UZASADNIENIE

W dniu 20 maja 2013 do Sądu wpłynął pozew powoda D. A. przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego W. S. o zasądzenie kwoty 6 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego.

W uzasadnieniu zostało wskazanego, że powód przebywając od kwietnia 2013 w areszcie śledczym był zmuszony do uczestniczenia w spacerach z osobami palącymi. Powód wskazał, że jest osobą niepalącą i związku z tym przebywa w celi dla osób niepalących. Powód podniósł, że jako osadzony ma prawo do codziennych spacerów. Spacery odbywają się na obszarze o powierzchni 15 m2 i powód odbywa je w obecności osób palących. W spacerach uczestniczy każdorazowo od trzech do dziewięciu osób, w tym większość osób pali. Korzystanie w takich warunkach z możliwości przewietrzenia i poodychania świeżym powietrzem staje się niemożliwe. Regulaminowa godzina spaceru w oparach dymu papierosowego powoduje, że powód często rezygnuje ze spaceru. Powód podniósł, że informował administrację aresztu o powyższym problemie. Jednakże nie przyniosło to skutku. Powód wskazał, że próbował rozmawiać z palącymi współosadzonymi, jednakże prowadziło to jedynie do konfliktów. Co więcej, palenie na spacerach nie jest zabronione. Brak możliwości zaczerpnięcia świeżego powietrza oraz przewietrzenia się narusza zdaniem powoda jego dobro osobiste, jakim jest zdrowie. Wysokość roszczenia jest adekwatna do naruszenia jego wolności osobistej.

(pozew k.1)

W dniu 29 sierpnia 2013 do Sądu wpłynęła odpowiedź na pozew pozwanego, w którym wniesiono o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazano, że powód przebywał w Areszcie Śledczym W. S. w okresie od 17 marca 2013 do 12 czerwca 2013. Zgodnie z zarządzeniem Dyrektora Aresztu Śledczego w W. S. nr (...) z 22 maja 2012 w sprawie porządku wewnętrznego w areszcie śledczym palenie wyrobów tytoniowych jest dozwolone wyłącznie w wyznaczonych miejscach. Place spacerowe nie są miejscami wyznaczonymi do palenia wyrobów tytoniowych, a zakaz palenia na placach spacerowych jest egzekwowany przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. Tym samym twierdzenia powoda są bezpodstawne.

(odpowiedź na pozew k. 21 – k. 22)

Pismem z dnia 7 października 2013 powód podtrzymał swoje roszczenie w całości.

(pismo k. 38)

Na rozprawie w dniu 7 listopada 2013 powód ograniczył swoje roszczenie do kwoty 3 000 zł. W pozostałym zakresie powód cofnął powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia. Powód wskazał, że nie jest prawdą, iż od 22 maja 2012 na placach spacerowych nie można było palić. Dopiero od czerwca 2013 nie można było palić. Po napisania pozwu, powód został przeniesiony do celi dla niepalących i zaczął odbywać spacery z osobami niepalącymi. W okresie od 17 marca 2013 do 22 kwietnia 2013 przebywał w sali dla palących. Od 22 kwietnia 2013 powód był w celi dla niepalących, ale do 22 maja 2013 spacery odbywał z osobami palącymi. W lipcu 2013 powód wrócił do pozwanego aresztu śledczego i został umieszczony w sali dla niepalących, ale spacery odbywa z osobami palącymi.

(protokół rozprawy k. 42 – k. 44)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód przebywał w Areszcie Śledczym W. S. w okresie od 17 marca 2013 do 12 czerwca 2013. Następnie w okresie od 12 czerwca 2013 do 10 lipca 2013 powód przebywał w Areszcie Śledczym w K.. Od 11 lipca 2013 powód przebywa ponownie w Areszcie Śledczym W. S., gdzie odbywa orzeczoną wobec niego karę pozbawienia wolności. Od dnia 17 marca 2013 do 22 kwietnia 2013 powód przebywał w celi dla palących, zaś od dnia 22 kwietnia 2013 do 12 czerwca 2013 był osadzony w celi dla osób niepalących. Cela, w której powód przebywał, jest położona nad celą, w której można palić i dym przedostaje sie do celi powoda przez nieszczelne kanały wentylacyjne. Od początku pobytu powoda w Areszcie do 22 maja 2013 powód odbywał spacery na placu spacerowym z osobami palącymi. Plac spacerowy ma powierzchnię 15 m2. W okresie od 23 maja 2013 do 12 czerwca 2013 powód odbywał spacery na placu spacerowym wraz z inną celą niepalącą. Po powrocie powoda do Aresztu Śledczego W. S. powód został osadzony w celi dla osób niepalących. Zdarza się, że spacery odbywa z osobami palącymi. Zgodnie z treścią Zarządzenia Dyrektora Aresztu Śledczego W. S. nr (...) z 22 maja 2012 w sprawie porządku wewnętrznego w Areszcie Śledczym W. S. w części A pkt VI ppkt 2 określono, że miejscem wyznaczonym do palenia tytoniu są wyznaczone cele mieszkalne. Zakaz palenia tytoniu obowiązuje m.in. na placach spacerowych. Zakaz palenia tytoniu poza miejscami wyznaczonymi został również ujęty w Zarządzeniu Dyrektora Aresztu Śledczego W. S. nr (...). Funkcjonariusze nadzorujący skazanych odbywających spacery kontrolują m.in., czy skazani palą w miejscach do tego niedozwolonych.

(okoliczność bezsporna; notatka służbowa k. 25; zeznania świadków K. R. oraz A. K. k. 74 – k. 76; zeznania powoda k.43 – k.44)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, okoliczności uznanych za przyznane zgodnie z art. 230 k.p.c., dokumentów złożonych do akt niniejszej sprawy, a także częściowo na podstawie zeznań świadków oraz powoda. Bezsporne między stronami były okoliczności dotyczące osadzenia powoda D. A. w Areszcie Śledczym W. S.. Powód twierdził, że musiał i nadal musi odbywać spacery z osobami palącymi. Twierdzenia powoda potwierdzili powołani w sprawie świadkowie K. R. oraz A. K.. Świadkowie przebywali z powodem w różnych okresach w jednej celi jako współwięźniowie. Z zeznań świadków oraz powoda wynika także, że mimo formalnie obowiązującego zakazu palenia, to nie są one przestrzegane zarówno przez funkcjonariuszy jak i osadzonych. Sąd ocenił dowody z przesłuchania powoda oraz z zeznań świadków na podstawie art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd Najwyższy stwierdził, że ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999, II UKN 685/98). Sąd stanął na stanowisku, że powołane dowody są wiarygodne.

Sąd zaważył, co następuje:

Powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu w całości.

Powód domagał się w niniejszej sprawie od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Aresztu Śledczego W. – S. kwoty 6 000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci zdrowia poprzez osadzenie go z osobami palącymi oraz poprzez odbywanie przez niego spacerów na placu spacerowym również z osobami palącymi.

Na wstępie zauważyć należy, iż na rozprawie w dniu 7 listopada 2013 powód ograniczył swoje żądanie do kwoty 3 000 zł. W pozostałym zaś zakresie powód cofnął powództwo wraz ze zrzeczeniem się roszczenia.

Cofnięcie pozwu w przedmiotowej sprawie jest skuteczne i nie wymaga zgody pozwanego, albowiem zgodnie z dyspozycją art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do wydania wyroku, jeżeli z cofnięciem pozwu połączone jest zrzeczenie się roszczenia. Zgodnie z art. 355 § 1 k.p.c. Sąd umarza postępowanie, jeżeli powód cofnął pozew ze skutkiem prawnym. Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie, co do kwoty 3 000 zł, o czym orzekł w pkt. 2 rozstrzygnięcia.

Przechodząc do zasadniczej części rozważań należy wskazać, iż zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostało naruszone może żądać, na zasadach przewidzianych w kodeksie, zadośćuczynienia pieniężnego. Przykładowy katalog tych dóbr przedstawia art. 23 k.c. Wobec powyższego i biorąc pod uwagę zakreślone przez powoda granice żądania pozwu uznać należało, iż powód dochodzi w niniejszej sprawie zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci zdrowia. Na mocy art. 448 k.c. ab inito w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W myśl zaś regulacji zawartej w art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa. Pokrzywdzony - żądający na podstawie art. 448 k.c. kompensaty krzywdy - nie musi dowodzić bezprawności naruszenia dobra osobistego. Wobec brzmienia art. 24 § 1 k.c. to ewentualnie adresat roszczeń musiałby dowieść braku bezprawności naruszeń ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2007, V CSK 431/06). Powód natomiast na mocy art. 6 k.c. i art. 232 zd. 1 k.p.c. wobec brzmienia art. 24 § 1 k.c. oraz art. 448 k.c. winien udowodnić fakt naruszenia dobra osobistego, doznanie krzywdy, czyli tzw. szkody niemajątkowej oraz rozmiar krzywdy. Zgodnie bowiem z treścią art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Jak słusznie uznał Sąd Najwyższy twierdzenie istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę zgłaszającą to twierdzenie. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 listopada 2001, I PKN 660/00). Zatem to na powodzie spoczywał ciężar dowodu z zakresie wykazania przytaczanych przez siebie działań pozwanego, w których upatruje on naruszenia dóbr osobistych, udowodnienia krzywdy, jaką w swojej ocenie poniósł.

Powód w niniejszej sprawie wykazał, że wskutek zaniechania funkcjonariuszy pozwanego doznał niewielkiego uszczerbku na zdrowiu. Jest rzeczą oczywistą, że skoro powód przez część objętego pozwem okresu nie miał możliwości odbywania spacerów w pozbawionej dymu przestrzeni, to w tym okresie czuł się źle. Złe samopoczucie powoda mogło pogłębiać przedostawanie się dymu do celi przez nieszczelną wentylację. Należy zatem stwierdzić, że pozwany naruszył dobro osobiste powoda. Rozmiar tego naruszenia jest jednak na tyle niewielki, że nie można mówić o krzywdzie, zasługującej na zadośćuczynienie. Ponadto, narażenie powoda w tak krótkim czasie na wdychanie dymu papierosowego nie będzie miało dla powoda żadnych trwałych, negatywnych konsekwencji. Wypada też dodać, że wina funkcjonariuszy pozwanego była minimalna, ponieważ niezwykle trudno jest wyegzekwować zakaz palenia od ludzi, wśród których przeważają tacy, którzy swoją postawą życiową udowodnili brak poszanowania jakichkolwiek norm społecznych i prawnych. Uwaga funkcjonariuszy, pilnujących więźniów na spacerach, musi być przede wszystkim skupiona na zachowaniach, które mogą doprowadzić do aktów agresji. Trudno wymagać zatem aby interweniowali w wypadkach błahego naruszenia regulaminu.

Wszystkie te okoliczności przekonały Sąd, że powodowi nie należy się zadośćuczynienie, pomimo naruszenia przez pozwanego zdrowia powoda. Uwzględnienie roszczeń z art. 448 k.c. ma bowiem charakter fakultatywny, a więc nie muszą być one zasądzone mimo spełnienia przesłanek ustawowych. Dlatego sąd nie ma obowiązku zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie komentowanego przepisu w każdym przypadku naruszenia dóbr osobistych – przy stosowaniu tego przepisu bierze się pod uwagę całokształt okoliczności faktycznych, w tym winę sprawcy naruszenia dóbr osobistych i jej stopień oraz rodzaj naruszonego dobra (wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2006 r., II PK 245/2005, OSNP 2007, nr 7-8, poz. 101). Dokonanie oceny, czy w konkretnej sytuacji naruszenie dóbr osobistych rzeczywiście nastąpiło – nie może być przy tym dokonywane wedle miary indywidualnej wrażliwości (ocena subiektywna) zainteresowanego, ta bowiem może być niekiedy bardzo duża ze względu na cechy osobowościowe, związane ze szczególną drażliwością i przewrażliwieniem (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 31 grudnia 2009 r., III APa 24/2009, OSP 2011, z. 3, poz. 35).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążając powoda kosztami procesu. Sąd miał bowiem na względzie, że dobro osobiste powoda było jednak naruszone, a zatem mamy do czynienia ze szczególnie uzasadnionym wypadkiem, o którym mowa w powołanym przepisie.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE