UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 kwietnia 2015 r. ( data prezentaty, k. 3) powód S. K. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) S. K. wystąpił przeciwko pozwanemu (...) spółce akcyjnej w W. (dalej: (...) S.A.) o zapłatę kwoty 3 690,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko powód podniósł, iż na podstawie umowy przelewu nabył od A. L. wierzytelność wobec pozwanego obejmującą roszczenie odszkodowawcze z tytułu kosztów najmu auta zastępczego. Wyjaśnił, iż poszkodowany w kolizji z dnia 15 czerwca 2012 r. zawarł z A. L. umowę najmu auta zastępczego na czas naprawy uszkodzonego pojazdu, a następnie zbył na jej rzecz wierzytelność przysługującą mu wobec pozwanego (...) S.A., będącego ubezpieczycielem odpowiedzialności cywilnej sprawcy. Zgodnie z fakturą wystawioną przez A. L. czynsz najmu wynosił 3 690,00 zł brutto, natomiast pozwany odmówił wypłaty odszkodowania (pozew k. 3-11).

W dniu 27 kwietnia 2015 r. referendarz sądowy w tut. Sądzie, działając w sprawie o sygn. XVI GNc 2976/15, wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (nakaz k. 58).

W dniu 13 maja 2015 r. ( data nadania – k. 88) pozwany złożył sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, w którym zaskarżył nakaz w całości, wniósł o oddalenie powództwa i o zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Pozwany zakwestionował roszczenie dochodzone pozwem zarówno co do zasady jak i co do wysokości. Pozwany wskazał przede wszystkim, że powód – mimo ciążącego na nim obowiązku – nie udowodnił zasadności i wysokości roszczenia. Niezależnie od powyższego pozwany zakwestionował okres najmu i wysokość kosztów najmu pojazdu zastępczego. W ocenie pozwanego stawka najmu pojazdu zastępczego dochodzona w niniejszym postępowaniu jest znacznie zawyżona i przekracza ceny wynajmu obowiązujące na rynku lokalnym. Zdaniem pozwanego, który zakwestionował również konieczność wynajęcia pojazdu zastępczego przez poszkodowanego, poszkodowany naruszył również zasadę minimalizacji szkody (sprzeciw od nakazu zapłaty k. 68-74).

Strony pozostały przy swoich stanowiskach do zakończenia postepowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na skutek kolizji drogowej, która miała miejsce w dniu 15 czerwca 2012 r., został uszkodzony pojazd marki H. (...) o nr rej. (...), stanowiący własność J. W. (dalej: poszkodowany). Sprawcą kolizji był kierujący pojazdem ubezpieczonym w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. ( okoliczności bezsporne, poparte: kopia dowodu osobistego poszkodowanego k. 38-39, kopia prawa jazdy k. 38-39, notatka informacyjna Policji o zdarzeniu drogowym k. 41, pokwitowanie zatrzymania pojazdu – k. 37, akta szkody na płycie CD)

W dniu 15 czerwca 2012 r. poszkodowany J. W. pozostawił pojazd marki H. (...) o nr rej. (...) w (...) Spółka Jawna w P. celem jego naprawy. Oględziny przednaprawcze pojazdu zostały przeprowadzone w dniu 19 czerwca 2012 r., tego też dnia warsztat otrzymał kosztorys naprawy ( dowód : oświadczenie serwisu naprawczego – k. 32).

W dniu 22 czerwca 2012 r. (...) S.A. wystosowała do poszkodowanego informację, iż szkoda w pojeździe została zakwalifikowana jako szkoda całkowita, a poszkodowanemu przyznano odszkodowanie w wysokości 25 515,00 zł. Następnie pismem z dnia 05 lipca 2012 r. (...) S.A. poinformowała J. W. o zakończeniu postępowania likwidacyjnego, zaś w dniu 31 lipca 2012 r. wystosowała do niego informację o decyzji w sprawie dopłaty do odszkodowania w wysokości 2 035,00 zł. Poszkodowany bezsporną część odszkodowania otrzymał w dniu 21 lipca 2012 r., zaś dopłatę w dniu 03 sierpnia 2012 r. ( dowód : oświadczenie serwisu naprawczego – k. 32, pismo z dnia 22 czerwca 2012 r. – k. 156, pismo z dnia 05 lipca 2012 r. – k. 157, pismo z dnia 31 lipca 2012 r. – k. 158, oświadczenie poszkodowanego o przebiegu likwidacji szkody – k. 33).

W dniu 25 czerwca 2012 r. poszkodowany J. W. jako najemca, zawarł z A. L., prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) jako wynajmującym – reprezentowaną przez Ł. C. – umowę najmu pojazdu zastępczego marki H. (...) o nr rej. (...). W umowie nazwanej „Umowa usługi (...) (...) (...), wskazano że najem następuje na potrzeby likwidacji szkody z dnia 15 czerwca 2012 r. (§ 1 w zw. z § 3 ust. 4 umowy). Zgodnie z § 4 ust. 1 umowy wynajmujący zobowiązał się udostępniać pojazd zastępczy na okres naprawy uszkodzonego pojazdu, jednakże nie dłużej niż 14 dni kalendarzowych, a przedłużenie usługi jest możliwe jedynie za zgodą wynajmującego (§ 4 ust. 1 umowy). Czynsz najmu został ustalony następująco (§ 6 umowy): do 7 dni 240,00 zł netto za dobę, powyżej 7 dni 200,00 zł netto za dobę.

W § 6 ust. 4 wynajmujący oświadczył, że zobowiązanie w zakresie zapłaty wynagrodzenia, łącznie z należnym podatkiem od towarów i usług, nie będzie dochodzone od usługobiorcy – najemcy – lecz od (...) S.A. (§ 3 ust. 2 umowy). Integralną część umowy najmu stanowiły umowa przelewu wierzytelności, Ogólne Warunki Usługi (...), oświadczenie poszkodowanego i serwisu naprawczego, protokół zdawczo-odbiorczy oraz zaświadczenie o prowadzonej działalności (§ 10 umowy) ( dowód : „Umowa usługi (...) (...) (...) k. 24-25; Ogólne Warunki Usługi (...) k. 27-28; pełnomocnictwo dla Ł. C. k. 29; kopia dowodu rejestracyjnego pojazdu marki H. (...) o nr rej. (...) k. 35).

W dniu 25 czerwca 2012 r. poszkodowany J. W. zawarł z A. L., reprezentowaną przez Ł. C., umowę przelewu wierzytelności w postaci prawa odszkodowania przysługującego poszkodowanemu w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 15 czerwca 2012 r. wobec (...) S.A. ( dowód : umowa przelewu wierzytelności k. 21; pełnomocnictwo dla Ł. C. k. 29).

Poszkodowany korzystał z samochodu zastępczego marki H. (...) o nr rej. (...) w okresie od 25 czerwca 2012 r. do dnia 10 lipca 2012 r., przejeżdżając nim blisko 1 836 km. Uszkodzony w kolizji z dnia 15 czerwca 2012 r. pojazd marki H. (...) był wykorzystywany przez poszkodowanego do dojazdów do pracy oraz wykorzystywany w celach służbowych. Poszkodowany w okresie likwidacji szkody miał zamiar wykorzystać samochód w celu wyjazdu służbowego do G. oraz dojazdu do A. w celu prowadzenia szkolenia. J. W. nie posiadał innych pojazdów, które można było wykorzystać w miejsce uszkodzonego pojazdu. ( dowód : oświadczenie z dnia 25 czerwca 2012 r. k. 30; protokół zdawczo-odbiorczy k. 34; zaświadczenie z miejsca pracy – k. 31).

W dniu 12 lipca 2012 r. A. L. wystawiła na rzecz J. W. fakturę Vat nr (...) na kwotę 3 690,00 złotych brutto tytułem najmu pojazdu zastępczego marki H. (...) o nr rej. (...) przez okres 15 dni tj. od dnia 25 czerwca 2012 r. do 10 lipca 2012 r. Stawka dzienna czynszu najmu wynosiła 200 zł netto ( dowód : faktura VAT nr (...) k. 20).

Zakres stawek czynszu najmu samochodu porównywalnej klasy do uszkodzonego w okresie czerwiec-lipiec 2012 r. na terenie W. kształtował się w przedziale od 96,75 zł netto do 170,73 zł netto za dobę najmu w przypadku firm lokalnych, czyli takich do jakich zaliczało się przedsiębiorstwo prowadzone przez A. L.. Stawki te odnosiły się do wypożyczalni przyjmujących bezgotówkowy sposób rozliczenia kosztów najmu pojazdu, płatny z polisy OC sprawcy szkody ( dowód : opinia biegłego sądowego K. W. k. 113-124, uzupełniająca ustna opinia biegłego sądowego K. W. k. 175-176v.).

Pismem z dnia 13 lipca 2012 r. A. L. zgłosiła (...) S.A. roszczenie dotyczące zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Pismo zostało doręczone w dniu 17 lipca 2012 r. W odpowiedzi na powyższe (...) S.A. w dniu 09 sierpnia 2012 r. wystosowała do A. L. pismo, w którym wskazała, iż do rozważenia możliwości wypłaty odszkodowania w postaci kosztów najmu pojazdu zastępczego niezbędne będzie przedłożenie dokumentu potwierdzającego wyjazd służbowy poszkodowanego do G. oraz odbyte szkolenie w A. z zaznaczeniem w jakim okresie odbywały się wyjazdy ( dowód : zgłoszenie roszczenia k. 40; potwierdzenie odbioru k. 42-43, pismo z dnia 09 sierpnia 2012 r. – k. 47).

Wobec braku zapłaty pismem datowanym na dzień 28 marca 2013 r. A. L. ponownie wezwała (...) S.A. do wypłaty kwoty 3 690,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 2012 r. W odpowiedzi na ponowne wezwanie do zapłaty ubezpieczyciel w piśmie z dnia 10 kwietnia 2013 r. poinformował, że brak wypłaty spowodowany był brakiem przedstawienia dokumentów niezbędnych do weryfikacji roszczenia dotyczącego wynajęcia pojazdu zastępczego ( dowód : wezwanie do dobrowolnego spełnienia roszczenia wraz z potwierdzeniem nadania k. 44-46; pismo z dnia 10 kwietnia 2013 r. – k. 48).

W dniu 31 grudnia 2012 r. A. L. (cedent) zawarła z S. K. (cesjonariusz) umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której została przeniesiona na S. K. wierzytelność nabyta przez cedenta na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 25 czerwca 2012 r. zawartej z J. W.. Strony wskazały jako wartość nominalną wierzytelności kwotę 3 690,00 zł, jaka wynika z różnicy między kwotą z faktury VAT wystawionej przez cedenta tytułem czynszu najmu samochodu zastępczego, a kwotą odszkodowania dotychczas wypłaconego przez ubezpieczyciela. Cesjonariusz zobowiązał się zapłacić na rzecz cedenta cenę w wysokości 258,30 zł ( dowód : umowa przelewu wierzytelności, k. 18-19).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów złożonych do akt sprawy, akt szkody oraz twierdzeń stron co do okoliczności niespornych, jak również w oparciu o dokumentację zawartą na nośniku w postaci płyty CD. Dokumenty te w większości stanowiły dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., stosownie więc do treści art. 233 § 1 k.p.c. Sąd, dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów uznał je za wiarygodne i przydatne dla ustalenia faktycznego a w konsekwencji, poczynił na ich podstawie ustalenia faktyczne. Z kolei, dokonując oceny zawartości płyty CD Sąd miał na uwadze, iż w kodeksie postępowania cywilnego nie zawarto zamkniętego katalogu środków dowodowych i dopuszczalne jest skorzystanie z każdego źródła informacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jeśli tylko nie jest to sprzeczne z przepisami prawa. Art. 309 k.p.c. może mieć zastosowanie także do niepodpisanych wydruków komputerowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2008 r., I CSK 138/08, LEX, (...)), jak również w ocenie Sądu do danych z nośników informatycznych. Sąd nie miał podstaw, by podważać wiarygodność dokumentacji znajdującej się na tymże nośniku.

Ustaleń faktycznych w sprawie Sąd dokonał również w oparciu o pisemną opinię biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i motoryzacji K. W. sporządzoną w niniejszym postępowaniu, albowiem okoliczności, na które dowód z opinii biegłego został dopuszczony były sporne, a ich ustalenie wymagało wiedzy specjalistycznej, której Sąd nie posiadał. Opinię sporządzoną przez biegłego Sąd uznał za spójną i jasną, a co za tym idzie rzetelną. Opinia wydana została po wszechstronnym rozważeniu okoliczności sprawy na podstawie dokumentacji zawartej w aktach sprawy i dlatego Sąd oparł na niej swoje ustalenia. W związku z tym, iż opinia została zakwestionowana przez stronę powodową, Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej ustnej opinii biegłego. Biegły w opinii ustnej na rozprawie w dniu 27 kwietnia 2016 r. potrzymał swoje stanowisko wyrażone w opinii pisemnej rozszerzając jedynie motywy wydania opinii o takiej treści. Sąd dał wiarę opinii uzupełniającej jako spójnej z opinią pisemną oraz logiczną.

Sąd pominął dowód z dokumentów prywatnych przedłożonych przez powoda w postaci wydruków cenników wypożyczalni zajmujących się wynajmem samochodów, z uwagi na to, iż były to bądź oferty nierynkowe, bądź oferujące inne niż powód warunki najmu pojazdów zastępczych, czy też cenniki te dotyczyły innych okresów najmu pojazdu niż w przedmiotowej sprawie. W zawiązku z powyższym dokumenty te okazały się nieistotne dla rozstrzygnięcia przedmiotu niniejszego sporu.

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powództwo okazało się zasadne w części.

Roszczenie dochodzone w niniejszym postępowaniu powód wywodził z umowy cesji zawartej w dniu 31 grudnia 2012 r. z A. L., która z kolei nabyła przedmiotową wierzytelność od poszkodowanego w kolizji z dnia 15 czerwca 2012 r. J. W. na mocy umowy przelewu wierzytelności z dnia 25 czerwca 2012 r. Na podstawie zawartej umowy powód jako cesjonariusz nabył wierzytelność poszkodowanego z tytułu prawa do zwrotu kosztów najmu auta zastępczego, przysługującą mu w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 15 czerwca 2012 r. Nabyta przez powoda wierzytelność była de facto wierzytelnością o zapłatę przez pozwanego odszkodowania za szkodę wyrządzoną poszkodowanej w ww. kolizji, w postaci kosztów najmu samochodu zastępczego.

Część okoliczności faktycznych w niniejszej sprawie było bezspornych pomiędzy stronami. W szczególności pozwany nie kwestionował odpowiedzialności sprawcy za zaistniałą kolizję drogową i w konsekwencji swojej odpowiedzialności z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody – posiadacza pojazdu mechanicznego. Z mocy art. 19 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 392 – tekst jednolity) poszkodowanemu przysługiwało bowiem roszczenie odszkodowawcze bezpośrednio wobec zakładu ubezpieczeń sprawcy szkody – pozwanego w niniejszej sprawie, a co za tym idzie był on również uprawniony do rozporządzania wierzytelnością o zapłatę odszkodowania przysługującą mu wobec pozwanego – zarówno w całości, jak i w części – na rzecz innego podmiotu.

Spór w sprawie sprowadzał się natomiast do oceny czy po stronie poszkodowanej w związku z ww. zdarzeniem powstała konieczność najmu pojazdu zastępczego. Kwestią sporną była również wysokość poniesionych przez poszkodowanego kosztów najmu pojazdu zastępczego – pozwany podniósł, że okres najmu pojazdu nie był konieczny i uzasadniony, natomiast stawka najmu pojazdu zastępczego była zbyt wygórowana w stosunku do stawek obowiązujących na lokalnym rynku.

Kwestię przysługiwania stronom legitymacji procesowej Sąd zobowiązany jest badać z urzędu. Fakt skutecznego zawarcia umowy przelewu i umowy najmu winna udowodnić strona powodowa – zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przepisu art. 6 k.c. oraz stanowiącego jego odpowiednik procesowy art. 232 k.p.c., skoro z okoliczności tej wywodzi skutki prawne.

Przechodząc zatem do rozstrzygnięcia zasadności roszczenia powoda wskazać należy, iż umowa cesji z dnia 25 czerwca 2012 r. zawarta pomiędzy poszkodowanym w kolizji z dnia 15 czerwca 2012 r. a poprzednikiem prawnym powoda, była umową ważną, albowiem zawarta została przez uprawnione do tego osoby, co zostało nie tylko wykazane, ale i pozostawało poza sporem stron. Była ona również umową skuteczną, albowiem zbywana wierzytelność została nie tylko sprecyzowana w umowie cesji, ale była również oznaczalna na podstawie analizy stosunku obligacyjnego, z którego wynikała - w umowie bowiem wskazano stosunek prawny będący podstawą zbywanej wierzytelności, jego zakres i przedmiot oraz osobę dłużnika. Wysokość wierzytelności uzależniona przy tym była m.in. od okresu trwania naprawy pojazdu najemcy, co świadczy o ścisłym związku przedmiotowej umowy z umową najmu. Umowa przelewu wierzytelności stanowiła nadto załącznik do umowy najmu, która dodatkowo określała wszystkie niezbędne elementy wierzytelności będącej przedmiotem przelewu. Nie ulega nadto wątpliwości, iż przedmiotem umowy cesji może być również wierzytelność przyszła, o ile oczywiście jest w sposób dostateczny oznaczona. Jak wskazuje się bowiem w orzecznictwie, skuteczne jest zbycie wierzytelności nieoznaczonej dokładnie w umowie przelewu, jeżeli można ją określić na podstawie treści stosunku zobowiązaniowego, z którego wynika (wyrok SN z 5 listopada 1999 r., III CKN 423/98). Przyjmuje się, że w tych wypadkach wprawdzie wierzytelności nie są dokładnie oznaczone, ale są oznaczalne, gdyż można je określić za pomocą analizy treści stosunków obligacyjnych, z których wynikają. Taki właśnie charakter miała wierzytelność, będąca przedmiotem analizowanej umowy. Skuteczność umowy cesji uzależniona jednak została od istnienia wierzytelności będącej przedmiotem przelewu, tj. przedmiotu cesji. W doktrynie podkreśla się, że cesjonariusza nie chroni dobra wiara, dlatego nabędzie on wierzytelność w takim zakresie i tylko wówczas, gdy służyła ona cedentowi (zob. Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania, s. 367). Przeniesienie wierzytelności odbywa się więc zgodnie z zasadą, że nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada (nemo in alium plus iuris transferre potest quam ipse habet). Wierzytelność natomiast powstała na skutek umowy najmu zawartej przez poszkodowanego z powodem.

Powyższe rozważania należy odnieść również do umowy przelewu wierzytelności z dnia 31 grudnia 2012 r. zawartej pomiędzy A. L. jako cedentem a powodem jako cesjonariuszem, na podstawie której została na powoda przeniesiona wierzytelność w postaci prawa do odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego w kwocie 3 690,00 zł.

Sąd nie miał żadnych zastrzeżeń co do umowy najmu, zawartej między poszkodowanym a A. L.. Zgodnie bowiem z art. 659 § 1 i 2 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Umowa najmu jest umową konsensualną, odpłatną i wzajemną. Pomiędzy świadczeniem wynajmującego oraz najemcy musi istnieć ścisły związek. Treścią umowy najmu jest zobowiązanie wynajmującego do oddania najemcy rzeczy do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a także odpowiadające mu zobowiązanie najemcy do płacenia wynajmującemu umówionego czynszu (Komentarz do art. 659 kodeksu cywilnego (Dz.U.64.16.93), [w:] Z. Gawlik, A. Janiak, A. Kidyba, K. Kopaczyńska-Pieczniak, G. Kozieł, E. Niezbecka, T. Sokołowski, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, LEX 2010). Określenie przedmiotu najmu, jak i czynszu stanowi element konieczny i przedmiotowo istotny w umowie najmu. Analizując treść przedmiotowej umowy z dnia 25 czerwca 2011 r., zawartej w formie pisemnej, Sąd ustalił, iż zawiera ona oba konieczne elementy – określa przedmiot najmu tj. pojazd marki H. (...) o nr rej. (...) oraz wysokość czynszu najmu określona jako stawka za jeden dzień najmu pojazdu.

Powód przedłożył także fakturę VAT za najem pojazdu zastępczego. Faktura ta opiewa na kwotę 3 690,00 zł brutto (k. 20) i posiłkowo wskazywała wysokość należności powoda z tego tytułu.

Tym samym brak było jakichkolwiek podstaw dla kwestionowania ważności ww. umowy, zwłaszcza iż została ona wykonana przez wynajmującego, albowiem samochód zastępczy został poszkodowanemu wydany do używania przez uprawniony do tego podmiot i następnie – po wykorzystaniu – przez niego zwrócony, czego pozwany również nie kwestionował. Świadczenie najemcy zostało natomiast spełnione nie poprzez zapłatę czynszu najmu, lecz poprzez dokonanie skutecznej cesji przysługującej mu wobec ubezpieczyciela wierzytelności, co również stanowi formę zapłaty.

W konsekwencji należało przyjąć, że z całej sekwencji powyżej przywołanych i jasno sformułowanych dokumentów jednoznacznie wynika, że między stronami doszło do zawarcia umowy najmu w formie pisemnej. Łącząca strony umowa określała zobowiązanie najemcy do zapłaty czynszu, a więc zawierała istotne przedmiotowo okoliczności uzasadniające najem pojazdu zastępczego.

Umowa najmu miała więc charakter odpłatny. Strony umówiły się na bezgotówkowe rozliczenie kosztów najmu z tego tytułu w zamian za zawarcie umowy cesji wierzytelności. Cesja stanowiła formę zapłaty czynszu najmu. Poszkodowany zdawał sobie sprawę z odpłatności najmu. W konsekwencji, materiał dowodowy przedstawiony przez stronę powodową Sąd ocenia jako spójny i pozwalający na dokonanie ustaleń zgodnych z twierdzeniami zawartymi w pozwie.

Przechodząc do zarzutu pozwanego, iż powód nie wykazał konieczności najmu pojazdu zastępczego, należy wskazać, że okazał się on niezasadny. Według art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Pozbawienie poszkodowanego możliwości korzystania z pojazdu uszkodzonego w trakcie kolizji stanowi szkodę majątkową i skutkuje tym, że ma on prawo wynająć pojazd zastępczy i pozostaje to w związku przyczynowym z kolizją – w rozumieniu powyższego przepisu. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, z którego szkoda wynikła, pozostają koszty najmu samochodu zastępczego tylko w okresie koniecznym i niezbędnym do dokonania naprawy pojazdu (por. wyrok SN z 5.11.2004 r., II CK 494/03, Lex nr 145121). Stanowisko takie ma przy tym zastosowanie jedynie przy szkodzie częściowej, albowiem odmiennie należy oceniać sytuację nastąpienia szkody całkowitej, przy której czas koniecznego najmu obejmuje – co do zasady – okres od dnia zniszczenia pojazdu do dnia, w którym poszkodowany może nabyć podobny pojazd, nie dłuższy niż do dnia zapłaty odszkodowania (tak: wyrok SN z dnia 8.09.2004 r., IV CK 672/03, Lex nr 146324). Co jednak istotne, dopuszcza się również wyjątek od tej zasady, iż w sytuacji gdy stwierdzono szkodę całkowitą, odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje również celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego także w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego (tak: wyrok SN z 22.11.2013 r., III CZP 76/13). Przedmiotowe stanowisko Sądu Najwyższego Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela.

W zgromadzonym materiale dowodowym brak jest informacji odnośnie możliwości nabycia przez poszkodowanego pojazdu zastępczego jeszcze przed wypłatą odszkodowania zatem należy przyjąć, iż w związku przyczynowym z zaistniałą w dniu 15 czerwca 2012 r. kolizją pozostawałby czas najmu w okresie od dnia zniszczenia pojazdu do dnia wypłaty przez powoda odszkodowania. W niniejszej sprawie oględziny przednaprawcze uszkodzonego pojazdu przez ubezpieczyciela zostały dokonane w dniu 19 czerwca 2012 r., zaś w dniu 22 czerwca 2012 r. ubezpieczyciel zakwalifikował szkodę w pojeździe marki H. (...) o nr rej. (...) jako szkodę całkowitą. Wypłata bezspornej części odszkodowania nastąpiła w dniu 21 lipca 2012 r. Z uwagi na powyższe należy uznać, iż wynajem pojazdu zastępczego w dniach 25 czerwca 2012 r. – 10 lipca 2012 r. pozostawał w związku przyczynowym z kolizją z dnia 15 czerwca 2012 r., a odpowiedzialność za następstwa tej kolizji ponosił powód.

Założenie pozwanego, że poszkodowany musi wykazać potrzebę korzystania z samochodu zastępczego również należy uznać za błędne. Obecnie samochód nie jest dobrem luksusowym, lecz niezbędnym elementem życia codziennego, związanym z charakterem wykonywanej pracy, miejscem zamieszkania, potrzebą załatwiania różnorodnych potrzeb życiowych, czy korzystania z różnorodnych usług. Poszkodowany nie był winny przedmiotowej kolizji, więc nie powinien ponosić jej skutków w postaci utrudnień w wykonywaniu codziennych obowiązków czy realizowaniu codziennych planów z uwagi na brak samochodu. Wreszcie należy również powołać się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11), w której stwierdzono, iż korzystanie przez poszkodowanego z własnego pojazdu mechanicznego nie może być zastąpione wykorzystaniem środków komunikacji publicznej, gdyż są to odmienne sposoby korzystania z rzeczy. Samochód w sposób bardziej wszechstronny i funkcjonalny zaspokaja potrzeby życiowe właściciela. Korzystanie z niego stało się obecnie standardem cywilizacyjnym i taka jego funkcja będzie się umacniać.

W konsekwencji więc poszkodowanemu, a w rezultacie zawarcia kolejnych umów przelewu wierzytelności powodowi, co do zasady należało się od pozwanego odszkodowanie obejmujące zwrot kosztów związanych z wynajęciem samochodu zastępczego.

Za szkodę należy natomiast uznać koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego, którego obciąża ciężar dowodu wysokości szkody. Skoro natomiast swoje roszczenie poszkodowana scedowała na powoda, ciężar wykazania przedmiotowej okoliczności jego obciążał. W okolicznościach niniejszej sprawy na szkodę wpływ miała nie tylko długość najmu, co do której Sąd odniósł się we wcześniejszych akapitach uzasadnienia, uznając ją za pozostającą w związku przyczynowo – skutkowym z zaistniałą w dniu 15 czerwca 2012 r. kolizją. Mianowicie na szkodę wpływała również zastosowana przez powoda stawka najmu pojazdu zastępczego. Odnosząc się zatem do zarzutu zawyżenia umówionej przez strony stawki czynszu najmu wskazać należy, iż odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje koszty niezbędne i ekonomicznie uzasadnione, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku (por. uchwała SN z 13.06.2003 r., sygn. OSNC 2004/4/51). Kosztami ekonomicznie uzasadnionymi są koszty ustalone co do zasady według cen, którymi posługuje się wybrany przez poszkodowanego zakład naprawczy czy wynajmujący pojazdy zastępcze, pod warunkiem jednak, iż odpowiadają one cenom stosowanym przez usługodawców na lokalnym rynku, a ponadto można je zaliczyć do kategorii kosztów niezbędnych. Jak wynika z opinii biegłego sądowego, na lokalnym rynku wynajmu pojazdów obowiązują stawki o zróżnicowanej wysokości, przy czym stawki najmu pojazdów porównywalnej klasy do samochodu poszkodowanych zamykały się w przedziale od 96,75 zł netto do 170,73 zł netto za dobę najmu. Stawka zastosowana przez strony umowy wynosiła natomiast 200,00 zł netto.

W związku z powyższym należało uznać, iż cena najmu zastosowana przez A. L. znacznie przewyższała stawki stosowane na rynku. Sąd potwierdza wprawdzie funkcjonującą w obrocie gospodarczym zasadę swobodnego wolnorynkowego ustalania warunków wynajmowania pojazdów, w tym wysokości czynszu. Jednakże należy mieć na uwadze, iż stawka zastosowana przez wynajmującego może podlegać korekcie przez Sąd w sytuacji, gdy jest stawką w ogóle niewystępującą na rynku lokalnym lub stawką rażąco wygórowaną. Zdaniem Sądu przeprowadzony dowód w postaci opinii biegłego, jak i zasady doświadczenia życiowego – Sąd bowiem posiada z urzędu informacje, iż funkcjonują na rynku podmiotu wynajmujące pojazdy zastępczego po znacznie niższej stawce – są wystarczającymi do uznania, iż stawka zastosowana w przedmiotowym przypadku była stawką niewystępującą na rynku.

Wobec uznania, że stawka zastosowana przez powoda jest stawką rażąco wygórowaną, Sąd dokonał jej korekty do poziomu stawek występujących na runku, tj. do kwoty 170,73 zł netto za dobę najmu.

Podkreślenia również wymaga to, iż nie byłoby uzasadnionym ustalenie należnego poszkodowanemu odszkodowania przy przyjęciu średnich stawek stosowanych na rynku. W konsekwencji należałoby bowiem mówić o odszkodowaniu przeciętnym czy średnim, które jednak nie istnieje. Poszkodowany nie jest winny kolizji, dlatego nie można na niego nakładać obowiązku poszukiwania stawek najbardziej korzystnych dla ubezpieczyciela, czy obowiązku wynajęcia samochodu tylko i wyłącznie po stawkach średnich czy najbardziej powszechnych, a w konsekwencji według tylko takich stawek ustalać wysokość przysługującego mu odszkodowania. Poszkodowanemu przysługuje wybór podmiotu oferującego pojazdy zastępcze, tak samo jak przysługuje mu wybór warsztatu naprawczego, któremu powierzy naprawę uszkodzonego pojazdu, a zatem przyjęcie np. cen przeciętnych dla określenia wysokości przysługującego mu odszkodowania nie kompensowałoby poniesionej przez niego szkody, gdyby ceny przyjęte przez podmiot, z którym poszkodowany zawarł umowę, były wyższe od przeciętnych (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13.06.2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004 nr 4, s. 51).

Mając więc na uwadze powyższe, odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego przysługiwało poszkodowanemu przy uwzględnieniu 15-dniowego okresu najmu, jako pozostającego w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, za które pozwany ponosił odpowiedzialność jako ubezpieczyciel jego sprawcy. Odszkodowanie to należało ustalić przy uwzględnieniu skorygowanej do wysokość 170,73 zł netto stawki czynszu najmu, co po dodaniu do tej kwoty 23% podatku VAT daje sumę odszkodowania wynoszącą 3 149,96 zł brutto. Roszczenie powoda o zapłatę odszkodowania w wyższej wysokości okazało się zatem niezasadne.

Mając więc na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt I i II sentencji wyroku na podstawie art. 509 k.c. i art. 34 ust. 1 ww. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych w zw. z art. 435 w zw. z art. 436 § 1 k.c. oraz w zw. z art. 361 § 1 i 2 k.c.

O obowiązku zapłaty odsetek ustawowych od zasądzonej kwoty należności głównej Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, na podstawie art. 481 k.c. w związku z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…). Zgodnie z powołanym art. 14 ust. 1 ww. ustawy zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia (…) zawiadomienia o szkodzie. Pozwany pozostawał zatem w opóźnieniu z zapłatą świadczenia odszkodowawczego od dnia następnego po upływie 30-dniowego terminu, liczonego od momentu doręczenia mu wezwania do zapłaty, tj. od dnia 17 lipca 2012 r. (k. 43). Tym samym zasadne było żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od dnia 17 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, zgodnie z roszczeniem powoda.

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd oparł się na dyspozycji przepisu art. 100 zd. 1 k.p.c., dokonując stosunkowego ich rozdzielenia. Sąd uznał, iż pozwany przegrał sprawę w 85,36 %, natomiast powód w 14,64 % i w takim też zakresie każdy z nich powinien ponieść koszty procesu. W toku procesu powód poniósł opłatę od pozwu w wysokości 185 zł, ustaloną na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 – tekst jednolity). Dodatkowo zarówno powód, jak i pozwany ponieśli koszty zastępstwa strony przez profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 600 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 490 t.j.) i § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013 r., poz. 461 t.j.) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Pozwany poniósł również koszt wynagrodzenia biegłego w kwocie 865,11 zł. Łącznie zatem koszty procesu wyniosły 2 284,11 zł. Ponieważ powód powinien ponieść 14,64 % łącznych kosztów procesu, tj. kwotę 334,28 zł, a faktycznie koszty przez niego poniesione w toku postępowania wyniosły łącznie 802,00 zł, Sąd zasądził na rzecz powoda od pozwanego kwotę 467,72 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, orzekając jak w pkt. III sentencji wyroku.

Ponadto w pkt IV wyroku Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 133,12 zł, a od powoda 24,17 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa. Suma wyżej wskazanych kwot stanowi równowartość wynagrodzenia biegłego za stawiennictwo na rozprawie oraz sporządzenie ustnej opinii uzupełniającej (157,29 zł) wypłaconej ze Skarbu Państwa, niepokrytej z zaliczek uiszczonych na poczet wynagrodzenia za opinię biegłego. Zgodnie z wynikiem procesu należność ta została rozłożona pomiędzy strony postępowania w sposób określony w pkt IV sentencji wyroku.

Mając powyższe na uwadze i na podstawie powołanych przepisów prawa, Sąd orzekł jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE