Sygn. akt IV U 1403/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący

SSO Katarzyna Antoniak

Protokolant

sekr. sądowy Monika Świątek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 września 2016 r. w S.

odwołania E. U.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 23 listopada 2015 r. Nr (...)

w sprawie E. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

oddala odwołanie.

Sygn. akt: IV U 1403/15 UZASADNIENIE

Decyzją z 23 listopada 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.2 ust.1 pkt 5 ustawy z 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych odmówił E. U. prawa do świadczenia przedemerytalnego wskazując, że zgodnie z przedłożonym przez ubezpieczoną świadectwem pracy do rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą ubezpieczonej nie doszło z przyczyn dotyczących pracodawcy w rozumieniu ustawy z 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (decyzja z 23 listopada 2015r. k.19 akt o świadczenie przedemerytalne).

Odwołanie od w/w decyzji złożyła E. U., reprezentowana przez pełnomocnika, wnosząc o jej zmianę i przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Skarżąca zarzuciła, że organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję naruszył tak przepis art.2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, jak i przepis art.2 ust.29 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w zakresie, w jakim uznał, że przyczyny rozwiązania stosunku pracy nie dotyczyły pracodawcy. Wskazano, że pracodawca wypowiedział ubezpieczonej warunki pracy w zakresie miejsca pracy, a miejsce które jej zaproponował było oddalone o około 40 km od dotychczasowego miejsca pracy. Zmiana ta wiązałyby się ze zwiększonymi kosztami dojazdu do pracy (przy niezmienionych warunkach wynagrodzenia) oraz koniecznością poświęcenia dodatkowego czasu na te dojazdy. W tych okolicznościach ubezpieczona odmówiła przyjęcia nowych warunków zatrudnienia, co skutkowało rozwiązaniem stosunku pracy. Z uwagi jednak na to, że zaproponowane warunki pracy było dla ubezpieczonej oczywiście niekorzystne, odmowa przyjęcia tych warunków była uzasadniona, a w związku z tym nie można uznać, aby przyczyny rozwiązania stosunku pracy leżały w całości lub w części po stronie ubezpieczonej (odwołanie k.1-4 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na argumenty przytoczone w zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k.6-8 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona E. U. mając ukończony 52. rok życia, w dniu 27 października 2015r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne (wniosek o świadczenie przedemerytalne z 27 października 2015r. k.1 akt o świadczenie przedemerytalne). Do wniosku ubezpieczona załączyła m.in. świadectwo pracy z 31 stycznia 2015r. wystawione przez Zakład (...) J.M. (...) Spółkę Jawną w T., z którego wynika, że zatrudnienie ubezpieczonej u tego pracodawcy trwało od 25 czerwca 2009r. do 31 stycznia 2015r. oraz że ubezpieczona była zatrudniona na stanowisku sprzedawcy, a także że do rozwiązania stosunku pracy doszło na skutek wypowiedzenia przez pracodawcę na podstawie art.30§1 pkt 2 kp. Nadto ubezpieczona przedstawiła zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy w M. z 27 października 2015r., z którego wynika, że od 25 marca 2015r. ubezpieczona jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna i z dniem 19 października 2015r. upłynął 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, w czasie którego ubezpieczona nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia (w/w świadectwo pracy i zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy w M. k.15 i 18 akt o świadczenie przedemerytalne). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że do 31 stycznia 2015r. ,tj. do dnia rozwiązania umowy o pracę z pracodawcą – Zakładem (...) J.M. (...) Spółką Jawną w T., ubezpieczona udowodniła okresy składkowe w wymiarze 28 lat, 10 miesięcy i 28 dni, okresy nieskładkowe w wymiarze 2 lata, 9 miesięcy i 14 dni oraz okresy opłacania składek na ubezpieczenie (...) w wymiarze 4 lata i 1 miesiąc, co łącznie stanowi 35 lat, 9 miesięcy i 12 dni. Nadto organ rentowy ustalił, że z przedłożonego świadectwa pracy wystawionego przez w/w pracodawcę wynika, że stosunek pracy z ubezpieczoną ustał z dniem 31 stycznia 2015r. na podstawie art.30§1 pkt 2 kp. W tych okolicznościach organ rentowy stwierdził, że do rozwiązania stosunku pracy z ubezpieczoną nie doszło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Wskazując na powyższe zaskarżoną decyzją z 23 listopada 2015r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do świadczenia przedemerytalnego (decyzja z 23 listopada 2015r. k.19 akt o świadczenie przedemerytalne).

Ubezpieczona pozostawała w zatrudnieniu w Zakładzie (...) J.M. (...) Spółce Jawnej w T. w okresie od 25 czerwca 2009r. do 31 stycznia 2015r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzedawcy. Ubezpieczona świadczyła pracę w sklepie firmowym pracodawcy w M. przy ul. (...). W sklepie tym zatrudnionych było trzech sprzedawców (w tym ubezpieczona) oraz kierownik i zastępca kierownika wykonujący również – w razie potrzeby - obowiązki sprzedawców. Sklep, w którym pracowała powódka czynny był od poniedziałku do piątku, w godzinach od 7 do 18 oraz w soboty, w godzinach od 7 do 15. Sprzedawcy pracowali na zmiany – pierwsza zmiana trwała od godziny 6 do 14, a druga od godziny 10.30 do 18.30 (zeznania świadka I. M. k.24v-25 akt sprawy). Zgodnie z umową o pracę, ubezpieczonej przysługiwało wynagrodzenie zasadnicze w wysokości minimalnego wynagrodzenia z za pracę, ostatnio w wysokości 1 680 złotych brutto miesięcznie (umowa o pracę z 1 sierpnia 2012r. na czas nieokreślony – w części B akt osobowych). U pracodawcy obowiązywał Regulamin Wynagradzania, zgodnie z którym na wniosek bezpośredniego przełożonego pracodawca mógł przyznawać pracownikom premie uznaniowe, przy czym wysokość premii uzależniona była od możliwości finansowych pracodawcy, staranności pracy pracownika oraz przestrzegania przez niego dyscypliny pracy (§4 i 8 Regulaminu Wynagradzania k.34-34v akt sprawy, zeznania świadka J. Z. k.38v-39 akt sprawy). W praktyce o przyznaniu i wysokości premii decydował kierownik sklepu (zeznania świadka I. M. k.24v-25 akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonej k.39 i k.23-24 akt sprawy). Średnie wynagrodzenie ubezpieczonej w okresie 13 ostatnich miesięcy zatrudnienia (wyłączając miesiące, w których ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim) wynosiło średnio od 1 500 złotych do 1 800 złotych netto (kartoteki płacowe za 2014 i 2015 rok k.32-33 akt sprawy). Ubezpieczona mieszka w miejscowości B. oddalonej od M. o około 5 km. Ubezpieczona dojeżdżała do pracy autobusem (...). Bilet miesięczny na autobus kosztował 108 złotych. Czas dojazdu wynosił 10 minut w jedną stronę (zeznania ubezpieczonej k.39-39v i k.23v akt sprawy).

W dniu 16 października 2014r. ubezpieczona otrzymała od pracodawcy pismo z 15 października 2014r. wypowiadające warunki umowy o pracę w zakresie miejsca pracy. Po upływie okresu wypowiedzenia ,tj. od 1 lutego 2015r. pracodawca zaproponował ubezpieczonej pracę w sklepie w W.-W. przy ul. (...) Pułku 5. Pracodawca pouczył ubezpieczoną o możliwości odwołania się od wypowiedzenia zmieniającego do sądu pracy, a także o możliwości odmowy przyjęcia nowych warunków pracy przed upływem połowy okresu wypowiedzenia ,tj. do 15 grudnia 2014r., co będzie skutkowało rozwiązaniem umowy o pracę z upływem okresu wypowiedzenia ,tj. z dniem 31 stycznia 2015r. (pismo o wypowiedzeniu warunków umowy o pracę z 15 października 2014r. - w części C akt osobowych). Ubezpieczona nie odwołała się od wypowiedzenia warunków zatrudnienia, natomiast przed upływem połowy okresu wypowiedzenia – w dniu 7 grudnia 2014r. skierowała do pracodawcy pismo, w którym oświadczyła, że odmawia przyjęcia nowych warunków zatrudnienia (oświadczenie ubezpieczonej z 17 grudnia 2014r. – w części C akt osobowych).

Sklep pracodawcy znajdujący się w W. W. przy ul. (...) Pułku 5 jest czynny w tych samych dniach i godzinach, jak sklep w M.. W sklepie tym zatrudniony jest jeden sprzedawca oraz kierownik i zastępca kierownika. Pracodawca skierował ubezpieczoną do pracy w powyższym sklepie z uwagi na ustanie stosunku pracy dotychczasowego sprzedawcy. Przedmiotowy sklep oferuje sprzedaż wyłącznie wędlin i mięsa. Sklep w M. obok sprzedaży wędlin i mięsa oferuje również produkty ogólnospożywcze (zeznania świadka J. Z. k.38v akt sprawy). Odległość od miejsca zamieszkania ubezpieczonej (miejscowość B.) do W. W. wynosi około 40 km. Miejscowość B. jest połączona z W. W. bezpośrednim połączniem kolejowym (na trasie S. – W.).Czas przejazdu pociągu wynosi około 40 minut. Koszt miesięcznego biletu (...) na wskazanym odcinku wynosi 230 złotych. Odległość z miejsca zamieszkania ubezpieczonej do stacji kolejowej w B. wynosi 1 km. Ubezpieczona odmówiła przyjęcia nowych warunków zatrudnienia z uwagi na wyższe miesięczne koszty dojazdów do pracy oraz przewidywania co do otrzymywania niższej premii (zeznania ubezpieczonej k.39-39v i 23-24 akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. U. podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art.2 ust.1 pkt 5 ustawy 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120, poz.1252 ze zm.) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Ponadto, jak stanowi dalej ustęp 3 wskazanego przepisu świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ustępie 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)  nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna,

2)  w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych, nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

3)  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Rozstrzygnięcie sprawy wymagało zbadania czy rozwiązanie stosunku pracy z ubezpieczoną, do którego doszło z dniem 31 stycznia 2015r. nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Poza sporem pozostaje bowiem, że ubezpieczona spełnia pozostałe wymienione wyżej przesłanki nabycia świadczenia przedemerytalnego. Ubezpieczona stała na stanowisku, że przyczyny rozwiązania stosunku pracy z Zakładem (...) J.M. (...) Spółką Jawną w T. leżały po stronie pracodawcy, który w drodze wypowiedzenia zmieniającego zaproponował jej mniej korzystne warunki zatrudnienia. Podniosła, że zmiana miejsca pracy wiązałaby się bowiem ze zwiększeniem kosztów dojazdów, a także zmniejszeniem wynagrodzenia z tytułu premii. W tych okolicznościach odmowa przyjęcia przez nią nowych warunków zatrudnienia była uzasadniona i nie może być poczytywana jako przyczyna albo współprzyczyną rozwiązania stosunku pracy.

Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że stanowisko ubezpieczonej jest nieuzasadnione. Należy wskazać, że zgodnie z art.2 ust.1 pkt 29 ustawy z 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku przyczyny dotyczące zakłady pracy oznaczają m.in. rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami ustawy – Kodeks pracy w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników oraz rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych. Z ustaleń Sądu wynika, że przyczyną, dla której pracodawca wypowiedział ubezpieczonej warunki zatrudnienia w zakresie miejsca pracy i skierował ją do pracy w sklepie w W. W. było ustanie stosunku pracy z dotychczasowym sprzedawcą zatrudnionym w tymże sklepie. Na taka przyczynę wypowiedzenia zmieniającego wskazał wspólnik Spółki Jawnej zatrudniającej ubezpieczoną – J. Z. w toku złożonych zeznań, a także sama ubezpieczona. W świetle tego ustalania zasadne jest przyjęcie, że przyczyna wypowiedzenia zmieniającego leżała po stronie pracodawcy i była uwarunkowana względami organizacyjnymi tego pracodawcy. Zauważyć jednak należy, że wypowiedzenie zmieniające nie skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy, o ile pracownik nie złoży oświadczenia woli o odmowie przyjęcia nowych warunków zatrudnienia. Złożenie takie oświadczenia prowadzi bowiem do rozwiązania stosunku pracy z upływem okresu wypowiedzenia – art.42§3 kp. W sprawie niesporne jest, że ubezpieczona odmówiła przyjęcia nowych warunków zatrudnienia, co doprowadziło do rozwiązania stosunku pracy z dniem 31 stycznia 2015r. Jak wskazano, w ocenie ubezpieczonej zaproponowane jej od 1 lutego 2015r. warunki zatrudnienia były na tyle niekorzystne, że nie mogła ich przyjąć. Sąd Okręgowy nie podziela tej oceny. Bezsporne jest, że pracodawca zaproponował ubezpieczonej pracę w nowym miejscu, oddalonym od miejsca jej zamieszkania o około 40 km. Była to zmiana na niekorzyść, jeśli zważyć, że do M., w którym dotychczas pracowała, dzieliła ją – od miejsca zamieszkania - odległość zaledwie 5 km. Zmiana ta wiązała się zatem z wydłużeniem czasu dojazdu do pracy i powrotu z pracy do domu oraz co istotniejsze ze zwiększeniem kosztów dojazdów z kwoty 108 złotych miesięcznie (cena biletu (...)) do kwoty 230 złotych miesięcznie (cena biletu (...)). W ocenie Sądu nie można jednak zgodzić się z ubezpieczoną, że wydłużenie czasu dojazdu do pracy o około 30-40 minut i kosztów dojazdów o 120 złotych miesięcznie, czyniło dalsze zatrudnienie ubezpieczonej u w/w pracodawcy nieekonomicznym. Bezsporne jest, że zmieniając miejsce pracy ubezpieczonej na bardziej odległe pracodawca nie zmienił warunków wynagrodzenia ubezpieczonej, a to oznacza, że różnicę w cenie miesięcznego biletu ubezpieczona musiałaby pokrywać z dochodów, które pozostały na niezmienionym poziomie. Wynikające stąd zmniejszenie dochodu o około 120 złotych (a zatem około 1/10) z pewnością byłoby odczuwalne dla ubezpieczonej, ale nie można uznać, aby okoliczność ta czyniła dalszą pracę ubezpieczonej nieuzasadnioną ekonomicznie. Co do zwiększenia czasu pracy potrzebnego na dojazdy do pracy i powroty z pracy wskazać należy, że dojeżdżanie do pracy na odcinku 30-40-50 km w jedną stronę jest obecnie zjawiskiem powszechnym, a jak przyznała ubezpieczona miejscowość, w której zamieszkuje (B.) jest skomunikowana z W. W. bezpośrednią trasą kolejową, a odległość z miejsca zamieszkania ubezpieczonej do stacji kolejowej wynosi 1 km.

Co do eksponowanej przez ubezpieczoną kwestii premii, którą - jak przewidywała - w nowym miejscu pracy otrzymywałaby w niższych kwotach, wskazać należy, że w tym zakresie twierdzenia ubezpieczonej opierały się na przypuszczeniach. Wg ubezpieczonej wysokość premii zależała od wysokości utargów w sklepie i obliczana była jako 10% tego utargu – do podziału między wszystkich pracowników, a z uwagi na to, że sklep w W. W. był mniejszy od tego w M. i osiągał mniejsze utargi, zmiana miejsca pracy skutkowałaby zmniejszeniem premii. Okoliczności te nie znajdują jednak potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym i pozostają przypuszczeniami ubezpieczonej (vide: wyjaśnienia ubezpieczonej k.23v akt sprawy). Z załączonego do akt Regulaminu wynagradzania pracowników Spółki (...) oraz z zeznań wspólnika J. Z. wynika, że premia uznaniowa nie jest obliczana wprost od wysokości utargów poszczególnych sklepów, choć wyniki finansowe stanowią - zgodnie z w/w Regulaminem - jeden z czynników warunkujących przyznanie premii obok zaangażowania pracownika i przestrzegania przez niego dyscypliny pracy (k.34v akt sprawy). Podkreślić przy tym należy, że samo przyznanie premii następowało na wniosek bezpośredniego przełożonego pracownika, a nie automatycznie wg z góry przyjętego przelicznika. Reasumując, w świetle przedstawionych okoliczności uznać należy, że odmowa przyjęcia przez ubezpieczoną nowych warunków zatrudnienia stanowiła współprzyczynę rozwiązania stosunku pracy Zakładem (...) J.M. (...) Spółką Jawną w T..

Kończąc wskazać należy, że poza ustaleniami i rozważaniami Sądu pozostają kwestie związane z wytypowaniem ubezpieczonej do wypowiedzenia zmieniającego. Ubezpieczona wskazywała w tym zakresie, że dokonanie wypowiedzenia zmieniającego wobec jej osoby wynikało z tego, że upominała się u kierownika sklepu o zapłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych i w soboty. W ocenie Sądu zasadność wypowiedzenia zmieniającego i wytypowania osoby do takiego wypowiedzenia pozostaje bez wpływu na okoliczności niniejszej sprawy, a pracownik ma możliwość wykazywania tych okoliczności przed sądem pracy w procesie z odwołania od wypowiedzenia. Wspomnieć tylko należy, że ubezpieczona – jak przyznała – nie odwoływała się od wypowiedzenia zmieniającego i nie występowała przeciwko pracodawcy z roszczeniem o zapłatę wynagrodzenia.

Mając na uwadze całokształt przedstawionych okoliczności na podstawie art.477 14§1 kpc Sąd odwołanie ubezpieczonej oddalił.