UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 sierpnia 2015 roku J. S. wniósł o zasądzenie od H. W. kwoty 2.248,67 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 22 lipca 2015 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał,
że pozwana zgłosiła swojego syna L. W. do prywatnego gimnazjum o profilu katolickim (...) prowadzonego przez powoda, co wiązało się z obowiązkiem zapłaty jednorazowego wpisowego w wysokości 100 złotych oraz ponoszenia kosztów czesnego
w wysokości 200 złotych płatnych do 25-go dnia każdego miesiąca. Pozwana nie wywiązywała się z obowiązku dokonywania wpłat czesnego w ustalonych terminach płatności. Pozwana złożyła na piśmie oświadczenie, że spłaci zadłużenie z tytułu czesnego
w łącznej kwocie 1800 złotych w ratach poczynając od września 2012 roku, jednak nie wywiązała się również z tego zobowiązania, wobec czego powód zdecydował się na dochodzenie roszczenia na drodze sądowej. Na kwotę wskazaną w pozwie w wysokości 2.248,67 złotych składa się: kwota należności głównej w wysokości 1.800 złotych, kwota 448,67 złotych tytułem skapitalizowanych odsetek liczonych od dnia 1 czerwca 2013 roku (data wymagalności ostatniej raty) do dnia 21 lipca 2015 roku.

(pozew – k. 3 – 4)

Nakazem zapłaty z dnia 22 września 2015 roku wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Zgierzu uwzględnił roszczenie dochodzone pozwem
w całości.

(nakaz zapłaty – k. 13)

W dniu 28 października 2015 roku pozwana złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty,
w którym wskazała, że jej trudna sytuacja materialna uniemożliwia jej spłatę zadłużenia. Nadto wniosła o rozłożenie należności na raty – 6 rat miesięcznych po 300 złotych
i o nieobciążenie jej kosztami procesu. Do sprzeciwu załączyła pismo z 21 października 2015 roku, w którym przyznała istnienie zadłużenia wobec powoda w wysokości 1.800 złotych zobowiązując się do jego spłaty w 8 miesięcznych ratach – pierwsza rata w wysokości 260 złotych, a pozostałe raty po 220 złotych. Dodała, iż nie stać jej na zapłatę odsetek i kosztów procesu.

(sprzeciw – k. 16-17v., pismo pozwanej – k. 18)

Na terminie rozprawy w dniu 3 sierpnia 2016 roku pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem. Wniosła o nieobciążanie kosztami postępowania i rozłożenie należności na 20 miesięcznych rat. Pełnomocnik pozwanego poparł powództwo z tą zmiana, iż od 1 stycznia 2016 roku zażądał odsetek ustawowych. Wniosek pozwanej o rozłożenie należności na raty pozostawił do uznania Sądu.

(protokół z dnia 3 sierpnia 2016 – k. 42, k. 43)

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

H. W. zapisała swojego syna L. W. do gimnazjum (...) w A. prowadzonego przez P. S. od początku roku szkolnego 2010/2011 roku.

(bezsporne, nadto zaświadczenie o wpisie do ewidencji gimnazjów niepublicznych
– k. 11-12v.)

Czesne za jeden miesiąc nauki wynosiło 200 złotych.

(bezsporne)

Pozwana w roku szkolnym 2011/2012 roku nie zapłaciła raty czesnego za okres od października 2011 roku do czerwca 2012 roku.

(bezsporne, nadto karta opłat czesnego – k. 8)

7 września 2012 roku J. W. zobowiązała się na piśmie do spłaty zaległego czesnego w kwocie 1.800 złotych w ratach – we wrześniu 2012 roku – 300 złotych, a począwszy od października 2012 roku po 150 złotych.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia pisma – k. 10)

W dniu 21 października 2015 roku pozwana złożyła pisemne oświadczenie, w którym zaproponowała spłatę zadłużenia z tytułu czesnego w wysokości 1.800 złotych w 8 ratach,
w tym pierwsza rata w kwocie 260 złotych, a pozostałe po 220 złotych.

(bezsporne, pismo – k. 18)

W dniu 28 kwietnia 2016 roku powód zaproponował pozwanej spłatę zadłużenia, na którą składa się należność główna i koszty procesu w łącznej kwocie 2.895,67 złotych
w 10 ratach po 289,57 złotych każda, płatnych do 10 – go dnia każdego miesiąca kalendarzowego poczynając od sierpnia 2016 roku.

(pismo powoda – k. 34)

Na terminie rozprawy w dniu 3 sierpnia 2016 roku pozwany zaproponował powódce zawarcie ugody na mocy, której powódka miała spłacić należność w 14 miesięcznych ratach.

(protokół z dnia 3 sierpnia 2016 roku – k. 42)

H. W. pozostaje w gospodarstwie domowym z trojgiem dzieci
w wieku 7,17 i 19 lat. Najstarszy syn ma orzeczoną niepełnosprawność. W związku z tym pozwana pobiera zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 złote. Pozwana utrzymuje się
z wynagrodzenia za pracę w wysokości 1.700 złotych oraz alimentów na dwójkę dzieci
w łącznej wysokości 1.500 złotych. Posiada zobowiązanie kredytowe w mBanku, którego miesięczna rata wynosi 1.250 złotych. Nadto spłaca kredyt za lodówkę i kuchnię, którego miesięczna rata wynosi 202 złote. Spłaca również odsetki od debetu po 100 złotych miesięcznie. Wydatki ponoszone za media i leki dla syna wynoszą około 510 złotych miesięcznie.

(przesłuchanie powódki – k. 43 w zw. z k. 42v. wyjaśnień informacyjnych, wyciągi z rachunku bankowego – k. 19-20, k. 22, kopia decyzji – k. 21, potwierdzenia przelewów – k. 23-24, kopia dokumentacji medycznej – k. 25, kopia harmonogramu spłat – k. 26-27v. )

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w przeważającej części.

Pozwana zawarła z powodem prowadzącym (...) o profilu katolickim (...) w A., wpisanym do ewidencji gimnazjów niepublicznych prowadzonej przez Burmistrza Gminy A., umowę
o nauczanie jej syna.

Zgodnie z przepisem art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

W sprawie bezspornym było, że pozwana nie wniosła opłat za naukę za dziewięć miesięcy nauczania jej syna w gimnazjum prowadzonym przez powoda w roku szkolnym 2011/2012. Pozwana nie kwestionowała także wysokości dochodzonego przez powoda roszczenia, tj. 1.800 złotych (po 200 złotych za 9 miesięcy). Pozwana na terminie rozprawy
w dniu 3 sierpnia 2016 roku zgłosiła zarzut przedawnienia roszczenia objętego niniejszym pozwem, a zatem zarzut ten wymagał rozważenia.

Zgodnie z art. 117 § 1 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Zgodnie zaś art. 117 § 2 k.c., po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przez upływem terminu jest nieważne.

W realiach niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że pozwana składając oświadczenie o uznaniu długu wobec powoda w dniu 21 października 2015 roku, tym samym zrzekła się zarzutu przedawnienia. W przedmiotowym oświadczeniu uznała, bowiem wierzytelność powoda z tytułu zawartej umowy o nauczanie i pomimo, że nie złożyła wprost oświadczenia o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia, to okoliczności towarzyszące złożeniu przedmiotowego oświadczenia i jego treść, potwierdzają zamiar takiego zrzeczenia. Pozwana uznała wierzytelność przysługującą stronie powodowej w zakresie należności głównej, jak również wskazała szczegółowe warunki spłaty zadłużenia w ratach. Tym samym pozwana złożyła wyraźne oświadczenie o uznaniu długu.

W orzecznictwie nie budzi wątpliwości iż uznanie długu, a nawet pertraktacje dłużnika z wierzycielem na temat rozłożenia długu na raty wskazują na zamiar zrzeczenia się przedawnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2004 roku, sygn. akt V CK 620/03, LEX nr 137673).

Niemniej jednak w celu ustalenia, czy zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przez powódkę było skuteczne należało zbadać, czy w chwili złożenia przedmiotowego oświadczenia termin przedawnienia już upłynął.

Terminy przedawnienia roszczeń majątkowych zostały określone w art. 118 k.c., według którego jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych
z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

W tym miejscu należy wskazać, że nie będzie miał zastosowania trzyletni termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, ponieważ zgodnie z art. 83a ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty
(t.j. Dz.U. 2015/2156) prowadzenie szkoły lub placówki, zespołu, o którym mowa w art. 90a ust. 1, oraz innej formy wychowania przedszkolnego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 14a ust. 7, nie jest działalnością gospodarczą. Co więcej, ustawa o systemie oświaty nie reguluje w sposób odrębny terminów przedawnienie roszczeń związanych
ze świadczeniem usług przez prywatne placówki oświatowe.

Nie będzie miał również zastosowania termin 3-letni przedawnienia przewidziany dla roszczeń okresowych, bowiem roszczenie o czesne jest świadczeniem jednorazowym, tylko płatnym w częściach.

Natomiast szczególnym przepisem dotyczącym roszczeń związanych z umowami nienazwanymi, w tym umową o nauczanie będzie przepis art. 751 ust. 1 k.c., zgodnie
z którym z upływem lat dwóch przedawniają się roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

Roszczenie o zapłatę czesnego za rok szkolny 2011/2012 stało się wymagalne najpóźniej w dniu 1 lipca 2012 roku i od tego momentu rozpoczął bieg dwuletni termin przedawnienia roszczenia głównego i trzyletni okres przedawnienia odsetek. Przy czym, składając oświadczenie na piśmie z dnia 7 września 2012 roku pozwana uznała roszczenie powodując przerwanie biegu terminu przedawnienia i rozpoczęcie jego biegu od nowa
– art. 123 § 1 pkt 2 k.c. w zw. z art. 124 § 1 k.c. Roszczenie z tytułu zaległego czesnego uległo więc przedawnieniu z dniem 7 września 2014 roku, a powództwo zostało wytoczone dopiero 4 sierpnia 2015 roku.

W konsekwencji zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przez powódkę co do roszczenia dochodzonego pozwem należy uznać za skuteczne w rozumieniu art. 117 § 2 k.c., bowiem nastąpiło po upływie terminu przedawnienia. Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę roszczenia głównego.

Sąd zasądził także od pozwanej na rzecz powoda kwotę 143,31 złotych tytułem odsetek ustawowych od kwoty 1.800 złotych od dnia 22 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia
17 sierpnia 2016 roku (do dnia wyrokowania), a także kwotę 34,34 złote tytułem odsetek ustawowych od dnia 5 sierpnia 2015 roku (od dnia następnego po wytoczeniu powództwa
o odsetki od skapitalizowanych odsetek) do dnia 31 grudnia 2015 roku i odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia 17 sierpnia 2016 roku.

Wyrok w niniejszej sprawie został wydany w dacie obowiązywania znowelizowanych przepisów w zakresie odsetek określonych w Kodeksie Cywilnym, niezbędnym było uwzględnienie przedmiotowych zmian w treści wyroku. Zgodnie z art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015/1830) art. 481 k.c. otrzymał, począwszy od jego § 2, następujące brzmienie: Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Nadto, w dodanych § 2¹-2⁴ powołanego przepisu, wskazano, iż: maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie) (§ 2¹); jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie (§ 2²); postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów
o odsetkach maksymalnych za opóźnienie, także w przypadku dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy (§ 2³); Minister Sprawiedliwości ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie (§ 2⁴).

W dotychczasowym brzmieniu powołanego art. 481 k.c., wskazywano jedynie,
iż odsetki za opóźnienie, w przypadku, gdy ich wysokość nie była z góry oznaczona, równe są wysokości odsetek ustawowych. W przypadku natomiast, gdy wierzytelność była oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel mógł żądać odsetek
za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W myśl art. 56 powołanej ustawy nowelizującej do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Zgodnie natomiast z art. 57 tejże ustawy, z wyjątkiem art. 50, art. 51 i art. 54, wchodzi ona w życie z dniem 1 stycznia 2016 roku.

Powyższe rozróżnienie odsetek zasądzonych w wyroku jest tym bardziej uzasadnione, iż do 31 grudnia 2015 roku Kodeks cywilny posługiwał się jednakowym pojęciem odsetek ustawowych na oznaczenie odsetek kapitałowych (art. 359 § 2 k.c.) i odsetek za opóźnienie (art. 481 § 1 i § 2 k.c.) oraz miały one jednakową wysokość, podczas gdy od 1 stycznia 2016 roku funkcjonują w tej ustawie dwa pojęcia a mianowicie odsetek ustawowych i odsetek ustawowych za opóźnienie, a nadto drugie z nich są wyższe od pierwszych.

Mając na uwadze powyższe, koniecznym było zasądzenie odsetek od kwot wskazanych w punkcie 1 litera b orzeczenia począwszy od dnia 22 lipca 2015 roku do dnia
31 grudnia 2015 roku i w punkcie 1 litera d orzeczenia od dnia 5 sierpnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku (tj. dnia poprzedzającego wejście w życie przedmiotowej ustawy nowelizującej, w zakresie przepisów dotyczących odsetek określonych w kodeksie cywilnym) w wysokości odsetek ustawowych, określonych w art. 481 k.c. w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2016 roku, które wynosiły 8 % rocznie, a od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, odsetek ustawowych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 k.c. w aktualnym brzmieniu, które wynoszą obecnie 7 % w skali roku.

Powód dochodził w pozwie zapłaty kwoty 448,67 złotych tytułem odsetek liczonych od daty wymagalności ostatniej raty czesnego, tj. od dnia 1 czerwca 2013 roku do dnia
21 lipca 2015 roku oraz dalszych odsetek za opóźnienie od tej kwoty od dnia 22 lipca 2015 roku do dnia zapłaty.

Zgodnie z art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Wobec tego żądanie przez powoda odsetek za opóźnienie od kwoty 448,67 złotych, która stanowiła skapitalizowane odsetki wyliczone od roszczenia głównego na dzień 21 lipca 2015 roku, naruszało zakaz anatocyzmu sformułowany w art. 482 § 1 k.c. Tym samym roszczenie odsetkowe powoda od kwoty 448,67 złotych od dnia 22 lipca 2015 roku do dnia 4 sierpnia 2015 roku (data wytoczenia powództwa) należało oddalić.

Zgodnie z art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może
w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 lutego 2016 roku, sygn. akt I ACa 1256/15, LEX nr 2017730 rozłożenie na raty świadczenia pieniężnego zależy od zaistnienia szczególnie uzasadnionego wypadku po stronie dłużnika. Wypadek ten zachodzi gdy ze względu na stan majątkowy, rodzinny czy zdrowotny spełnienie przez niego świadczenia w sposób jednorazowy w pełnej wysokości i od razu byłoby niemożliwe lub nadmiernie utrudnione.

W niniejszej sprawie Sąd uznał, że zachodzą podstawy, aby uwzględnić wniosek pozwanej o rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia. Dokonując rozstrzygnięcia w tym zakresie Sąd uwzględnił aktualną trudną sytuację finansową pozwanej. Sąd miał przy tym na uwadze stanowisko strony powodowej, która nie sprzeciwiała się wnioskowi pozwanej
o rozłożenie świadczenia na raty, proponując rozłożenie należności na 14 rat miesięcznych.

W konsekwencji Sąd tak rozłożył na raty zasądzone świadczenie, by nie pozbawić pozwanej środków bieżących, a jednocześnie uwzględnić interes strony powodowej. Dlatego Sąd rozłożył zasądzoną kwotę 2.426,32 złotych na 14 miesięcznych rat, w tym
13 pierwszych rat w kwocie po 173 złote każda i jedna ostatnia rata w kwocie 177,32 złote płatnych od 25-go dnia każdego kolejnego miesiąca poczynając od dnia 25 września 2016 roku z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

Orzekając o rozłożeniu należności na raty Sąd miał na uwadze uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2006 roku, sygn. akt III CZP 126/06, OSNC 2007/10/147, LEX nr 203857.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Zgodnie
z powołanym przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić
od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 sierpnia 2012 roku, sygn. akt
V CZ 26/12, LEX nr 1231638, przepis art. 102 k.p.c. wyraża zasadę słuszności w orzekaniu
o kosztach, stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym,
że w rozpoznawanym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, czy wręcz niesprawiedliwe. Art. 102 k.p.c. znajduje zastosowanie „w wypadkach szczególnie uzasadnionych”, które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są każdorazowo oceniane przez sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy. Do okoliczności tych zalicza się m.in. sytuację majątkową i osobistą strony, powodującą, że obciążenie jej kosztami może pozostawać w kolizji z zasadami współżycia społecznego. Przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. mogą być również brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy (zob. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2012 roku, sygn. akt II CZ 95/12, LEX nr 1232771, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2012 roku, sygn. akt I UZ 86/12, LEX nr 1228427).
W postanowieniu z dnia 26 września 2012 roku, sygn. akt II CZ 100/12, LEX nr 1232760 Sąd Najwyższy wskazał, iż ocena, czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony należy do swobodnej decyzji sądu ze względu na konieczność zapewnienia poczucia sprawiedliwości oraz realizacji zasady słuszności.

Mając na uwadze trudną sytuację materialną i rodzinną pozwanej, Sąd uznał, iż obciążanie jej dodatkowo kosztami postępowania w rozpatrywanej sprawie byłoby sprzeczne z zasadami słuszności i w konsekwencji zwolnił ja z obowiązku ich poniesienia.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE