UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 stycznia 2013r. Sąd Okręgowy w Łodzi zasądził od pozwanych Ł. O. i W. O. solidarnie na rzecz powoda (...) S.A. w Ł. kwotę 76.739,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od poszczególnych kwot od poszczególnych dat opóźnienia oraz kwotę 7.454 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W pozostałym, niewielkim zakresie Sąd powództwo oddalił.

Sąd Okręgowy podejmując powyższy wyrok oparł się na ustaleniach faktycznych, które Sąd Apelacyjny aprobuje i uznaje także za własne. Najistotniejsze z ustaleń były następujące.

Powód (...) Spółka Akcyjna w Ł. sprzedał pozwanym Ł. O. i W. O. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) SC W. O., Ł. O. w Z. środki farmaceutyczne i materiały medyczne w okresie od 17 września 2011 roku do 6 marca 2012 roku za kwotę 76.739,60 zł. Z tego tytułu powód każdorazowo wystawiał pozwanej faktury vat, z określonymi w dokumentach tych terminami płatności. Faktury te zostały odebrane przez pozwanych, co potwierdzone stemplem firmy pozwanych odciśniętym na każdej z faktur i - w przypadku większości faktur (za wyjątkiem faktur o numerach (...) na kwotę 162,51 zł, (...) na kwotę 486,54 zł, (...) na kwotę 230,87 zł, (...) na kwotę 705,31 zł, (...) na kwotę 77,44 zł - k. 222-230) – podpisemosoby odbierającej ją.

Pozwani uregulowali tylko część należności ponad kwotę 123,83 z faktury vat nr (...). Pozwani nie zapłacili należności z wystawionych przez powoda faktur w łącznej wysokości 71.105,22 zł

Powód wystawił notę odsetkową nr (...) i wezwał stronę pozwaną do uregulowania kwoty odsetek w wysokości 5.634,38 zł z tytułu braku terminowej zapłaty za przedmiotowe faktury. Odsetki zostały wyliczone od dnia następnego od wskazanej na fakturach daty płatności.Pismem z dnia 12 kwietnia 2012 roku powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty kwoty 75.105,22 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od daty płatności poszczególnych faktur do dnia ich faktycznej zapłaty.

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy oparł się na dowodach z dokumentów załączonych do akt sprawy. Wobec braku jakichkolwiek innych wniosków dowodowych, uznając powyższe dokumenty za wystarczającą podstawę do dokonania wyczerpujących ustaleń faktycznych, zaś ewentualne dalsze wnioski dowodowe strony pozwanej uznać będzie należało za spóźnione (art. 503 k.p.c.), Sąd Okręgowy nie prowadził dalszego postępowania dowodowego. W szczególności za zbędne Sąd uznał przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron wobec wskazanego powyżej stwierdzenia, że przeprowadzone postępowanie dowodowe z dokumentów było wyczerpujące.

Sąd Okręgowy uznał powództwo za zasadne. Strony łączyła umowa sprzedaży. Pozwani nie zapłacili powodowi ceny za sprzedany towar.Pozwani podnieśli zarzut nie rozliczenia zwróconego towaru i nie rozliczenia dokonanych wpłat. Zarzut ten Sąd Okręgowy uznał za nieuzasadniony. Pozwani poza gołosłownymi twierdzeniami nie przedstawili żadnego dowodu na okoliczność, że zwracali powodowi towar, którego powód nie rozliczył a także, że dokonali wpłat na poczet przedmiotowych faktur. Pozwani nie złożyli żadnego dokumentu, jak również nie zgłosili żadnych wniosków dowodowych dotyczących okoliczności, na które się powoływali.Pozwani nie wykazali również, że w jakikolwiek sposób kwestionowali ilość, jakość dostarczonego towaru, jak również cenę i terminy płatności w trakcie realizacji umowy, czy po otrzymaniu wezwania do zapłaty.Mając na uwadze, że - zgodnie z podstawową zasadą prawa cywilnego - ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne, Sąd pierwszej instancji stwierdził, że obowiązek wykazania powyższych okoliczności spoczywał w niniejszej sprawie po stronie pozwanej. Powód bowiem winien jedynie wykazać istnienie swojej wierzytelności, co też uczynił przedstawiając, niekwestionowane przez stronę pozwaną faktury, potwierdzające fakty sprzedaży dokonywanych na rzecz pozwanych. Okoliczności natomiast skutkujące nieistnieniem czy zmniejszeniem się zobowiązania (jak rozliczenie się ze sprzedającym, częściowy zwrot towaru czy zapłatę części ceny) winna wykazać strona pozwana, podnosząca takowe zarzuty w sprzeciwie. Tego jednak obowiązku strona pozwana nie dopełniła, a wobec treści art. 503 k.p.c. i braku wniosków dowodowych na tymetapie sprawy, wszelkie ewentualne później zgłoszone wnioski potraktować należałoby (gdyby nawet zostały zgłoszone) jako spóźnione i podlegające pominięciu.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy w oparciu o art. 535 k.c. zasądził od pozwanych, jako wspólników spółki cywilnej solidarnie (art. 864 k.c.) na rzecz powoda kwotę 71.105,22 zł.Z uwagi na to, że strona pozwana opóźniała się ze spłatą należności wynikających z faktur w łącznej wysokości 71.105,22 zł Sąd orzekł o odsetkach od należności składających się na tę kwotę, a także zasądził kwotę 5.634,38 zł tytułem skapitalizowanych odsetek w oparciu o art. 481 § 1 k.c. od dnia następnego po terminach spełnienia świadczenia oznaczonych na fakturach. O odsetkach od kwoty 5.634,38 zł Sąd orzekł w oparciu o art. 482 § 1 k.c. od daty wytoczenia powództwa.

Sąd Okręgowy oddalił natomiast powództwo w zakresie odsetek: od kwoty 1.490,78 zł wskazanej w fakturze nr (...) za dzień 25 września 2011 roku, ponieważ data ta była dniem płatności oznaczonej na fakturze, od kwoty 162,51 zł wskazanej w fakturze nr (...) za dzień 6 do 7 stycznia 2012 roku, ponieważ odsetki od tej kwoty powinny być liczone od dnia następnego od dnia terminu płatności określonego w fakturze (termin płatności określony w tej fakturze to 7 stycznia 2012 roku, od kwoty 443,47 zł z faktury nr (...) za dzień 21-22 stycznia 2012 roku, ponieważ termin płatności tej faktury został określony na dzień 22 stycznia 2012 roku (k. 246). Nadto Sąd oddalił powództwo w zakresie odsetek ustawowych od należności wynikających z faktur - wskazanych powyżej - co do których termin wymagalności przypadał w dni ustawowo wolne od pracy (jak np. 1 listopada, 25 grudnia, 1 stycznia czy 6 stycznia, art. 115 k.c.) uwzględniając roszczenie powoda w tym zakresie od dnia następnego.O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.454 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na koniec Sąd Okręgowy wskazał, że nie uwzględnił wniosku strony pozwanej o odroczenie rozprawy, gdyż w chwili zamykania rozprawy i ogłaszania orzeczenia, wniosku tego nie było w aktach sprawy. Wobec braku jakichkolwiek wniosków dowodowych, w tym np. o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, obecność strony pozwanej na rozprawie nie była obowiązkowa i wobec braku wiedzy Sądu o wniosku strony pozwanej nie stanowiła przeszkody do przeprowadzenia rozprawy.

Apelację od powyższego wyroku w całości wnieśli pozwani, zarzucając mu:

1) nieważność postępowania, będącą wynikiem obrazy art. 214 i art. 214¹ k.p.c. prowadzącą do pozbawienia stron pozwanej możliwości obrony jej praw przez przeprowadzenie rozprawy, mimo usprawiedliwionej nieobecności strony,

2) obrazę przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 6 k.c. przez dokonanie ustaleń faktycznych, mimo nieudowodnienia przez stronę powodową jakiejkolwiek okoliczności będącej podstawą powództwa.

W konkluzjipozwaniwnieśli ozmianę zaskarżonego wyroku przezoddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania wg norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna o tyle, że skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Uzasadniony był zarzut nieważności postępowania. W dniu 4 stycznia 2013r. pozwany W. O. złożył do Sądu Okręgowego w Łodzi wniosek o odroczenie rozprawy w niniejszej sprawie, wyznaczonej na dzień 7 stycznia 2013r., uzasadniając go stanem zdrowia. Do wniosku załączył zaświadczenie lekarza sądowego, poświadczające jego niezdolność do stawienia się w sądzie w okresie od 4 do 7 stycznia 2013r., a nadto załączył pełnomocnictwo procesowe udzielone mu przez pozwaną Ł. O. – jego żonę. Na rozprawie w dniu 7 stycznia 2013r. nie stawili się ani pozwany W. O., ani pozwana Ł. O.. Sąd Okręgowy przeprowadził rozprawę, po zamknięciu której ogłosił wyrok. Jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego przyczyną takiego przebiegu rozprawy było niedostarczenie z Biura Podawczego Sądu wymienionego pisma procesowego pozwanych przed zamknięciem rozprawy i ogłoszeniem wyroku. Nie było tu więc intencjonalnego działania Sądu. Taka sytuacja naruszyła jednak prawa strony pozwanej, pozbawiła pozwanych możności ich praw, co stanowi podstawę stwierdzenia nieważności postępowania (art. 379 pkt 5) k.p.c. Nieobecność strony na rozprawie z powodu choroby, potwierdzonej właściwym zaświadczeniem lekarskim i uniemożliwiającej stawienie się w sądzie, pociąga za sobą konieczność odroczenia rozprawy, zwłaszcza jeżeli strona nie jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, a rozprawa, w której nie może wziąć udziału, jest jedyną rozprawą w sprawie albo bezpośrednio poprzedzającą wydanie wyroku; wydanie w takiej sytuacji orzeczenia powoduje nieważność postępowania na skutek pozbawienia strony możności obrony jej praw (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2012r., I CSK 321/11, LEX nr 1168533, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2008r., V CSK 564/07, LEX nr 424339).

Wyjaśnić nadto należy, że pozbawienie możności obrony praw dotyczyło w zaistniałej sytuacji także pozwanej Ł. O., ponieważ w dniu 2 stycznia 2013r. udzieliła ona mężowi pełnomocnictwa procesowego do reprezentowania jej w niniejszej sprawie. Pełnomocnictwo to zostało złożone do sądu w dniu 4 stycznia 2013r., wraz z wnioskiem pełnomocnika W. O. o odroczenie rozprawy w dniu 7 stycznia 2013r. z powodu jego choroby. Pozwana mogła więc w sposób usprawiedliwiony nie stawić się na rozprawie, ponieważ skutecznie ustanowiła pełnomocnika do reprezentowania jej. Poprzez nieuwzględnienie usprawiedliwionego wniosku jej pełnomocnika o odroczenie rozprawy, doszło także do pozbawienia możności brony praw pozwanej.

Do stwierdzenia czy doszło do pozbawienia strony możności obrony jej praw w zaistniałej sytuacji, tj. nieodroczenia rozprawy mimo usprawiedliwionego wniosku, nie może mieć istotnego znaczenia okoliczność, czy byłoby na tej rozprawie przeprowadzane przez sąd postępowanie dowodowe, czy też nie. Zamknięcie rozprawy w dniu 7 stycznia 2013r. pozbawiło bowiem pozwanych przewidzianego w art. 224 § 1 k.p.c. prawa do przedstawienia ostatecznego stanowiska w sprawie. Mogło uniemożliwić też ewentualne zgłoszenie nowych wniosków dowodowych. W polskim prawie procesowym nie obowiązuje prekluzja o charakterze bezwzględnym.Zgodnie chociażby z art. 503 § 1 k.p.c. sąd nie może pominąć twierdzeń i dowodów zgłoszonych później niż w sprzeciwie od nakazu zapłaty, jeżeli strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy, albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Ponieważ uzasadniony był podniesiony w apelacji zarzut nieważności postępowania, który skutkuje – zgodnie z art. 386 § 2 k.p.c. – koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku, zniesienia postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, zbędne i przedwczesne jest odnoszenie się do pozostałych, merytorycznych zarzutów apelacyjnych. Nieważność dotyczyła jedynie etapu rozprawy z dnia 7 stycznia 2013r. i w tym tylko zakresie postępowanie Sądu Okręgowego zostało zniesione. Rozpoznając ponownie sprawę, Sąd Okręgowy winien mieć na uwadze przestawione stanowisko co do prawa strony do uczestniczenia w rozprawie i możności złożenia wniosku o jej odroczenie w razie spełnienia przesłanek wskazanych w art. 214 i 214¹ k.p.c.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. oraz art. 108 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE