Sygn. akt III Cz 178/16
Dnia 31 maja 2016 r.
Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:
Przewodniczący – Sędzia SO Barbara Braziewicz
Sędziowie SO Marcin Rak
SO Roman Troll (spr.)
po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2016 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym
sprawy z powództwa M. M.
przeciwko E. K.
o zapłatę
na skutek zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Rejonowego w Zabrzu
z dnia 30 października 2015 r., sygn. akt I C 1074/15
postanawia:
1) zmienić zaskarżone postanowienie o tyle, że odmówić odrzucenia pozwu w zakresie dotyczącym żądania zapłaty ustawowych odsetek od kwoty 1515 zł (tysiąc pięćset piętnaście złotych) od 30 stycznia 2015 roku;
2) oddalić zażalenie w pozostałej części.
SSO Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Marcin Rak
Sygn. akt III Cz 178/16
Postanowieniem z 30 października 2015 roku Sąd Rejonowy w Zabrzu zniósł postępowanie w sprawie (pkt 1) i odrzucił pozew (pkt 2). W uzasadnieniu wskazał, że pozwany został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze z 22 czerwca 2011 roku za popełnienie przestępstwa oszustwa i jest zobowiązany do naprawienia szkody pokrzywdzonej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. poprzez zapłatę kwoty 110000 zł w terminie roku od uprawomocnienia się orzeczenia, a Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z 3 lutego 2012 roku przedłużył pozwanemu termin naprawienia szkody do trzech lat licząc od daty wydania orzeczenia reformacyjnego; (...) sp. z o.o. w K. 5 listopada 2012 roku zbyła wierzytelność wynikającą z powołanych wyroków na rzecz Biura (...) sp. z o.o. siedzibą w L., która następnie zbyła w drodze umowy część przysługującej jej wobec pozwanego wierzytelności w kwocie 1550 zł na rzecz powoda. Sąd Rejonowy wskazał, że po nowelizacji Kodeksu postępowania karnego dokonanej ustawą z 10 stycznia 2003 roku uzasadnione jest przyjęcie, iż również orzeczenia o nałożeniu obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 72 § 2 k.k., pomimo odrębnej podstawy prawnej, stwarza stan rei iudicatae dla ewentualnych roszczeń cywilnych w tym zakresie, w jakim na sprawcę został nałożony tego rodzaju obowiązek, dlatego też orzeczenie sądu karnego nakładające na skazanego obowiązek naprawienia szkody w związku z warunkowym zawieszeniem wykonania kary tworzy stan rzeczy osądzonej co do tego rodzaju cywilnego obowiązku i odpowiadającego mu uprawnienia wierzyciela. Sąd Rejonowy podkreślił, że warunki określone przez sąd karny na podstawie art. 74 k.k., w tym termin wykonania obowiązku naprawienia szkody, nie stoją na przeszkodzie wykonaniu tego obowiązku przy użyciu przymusu egzekucyjnego jeszcze przed upływem terminu wyznaczonego przez sąd karny do wywiązania się z obowiązku nałożonego na niego w okresie próby. Jednocześnie wskazał, że określony przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze termin spełnienia świadczenia minął 3 lutego 2015 roku, a negatywną przesłankę procesową w postaci powagi rzeczy osądzonej sąd jest zobowiązany uwzględnić na każdym etapie postępowania. Orzeczenie zapadło na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.
Zażalenie na to postanowienie złożył powód w przedmiocie odrzucenia pozwu i zarzucił naruszenie: art. 366 k.p.c. poprzez błędne uznanie, że w sprawie z powództwa M. M. przeciwko E. K. zachodzi powaga rzeczy osądzonej; art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie w wyniku błędnego ustalenia, że w sprawie zachodzi stan powagi rzeczy osądzonej; art. 316 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, a zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy.
Przy tak postawionych zarzutach wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że umowy przelewu wierzytelności zarówno
z 5 listopada 2012 roku, jak i z 23 listopada 2012 roku dotyczą cesji wierzytelności wysokości 110 000 zł wynikającej z wyroków Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze z 22 czerwca 2011 roku oraz wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 3 lutego 2012 roku, przy czym druga
z umów dotyczy tylko kwoty 1515 zł wraz z roszczeniem o zapłatę odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia. Ewidentnie więc doszło do przelewu wierzytelności wynikającej z wyroków sądów karnych, a więc zasądzonej tymi wyrokami, które w tej części są prawomocne.
Należy także podkreślić, że powód skarży postanowienie Sądu Rejonowego w przedmiocie odrzucenia pozwu nie kwestionuje zaś zniesienia postępowania w sprawie.
Istotne jest również to, że pozwem nadanym 30 stycznia 2015 roku powód dochodził odsetek ustawowych od dnia jego wniesienia, czyli od 30 stycznia 2015 roku, natomiast bezsporne w sprawie jest, że orzeczenie o obowiązku naprawienia szkody jest zakreślone terminem do jego wykonania do 3 lutego 2015 roku, dopiero po tym dniu jest ono wymagalne. Dlatego też żądanie odsetek od 30 stycznia 2015 roku jest żądaniem wykraczającym poza orzeczenia sądów karnych
o obowiązku naprawienia szkody i jako takie powinno być merytorycznie rozpoznane przez sąd pierwszej instancji, albowiem w tym zakresie sąd karny nie oddalił roszczenia cywilnego (majątkowego), a więc nie rozpoznawał go merytorycznie w tej części (nie zachodzi więc w tym zakresie powaga rzeczy osądzonej).
Zgodnie z art. 107 § 1 i 2 k.p.k. klauzulę wykonalności nadaje się na żądanie osoby uprawnionej orzeczeniu podlegającemu egzekucji w drodze przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Orzeczenie nakładające obowiązek naprawienia szkody w zakresie kwoty 110000 zł nadaje się do egzekucji od 4 lutego 2015 roku.
Orzeczony obowiązek naprawienia szkody, będący przedmiotem cesji od 4 lutego 2015 roku nadaje się do egzekucji. Sąd karny nie orzekał o obowiązku uregulowania odsetek, a co za tym idzie jego orzeczenie w zakresie roszczeń majątkowych nie obejmuje obowiązku uregulowania odsetek, a jedynie należność główną. W związku z tym tylko co do należności głównej zachodzi powaga rzeczy osądzonej - to w tym zakresie nie ma możliwości prowadzenia odrębnego procesu cywilnego, albowiem orzeczenie zostało już wydane i nie ma znaczenia czy zrobił to sąd karny, czy też cywilny. Wydanemu rozstrzygnięciu przez sąd karny może być bowiem nadana klauzula wykonalności na rzecz następcy prawnego i nadaje się ono do wykonania w drodze egzekucji sądowej. Tylko więc w zakresie roszczenia ubocznego doszło do naruszenia przepisów postępowania.
Sam fakt, że postępowanie toczyło się przed sądami karnymi, a pozwany był oskarżonym, zaś pokrzywdzonym pierwotny cedent nie ma zasadniczego znaczenia dla rozpoznania sprawy, albowiem istotne jest to pomiędzy jakimi podmiotami doszło do orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody - kto komu ma szkodę naprawić oraz czy ten komu szkodę należało naprawić był uprawniony do przelania wierzytelności z tego tytułu na inną osobę. Jeżeli takie uprawnienie posiadał i dokonał cesji, to nie jest możliwe zasadne twierdzenie, że sprawa nie została prawomocnie rozstrzygnięta, bo występują imiennie inne strony postępowania. Nie można bowiem nie zauważyć, że zgodnie z art. 509 § 1 i 2 k.c. przelew wierzytelności prowadzi do przeniesienia na nabywcę wszelkich związanych z nią praw, a więc wynikających z zasądzenia obowiązku naprawienia szkody. Ten przelew nie rodzi nowego źródła zobowiązania. W tym zakresie ocena prawna Sądu Rejonowego jest prawidłowa.
Dlatego też zażalenie tylko w części okazało się zasadne i w tym zakresie orzeczono, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 1 i 2 k.p.c., jak w punkcie 1 postanowienia.
Zażalenie w pozostałej części, jako bezzasadne, należało oddalić zgodnie z art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 1 i 2 k.p.c.
Natomiast rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego zapadnie w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c.
SSO Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Marcin Rak