UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 27 sierpnia 2013 r.

Decyzjami z dnia 02.03.2012 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , po rozpatrzeniu wniosków z dnia 22.11.2011 r., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.), odmówił M. K. oraz E. K. działającej imieniem własnym oraz małoletniej wówczas A. K. (1)
i małoletniej J. K. przyznania prawa do renty rodzinnej wypadkowej po zmarłym A. K. (2), ponieważ zdarzenia z dnia 30.12.2010 r., w wyniku którego nastąpiła śmierć A. K. (2), nie uznano za wypadek przy pracy z uwagi na okoliczność, iż stan nietrzeźwości zmarłego spowodował zerwanie związku z pracą.

Odwołanie od tych decyzji wnieśli M. K. oraz E. K. działająca imieniem własnym oraz małoletniej wówczas A. K. (1) i małoletniej J. K., domagając się ich zmiany i przyznania im prawa do renty rodzinnej wypadkowej.
W uzasadnieniu, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, odwołujący podnieśli, że sam fakt nietrzeźwości nie powoduje automatycznie zerwania związku między zdarzeniem
a pracą. Poza tym, jeżeli pracownik wykonuje obowiązki w stanie nietrzeźwości, to nie przysługują mu świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, tylko wówczas, gdy będąc
w stanie nietrzeźwości przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Odwołujący zaakcentowali przy tym, że świadczenia wypadkowe przysługują zawsze członkom rodziny zmarłego pracownika, który uległ wypadkowi w pracy bez względu na jego stopień przyczynienia się do spowodowania wypadku.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca E. K. jest żoną zmarłego w dniu 30.12.2010 r. A. K. (2), zaś M. K., urodzony (...), A. K. (1), urodzona (...) i J. K., urodzona (...) to jego dzieci.

dowód:

-: akta ZUS, w szczególności: kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu A. K. (2)- k. 13, kserokopia odpisu skróconego aktu małżeństwa E. K.- k. 15, kserokopie odpisów skróconych aktów urodzenia M. K., A. K. (1) i J. K.- k. 17, wniosek o rentę rodzinną- k. 36,

Wyrokiem z dnia 19.09.2012 r., sygn. akt IV U 113/12, Sąd Rejonowy w Tarnowie Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżone decyzje (...) Oddział
w T. z dnia 10.02.2012 r., odmawiające uznania zdarzenia z dnia 30.12.2012 r.,
w wyniku którego śmierć poniósł A. K. (2) za wypadek przy pracy i wypłaty członkom rodziny zmarłego jednorazowego odszkodowania, w ten sposób, że uznał zdarzenie z dnia 30.12.2010 r. za wypadek przy pracy i przyznał jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy po zmarłym A. M. K., E. K. oraz małoletnim A. K. (1) i J. K. w kwotach po 22.978,00 zł, oddalając powództwo
w pozostałym zakresie. Apelacja od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11.04.2013 r., IV Ua 39/12.

dowód:

-: wyrok SR w Tarnowie z dnia 19.09.2012 r.- k. 61 akt IV U 113/12,
-: wyrok SO w Tarnowie z dnia 11.04.2013 r.- k. 23 akt IV U 113/12,

W chwili śmierci A. K. (2) znajdował się w stanie nietrzeźwości.

dowód:

-: akta sprawy IV U 113/12, w szczególności: protokół ustalenia okoliczności
i przyczyn wypadku przy pracy nr (...)- k. 238-239 akt 3 Ds 2068/10 Prokuratury Rejonowej w Tarnowie,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte
w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołania od zaskarżonych decyzji (...) Oddział w T. z dnia 02.03.2012 r.,
w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, zasługiwały na uwzględnienie.

Przedmiotem postępowania było ustalenie, czy zaskarżonymi decyzjami organ rentowy słusznie odmówił odwołującym prawa do renty rodzinnej po zmarłym A. K. (2), podnosząc, że zdarzenie z dnia 30.12.2010 r., w wyniku którego nastąpiła śmierć A. K. (2), nie jest wypadkiem przy pracy z uwagi na okoliczność, iż stan nietrzeźwości zmarłego spowodował zerwanie związku z pracą.

Przepis art. 6 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.), w którym ustawodawca wymienił świadczenia, jakie przysługują z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, w punkcie 8 wskazał rentę rodzinną dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego.

W istocie, jak wynika z treści art. 17 ust. 5 powołanej ustawy, renta rodzinna
z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Przy ustalaniu prawa do renty rodzinnej, do ustalenia wysokości tego świadczenia oraz jego wypłaty stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) (art. 17 ust. 1 ustawy wypadkowej).

Skoro, jak wynika z art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, renta rodzinna
z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku, w niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie miała treść zapadłego przed Sądem Rejonowym w Tarnowie wyroku z dnia 19.09.2012 r., sygn. akt
IV U 113/12. W orzeczeniu tym Sąd Rejonowy uznał zdarzenie z dnia (...).2012 r.,
w wyniku którego śmierć poniósł A. K. (2), za wypadek przy pracy. Z akt tej sprawy wynika, że Sąd Okręgowy w Tarnowie wyrokiem z dnia 11.04.2013 r., sygn. akt IV Ua 39/12, oddalił apelację od wskazanego wyżej orzeczenia. Wyrok Sądu Rejonowego z dnia 19.09.2012 r., sygn. akt IV U 113/12, jest więc w niniejszej sprawie wiążący.

Wynika to z treści art. 365 § 1 k.p.c., zgodnie z którym orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe
i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Istota uregulowanej w art. 365 § 1 k.p.c. mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia polega na tym, że wymienione w nim podmioty powinny mieć na względzie fakt wydania prawomocnego orzeczenia i jego treść. Wynikający z niej stan związania ogranicza się jednak do sentencji orzeczenia i nie obejmuje motywów rozstrzygnięcia. Sąd nie jest związany ustaleniami i oceną dowodów, dokonanymi w innej sprawie. Dokonując samodzielnych ustaleń, nie może ignorować stanowiska zajętego w innej sprawie, w której stan faktyczny był konstruowany na podstawie tego samego zdarzenia, lecz biorąc je pod uwagę, obowiązany jest dokonać własnych, wszechstronnych ustaleń i samodzielnych ocen, które w rezultacie mogą doprowadzić do odmiennych konkluzji (por. wyroki SN: z dnia 30.01.2013 r., V CSK 84/12, LEX nr 1311858 i z dnia 13.01.2000 r., II CKN 655/98, LEX nr 51062).

Moc wiążąca orzeczenia merytorycznego oznacza, iż w kolejnym postępowaniu,
w którym pojawiła się konkretna kwestia, nie podlega ona już ponownemu badaniu, innymi słowy- przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w procesie późniejszym kwestia ta nie może być już w ogóle badana.
O prejudycjalnej naturze prawomocnego wyroku dla innego postępowania można przy tym mówić nie tylko w przypadku, gdy w postępowaniu występują te same strony albo osoby objęte rozszerzoną prawomocnością orzeczenia, ale również wtedy, gdy pomiędzy prawomocnym orzeczeniem oraz toczącą się sprawą zachodzi szczególny związek polegający na tym, że prawomocne orzeczenie oddziałuje na rozstrzygnięcie toczącej się sprawy
(por. wyrok SN z dnia 12.07.2002 r., V CKN 1110/00, LEX nr 74492; wyrok SA w Gdańsku z dnia 11.09.2012 r., III AUa 1628/10, LEX nr 1236173).

Nie ulega więc wątpliwości, że zdarzenie z dnia 30.12.2010 r., w wyniku którego śmierć poniósł A. K. (2), było wypadkiem przy pracy.

Druga zasadnicza kwestia w niniejszej sprawie dotyczyła ewentualnego przyczynienia się zmarłego do zaistnienia zdarzenia z dnia 30.12.2010 r. Wiadomo bowiem, że w chwili śmierci A. K. (2) znajdował się w stanie nietrzeźwości.

Zgodnie z dyspozycją art. 21 ust. 2 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, który, będąc
w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.

W niniejszej sprawie jednak prawa do renty rodzinnej z ustawy wypadkowej domagają się członkowie rodziny zmarłego (art. 17 ust. 5 powołanej wyżej ustawy), a zatem przedmiotem tego postępowania nie jest prawo ubezpieczonego do świadczenia określonego ustawą wypadkową. W takiej zaś sytuacji przepis art. 21 ust. 2 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych nie znajduje zastosowania.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego w tej kwestii jest jednoznaczne. Wynika z niego, że w razie śmierci pracownika wskutek zdarzenia wypadkowego świadczenia wypadkowe zawsze przysługują uprawnionym członkom jego rodziny, bez względu na potencjalny stopień przyczynienia się zmarłego w stanie nietrzeźwym do spowodowania wypadku. Ewentualne zatem przyczynienie się pracownika pozostającego w stanie nietrzeźwości do wypadku przy pracy nie ma wpływu na uprawnienia członków rodziny pracownika zmarłego w wyniku wypadku przy pracy, bowiem nawet przy znacznym stopniu przyczynienia się pracownika zachowują oni prawo do świadczeń z ustawy wypadkowej, a jedynie jest ich pozbawiony sam pracownik (por. wyroki SN: z dnia 13.07.2011 r., I UK 46/11, LEX
nr 1043989; z dnia 08.06.2011 r., I UK 418/10, LEX nr 950428; z dnia 06.11.2009 r., III UK 43/09, LEX nr 560873 i z dnia 05.03.2003 r., II UK 194/02, OSNP 2004/8/143).

Mając na uwadze powyższe, Sąd zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznał odwołującym E. K., J. K., A. K. (1) i M. K. rentę rodzinną po zmarłym wskutek wypadku przy pracy A. K. (2) od 01.11.2011 r. Sąd uznał, że renta rodzinna należy się odwołującym od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie na podstawie art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS. Wniosek o wypłatę świadczenia ubezpieczeni złożyli bowiem w organie rentowym dopiero w dniu 22.11.2011 r. Z tej też przyczyny w sprawie nie znajdował zastosowania przepis art. 129 ust. 2 powołanej ustawy.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE