UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 22 listopada 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. ustalił kapitał początkowy Z. K. na dzień 1.01.1999 r. na kwotę 63.212,05 zł , co dało wskaźnik podstawy wymiaru na poziomie 48,82 %. Do obliczenie kapitału początkowego ZUS przyjął przeciętna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych z 10 lat kalendarzowych tj. z lat 1983 – 1992 r. , a za lata 1987 – 1991 r. przyjęto lata zerowe (brak danych o wynagrodzeniu).

ZUS do ustalenia kapitału początkowego nie uwzględnił nadto okresu zatrudnienia od 16 stycznia 1994 r. do 31 grudnia 1994 r. w PPHU (...) s.c. (...)w P. T., bowiem brak było dokumentów potwierdzających ubezpieczenie skarżącego w tym okresie.

Powyższą decyzję zaskarżył odwołaniem Z. K. wnosząc o zmianę decyzji i przyjęcie przy ustaleniu wysokości kapitału początkowego za lata 1987 – 1991 r. , iż opłacał on składki od 5 – krotnego najniższego wynagrodzenia w jgu i na tę okoliczność załączył pismo – zaświadczenie Przedsiębiorstwa (...). Wniósł nadto o zaliczenie mu do stażu pracy okresu pracy w firmie (...) załączając do odwołania świadectwo pracy za sporny okres.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie.

W toku postępowania sądowego skarżący złożył zaświadczenie z dnia 31 grudnia 1994 r. potwierdzające jego zatrudnienie w firmie (...) oraz wysokość osiąganego wynagrodzenia.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał kolejną decyzję z dnia 4 kwietnia 2013 r. , którą zaliczył do stażu pracy podnoszony w pierwszym odwołaniu okres pracy w firmie (...) w okresie od 16 stycznia 1994 r. do 31 grudnia 1994 r.

Organ rentowy podtrzymał zaś swoje stanowisko w zakresie przyjętego zerowego wynagrodzenia za lata 1987 -1991, kiedy to Z. K. pracował na podstawie umowy agencyjnej w (...) jako agent Zajazdu (...) w S. w okresie od 12 listopada 1986 r. do 31 grudnia 1991 r.

Wnioskodawca zaskarżył więc odwołaniem także decyzję z dnia 4 kwietnia 2013 r. wnosząc o jej zmianę w sposób podany w pierwszym odwołaniu.

ZUS wniósł o oddalenie obu odwołań.

Sąd Okręgowy w trybie art. 219 kpc połączył obie sprawy do łącznego rozpoznania i rozstrzygania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Z. K. ur. (...) wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. o ustalenie kapitału początkowego.

Pierwszą decyzją w tym przedmiocie , z dnia 22 listopada 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. ustalił kapitał początkowy Z. K. na dzień 1.01.1999 r. na kwotę 63.212,05 zł , co dało wskaźnik podstawy wymiaru na poziomie 48,82 %. Do obliczenie kapitału początkowego ZUS przyjął przeciętna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych z 10 lat kalendarzowych tj. z lat 1983 – 1992 r. , a za lata 1987 – 1991 r. przyjęto lata zerowe (brak danych o wynagrodzeniu). Do wyliczenia kapitału przyjęto 17 lat, 5 miesiecy i 15 dni okresów składkowych (209 miesięcy)

W toku postępowania sądowego skarżący złożył zaświadczenie z dnia 31 grudnia 1994 r. potwierdzające jego zatrudnienie w firmie (...) oraz wysokość osiąganego wynagrodzenia.

( dowód: zaświadczenie – k. 14 akt sprawy)

Z. K. w okresie od 12 listopada 1986 r. do 31 grudnia 1991 r. pracował jako agent na podstawie umowy agencyjnej w pełnym wymiarze czasu pracy w Państwowym Przedsiębiorstwie (...) i objęty był z tego tytułu ubezpieczeniem w ZUS .

( dowód: świadectwo pracy z dnia 31 grudnia 1991 r. zawarte w aktach osobowych załączonych do akt niniejszej sprawy)

W aktach osobowych Z. K. poza kwestionariuszem osobowym, życiorysem, podaniem o przyjęcie do pracy na podstawie umowy agencyjnej oraz świadectwa pracy , nie ma innych dokumentów potwierdzających osiągane prze niego wynagrodzenie.

(dowód: zawartość akt osobowych załączonych do akt przedmiotowej sprawy)

Z. K. w okresie pracy na podstawie umowy agencyjnej wynagradzany był ryczałtem , nie otrzymywał wynagrodzenia z Przedsiębiorstwa (...), sam rozliczał się z Urzędem Skarbowym z własnych dochodów , a do przedsiębiorstwa wpłacał co miesięczne składki za użytkowania obiektu. Przedsiębiorstwo odprowadzało składki do ZUS-u w wysokościach określonych przepisami. Po wygaśnięciu umowy agencyjnej wnioskodawca nadal prowadził działalność gospodarczą w tym obiekcie wraz ze swoim wspólnikiem Z. W. dzierżawiąc lokal od Przedsiębiorstwa (...) na podstawie umowy dzierżawy. Z. W. zmarł 4 lata temu .

W dniu 5 grudnia 1994 r. motel, który w ramach umowy powyższej wnioskodawca prowadził jako agent spłonął . W pożarze tym spłonęła także cała dokumentacja, łącznie z umową agencyjną. Wnioskodawca mieszkał w tym motelu od 1989 r.

(dowód : zeznania wnioskodawcy – k. 15 i 51 akt sprawy)

Wysokość kapitału początkowego Z. K. przy założeniu, iż w okresie od 12 listopada 1986 r. do 31 grudnia 1990 r. osiągał on najniższe wynagrodzenie w jgu , a w okresie od 1 stycznia 1991 r. do 31 grudnia 1991 r. – 60 % przeciętnego wynagrodzenia wynosi 73.975, 55 zł , a wskaźnik podstawy wymiaru obliczony z lat 1983-1992 stanowi 62,52 %.

( dowód: pismo ZUS – k. 40 akt sprawy)

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

dokonał następującej oceny materiału dowodowego:

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy, iż przez cały okres trwania umowy agencyjnej opłacane były składki , których podstawę wymiaru stanowiło pięciokrotne najniższe wynagrodzenie w jgu. Nie przedstawił on bowiem żadnych dokumentów potwierdzających te okoliczności. Sąd nie uznał za wiarygodny dokument zaświadczenie złożone na k. 3 akt , wystawione mu przez następcę prawnego (...) , gdyż pomimo zapisów o nowych dokumentach potwierdzających zwiększone wpłaty na składki nie zostały one złożone w dalszym toku postępowania ani przez skarżącego ani tez przez przedsiębiorstwo.

Nie oznacza to jednak, jak chce tego organ rentowy, iż brak jest podstaw dla przyjęcia, iż w okresie trwania umowy agencyjnej, tj. przez okres przeszło 5 lat żadne składki nie zostały opłacone . warto bowiem zaznaczyć, iż z treści świadectwa pracy wynika ponad wszelką wątpliwość, iż wnioskodawca objęty był obowiązkowym ubezpieczeniem , co wiązało się z odprowadzaniem tychże składek. Nie bez znaczenia dla oceny tych okoliczności ma także fakt, iż stroną umowy agencyjnej było duże przedsiębiorstwo, które jako jednostka gospodarki uspołecznionej w tamtych latach nie mogłaby nie respektować bezwzględnie obowiązujących przepisów regulujących obowiązek ubezpieczenia osób wykonujących umowy agencyjnej czy umowy zlecenia. Dlatego przyjęcie przez ZUS za sporny okres „zerowych” wynagrodzeń jest nieuzasadnione .

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

zważył co następuje :

Odwołania są częściowo uzasadnione.

Zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Sposób obliczania kapitału początkowego regulują przepisy art. 174 i 185 cytowanej ustawy. Odpowiednio stosuje się również rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. z 1975 r Nr 46, poz. 250 ze zm.).

Na wstępie rozważań prawnych należy podkreślić, iż obydwa odwołania są w zasadzie tożsame, gdyż dotyczą one przyjęcia przez ZUS za lata 1986 -1991 zerowych wynagrodzeń . Jest to okres kiedy to wnioskodawca w ramach umowy agencyjnej prowadził motel i przedsiębiorstwo gastronomiczne, a cała dokumentacja płacowa spłonęła w pożarze w 1994 r.

Drugi z zarzutów dotyczących pierwszej decyzji dotyczył zaś nie doliczenia do stażu pracy okresu zatrudnienia od 16 stycznia 1994 r. do 31 grudnia 1994 r. w PPHU (...) s.c. (...)w P. T. , bowiem brak było dokumentów potwierdzających ubezpieczenie skarżącego w tym okresie, ale okres ten został doliczony do stażu pracy drugą z zaskarżonych decyzji z dnia 4 kwietnia 2013 r.

Ostatecznie więc Z. K. ograniczył się do jednego zarzutu i domagał się zmiany obu decyzji poprzez przyjęcie, iż w okresie 1986-1991 r. z tytułu umowy agencyjnej odprowadzane były składki do ZUS-u , których podstawą wymiaru było 5 – krotne najniższe wynagrodzenie w jgu . Dlatego tylko ten aspekt jego odwołania był przedmiotem oceny Sądu Okręgowego.

Aby merytorycznie ustosunkować się do treści odwołań warto przytoczyć na wstępie akty prawne , które regulowały kwestie ubezpieczenia z tytułu umowy agencyjnej oraz wysokości składek z tegoż tytułu.

Wnioskodawca, co jest w sprawie bezsporne, gdyż okres ten został zaliczony przez ZUS jako składkowy, wykonywał umowę agencyjną w okresie od 12 listopada 1986 r. do 31 grudnia 1991 r. a więc w okresie obowiązywania ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (t. j. Dz. U z 1995, nr 65, poz. 333ze. zm), który w art. 1 ust. 1 w brzmieniu wówczas obowiązującym stanowił – „Obowiązkowe ubezpieczenie społeczne określone ustawą, zwane dalej "ubezpieczeniem", obejmuje osoby wykonujące stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zawartej z jednostkami gospodarki uspołecznionej”. Tym samym istniał wówczas obowiązek ubezpieczenia społecznego dla osób wykonujących umowę agencyjną najpierw na podstawie umowy trwającej nieprzerwanie co najmniej 6 miesięcy a od dnia 29 listopada 1991 r. - 30 dni.

Wysokość podstawy wymiaru składek regulowało w § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r (Dz. U. Nr 46, poz. 250 ze zm.), w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia i stanowiło w pierwotnej wersji , iż składka na ubezpieczenie wynosi 18% podstawy jej wymiaru. Składkę na ubezpieczenie osoby, która zawarła umowę, opłaca w części wynoszącej 10% podstawy jej wymiaru ta osoba, a w pozostałej części - jednostka gospodarki uspołecznionej. Z § 12 wynikało zaś, iż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie i podstawa wymiaru świadczeń z ubezpieczenia nie mogą przekraczać 10 000 zł miesięcznie.

Przepis § 12 powyższego rozporządzenia zmieniony został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 kwietnia 1982 r (Dz. U. Nr 13, poz. 102) i brzmiał: „podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne nie może przekroczyć pięciokrotnej kwoty najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej” -.

Z kolei z § 3a tegoż rozporządzenia wynikało, iż jeżeli czas pracy określony w umowie agencyjnej odpowiada co najmniej pełnemu wymiarowi czasu pracy obowiązującego pracowników jednostki gospodarki uspołecznionej, która zawarła umowę , podstawa wymiaru skałek na ubezpieczenie nie może być niższa od kwoty najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej .

Z kolei Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 grudnia 1983 r (Dz. U. Nr 68, poz. 305) wysokość składki została zmieniona na 25%, z tego 14% płaci agent, a 11% jednostka –

Przepisy powyższe obowiązywały od 1 stycznia 1984 r do 31 grudnia 1990 r. i to właśnie one mają zastosowanie do sytuacji prawnej skarżącego co do wysokości składek za okres od 12 listopada 1986 r. do 31 grudnia 1990 r. Oznacza to, iż minimalna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne nie mogła być niższa od najniższego wynagrodzenia ( § 3a) , zaś maksymalna nie mogła przekraczać pięciokrotnej kwoty najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej ( § 12 rozporządzenia z dnia 21 kwietnia 1982 r. )

Sąd Okręgowy mając na uwadze fakt, iż wnioskodawca zatrudniony był na podstawie umowy agencyjnej w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym okresie objęty był obowiązkowym ubezpieczeniem (vide: treść świadectwa pracy) stanął ostatecznie na stanowisku, iż skoro skarżący nie udowodnił faktu opłacania składek od maksymalnej podstawy wymiaru , a składki takie z całą pewnością według Sądu były odprowadzane, to należy przyjąć , iż opłacał on je od kwoty najniższego wynagrodzenia , bo taki był minimalny wymóg ustawowy.

Natomiast jeśli chodzi o składki za okres od 1 stycznia 1991 r. do 31 grudnia 1991 r. to w tym czasie obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. nr 7, poz. 41 ze. zm.), wydane na podstawie delegacji ustawowej, określające zasady ustalania podstawy wymiaru składek także dla osób zatrudnionych na mocy umów ajencyjnych.

Zgodnie z § 22 tego rozporządzenia, w 1991 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osób z nimi współpracujących stanowił z zastrzeżeniem ust. 2, dochód bieżąco zadeklarowany przez jednostkę gospodarki uspołecznionej za zgodą osoby, która zawarła umowę , nie niższy jednak od kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego wynagrodzenia i nie wyższy od dochodu zadeklarowanego za poprzedni miesiąc więcej niż o 50%.

Tym samym zawsze najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne osób wykonujących pracę w oparciu o umowę ajencyjna (agencyjną) stanowiła w powyższym okresie kwota odpowiadająca 60% przeciętnego wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że w okresie obowiązywania ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (t. j. Dz. U z 1995, nr 65, poz. 333 ze. zm.), gdy nie ma możliwości ustalenia podstawy wymiaru składek w okresie trwania umowy ajencyjnej lub zlecenia, a fakt jej realizacji nie budzi wątpliwości, za podstawę wymiaru składek należy przyjąć kwoty, które stanowiły minimalną wartość, jaką strony umowy agencyjnej miały obowiązek regulować , czyli w pierwszym okresie ( 1986 -1990) będzie to kwota najniższego wynagrodzenia , zaś w drugim okresie będzie to kwota odpowiadająca 60% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej.

Dlatego też Sąd Okręgowy ferując wyrok przyjął za podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za powyższe okresy wskazane powyżej kwoty i uznał, iż kapitał początkowy Z. K. będzie stanowić kwota 73.975,55 zł , a wskaźnik podstawy wymiaru 62,52 , tak jak to obliczył na zlecenie Sądu Zakład Ubezpieczeń Społecznych w piśmie z dnia 14 czerwca 2013 r. – k. 40 akt sprawy.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

Odwołanie dalej idące musiało zostać przez Sąd Okręgowy oddalone, albowiem brak jest dowodów na okoliczność opłacania przez skarżącego składek od wyższej podstawy wymiaru. W żadnym razie nie można, jak tego chce skarżący przyjąć za lata 1986-1990 kwoty stanowiącej pięciokrotną wysokość najniższego wynagrodzenia. Jest to bowiem składka od maksymalnej podstawy wymiaru, a Z. K. nie udokumentował faktu ich opłacania żadnymi wiarygodnymi dokumentami płacowymi.

Z podanych wyżej względów Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c orzekł jak w punkcie drugim wyroku oddalając odwołanie w pozostałej części.

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE