osadzonego A. S. k. 39-46
W okresie od dnia 26 kwietnia 2013 roku do dnia 9 sierpnia 2013 roku oraz od dnia 26 września 2013 roku do dnia 10 stycznia 2014 roku w godzinach od 7.00 do 15.00 powód zatrudniony był nieodpłatnie w magazynie kwaterunkowym.
bezsporne, nadto dowód: oświadczenie z dnia 10/12/2014r. k. 36-37
Powód nie składał skarg na warunki panujące w Zakładzie Karnym w C.
bezsporne ponadto por. wyjaśnienia powoda złożone w okresie od 00:27:07 por. protokół k. 207v
Sąd zważył, co następuje:
Niniejsze powództwo, w ocenie Sądu, nie zasługiwało na uwzględnienie.
W niniejszej sprawie powód A. S. dochodził kwoty 40 000,00 zł z tytułu złych warunków bytowych panujących w celach, w których odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w C. przez cały okres pobytu. Powód podkreślał, iż w celach, w których był osadzany, nie było zachowanego metrażu, panowała wilgoć, na ścianach i suficie znajdował się grzyb, było zimno, co powodowało, iż powód wiele razy chorował na przeziębienie. Pozwany Skarb Państwa Zakład Karny w C. wniósł o oddalenie powództwa jako bezzasadnego. Podkreślił, iż przez cały okres, w którym powód przebywał w pozwanym zakładzie karnym, nie odnotowano żadnych jego zgłoszeń na warunki panujące w celach, w których był osadzony, przy czym warunki te były zgodne z przepisami, nadto powód nie przebywał w celach przeludnionych, był zatrudniony w zakładzie karnym.
Na gruncie prawa polskiego można uzasadniać żądanie powoda z tytułu zadośćuczynienia regulacją wynikającą z art. 23 k.c. i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., albowiem pozwany zobowiązany był do zapewnienia powodowi takich warunków bytowych i sanitarnych, w których godność ludzka i zdrowie nie doznałyby istotnego uszczerbku.
Obecnie brak jest przepisów rangi międzynarodowej, które regulowałyby ściśle kwestię warunków bytowych osób pozbawionych wolności. Jednakże każde Państwo musi zapewnić osadzonym godziwe warunki odbywania kary pozbawienia wolności. Jest to jeden z podstawowych wymagań demokratycznego państwa prawnego, które znajduje wyraz w normach prawa międzynarodowego. Każda osoba pozbawiona wolności musi być traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka ( art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z dnia 19 grudnia 1996r. (Dz. U. 1977r., Nr 38, poz. 167).W związku z powyższym nie budzi wątpliwości, że każda osoba pozbawiona wolności ma prawo być osadzona w zakładzie karnym w godziwych i humanitarnych warunkach, gdzie nie jest naruszona godność ludzka. Warunki takie gwarantuje również Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 40, 41 ust. 4 i art. 47.
Zdaniem powoda, przebywanie w celach, w których nie zapewniono mu godnych warunków bytowych, naruszało jego dobra osobiste w postaci zdrowia i z tego też powodu domagał się zadośćuczynienia. W ocenie Sądu nie wykazał on jednak jakichkolwiek przesłanek rodzących odpowiedzialność pozwanego.
Przesłanką odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych jest bezprawność tj. sprzeczność z przepisami albo zasadami współżycia społecznego. Zaznaczyć jednak należy, że pewne niedogodności są związane z pozbawieniem wolności. W związku z powyższym, z uwagi na zastrzeżenia powoda należy rozważyć czy jego zarzuty stanowią naruszenie w/w norm, czy jednak dolegliwości, z którymi nie będzie związana odpowiedzialność pozwanego.
Dla przyjęcia odpowiedzialności za zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dóbr osobistych zgodnie z art. 24 k.c. konieczne jest zaistnienie 3 przesłanek, a więc oprócz bezprawności działania sprawcy również dwie inne przesłanki tj.:
1. istnienie dobra osobistego podlegającego ochronie,
2. jego naruszenie lub zagrożenie.
Samo stwierdzenie bezprawności zachowania jest tylko jedną z trzech przesłanek jego odpowiedzialności. Nie może więc samo przez się prowadzić do odpowiedzialności pozwanego. Odpowiedzialność ta powstaje dopiero z chwilą jednoczesnego spełnienia powyższych trzech przesłanek.
Zgodnie z ogólną zasadą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. w przedmiotowej sprawie ciężar wykazania istnienia dobra osobistego podlegającego ochronie oraz faktu jego naruszenia spoczywał na powodzie jako osobie, która z faktów tych wywodzi określone skutki prawne. Powód A. S. mógł wykazać powyższe fakty wszelakimi dowodami. W przypadku zaś skutecznego wykazania naruszenia dobra osobistego pozwany mógłby zwolnić się z odpowiedzialności dopiero poprzez wykazanie, iż jego działanie (zaniechanie) nie miało charakteru bezprawnego tj. było zgodne z wiążącym go prawem (domniemanie bezprawności działania).
Wyjaśniwszy powyższych zasad dowodowych rządzącech niniejszym procesem, dojść należy do wniosku, iż powód nie wykazał okoliczności umożliwiających uwzględnienie powództwa. W swoich wyjaśnieniach wskazywał, iż przebywanie w celach, które nie spełniały odpowiedniego metrażu, które były zagrzybione, wilgotne i zimne, doprowadziło do tego, iż wiele razy był przeziębiony. Ostatecznie – po złożeniu przez pełnomocnika pozwanego wyjaśnień, iż metraż cel mieszkalnych liczony jest bez kącika sanitarnego – powód przyznał, iż metraż cel się zgadza. W dalszym ciągu podnosił jednak, iż cele, w których siedział, nawet te, w których przeprowadzono remont, były zagrzybione na ścianach i suficie. Potwierdziły to zeznania świadków zawnioskowanych przez powoda, którzy wskazywali, iż cele, w których przebywał powód w spornym okresie, były zagrzybione na suficie i ścianach ( dowód: zeznania świadka S. J. (2) k. 109-109v, zeznania świadka K. K. k. 109v-110, zeznania świadka K. M. k. 110-110v, zeznania świadka P. Ś. k. 110v-111, zeznania świadka S. K. k. 157-158, zeznania świadka M. J. (2) na rozprawie w dniu 09 października 2015 roku w okresie od 00:05:52 do 00:08:25 – porównaj protokół k. 206-207v). Powód wraz ze świadkami wymieniali między sobą swoje spostrzeżenia i uwagi co do stanu cel, w których powód przebywał. Jednak powód – jak sam przyznał na rozprawie w dniu 09 października 2015 roku ( vide: wyjaśnienia powoda w okresie od 00:27:07 do 00:27:44 – porównaj protokół k. 206-207v) – nie składał żadnych skarg i zastrzeżeń, albowiem jak stwierdził „ jest to bez sensu”. Oceniając przedstawiony przez powoda materiał dowodowy, należało z dużą ostrożnością ocenić zeznania świadków, albowiem – jeżeli można uznać, ze w części w których świadkowie wskazali, ze ściany były brudne, i stan cel budził zastrzeżenia i w tym zakresie Sąd nie miał żadnych wątpliwości, albowiem są one zgodne i spójne, to należy wskazać, ze poszczególni świadkowie – w ocenie Sądu wyolbrzymiali złe warunki, albowiem wskazali okoliczności na które nie powoływał się sam powód np. świadek M. J. (2) (zeznania w okresie od 00:03:04 do 00:05:52, 00:10:22 – porównaj protokół k. 206v, 207) wskazał, ze były robaki, karaluchy, pluskwy czy coś tam. Następnie wskazał, ze powód składał pisemne skargi ( zeznania w okresie od 00:05:25 k. 206v), czemu zaprzeczył jak powyżej wskazano powód.
Zauważyć należy, iż A. S. przebywając w Zakładzie Karnym w C. kilkakrotnie chorował na przeziębienie – co nie było kwestionowane przez stronę pozwaną – w okresie: od 1 lutego 2012 roku do 11 kwietnia 2012 roku, oraz zgłaszał przeziębienie w dniach 22 sierpnia 2012 roku, 11 października 2012 roku, 24 stycznia 2013 roku, 14 marca 2013 roku, 19 września 2013 roku, 21 grudnia 2013 i 7 października 2014 roku. Powód badany był wówczas przez lekarza, który zalecał mu leki. Jednakże przez cały ten okres nie stwierdzono u powoda żadnych chorób o charakterze przewlekłym, które miałyby jakikolwiek związek z przebywaniem powoda w przedmiotowych celach ( dowód: książka zdrowia osadzonego k. 39-46). Podkreślić należy, ze powód miał zapewnioną opiekę medyczną, z której zawsze mógł korzystać ( oświadczenie powoda na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015r. k. 53v.
Analizując uzasadnienie pozwu oraz treść wyjaśnień powoda stwierdzić należy, że poza ogólnikowymi twierdzeniami na temat naruszenia jego dóbr osobistych i argumentacją na rzecz tych twierdzeń, nie powołał żadnych dowodów na fakty mogące stanowić przesłankę do szczegółowych ustaleń w przedmiocie skutków umieszczenia go w przedmiotowych celach i konkretnego wpływu tego osadzenia na jego zdrowie. Brak również dowodu potwierdzającego, ze przeziębienia na które powołuje się powód, a które stanowią okoliczność bezsporną, wpływ miał stan celi, czy inne czynniki np. nienależyte dbanie o zdrowie, zła odporność. Dla oceny, czy doszło do naruszenia cytowanych na wstępie przepisów konieczne jest uwzględnienie wszystkich warunków pobytu skazanego. Dopiero ustalenie, że przeważająca większość elementów składających się na ogół warunków i rygorów pobytu podlega negatywnej kwalifikacji, może stanowić ich naruszenie (por. wyrok SA w Gdański , sygn. akt I ACa 21/09).
W tym miejscu podkreślić należy fakt, iż w okresie od 26 kwietnia 2013 roku do 9 sierpnia 2013 roku oraz w okresie od 26 września 2013 roku do 10 stycznia 2014 roku powód był zatrudniony w magazynie kwaterunkowym, w którym pracował od poniedziałku do piątku od godz. 7.00 do godz. 15.00. Podczas pracy powód znajdował się więc poza celami, do których był przypisany ( bezsporne, nadto dowód: zeznania świadka K. K. k. 109v-110). Bezspornym pozostawał również fakt, że powód w Zakładzie Karnym w C. miał prawo i możliwość korzystania z radia i telewizji, książek znajdujących się w bibliotece centralnej zakładu karnego, dostarczanej do oddziałów mieszkalnych prasy, organizowanych na terenie zakładu poza oddziałem mieszkalnym imprez kulturalno-oświatowych w postaci koncertów, wystaw, spotkań z artystami, prezentacji, różnego rodzaju konkursów organizowanych przez referat kulturalno - oświatowy, korzystania z posług religijnych poza obrębem oddziału mieszkalnego w postaci nabożeństw, katechez, spotkań z grupami wyznaniowymi, dwa razy w tygodniu korzystania ze świetlicy do zajęć sportowych, która jest wyposażona w niezbędny sprzęt do rekreacji ruchowej oraz świetlicy pawilonowej, w której znajduje się stół do ping-ponga, TV, uczęszczania na boisko centralne, gdzie zajęcia odbywają się na świeżym powietrzu a skazani mogą grać w zespołowe gry jak piłka nożna, siatkówka, koszykówka, korzystać z urządzeń rekreacyjnych znajdujących się w obiekcie.
Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu powód nie wykazał, iż pobyt w przedmiotowych celach, w których znajdował się grzyb na ścianie i suficie oraz wilgoć, stworzył zagrożenie bądź naruszenie jego dóbr osobistych.
Sąd oddalił wniosek dowodowy zgłoszony przez powoda w postaci opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność ustalenia stanu cel, albowiem cele, które były przedmiotem niniejszego postępowania, zostały wyremontowane jeszcze przed złożeniem pozwu w niniejszej sprawie. Podkreślić należy, iż biegły – nawet gdyby zbadał stan tych cel – to stan ten różniłby się od tego stanu, który istniał w momencie, gdy powód w nich przebywał. Nawet gdyby biegły (zawnioskowany przez powoda) potwierdził, ze w celi był grzyb, to nie ustaliłby czy na to zawilgocenie wpływ miał stan celi, która została już wyremontowana , czy zachowanie osadzonych , na które powoływał się pozwany.
Powód na rozprawie w dniu 9 października 2015 roku oświadczył, iż nie wnosi o przesłuchanie innych świadków niż ci, którzy zostali przesłuchani do tej pory na jego wniosek ( vide: oświadczenie powoda na rozprawie w dniu 09 października 2015r. w okresie od 00:21:52 do 00:25:07 – porównaj protokół k. 206-207v), ponadto cofnął wnioski o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków T. S., J. R. oraz K. R., który zmarł w toku postępowania.
W związku z powyższym okoliczności, na które powołał się powód jaki zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie stanowią podstawy do uznania zasadności pozwu, do uznania, że naruszono jego jakiekolwiek dobro osobiste. Powód nie wykazał żadnych okoliczności, które mogłyby stanowić podstawę dochodzonego roszczenia. Wobec powyższego przedmiotowe powództwo zostało oddalone.