UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 kwietnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił K. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił 25 - letniego stażu sumarycznego (organ uznał wnioskodawcy staż sumaryczny w wymiarze 23 lat 9 miesięcy i 1 dnia) oraz 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono ubezpieczonemu następujących okresów zatrudnienia:

-: od 16 maja 1974 r. do 2 czerwca 1975 r. oraz od 12 grudnia 1975 r. do 28 lutego 1983 r. w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,
-: od 1 marca 1983 r. do 25 października 1988 r. oraz od 1 grudnia 1988 r. do 30 czerwca 1989 r. w Przedsiębiorstwie Produkcji (...),
-: od 1 lipca1989 r. do 31 marca 1991 r. w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

W odwołaniu od powyższej decyzji K. B. wniósł o jej zmianę.

Odwołujący wskazał, że zarówno podczas pracy w zakładzie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jak i w zakładzie (...) wykonywał prace betoniarskie, lastrykarskie oraz kamieniarskie, a prace te są zaliczane do pracy wykonywanych w warunkach szczególnych. K. B. wskazał, że w okresie od 3 czerwca 1975 r. do 29 listopada 1975 r. odbywał służbę wojskową.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, że w dniu 28 maja 2015 r. została wydana decyzja mocą której wnioskodawcy uwzględniono staż sumaryczny w wymaganym wymiarze 25 lat. W odniesieniu zaś do warunku legitymowania się przez wnioskodawcę stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat organ rentowy wskazał, że stanowisko zaprezentowane w decyzji z dnia 22 kwietnia 2015 roku nie uległo zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. B. urodził się (...)

W dniu 16 marca 2015 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę, po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję.

K. B. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(wniosek plik II akt ZUS, decyzja k.42-42 odwrót plik II akt ZUS)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował 25 lat ogólnego stażu pracy.

(decyzja plik II akt ZUS)

W okresie od 16 maja 1974 r. do 28 lutego 1983 r. K. B. zatrudniony był w zakładzie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.. Z treści świadectwa pracy z dnia 8 lutego 1983 r. wynika, że w ww. okresie wnioskodawca wykonywał obowiązki posadzkarza. Z treści świadectwa pracy z dnia 11 października 1983 r. wynika, że w ww. okresie wnioskodawca wykonywał obowiązki posadzkarza – kamieniarza budowlanego. W okresie od 3 czerwca 1975 r. do 29 listopada 1975 r. wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową.

(świadectwo pracy k.1 oraz świadectwo pracy k.6-6 odwrót w aktach osobowych wnioskodawcy k.13)

Wystawione przez ww. zakład pracy świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 16 października 2002 r. wskazuje, że wnioskodawca w okresie od 16 maja 1974 r. do 2 czerwca 1975 r. oraz od 12 grudnia 1975 r. do 28 lutego 1983 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kamieniarskie na stanowisku posadzkarza – kamieniarza budowlanego wymienionym w wykazie A, dziale V pozycji 10 punkcie 1 stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach (Dz. Urz. nr 3/83 poz.6 MB i (...))

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k.2 w aktach osobowych wnioskodawcy k.13)

W okresie zatrudnienia wnioskodawcy w ww. zakładzie pracy otrzymał on następujące angaże:

- od dnia 16 maja 1974 r. na stanowisko robotnika (okres próbny),

- od dnia 12 grudnia 1975 r. na stanowisko betoniarza,

- od dnia 1 czerwca 1979 r. na stanowisko lastrykarza,

- od dnia 1 września 1980 r. na stanowisko posadzkarza.

(umowa o pracę k.12, angaże k. 23, 44, 45 w aktach osobowych wnioskodawcy k.13)

Z załączonej opinii z dnia 12 czerwca 1982 r. wynika, że wnioskodawca potrafi organizować pracę nie tylko w zawodzie lastrykarza, ale także płytkarza i ceramika.

(wniosek k.17 w aktach osobowych wnioskodawcy k.13)

Od dnia 1 lipca 1982 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki brygadzisty w zawodzie lastrykarza oraz przyznano mu z tego tytułu dodatek funkcyjny. Z treści przekazanego wnioskodawcy zakresu obowiązków i odpowiedzialności wynikało, że brygadzista wykonuje obowiązki pracownicze wspólnie z pozostałymi członkami brygady. Do obowiązków wnioskodawcy na stanowisku brygadzisty należało także kontrolowanie stanowisk pracy zarówno przed jak i po wykonanej pracy oraz organizowanie stanowisk roboczych z zachowaniem warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

(angaż k.16 oraz zakres obowiązków i odpowiedzialności brygadzisty k.18 w aktach osobowych wnioskodawcy k.13)

Zakłady (...) zajmowały się budową obiektów przemysłowych i właśnie na terenie realizowanych inwestycji obowiązki pracownicze wykonywał wnioskodawca. Obowiązki pracownicze wnioskodawcy sprowadzały się do wykonywania zarówno prac betoniarskich, lastrykarskich jak i kamieniarskich. Specyfika pracy na budowie powodowała, że najpierw realizowano roboty betoniarskie polegające na wylaniu betonowej posadzki, jej wyrównaniu oraz zatarciu, a następnie wylewano lastryko (zaprawę cementową zmieszaną z kamieniem), które po zastygnięciu szlifowano. Wnioskodawca zajmował się przede wszystkim wylewaniem posadzek, a w zależności od etapu prac także przygotowywaniem betonu, wylewaniem lastryka czy też jego szlifowaniem. W ramach wykonywanych obowiązków wnioskodawca zajmował się także wylewaniem z betonu przyzakładowych dróg oraz dodatkowo układaniem chodników i krawężników. Pomimo pełnienia funkcji brygadzisty wnioskodawca wykonywał takie same obowiązki pracownicze jak pozostali członkowie brygady, a funkcja ta wiązała się jedynie z rozpisywaniem przez niego godzin. W porze zimowej wnioskodawca wykonywał obowiązki pracownicze wewnątrz obiektów, a w sytuacji, gdy realizowano prace na zewnątrz obiektu i pogoda uniemożliwiała pracę pracownicy zakładu byli na urlopach. Z uwagi na warunki pracy wnioskodawca otrzymywał mleko. W brygadzie nie było ścisłego podziału na pracowników odpowiedzialnych za realizację poszczególnych etapów prac. Powierzone obowiązki wnioskodawca wykonywał stale, w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca nie wykonywał czynności płytkarza czy też ceramika.

(zeznania świadków: J. N. min.00:18:10 - 00:27:17 oraz J. P. min.00:27:17 – 00:37:54 protokołu rozprawy z dnia 3 listopada 2015 r. oraz zeznania wnioskodawcy min.00:09:34 – 00:15:26 protokołu rozprawy z dnia 25 maja 2016 r. oraz k.77-77 odwrót w zw. z min.00:02:45 – 00:17:04 protokołu rozprawy z dnia 3 listopada 2015 r. min.00:07:08 – 00:11:52 protokołu rozprawy z dnia 13 stycznia 2016 r.)

W okresie od 1 marca 1983 r. do 30 czerwca 1989 r. wnioskodawca zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) (dawniej (...) Kombinat Budowlany (...)).

Z treści świadectwa pracy z dnia 9 października 2002 r. wynika, że w ww. okresie wnioskodawca zajmował następujące stanowiska pracy: posadzkarza, lastrykarza, posadzkarza – układacza podłóż i lastryka – brygadzisty. W okresie od 26 października 1988 r. do 30 listopada 1988 r. K. B. korzystał z urlopu bezpłatnego.

(świadectwo pracy k.18 plik II akt ZUS)

Wystawione przez ww. zakład pracy świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 10 października 2002 r. wskazuje, że wnioskodawca w okresie od 1 marca 1983 r. do 25 października 1988 r. i od 1 grudnia 1988 r. do 30 czerwca 1989 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace betoniarskie na stanowisku posadzkarza – układacza podłóg i lastryka wymienionym w wykazie A, dziale V pozycji 4 punkcie 3 stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach w dokumentacji osobowej wnioskodawcy k.35)

W okresie zatrudnienia wnioskodawcy w ww. zakładzie pracy otrzymał on następujące angaże:

- od dnia 1 marca 1983 r. na stanowisko posadzkarza.

- od dnia 1 maja 1983 r. na stanowisko lastrykarza.

- od dnia 1 września 1987 r. na stanowisko betoniarza.

- od dnia 1 kwietnia 1988 r. na stanowisko posadzkarza, układacza podłóż i lastryka.

(angaże w dokumentacji osobowej wnioskodawcy k.35)

Obowiązki pracownicze realizowane przez wnioskodawcę w zakładach (...) były tożsame z obowiązkami realizowanymi przez niego w zakładach (...).

(zeznania świadka J. P. min.00:27:17 – 00:37:54 protokołu rozprawy z dnia 3 listopada 2015 r. oraz zeznania wnioskodawcy min.00:09:34 – 00:15:26 protokołu rozprawy z dnia 25 maja 2016 r. oraz k.77-77 odwrót w zw. z min.00:02:45 – 00:17:04 protokołu rozprawy z dnia 3 listopada 2015 r. oraz min.00:07:08 – 00:11:52 protokołu rozprawy z dnia 13 stycznia 2016 r.)

W okresie od 1 lipca 1989 r. do 31 marca 1991 r. K. B. zatrudniony był w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Z treści świadectwa pracy z dnia 29 marca 1991 r. wynika, że w ww. okresie wnioskodawca wykonywał obowiązki pracownicze posadzkarza – układacza podłóż i lastryka – brygadzisty.

(świadectwo pracy k.21 – 21 odwrót plik II akt ZUS)

Wystawione przez ww. zakład pracy świadectwo wskazuje, że wnioskodawca w okresie od 1 lipca 1989 r. do 31 marca 1991 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace betoniarskie na stanowisku posadzkarza – układacza podłóg i lastryka wymienionym w wykazie A, dziale V, punkcie 4 stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k.22 plik II akt ZUS)

W okresie zatrudnienia wnioskodawcy w ww. zakładzie pracy otrzymywał on angaże na stanowisko posadzkarza – układacza podłóż i lastryka, a od dnia 1 lutego 1990 r. wykonywał obowiązki posadzkarza – brygadzisty.

(angaże w dokumentacji osobowej wnioskodawcy k.57)

W okresie od 8 kwietnia 1991 r. do 31 stycznia 1993 r. K. B. zatrudniony był w Zakładzie (...). Z treści świadectwa pracy z dnia 31 stycznia 1993 r. wynika, że wnioskodawca w zakładzie tym wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki pracownicze betoniarza – lastrykarza.

(świadectwo pracy k.24-24 odwrót plik II akt ZUS)

W okresie od 8 marca 1993 r. do 31 stycznia 1994 r. K. B. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (w chwili obecnej noszącym nazwę (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością). Z treści świadectwa pracy z dnia 31 stycznia 1994 r. wynika, że wnioskodawca w zakładzie tym wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki pracownicze betoniarza – lastrykarza. Z treści umowy o pracę z dnia 4 marca 1993 r. oraz z treści umowy o pracę z dnia 14 września 1993 r. wynika, że wnioskodawca powierzone mu obowiązki pracownicze betoniarza - lastrykarza wykonuje na budowie.

(świadectwo pracy k.26-26 odwrót plik II akt ZUS)

Na mocy porozumienia między zakładami pracy tj. Przedsiębiorstwem Budownictwa (...) a Przedsiębiorstwem Produkcyjno – Handlowym (...) K. B. rozwiązał umowę o pracę z Przedsiębiorstwem Budownictwa (...).

(porozumienie w dokumentacji osobowej wnioskodawcy k.65)

W okresie od 1 lutego 1994 r. do 31 marca 1995 r. K. B. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Handlowym (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Z treści świadectwa pracy z dnia 31 marca 1995 r. oraz dokumentu w postaci notatki wynika, że wnioskodawca w zakładzie tym wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki pracownicze betoniarza – lastrykarza.

(świadectwo pracy oraz notatka w dokumentacji osobowej wnioskodawcy k.65)

Podczas pracy w przedsiębiorstwie (...) wnioskodawca wykonywał obowiązki betoniarza wykonującego podłoża.

(zeznania świadka B. S. min.00:04:26 – 00:08:34 protokołu rozprawy z dnia 25 maja 2016 r.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów jak i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań ubezpieczonego oraz świadków: J. N., J. P. oraz B. S.. Zeznania wymienionych świadków nie budzą w ocenie Sądu żadnych wątpliwości, co do ich wiarygodności, albowiem nie są wzajemnie ze sobą, ani też z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów sprzeczne, a nadto wzajemnie ze sobą korespondując stanowią uzupełnienie dla treści dokumentacji zgromadzonej w aktach osobowych ubezpieczonego, które zostały załączone do akt sprawy. Wskazać należy, że pomimo stwierdzenia zawartego w opinii z czerwca 1982 r., a wskazującego, iż wnioskodawca potrafi organizować pracę w zawodzie płytkarza, żaden inny dokument czy też złożone w sprawie zeznania nie potwierdziły, by wnioskodawca zajmował się takimi właśnie czynnościami. Podkreślić należy, że przesłuchani świadkowie są osobami obcymi w stosunku do odwołującego i nie mają zatem żadnego interesu, aby składać zeznania mu przychylne.

W odniesieniu do okresu pracy wnioskodawcy w Zakładzie (...) wskazać należy, że nie było możliwym zweryfikowanie ponad wszelką wątpliwość, czym dokładnie zajmował się wnioskodawca i tym samym okres ten nie mógł zostać zaliczony mu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.883) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 roku, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art.184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Definicja ustawowa „pracy w szczególnych warunkach” została zawarta w art.32 ust.2 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z tym przepisem, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stosownie do treści art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie, którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949). Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Zgodnie z treścią §3 i 4 ww. rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W wykazie tym do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace zbrojarskie i betoniarskie (Dział V dotyczący prac ,,W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” punkt 4), prace kamieniarskie (Dział V dotyczący prac ,,W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” punkt 10) oraz prace przy produkcji betonu kruszynowego (Dział V dotyczący prac ,,W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” punkt 15).

Sąd podziela pogląd zaprezentowany przez Sąd Apelacyjny w Łodzi z dnia 5 sierpnia 2015 r. (III AUa 664/14, Legalis nr 1360421) zgodnie z którym pod pojęciem prac betoniarskich należy rozumieć także prace przy wykonywaniu betonowych nawierzchni z gotowej mieszanki betonowej dostarczanej z zakładu produkującego taką mieszankę, a sama zaś produkcja betonu, jako sztucznego kamienia powstającego ze stwardnienia mieszanki kruszyw mineralnych kwalifikuje się z działu 5 pozycji 15 wykazu A ww. rozporządzenia.

Prawo do emerytury przewidziane w art.184 w związku z art.32 ustawy emerytalnej ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl §2 ust.2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja §2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art.473§1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art.246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego. W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że „dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony.” W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą §2 ww. rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art.32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art.245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60).

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się do rozstrzygnięcia czy wnioskodawca legitymuje się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych, bowiem już w trakcie niniejszego postępowania organ rentowy wydał decyzję mocą której uznał, że K. B. legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym 25 lat.

Wskazać należy, że dla oceny, czy ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach ma znaczenie rodzaj powierzanej mu pracy.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał, że ubezpieczony podczas pracy w zakładach (...) w ramach wykonywania obowiązków pracowniczych zajmował się pracami betoniarskimi, pracami przy produkcji betonu kruszynowego oraz pracami kamieniarskimi, a o tym jakie prace w danym okresie wykonywał decydował cykl prac realizowanych przez jego zakład pracy. W świetle zebranego materiału dowodowego oczywistym jest, że wnioskodawca wykonywał przede wszystkim posadzki betonowe oraz posadzki lastryko, co sprowadzało się do rozprowadzenia uprzednio przygotowanej masy i jej wypoziomowania. W przypadku zaś powierzchni lastryko obowiązki wnioskodawcy sprowadzały się także do jej wyszlifowania, a więc do prac typowo kamieniarskich. Wnioskodawca oprócz ww. prac zajmował się także pracami związanymi z produkcją betonu, a część jego obowiązków sprowadzała się do wykonywania betonowych przyzakładowych dróg. Wszystkie zatem wymienione prace wykonywane przez wnioskodawcę w ww. zakładzie pracy kwalifikują się do prac wykonywanych w warunkach szczególnych, a co istotne obowiązki te wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odniesieniu zaś do wykonywanych przez wnioskodawcę obowiązków brygadzisty wskazać należy, że obowiązki te w istotny sposób nie rzutowały na jego podstawowe obowiązki pracownicze, a co istotne, z treści przekazanych wnioskodawcy obowiązków pracowniczych wynikało, że ma on wykonywać obowiązki pracownicze wspólnie z pozostałymi członkami brygady, a czynności brygadzisty wykonywać przed wszystkim zarówno przed jak i zakończeniu pracy. Wprawdzie wnioskodawca zajmował się także układaniem chodników i krawężników, ale z uwagi na fakt, że były to czynności dodatkowe, związane z obowiązkami pracowniczymi polegającymi na wylewaniu betonowych dróg, nie mogły rzutować negatywnie na ocenę wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych. Nadto należy wskazać, iż przepisy dotyczące przyznawania emerytury w obniżonym wieku powinny być ściśle interpretowane, jednak ich wykładania nie może być na tyle skrajna i restrykcyjna, by prowadziła do absurdalnej sytuacji, gdy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach uznaje się tylko i wyłącznie czynności wymienione w wykazie A załącznika do cytowanego wyżej rozporządzenia, wykonywane ciągle przez cały obowiązujący pracownika czas pracy, bez jakichkolwiek przerw i bez wykonywania innych czynności, które są jednak immanentnie związane ze stanowiskiem pracy zajmowanym przez ubezpieczonego. Takie przyjęcie uniemożliwiałoby w praktyce przyznanie komukolwiek prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze z tego względu, że żaden z ubezpieczonych nie spełniałby takich wymogów. (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 lutego 2012 r., sygn. akt III AUa 1644/11)

Reasumując, w odniesieniu do zatrudnienia wnioskodawcy w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. do stażu pracy w warunkach szczególnych należy zaliczyć mu okres zatrudnienia od dnia otrzymania angażu na stanowisko betoniarza tj. od 12 grudnia 1975 r. do 28 lutego 1983 r.

Co do wcześniejszego okresu zatrudnienia wnioskodawcy w ww. zakładzie wskazać należy, że wnioskodawca został przyjęty na stanowisko robotnika i nie sposób przyjąć by wykonywał prace w warunkach szczególnych od początku swojego zatrudnienia, czy też przed rozpoczęciem odbywania zasadniczej służby wojskowej, a tym samym brak było podstaw do zaliczenia tego okresu. Zgodnie bowiem z treścią art.108 ust.1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1967 roku, nr 44 poz.220) w brzmieniu obowiązującym w okresie 1967 – 1974 okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracowników, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Artykułem X ust.2 lit.c ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku (Dz.U. nr 24, poz.142) przepisy wprowadzające kodeks pracy zmieniony został art.108 ww. ustawy o powszechnym obowiązku obrony. Ustawa ta weszła w życie w dniu 1 stycznia 1975 roku. Zgodnie z treścią art.108 (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 1975 roku) czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Warunkiem wliczenia służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest zachowanie terminów, o których mowa w art.106 ust.1 lub w art.107 ust.1 (art.108 ust.3). Rada Ministrów została upoważniona do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad wliczania czasu odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia (art.108 ust.4). Skoro zatem wnioskodawca nie świadczył pracy w warunkach szczególnych przed rozpoczęciem służby wojskowej to nie jest możliwym zaliczenie mu tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W odniesieniu do okresów zatrudnienia wnioskodawcy w: Przedsiębiorstwie Produkcji (...) (za wyjątkiem gdy wnioskodawca nie świadczył pracy , gdyż przebywał na urlopie bezpłatnym – od 26 października 1988 r. do 30 listopada 1988 r.), (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Przedsiębiorstwie Produkcyjno – Handlowym (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wskazać należy, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wykazał, że ubezpieczony świadczył wówczas prace betoniarskie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i prace te powinny zostać zaliczone mu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Wyżej przytoczone ustalenia pozwalają przyjąć, iż wnioskodawca legitymuje się zarówno wymaganym ogólnym stażem pracy jak i ponad 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, ukończył wymagany wiek, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, co uprawnia go do wcześniejszej ze względu na wiek emerytury.

Wniosek o emeryturę ubezpieczony złożył w dniu 16 marca 2015 roku. Zatem stosownie do treści art.129 ww. ustawy o emeryturach i rentach ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury od dnia 1 marca 2015 roku.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art.477¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał K. B. prawo do emerytury poczynając od 1 marca 2015 roku.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE