UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 kwietnia 2014 r. (k. 2-6) powód M. B. domagał się zasądzenia na jego rzecz od pozwanej Gminy M. G. kwoty 64.650 zł
z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu. Powód wyjaśnił, że dnia 7 czerwca 2011 r. na terenie Zespołu Szkół Ogólnokształcących Nr (...) w G., gdzie był uczniem, został pobity przez sprawcę niebędącego uczniem wskazanej placówki. Zarzucił stronie pozwanej niezapewnienie należytej pieczy nad uczniami polegające na zezwoleniu części uczniów, w tym powodowi, na opuszczenie zajęć. Wskazał, że dochodzi zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek pobicia. Dodał, że żądana kwota uwzględnia otrzymane przez powoda świadczenie w kwocie 350 zł z ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków.

Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2014 r. (k. 45) powód został zwolniony od kosztów sądowych w całości.

W odpowiedzi na pozew (k. 50) strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa
w całości. Przyznała, że jest organem prowadzącym dla Gimnazjum Nr 1 wchodzącego w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących Nr (...) w G.. Podniosła, że nie posiada żadnej wiedzy na temat zdarzenia opisanego w pozwie.

Na rozprawie dnia 2 czerwca 2016 r. (k. 263) powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie żądania zasądzenia kwoty 19.650 zł z żądanymi odsetkami od tej kwoty.

Sprawa została rozpoznana w postępowaniu zwyczajnym.

Sąd ustalił, co następuje:

W czerwcu 2011 r. powód M. B. uczył się w drugiej klasie gimnazjum
w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr (...) w G., dla którego organem prowadzącym jest Gmina M. G.. Powód miał wówczas ukończone piętnaście lat.

Okoliczność bezsporna

Dnia 7 czerwca 2011 r. we wtorek między 8.55 a 9.40 klasa powoda odbywała lekcję języka polskiego prowadzoną przez nauczycielkę G. R.. Ze względu na upał
i przepytywanie niektórych uczniów w związków ze zbliżającym się końcem roku szkolnego nauczycielka wypuściła część uczniów, w tym powoda, na boisko szkolne. Nauczycielka pozostała w klasie z pozostałymi uczniami. Na boisku nie przebywał żaden nauczyciel ani inny pracownik szkoły.

Na boisku powód wraz z innymi uczniami grał w piłkę. W pewnym momencie D. M., który nie był wówczas uczniem Zespołu Szkół Ogólnokształcących Nr (...)
w G., zabrał piłkę. Powód odebrał mu ją i przekazał pozostałym uczniom, a sam usiadł na ławce. W tym momencie D. M. kopnął powoda w splot słoneczny,
a następnie uderzył pięścią w skroń.

Boisko szkolne jest ogrodzone. D. M. wszedł na jego teren nie niepokojony przez nikogo. Nikt nie sprawdzał jego tożsamości ani nie pytał o cel wizyty.

Powód udał się do matki, która pracowała w tym samym zespole szkół. Matka powoda poinformowała o zdarzeniu ojca powoda i wezwała policję. Powód został zawieziony przez ojca do przychodni w M., będącym dzielnicą G., a następnie do szpitala
w G.. Powód został przyjęty do szpitala dnia 7 czerwca 2011 r. ok. godz. 13.

Dowody:

Zeznanie świadka I. K. – k. 72v.

Zeznanie świadka D. M. – k. 72v.

Zeznanie świadka E. B. – k. 73-73v.

Zeznanie świadka E. R. – k. 86-87

Zeznanie świadka G. R. – k. 102-102v.

Zeznanie powoda przesłuchanego w charakterze strony – k. 261-263

Plan lekcji – k. 13-14

Dziennik pedagoga szkolnego – k. 94

Karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 36-37

Zdarzenie nie zostało odnotowane w prowadzonym w gimnazjum rejestrze wypadków. Przed zdarzeniem psycholog szkolny wiedział o istnieniu wcześniejszego konfliktu między powodem a D. M..

Dowód:

Zeznanie świadka M. T. – k. 85-86

W szpitalu w G. powód został poddany leczeniu zachowawczemu
i obserwacji. Podczas pobytu w szpitalu powód leżał w łóżku, a do toalety udawał się pod kontrolą pielęgniarki. Odczuwał bóle głowy i czuł się średnio.

Dnia 10 czerwca 2011 r. powód został wypisany do domu w stanie dobrym.

Dowody:

Zeznanie powoda przesłuchanego w charakterze strony – k. 261-263

Karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 36-37

Po powrocie do domu powód odmówił dalszego uczęszczania do szkoły, a świadectwo ukończenia drugiej klasy odebrała jego matka. Ze względu na zdarzenie powód nie podszedł do egzaminów z fortepianu i saksofonu wyznaczonych na 9 i 10 czerwca 2011 r. w szkole muzycznej. Pierwszy z egzaminów nie został przeprowadzony, a drugi przeniesiono na
31 sierpnia 2011 r.

Powód bał się wychodzić z domu, a gdy to uczynił, był wyzywany przez rówieśników od konfidentów.

Dowody:

Zeznanie świadka E. B. – k. 73-73v.

Zeznanie świadka J. B. (1) – k. 73v.

Zeznanie powoda przesłuchanego w charakterze strony – k. 261-263

Wakacje 2011 r. powód spędził w domku letniskowym swoich rodziców położonym w miejscowości W.. Domek ten został zaadaptowany do mieszkania całorocznego przez założenie ogrzewania, a powód pozostał w nim wraz z ojcem po zakończeniu wakacji. W czasie wakacji powód odczuwał nadwrażliwość na światło słoneczne. Zdarzenie
z 7 czerwca 2011 r. nie wpłynęło na plany wakacyjne powoda. Od września 2011 r. powód podjął naukę w gimnazjum w (...), do której dojeżdżał busem.
Po zakończeniu gimnazjum powód kontynuował naukę w technikum gastronomiczno-hotelarskim w G..

Po zdarzeniu psychiatra zalecił powodowi odizolowanie się od dotychczasowego środowiska.

Dowody:

Zeznanie świadka E. B. – k. 73-73v.

Zeznanie świadka J. B. (1) – k. 73v.

Zeznanie powoda przesłuchanego w charakterze strony – k. 261-263

Powód leczył się w poradniach szpitala w G.: zdrowia psychicznego, neurologii wieku rozwojowego i chirurgii dziecięcej, a także w poradni psychologiczno-pedagogicznej w B. oraz u lekarzy: pediatrów, psychiatrów, psychologów i okulisty. Łącznie powód odbył kilkadziesiąt wizyt lekarskich.

Dowody:

Zeznanie powoda przesłuchanego w charakterze strony – k. 261-263

Dokumentacja medyczna – k. 20-43

Postanowieniem z dnia 12 września 2011 r. Sąd Rejonowy w Grudziądzu w sprawie III N. (...)/11 zastosował wobec nieletniego D. M. środek wychowawczy w postaci zobowiązania go do przeproszenia powoda oraz do nieprzebywania na terenie Zespołu Szkół Ogólnokształcących Nr (...) w G., a wykonanie tych obowiązków poddał nadzorowi kuratora.

Dowód:

Postanowienie z dnia 12 września 2011 r. – k. 50 akt sprawy III N. (...)/11

Biegły okulista nie stwierdził u powoda zmian związanych z przebytym urazem ani uszczerbku na zdrowiu. Ostrość wzroku powoda i widzenie obuoczne są prawidłowe. Łzawienie i nadwrażliwość na światło nie miały związku z urazem.

Dowód:

Pisemna opinia biegłego lek. med. A. Z. – k. 130

Biegły otolaryngolog nie stwierdził u powoda uszkodzenia narządu słuchu na skutek zdarzenia z dnia 7 czerwca 2011 r. ani trwałych następstw tego zdarzenia.

Dowód:

Pisemna opinia biegłego dr n. med. T. S. – k. 207-208

Według biegłego neurologa, powód w dniu 7 czerwca 2011 r. w wyniku pobicia doznał urazu głowy w postaci złamania kości skroniowej lewej. Był leczony zachowawczo
i został wypisany do domu w czwartej dobie bez objawów neurologicznych w dobrym stanie ogólnym. Aktualnie w badaniu neurologicznym nie stwierdzono u powoda objawów ogniskowego uszkodzenia centralnego układu nerwowego, niedowładów kończyn ani zaburzeń koordynacyjnych. Stan neurologiczny powoda jest prawidłowy. Biegły nie stwierdził trwałych następstw neurologicznych po przebytym urazie głowy ani trwałego uszczerbku na zdrowiu w zakresie neurologicznym. Rokowanie neurologiczne na przyszłość jest dobre.

Dowód:

Pisemna opinia biegłego lek. med. B. B. – k. 133-136

Biegły neurochirurg stwierdził, że uszkodzenia doznane przez powoda uległy
w krótkim okresie czasu samowyleczeniu. Obecnie u powoda rozpoznał przebyte, wygojone złamanie kości skroniowej lewej bez następstw. Trwały uszczerbek na zdrowiu powoda ocenił jako zerowy.

Dowód:

Pisemna opinia biegłego dr n. med. J. B. (2) – k. 179

Biegli psycholog i psychiatra stwierdzili u powoda przebyte zaburzenia adaptacyjne (reakcję lękową), które ustąpiły w ciągu kilku miesięcy.

Powód jest osobą sprawną intelektualnie, ma sprecyzowane plany na przyszłość związane ze swoją edukacją, radzi sobie z problemami życia codziennego, prawidłowo funkcjonuje społecznie, respektując obowiązujące normy i zasady współżycia społecznego, jest usatysfakcjonowany z prowadzonego życia rodzinnego i towarzyskiego, realizuje swoje pasje.

Uczestnictwo w traumatycznym zdarzeniu dnia 7 czerwca 201 r. w pewnym stopniu wpłynęło na stan psychiczny powoda. Po powrocie ze szpitala do domu pojawiły się zaburzenia emocjonalne. Na pierwszy plan wysuwał się lęk, obawa przed sprawcą, możliwymi działaniami odwetowymi z jego strony, unikanie miejsce, w których zdarzenie miało miejsce, trudności ze snem. Nie istniała konieczność włączenia farmakoterapii. Od długiego czasu samopoczucie psychiczne i funkcjonowanie powoda powróciły do normy.

Biegli psycholog i psychiatra nie stwierdzili u powoda długotrwałego ani trwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym będącego następstwem uczestnictwa w zdarzeniu
w czerwcu 2011 r. Biegli nie stwierdzili u powoda zespołu stresu pourazowego.

Dowody:

Pisemna opinia biegłego B. Ł. – k. 182-186

Pisemna, uzupełniająca opinia wspólna biegłych B. Ł. i lek. med. A. G. – k. 235-236

Ustna, uzupełniająca opinia wspólna biegłych B. Ł. i lek. med. A. G. – k. 257-258

Powód otrzymał świadczenie w kwocie 350 zł z ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków.

Dowód:

Pismo z dnia 7 września 2011 r. – k. 16

Pismem z dnia 18 lutego 2014 r. powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty zadośćuczynienia w kwocie 64.650 zł. Pismem z dnia 4 marca 2014 r. strona pozwana odmówiła spełnienia świadczenia.

Dowody:

Pismo z dnia 18 lutego 2014 r. z potwierdzeniem doręczenia – k. 17-19

Pismo z dnia 4 marca 2014 r. z potwierdzeniem doręczenia – k. 52-53

Sąd zważył, co następuje:

Autentyczność i wiarygodność dokumentów nie była kwestionowana przez strony,
a Sąd nie znalazł podstaw do ich podważenia.

Zeznania świadków I. K., D. M., E. B., J. B. (1), M. T., E. R. i G. R., a także zeznania powoda przesłuchanego w charakterze strony zasługiwały na walor wiarygodności, gdyż były spójne, logiczne i zbieżne z pozostałymi dowodami.

Opinie biegłych okulisty, otolaryngologa, neurologa, neurochirurga, psychiatry
i psychologa zasługiwały na walor wiarygodności, gdyż były rzetelne, jasne, kategoryczne oraz niesprzeczne. Wobec ustaleń i wniosków biegłych żadna ze stron nie zgłosiła ostatecznie zastrzeżeń, przy czym opinie biegłego psychologa i psychiatry zostały w sposób wyczerpujący uzupełnione na rozprawie dnia 31 maja 2016 r.

Odpowiedzialność strony pozwanej wobec powoda opiera się na art. 415 k.c., zgodnie
z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia,
a także art. 430 k.c., zgodnie z którym kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.

Wina własna strony pozwanej, będąca źródłem odpowiedzialności na podstawie
art. 415 k.c., miała charakter winy organizacyjnej i przejawiała się w niewłaściwym zabezpieczeniu terenu szkoły przed znalezieniem się na nim osób trzecich. Z dokonanych ustaleń faktycznych wynika, że mimo istnienia ogrodzenia i monitoringu, D. M. niebędący uczniem Zespołu Szkół wszedł na boisko szkolne bez żadnych przeszkód, nie pytany przez nikogo o cel wizyty ani bez sprawdzenia, czy może tam przebywać. Dodatkowo, podczas jego pobytu na terenie szkoły, w tym w chwili zdarzenia, na boisku nie przebywał żaden nauczyciel, a znajdujący się tam uczniowie pozostawali bez jakiegokolwiek nadzoru
ze strony szkoły. Nie ulega przy tym wątpliwości, że boisko szkolne na terenie szkoły powinno pozostawać pod opieką i nadzorem szkoły (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
10 września 1971 r., I CR 260/71, OSNC 1972, nr 4, poz. 71). Opisane zaniechania stanowią naruszenie art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jedn. tekst:
Dz.U. z 2015 r., poz. 2156 ze zm.), który nakłada na organ prowadzący szkołę obowiązek zapewnienia warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki. Odnośnie do odpowiedzialności za winę cudzą na podstawie art. 430 k.c., dokonane ustalenia pozwalają przypisać winę nauczycielce G. R., która w trakcie lekcji wypuściła część uczniów, w tym powoda, na boisko szkolne, pozostając jednocześnie w klasie z resztą uczniów i nie zapewniając jakiegokolwiek nadzoru nad uczniami przebywającymi na boisku. Obowiązkiem nauczyciela jest tymczasem stosowanie wszelkiego rodzaju środków ochrony wobec powierzonych jego pieczy uczniów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2011 r., II CSK 392/10, OSNC-ZD 2011, nr 4,
poz. 87). Obowiązek ten ma również źródło w przepisach obowiązującego prawa – przepis art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 28 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jedn. tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 191 ze zm.) nakłada bowiem na nauczyciela obowiązek rzetelnego realizowania zadań związanych z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę. Wypuszczenie uczniów z klasy podczas lekcji bez zapewnienia należytego nadzoru, np. ze strony innego nauczyciela, stanowiło oczywiste naruszenie wskazanego obowiązku.

Wątpliwości Sądu nie budziło również istnienie adekwatnego związku przyczynowego między naruszeniami obowiązków przez szkołę i nauczycielkę G. R. a pobiciem powoda przez D. M. skutkującym urazem kości skroniowej. Gdyby szkoła przedsięwzięła należyte środki kontroli osób przebywających na jej terenie, D. M. w ogóle by się tam nie znalazł. Gdyby zaś G. R. nie wypuściła uczniów z klasy bez opieki lub nawet wypuściła ich, zapewniając jednak nadzór innego nauczyciela, nie doszłoby do kłótni ani aktu przemocy wobec powoda.

Zakres obowiązku odszkodowawczego w rozpoznawanej sprawie określa
m.in. art. 444 § 1 zd. pierwsze k.c., zgodnie z którym w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. W myśl art. 445 § 1 w z zw. z art. 444 § 1 k.c., w tych wypadkach sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania,
że żądane przez powoda zadośćuczynienie określone – po cofnięciu pozwu – na kwotę
45.000 zł jest rażąco wygórowane, natomiast odpowiednia suma tytułem zadośćuczynienia zamyka się w kwocie 8.000 zł. Na skutek zdarzenia powód podlegał czterodniowej hospitalizacji, która ograniczała się do obserwacji i leczenia zachowawczego. Swoje samopoczucie w tym czasie powód określił jako średnie, odczuwał on również wówczas ból. Po opuszczeniu szpitala powód odbył kilkadziesiąt wizyt lekarskich u lekarzy różnych specjalności, co samo w sobie stanowiło uciążliwość dla piętnastoletniego wówczas powoda. Największy wpływ zdarzenie wywarło na sferę psychiczną powoda, wywołując u niego zaburzenia adaptacyjne w postaci reakcji lękowej. Zaburzenia te, o relatywnie niewielkim natężeniu, ustąpiły po kilku miesiącach, a samopoczucie psychiczne i funkcjonowanie powoda powróciły do normy. W okresie następującym po zdarzeniu powód odczuwał obawy przed chodzeniem do szkoły oraz wychodzeniem z domu ze względu na niechęć ze strony rówieśników i poczucie zagrożenia ze strony sprawcy pobicia. Obawy te ustąpiły na skutek zmiany miejsca zamieszkania. Na zwiększenie rozmiaru krzywdy powoda wpłynęła postawa szkoły powoda, której działania zdawały się zmierzać do przemilczenia faktu pobicia powoda, o czym świadczy brak wciągnięcia zdarzenia do rejestru wypadków, mimo posiadania o nim wiedzy przez władze szkoły, pedagoga i nauczyciela, a także brak woli podjęcia choćby rozmów o polubownym zaspokojeniu roszczeń powoda. Biegli okulista, otolaryngolog, neurolog i neurochirurg nie stwierdzili u powoda żadnego uszczerbku na zdrowiu pozostającego w związku z pobiciem. W ocenie Sądu, nie znajduje uzasadnienia postrzeganie przez powoda jako krzywdy zmiany miejsca zamieszkania i szkoły. Z zeznań powoda nie wynika, by czuł się związany z dotychczasowym otoczeniem, a przeprowadzka na tereny pozamiejskie nie może być uznawana za źródło dolegliwości, nawet mimo pewnych związanych z tym utrudnień w życiu codziennym, jak wydłużone dojazdy do szkoły. Podsumowując, powód niewątpliwie doznał krzywdy, jednak jej rozmiary były umiarkowane, a przejawiała się ona głównie w sferze psychicznej powoda. Należy dodać, że wskazane zadośćuczynienie podlega obniżeniu o wypłacone powodowi z ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków świadczenie w kwocie 350 zł, co zresztą uwzględnił sam powód przy formułowaniu żądania pozwu.

W tym stanie rzeczy, powództwo o zadośćuczynienie okazało się zasadne do kwoty 7.650 zł i w tym zakresie zostało uwzględnione w punkcie II sentencji wyroku na podstawie art. 445 § 1 w zw. z art. 444 oraz art. 415 i 430 k.c.

O odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 k.c. Roszczenie
o zadośćuczynienie należy do zobowiązań bezterminowych, których termin zapłaty wyznacza wezwanie (art. 455 k.c.). Wezwanie takie nastąpiło przez doręczenie stronie pozwanej wezwania do zapłaty dnia 24 lutego 2014 r. W tej sytuacji za w pełni uzasadnione należy uznać żądanie odsetek za opóźnienie od daty późniejszej – dnia 2 kwietnia 2014 r.
W sentencji wyroku Sąd uwzględnił zmianę stanu prawnego w zakresie regulacji odsetek za opóźnienie dokonaną z dniem 1 stycznia 2016 r.

Postanowieniem zawartym w punkcie I sentencji wyroku, na podstawie
art. 355 § 1 k.p.c., Sąd umorzył postępowanie w zakresie roszczeń, co do których powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia.

W pozostałej części powództwo zostało oddalone jako bezzasadne, o czym orzeczono na podstawie art. 445 § 1 w zw. z art. 444 oraz art. 415 i 430 k.c. w punkcie III sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparto na art. 98 § 1 i 2 w zw. z art. 99 i art. 100 zd. pierwsze k.p.c. oraz zamieszczono w punkcie IV sentencji wyroku. Powód wygrał proces
w 11,83%, ponosząc koszty procesu w kwocie 3.617 zł, na które składały się: wynagrodzenie pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym w kwocie 3.600 zł oraz opłata skarbowa od złożenia pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 zł. Strona pozwana wygrała proces w 88,17%, ponosząc koszty procesu w kwocie 3.600 zł stanowiącej wynagrodzenie pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym. Powód powinien zwrócić stronie pozwanej kwotę 3.174,12 zł, a strona pozwana powodowi – kwotę 427,89 zł.
Po stosunkowym rozdzieleniu kosztów procesu powód został obciążony obowiązkiem zwrotu stronie przeciwnej kwoty 2.746,23 zł.

O wydatkach poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa w postaci wynagrodzeń biegłych, orzeczono w punktach V i VI sentencji wyroku na podstawie art. 83 ust. 2 w zw.
z art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(jedn. tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.), obciążając nimi strony stosownie do stopnia ich przegranej w sprawie. O opłacie sądowej od pozwu, od której powód był zwolniony, orzeczono w punktach V i VII sentencji wyroku na podstawie art. 113 ustawy. Częścią opłaty odpowiadającą stopniowi przegranej strony pozwanej Sąd obciążył stronę pozwaną,
a pozostałą częścią opłaty – Skarb Państwa.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE