UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 4 marca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. R. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., od dnia 6 października 2014 roku. W uzasadnieniu wskazano, że w związku ze zgłoszeniem roszczenia o wypłatę zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży po krótkim okresie zatrudnienia, organ rentowy podjął wątpliwość co do faktycznego świadczenia pracy przez ubezpieczoną i przeprowadził postępowanie kontrolne. Zdaniem organu rentowego wyniki przeprowadzonej kontroli dowodzą, iż M. R. (1) nie wykonywała pracy w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., a umowa o pracę i zgłoszenie do ubezpieczeń były czynnościami pozornymi dokonanymi jedynie celem uzyskania tytułu do ubezpieczeń i skorzystania ze świadczeń w związku z ciążą.

/decyzja – k. 59-61 akt ZUS/

W dniu 12 marca 2015 roku ubezpieczona M. R. (1) złożyła odwołanie od powyższej decyzji wskazując, że jest ona dla niej krzywdząca i wniosła o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że podlega ona ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek.

/odwołanie - k. 2-3/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 10 kwietnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 4-5/

Na rozprawie w dniu 20 lipca 2016 r. ustanowiony w toku postępowania pełnomocnik wnioskodawczyni poparł wniesione odwołanie oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zainteresowany płatnik składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. przyłączył się do stanowiska wnioskodawczyni, natomiast pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/stanowisko pełnomocnika wnioskodawczyni, stanowisko zainteresowanego oraz stanowisko pełnomocnika ZUS: e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania: 00:01:41 – 00:03:19, 01:20:18 – płyta CD k. 126/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni M. R. (1) urodziła się w dniu (...), legitymuje się wykształceniem średnim.

/kwestionariusz osobowy - akta osobowe wnioskodawczyni - koperta k. 21/

W okresie od 1 kwietnia 2013 r. do 11 maja 2013 r. wnioskodawczyni była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w firmie (...) Sp. z o.o. zs. w R. na stanowisku sprzedawcy na podstawie umowy o pracę. Stosunek pracy ustał na skutek rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem przez pracodawcę.

/kopia świadectwa pracy z dnia 15.05.2013 r. – akta osobowe wnioskodawczyni - koperta k. 21/

Od 1 kwietnia 2014 r. do 31 sierpnia 2014 r. wnioskodawczyni wykonywała czynności na podstawie umowy zlecenia w N.Z.O.Z. (...) T. i K. B. w K.. Zakres zleconych jej czynności obejmował obsługę pacjentów oraz nadzorowanie i przydzielanie zadań pracownikom w rejestracji.

/kopia umowy zlecenie nr (...) r. – akta osobowe wnioskodawczyni - koperta k. 21/

We wrześniu 2014 r. wnioskodawczyni wykonywała czynności na podstawie umowy zlecenia w (...) Sp. z o.o. w K.. Zakres zleconych jej czynności obejmował codzienne przygotowanie miejsca świadczenia usługi oraz realizowanie kampanii telemarketingowej dla firmy P4 (P.).

/kopia umowy zlecenie nr (...) r. z 01.09.2014 r. – akta osobowe wnioskodawczyni - koperta k. 21; zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:03:19 – 00:37:15, 01:09:10 – 01:12:17 oraz 01:14:40 – 01:20:09 – płyta CD k. 126/

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. została zawiązana na podstawie umowy spółki z dnia 20 czerwca 2013 r. i w dniu 5 lipca 2013 została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...). Siedziba spółki mieści się w Ł. przy ul. (...). Większościowym wspólnikiem (48 udziałów o wartości 4.800 zł w wynoszącym 5.000 zł kapitale zakładowym) oraz prezesem jednoosobowego zarządu jest P. S.. Głównym przedmiotem działalności spółki jest wykonywanie instalacji elektrycznych (kod (...) 43.21.Z) oraz wykonywanie pozostałych instalacji budowlanych i robót budowlanych wykończeniowych.

/postanowienie z 05.07.2013 r. o wpisaniu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. do KRS - k. 43-48 akt ZUS; wydruk z Centralnej Informacji KRS – koperta k. 21/

Drugim wspólnikiem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. jest P. E..

/okoliczność bezsporna, a nadto zeznania świadka A. M. - e-protokół z rozprawy z 14.12.2015 r., czas nagrania:00:08:30 – 00:35:49 - – płyta CD k. 48;/

Za okres od 1 lipca 2013 r. do 31 grudnia 2014 r. w zeznaniu podatkowym o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) przez podatnika podatku od osób prawnych CIT-8 zainteresowany płatnik składek wykazał przychód w wysokości 2.821.072,28 zł i dochód w wysokości 26.741,96 zł.

/pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł. z 29.12.2015 r. – koperta k. 69/

Swoje usługi płatnik składek realizuje jednocześnie na kilku budowach zlokalizowanych w różnych miejscach. W 2014 r. prace były prowadzone w Ł., E., G., P., J. i W., a od września lub października również w P.. Nadzór nad pracownikami zatrudnionymi na budowach w G. i E. sprawował osobiście prezes zarządu płatnika P. S.. Pozostałe budowy nadzorowali pracownicy zatrudnieni u płatnika składek na podstawie umowy o pracę.

/zeznania zainteresowanego P. S. - e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:37:16 – 01:06:31, 01:20:10 – 01:20:18 – płyta CD k. 126/

Na dzień 6 października 2014 r. płatnik składek zatrudniał 2 pracowników na podstawie umowy o pracę , 12 osób wykonywało czynności na podstawie umowy zlecenie.

Od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 r. w różnych okresach czasu u płatnika składek 49 osób wykonywało czynności na podstawie umowy zlecenie, natomiast od 1 stycznia do
30 czerwca 2015 r. 53 osoby.

Od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 r. w różnych okresach czasu płatnik składek zatrudniał na podstawie umowy o pracę (nie uwzględniając wnioskodawczyni) 4 osoby, w tym 2 osoby na ½ etatu. Wynagrodzenie miesięczne dwóch pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pomocnik elektromontera wynosiło 3.400 zł brutto, natomiast wynagrodzenie miesięczne dwóch pracowników zatrudnionych na ½ etatu na stanowisku pomocnik elektromontera wynosiło 875 zł brutto.

Od 1 stycznia do 30 czerwca 2015 r. płatnik składek zatrudniał na podstawie umowy o pracę (...) osoby (uwzględniając wnioskodawczynię).

M. Z. od lipca 2014 r. do 31 lipca 2015 r. wykonywał u zainteresowanego czynności na podstawie umowy zlecenia z wynagrodzeniem miesięcznym 840 zł brutto, a od 1 sierpnia 2015 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w wymiarze ½ etatu na stanowisku pomocnik elektromontera / kierowca z wynagrodzeniem miesięcznym 875 zł brutto.

/ewidencja zleceniobiorców i pracowników etatowych – k. 57-65; listy płac – koperta k. 21/

W związku z rozszerzeniem zakresu działalności od jesieni 2014 r., za pośrednictwem ogłoszeń i tzw. „pocztą pantoflową” P. S., poszukiwał pracownika – managera do nadzorowania pracowników wykonujących pracę na trzech budowach w północnej części Polski.

/zeznania zainteresowanego P. S. - e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:37:16 – 01:06:31, 01:20:10 – 01:20:18 – płyta CD k. 126/

Obsługą podatkową, księgową oraz kadrowo-płacową płatnika składek zajmuje się biuro doradcy podatkowego P. E. w Ł..

/zeznania świadka A. M. - e-protokół z rozprawy z 14.12.2015 r., czas nagrania:00:08:30 – 00:35:49 - – płyta CD k. 48; ewidencja zleceniobiorców i pracowników etatowych – k. 57-65; zeznania zainteresowanego P. S. - e- protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:37:16 – 01:06:31, 01:20:10 – 01:20:18 – płyta CD k. 126/

Biuro doradcy podatkowego P. E. w Ł. prowadziło również obsługę księgową firmy (...).Z.O.Z. (...) T. i K. B. w K., z którą wnioskodawczyni miała zawartą umowę zlecenia.

Pracownik biura doradcy podatkowego P. E. w Ł. – A. M., wiedząc bezpośrednio od wnioskodawczyni, że zamierza zakończyć pracę w N.Z.O.Z. (...) T. i K. B. w K. i przenieść się do K. oraz, że przedstawiciel zainteresowanego płatnika składek P. S. poszukuje pracownika do pracy w tym rejonie kraju, skontaktowała ze sobą telefonicznie wnioskodawczynię i przedstawiciela zainteresowanego – P. S..

/zeznania świadka A. M. - e-protokół z rozprawy z 14.12.2015 r., czas nagrania:00:08:30 – 00:35:49 - – płyta CD k. 48; zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:03:19 – 00:37:15, 01:09:10 – 01:12:17 oraz 01:14:40 – 01:20:09 – płyta CD k. 126; zeznania zainteresowanego P. S. - e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:37:16 – 01:06:31, 01:20:10 – 01:20:18 – płyta CD k. 126/

W dniu 6 października 2014 r. wnioskodawczyni i zainteresowany podpisali umowę o pracę na czas określony od dnia 6 października 2014 r. do 30 września 2017 r., z możliwością jej wcześniejszego rozwiązania z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia. Zgodnie z jej treścią wnioskodawczyni miała zostać zatrudniona na stanowisku menadżer / handlowiec w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 4.500 zł brutto.

/kopia umowy o pracę z 06.10.2014 r. – akta osobowe wnioskodawczyni - koperta k. 21/

W pisemnym zakresie obowiązków zainteresowany płatnik składek powierzył wnioskodawczyni następujący zakres czynności: organizowanie i przydzielanie pracy, delegowanie zadań, nadzór nad prawidłowym wykonaniem projektu, terminowe i zgodne z umową wykonywanie poszczególnych etapów projektów, wdrażanie systemów ocen pracowniczych, motywowanie i wspieranie pracowników w rozwoju (system nagradzania, szkolenia), kontrolowanie postępów w pracy, reprezentowanie firmy na zewnątrz, przewodzenie zespołowi, pomoc w rozwiązywaniu konfliktów pracowniczych oraz informowanie kierownika jednostki, w której jest realizowany projekt o nieprawidłowościach związanych z realizacją projektu, a także o wszelkich sytuacjach mogących mieć istotny wpływ na dalszy jego przebieg.

/pisemny zakres obowiązków z 06.10.2014 r. – akta osobowe wnioskodawczyni - koperta k. 21/

Zakupów materiałów niezbędnych do wykonywania zleconych prac na budowie w P. dokonywał brygadzista M. Z.. Wnioskodawczyni nie podpisywała żadnych faktur VAT.

/zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:03:19 – 00:37:15, 01:09:10 – 01:12:17 oraz 01:14:40 – 01:20:09 – płyta CD k. 126;

W dniu podpisania z zainteresowanym umowy o pracę, tj. 6 października 2014 r., wnioskodawczyni była w ciąży, o czym wiedziała i o czym nie poinformowała przedstawiciela płatnika – P. S..

/zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:03:19 – 00:37:15, 01:09:10 – 01:12:17 oraz 01:14:40 – 01:20:09 – płyta CD k. 126; zeznania zainteresowanego P. S. - e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:37:16 – 01:06:31, 01:20:10 – 01:20:18 – płyta CD k. 126/

Podczas wizyty wnioskodawczyni w gabinecie ginekologicznym w dniu
15 października 2014 r. lekarz specjalista ginekolog – położnik przeprowadził badanie ginekologiczne wnioskodawczyni, rozpoznając u niej 9-ty tydzień ciąży.

/karta ciąży – koperta k. 19/

W dniach 6, 8 i 9 października 2014 r. M. R. (1) odbyła szkolenie ogólne i stanowiskowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

/kopia karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – akta osobowe wnioskodawczyni - koperta k. 21/

Wnioskodawczyni, wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych, została w dniu
31 lipca 2014 r. uznana przez badającego ją lekarza za zdolną do pracy na stanowisku menadżer - handlowiec.

/zaświadczenie lekarskie z dn. 01.10.2014 r. – akta osobowe wnioskodawczyni - koperta k. 21/

W dniu 10 października 2014 r. płatnik dokonał zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartej w dniu 6 października 2014 r. umowy o pracę.

/formularz (...) P (...) k. 34 akt ZUS/

Jedynie wynagrodzenie za pracę za październik 2014 r. płatnik składek przelał na rachunek bankowy wnioskodawczyni. W późniejszym okresie czasu wynagrodzenie za pracę wnioskodawczyni odbierała w gotówce w Ł., dokąd powróciła w okresie swojej niezdolności do pracy.

/potwierdzenie przelewu z 05.11.2014 r. – k. 17 akt ZUS; zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:03:19 – 00:37:15, 01:09:10 – 01:12:17 oraz 01:14:40 – 01:20:09 – płyta CD k. 126/

Miejsce zamieszkania wnioskodawczyni było oddalone o 60 km od miejsca budowy w P., gdzie zatrudnieni byli pracownicy płatnika składek. Wnioskodawczyni nie posiada prawa jazdy.

/zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:03:19 – 00:37:15, 01:09:10 – 01:12:17 oraz 01:14:40 – 01:20:09 – płyta CD k. 126/

Od dnia 13 listopada 2014 r. wnioskodawczyni była niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży.

/okoliczność bezsporna/

W okresie nieobecności wnioskodawczyni spowodowanej jej niezdolnością do pracy zainteresowany nie zatrudnił nikogo na miejsce wnioskodawczyni. Obowiązki wnioskodawczyni przejął P. S.. Aktualnie zainteresowany płatnik nie zatrudnia nikogo na stanowisku menadżera do obsługi budowy – rozszerzono zakres obowiązków pozostałych pracowników zatrudnionych na umowę o pracę.

/zeznania zainteresowanego P. S. - e-protokół z rozprawy z 20.07.2015 r., czas nagrania:00:37:16 – 01:06:31, 01:20:10 – 01:20:18 – płyta CD k. 126/

W dniu 2 maja 2015 r. wnioskodawczyni urodziła syna.

/odpis skrócony aktu urodzenia – koperta k. 19/

W dniu 17 czerwca 2015 r., wnioskodawczyni zawarła z zainteresowanym płatnikiem składek umowę zlecenie nr (...) r., obejmującą wykonywanie w okresie od 17 czerwca 2015 r. do 13 lipca 2015 r. prac związanych z przyjmowaniem zleceniobiorców i pilnowaniem dokumentacji.

/umowa zlecenie nr (...) z 17.06.2015 r. – koperta k. 21/

W ramach realizacji ww. umowy wnioskodawczyni zawarła w imieniu płatnika składek trzy umowy zlecenia z osobami zatrudnionymi jako pomocnik elektromontera.

/kopia umów zlecenia z 09.07.2015 i 13.07.2015 r. - k. 54-56/

W dniu 8 lipca 2015 r. zainteresowany płatnik udzielił wnioskodawczyni pisemnego upoważnienia do dnia 31 grudnia 2015 r. do reprezentowania go przed Urzędem Pracy w sprawach dotyczących rejestracji, składaniem i odbieraniem oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy.

/kopia upoważnienia z 08.07.2015 r. – k. 67/

Pod koniec kwietnia 2016 r. stosunek pracy z zainteresowanym został rozwiązany za porozumieniem stron.

/okoliczność bezsporna/

Decyzją nr (...) z dnia 4 marca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. R. (2) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., od dnia 6 października 2014 roku.

/decyzja – k. 59-61 akt ZUS/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał przede wszystkim w oparciu o załączone do akt dokumenty w postaci m.in.: dokumentacji osobowo-płacowej dotyczącej wnioskodawczyni, dokumentacji medycznej wnioskodawczyni, akt rentowych, przedłożonej przez płatnika składek dokumentacji dotyczącej osób zatrudnianych przez niego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oraz wysokości uzyskanych z tego tytułu przychodów za lata 2013 – 2014.

Jako podstawę ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy przyjął również osobowe źródła dowodowe, tj. zeznania świadka A. M. (co do okoliczności w jakich doszło do nawiązania kontaktu pomiędzy wnioskodawczynią i przedstawicielem zainteresowanego płatnika składek i zawarcia spornej umowy o pracę), uznając je za w pełni wiarygodne - oraz częściowo zeznania wnioskodawczyni i przedstawiciela zainteresowanego płatnika składek – P. S.. Zeznaniom stron Sąd nie dał wiary w zakresie, w jakim strony wskazywały na rzeczywiste wykonywanie przez wnioskodawczynię czynności pracowniczych, zarówno w jej ówczesnym miejscu zamieszkania w miejscowości O., jak i na placu budowy B. P. w P.. W tym zakresie zeznania wnioskodawczyni oraz P. S. nie znajdują wiarygodnego potwierdzenia w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym. W szczególności żadna ze stron w toku postępowania nie przedstawiła na poparcie swoich twierdzeń dowodu w postaci zeznań choćby jednego z pracowników zatrudnionych na budowie, którego pracę miała nadzorować wnioskodawczyni. Brak jest również innych dowodów (dokumentów lub zeznań świadków) potwierdzających wyposażenie wnioskodawczyni w przenośny komputer, za pośrednictwem którego miałaby wykonywać powierzone jej obowiązki pracownicze, czy też dowodów (bilingów, wydruków wiadomości mailowych) potwierdzających prowadzenie w okresie od
6 października 2014 r. do 13 listopada 2014 r. wzajemnej komunikacji telefonicznej i mailowej. Dowodu potwierdzającego tę okoliczność nie stanowią dokumenty w postaci zawartej między stronami umowy zlecenia nr (...) r., pisemne upoważnienie z dnia 8 lipca 2015 r. udzielone wnioskodawczyni przez P. S. do reprezentowania go przed Urzędem Pracy w sprawach dotyczących rejestracji, składania i odbierania oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy, ani też trzy umowy zlecenia zawarte przez wnioskodawczynię z osobami zatrudnionymi jako pomocnik elektromontera. Wszystkie ww. dokumenty dotyczą bowiem okresu już po urodzeniu przez wnioskodawczynię dziecka, gdy przebywała na urlopie macierzyńskim oraz dotyczą wykonywania przez wnioskodawczynię na rzecz płatnika czynności w ramach umowy cywilno – prawnej, która nie była przedmiotem oceny Sądu.

Biorąc pod uwagę, że zarówno wnioskodawczyni, jak i przedstawiciel zainteresowanego płatnika – P. S. byli zainteresowani (jako strony czynności prawnej, co do której organ rentowy podniósł zarzut nieważności) uzyskaniem korzystnego rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, ocena wiarygodności i mocy dowodowej ich zeznań musiała być szczególnie wnikliwa i krytyczna. Na negatywną ocenę wiarygodności i mocy dowodowej zeznań wnioskodawczyni wpływ miała w szczególności ich niekonsekwencja w zakresie dotyczącym przyczyn zmiany formy odbierania wynagrodzenia za pracę. Wnioskodawczyni w toku informacyjnych wyjaśnień składanych na rozprawie w dniu 20 lipca 2016 r. początkowo wskazała, że zaprzestała korzystania z posiadanego rachunku bankowego, ponieważ miała komornika (tzn. zajęcie komornicze rachunku bankowego), natomiast w dalszej części rozprawy, potwierdzając złożone przez siebie uprzednio informacyjne wyjaśnienia, zeznała, że nie miała zajęcia komorniczego rachunku bankowego, a jedynie bała się, że takie zajęcie może nastąpić, gdyż otrzymała upomnienie z firmy windykacyjnej. Wnioskodawczyni w toku postępowania dowodowego nie była również w stanie jednoznacznie i konkretnie opisać, jak wyglądać miało miejsce na terenie budowy B. P. w P., w którym miała rzekomo wykonywać swoje obowiązki.

Z kolei na negatywną ocenę wiarygodności i mocy dowodowej zeznań przedstawiciela zainteresowanego płatnika – P. S. w zakresie, w jakim potwierdzał on rzeczywiste wykonywanie pracy przez wnioskodawczynię, wpłynęła dostrzeżona przez Sąd ich wewnętrzna sprzeczność. Z jednej bowiem strony P. S. – prezes jednoosobowego zarządu zainteresowanego płatnika wskazuje, że w branży, w której działalność prowadzi płatnik wynagrodzenie rzędu 4.500 zł brutto nie jest wynagrodzeniem wygórowanym, a z drugiej zatrudnionemu od wielu lat, zaufanemu pracownikowi M. Z. oferuje początkowo zatrudnienie na podstawie umowy zlecenie za wynagrodzeniem w wysokości 840 zł brutto, a potem na podstawie umowy o pracę w wymiarze ½ etatu za wynagrodzeniem w wysokości połowy wynagrodzenia minimalnego. Przedstawiciel zainteresowanego płatnika składek nie zatrudnił również nikogo na zastępstwo w czasie nieobecności wnioskodawczyni.

Odmowa wiarygodności zeznań P. S. była także podyktowana sprzecznością tych zeznań z zasadami doświadczenia zawodowego. Zainteresowany zeznał bowiem, że nie podpisywał z wnioskodawczynią żadnej umowy na przekazanie komputera oraz nie prowadził rozliczeń pobranej przez nią gotówki. Niemożliwym wydaje się, aby składniki majątku pracodawcy (tu przenośnego komputera, jak również gotówki na bieżące wydatki w kwocie 3.000 zł) były przekazywane nowozatrudnionym osobom bez jakiegokolwiek pokwitowania. Przeciwnie, doświadczenie życiowe wskazuje, że przekazywanie osobom zatrudnionym składników materialnych stanowiących mienie pracodawcy następuje na podstawie stosownych umów lub za pokwitowaniem, z obowiązkiem zwrotu i/lub rozliczenia się.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. R., nie zasługuje na uwzględnienie i podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U.2015.121 ze zm.) pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2014r. poz. 159) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Według zaś art. ust. 3 pkt 3 przywołanego przepisu od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;

O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku kodeks pracy (tekst jednolity Dz.U.2014.1502 ze zm.), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r. o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, że umowa o pracę z dnia 6 października 2014 roku zawarta między wnioskodawczynią M. R. a płatnikiem składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi
a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone
w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (Lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Nadto Sąd Najwyższy w wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku (II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), stwierdził, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Z kolei w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wskazano, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (Lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującemu zarzutów, że zawarł kwestionowaną umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie tej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II UK 11/13 (LEX Nr 1375189) jeżeli strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia uzewnętrznione umową o pracę zmierzają wyłącznie do wywołania skutku w sferze ubezpieczenia społecznego, to taka umowa jako pozorna jest nieważna (art. 83 § 1 k.c.).

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał badać, czy pomiędzy wnioskodawczynią, a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p., tj. czy wnioskodawczyni M. R. (1) osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Wskazać przy tym należy, że zgodnie z art. 6 k.c. to na wnioskodawczyni spoczywał ciężar dowodowy w niniejszej sprawie, bowiem to ona domagała się zmiany zaskarżonej decyzji twierdząc, że faktyczne i rzeczywiście realizowała stosunek pracy nawiązany na podstawie spornej umowy. Oparcie polskiej procedury cywilnej na zasadzie kontradyktoryjności jedynie w wyjątkowych przypadkach pozwala Sądowi na podjęcie czynności mających na celu pobudzenie inicjatywy stron, a zasadą w tym zakresie jest samodzielne dążenie uczestników postępowania do wykazania prawdziwości podnoszonych twierdzeń. Jeżeli twierdzenie istotne dla rozstrzygnięcia nie zostanie udowodnione, to o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy decyduje rozkład ciężaru dowodu. Zatem strona, na której spoczywa ciężar dowodu, ponosi ryzyko ujemnych skutków niedopełnienia swoich obowiązków w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał również, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, iż nie jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do przeprowadzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne ( patrz wyrok SN z dnia
17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76). Wnioskodawczyni, będąc w toku postępowania reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie zdołała jednak wykazać, że w badanym okresie od 6 października 2014 r. do 13 listopada 2014 r. rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz zainteresowanego na podstawie kwestionowanej umowy o pracę. W toku postępowania wnioskodawczyni nie przedstawiła bowiem na poparcie swoich twierdzeń dowodów potwierdzających jej zeznania i przedstawiciela zainteresowanego płatnika, jak choćby dowodu z zeznań pracowników zatrudnionych na budowie, których pracę miała nadzorować, dokumentów lub innych dowodów potwierdzających wyposażenie jej przez płatnika w komputer, za pośrednictwem którego miałaby wykonywać powierzone jej obowiązki pracownicze, bilingów połączeń telefonicznych z przedstawicielem zainteresowanego płatnika, potwierdzających stały codzienny kontakt telefonicznych, czy też wydruków korespondencji mailowej potwierdzających prowadzenie w okresie od 6 października 2014 r. do 13 listopada 2014 r. wzajemnej komunikacji mailowej.

Zebrany materiał dowodowy prowadzi do wniosku, że wnioskodawczyni nie dysponowała żadnymi narzędziami do wykonywania rzekomo zleconych jej zadań. Płatnik składek nie zatrudnił nadto pracownika, który miałby zastąpić wnioskodawczynię w trakcie jej nieobecności spowodowanej długotrwałym zwolnieniem lekarskim, co dowodzi zdaniem Sądu, iż stanowisko menagera było zbędne z punktu widzenia potrzeb pracodawcy. Podkreślić nadto należy, że wnioskodawczyni, która rzekomo miała nadzorować pracę pracowników budowy w miejscu oddalonym od miejsca zamieszkania około 60 km – nie posiadała prawa jazdy.

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy nie potwierdził, aby wnioskodawczyni w powyższym okresie rzeczywiście przystąpiła do wykonywania obowiązków wynikających z treści spornej umowy o pracę z dnia
6 października 2014 r., jak również, aby P. S., reprezentujący pracodawcę wnioskodawczyni, rzeczywiście na bieżąco kierował jej pracą, w szczególności, aby wskazywał na konkretne bieżące zadania do realizacji, związane z powierzonym stanowiskiem, które by modyfikował, biorąc pod uwagę ilość i jakość pracy dotychczas wykonanej.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, wątpliwości organu rentowego, co do rzeczywistego celu i zamiaru stron nawiązujących ten stosunek prawny były uzasadnione, a zatem zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiada prawu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy rozstrzygnął stosownie do wyników postępowania i na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. zasądził od odwołującej się M. R. (pkt 2. wyroku) oraz (...) Sp. z o.o. w Ł. (pkt 3. wyroku) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę po 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 11 ust. 2 (w brzmieniu obowiązującym do spraw wszczętych do dnia 31 lipca 2015 roku), w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 490), mając na uwadze, że zgodnie z § 21 obowiązującego od dnia 1 stycznia 2016 roku rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U z 2015 r, poz. 1804) - do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE