UZASADNIENIE

Decyzją z 28 kwietnia 2016 roku znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zobowiązał wnioskodawcę Przedsiębiorstwo (...) S.A. w L. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 28 grudnia 1994r. do 30 listopada 2015r. w kwocie 1923,73zł i odsetek za okres od
1 stycznia 1999r. do 28 kwietnia 2016r., tj. do dnia wydania decyzji, w łącznej kwocie 4110,71 zł, z uwagi na fakt wypłacenia bezpodstawnie emerytury K. T. w okresie od 28 grudnia 1994r. do 30 listopada 2015r., w łącznej kwocie 1923,73 zł.

Odwołanie od decyzji złożył płatnik Przedsiębiorstwo (...) S.A. w L., wnosząc o zmianę decyzji przez ustalenie że Przedsiębiorstwo (...) S.A. w L. nie ma obowiązku zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres przekraczający ostatnie 3 lata i odsetek za cały okres od dnia
1 stycznia 1999r. do dnia 28 kwietnia 2016r. w kwocie 2186,98 zł. Strona odwołująca wskazała, że nie kwestionuje faktu, iż w świadectwie pracy z dnia 18 listopada 1994r. błędnie wpisano datę rozwiązania umowy o pracę zawartej z K. T. -27 grudnia 1994r. zamiast 31 października 1994r., co skutkowało wypłaceniem przez ZUS świadczeń w zawyżonej wysokości. Kwestionuje natomiast zasadność zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres ponad dwudziestu lat oraz odsetek za okres przed wydaniem decyzji o zwrocie nienależnie wypłaconych świadczeń. Uzasadniając swoje stanowisko płatnik składek przywołał aktualne orzecznictwo sądów powszechnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumenty, jak w zaskarżonej decyzji. Nadto wskazał, że decyzja organu rentowego została wydana na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi podstawę prawną do żądania zwrotu wypłaconych świadczeń od płatnika składek lub innego podmiotu, tj. świadczeń, które zostały pobrane jako nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych wskutek przekazania przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych, mających wpływ na prawo lub wysokość świadczeń za cały okres wypłaty. W treści tego przepisu nie zostało zaznaczone, że przy jego stosowaniu uwzględnia się art. 84 ust. 3 ustawy. Przepis ust. 3, ograniczający żądanie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń do okresów - odpowiednio ostatnich dwunastu miesięcy i trzech lat - został umiejscowiony bezpośrednio po wskazanych w ust. 1 i drugim zasadach regulujących odpowiedzialność osób pobierających świadczenie. Oznacza to, że ograniczenie czasowe dotyczy tylko tej kategorii osób, które pobrały nienależne świadczenia i nie może być stosowany w stosunku do płatników składek lub innych podmiotów, o których mowa w ust. 6 art. 84 ustawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

K. T. jest uprawniony do emerytury górniczej na mocy decyzji
z 17 stycznia 1990r. Decyzją z 25 grudnia 1994r. organ rentowy przeliczył wysokość
i podjął od 28 grudnia 1994r. wypłatę świadczenia, przy uwzględnieniu świadectwa pracy
z 18 listopada 1994r. - wystawionego przez zakład pracy Przedsiębiorstwo (...) S.A. w L., obejmujące okres zatrudnienia od 8 marca 1993r. do 27 grudnia 1994r.

W dniu 16 września 2015r. K. T. złożył wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego, dołączając m.in. zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu RP-7 z 11 września 2015r., z którego wynika, że był on zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w L. w okresie od
8 marca 1993r. do 27 grudnia 1994r., w tym w okresie od 8 marca 1993r. do
31 października 1994r. pracował na kontrakcie w T., a od 1 listopada 1994r. do
16 grudnia 1994r. korzystał z urlopu wypoczynkowego po kontrakcie i od 17 grudnia 1994r. do 27 grudnia 1994r. z okresu wolnego po kontrakcie. Z uwagi na to że ww. okresy nie są okresami składkowymi, a w świadectwie pracy z 18 listopada 1994r. nie wykazano wyżej wymienionych okresów, skutkowało to uznaniem na podstawie przedłożonego świadectwa pracy ogółem 30 lat i 6 miesięcy okresów składkowych, zamiast 30 lat i 4 miesięcy okresów składkowych.

Decyzją z dnia 28 kwietnia 2016r., zaskarżoną w niniejszej sprawie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zobowiązał Przedsiębiorstwo (...) S.A. w L. na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 28 grudnia 1994r. do 30 listopada 2015r. w kwocie 1923,73 zł i odsetek za okres od 1 stycznia 1999r. do 28 kwietnia 2016r., tj. do dnia wydania decyzji - w kwocie 2186,98 zł. Łącznie do zwrotu wskazano kwotę 4110,71 zł - w związku z wypłaconą K. T. emeryturą w zawyżonej wysokości za okres od 28 grudnia 1994r. do 30 listopada 2015r. Decyzja doręczona została płatnikowi składek w dniu 2 maja 2016r.

bezsporne oraz akta ubezpieczeniowe K. T. ;

Ostatnią pobraną przez K. T. emeryturą w zawyżonej wysokości było świadczenie za listopad 2015r. Wysokość nienależnie pobranego świadczenia przez K. T. za okres od 1 grudnia 2012r. do 30 listopada 2015r. wynosi łącznie 388,23 zł.

d owód : - zaświadczenie strony pozwane j, k . 29;

K. T. nie przystąpił do sprawy.

Sąd zważył, co następuje :

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Przepis ust. 2 tego artykułu stanowi, że za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się : - świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; - świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. Przepis ust. 3 stanowi, że nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa doświadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były wypłacane, a w pozostałych wypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata. Zgodnie z art. 84 ust. 6 jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot. Przepis ten reguluje taką sytuację, w której pobranie obiektywnie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, a jednocześnie nie można stwierdzić odpowiedzialności osoby, której świadczenie wypłacono, bowiem nie można uznać, że są one nienależnie pobrane w rozumieniu art. 138 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( por. wyrok SN z 6.08.2013r., I UK 11/13).

W sprawie niesporne było że wskutek błędu zakładu pracy - Przedsiębiorstwa (...) S.A. w L., tj. wystawionego nieprawidłowo świadectwa pracy, nastąpiło zawyżenie świadczenia emerytalnego K. T., w wyniku czego od 28 grudnia 1994r. do 30 listopada 2015r. pobierał on emeryturę w kwocie wyższej, niż należna. Płatnik składek nie kwestionuje swej odpowiedzialności do zwrotu nienależnie pobranych przez byłego pracownika świadczeń emerytalnych, wskazując jednak, że odpowiedzialność ta jest ograniczona w czasie, tj. do trzech lat wstecz, licząc od ostatniej wypłaty świadczenia w nieprawidłowej wysokości. Organ rentowy kwestionując takie stanowisko powołał nieaktualne już argumenty wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w uzasadnieniu wyroku z 24 stycznia 2013r. wskazując, że w treści art. 84 ust. 6, który stanowi podstawę prawną do żądania zwrotu wypłaconych świadczeń od płatnika składek, nie zostało zaznaczone, że przy jego stosowaniu uwzględnia się art. 84 ust. 3 ustawy.

Sąd podziela stanowisko płatnika składek, iż do odpowiedzialności płatnika składek określonej w art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych również ma zastosowanie zasada określona w art. 84 ust. 3, a mianowicie że ZUS ma prawo żądać zwrotu nienależnie pobranego świadczenia za 3 ostatnie lata, począwszy od dnia otrzymania ostatniej wypłaty w nieprawidłowej wysokości. Stanowisko takie jest również prezentowane w najnowszym orzecznictwie sądowym, w tym wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi
z 28 października 2015r. ( III AUa 153/15), a przede wszystkim w wyroku Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2015r. ( I UK 206/14). Innymi słowy, płatnik składek nie może odpowiadać za okres dłuższy niż 3 lata pobierania nienależnego nienależne świadczenia.
W tym zakresie doszło do zmiany stanowiska orzecznictwa i obecnie zajmowane stanowisko jest korzystniejsze dla płatników składek, którzy odpowiadają za nienależnie pobrane świadczenia przez tak samo długi okres, jak osoba, która je pobrała. W ocenie Sądu stanowisko takie jest słuszne i Sąd w całości je podziela. Brak jest bowiem racjonalnego uzasadnienia dla surowszego traktowania płatników składek, niż samego świadczeniobiorcy.

Nie ma również wątpliwości, że trzyletni okres, za który organ rentowy może żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń - obejmuje okres do ostatniej wypłaty (pobrania) nienależnego świadczenia (por. uchwałę SN z 16 maja 2012r., III UZP 1/12).

Sąd podziela również stanowisko płatnika składek odnośnie terminu naliczania odsetek ustawowych. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 3 lutego 2010r. ( I UK 210/09), świadczenia w myśl art. 84 ustawy systemowej i art. 138 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS uważane za nienależne, podlegają zwrotowi dopiero wtedy, gdy organ rentowy wyda stosowną decyzję administracyjną. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 16 grudnia 2008r. ( I UK 154/08) wskazując, że odesłanie do prawa cywilnego zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, dotyczy wyłącznie zasad zapłaty i wysokości odsetek, ani zasad zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Nie ma żadnych podstaw do stosowania przepisów prawa cywilnego
( o bezpodstawnym wzbogaceniu lub czynie niedozwolonym) do oceny wymagalności czy przedawnienia samego nienależnie pobranego świadczenia. Żądanie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia następuje przez doręczenie dotyczącej tego decyzji (można powiedzieć staje się wymagalne w tym momencie, a nie w czasie spełniania świadczeń ).
Z tą chwilą następuje wymagalność roszczenia o odsetki ( art. 359 § 2 k.c.), gdyż od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia głównego ( bart. 481 § 1 k.c.). Z tą też chwilą rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek ( art. 120 § 1 k.c.).

Mając na uwadze powyższe rozważania wskazać należy, że zasadnym było obciążenie płatnika składek obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranego świadczenia przez K. T. za okres od 1 grudnia 2012r. do 30 listopada 2015r. w łącznej kwocie 388,26 zł. ( niekwestionowanej przez płatnika co do wysokości), tj. za okres trzech lat wstecz od ostatniej wypłaty świadczenia wypłaconego w nienależnej wysokości. Z uwagi na to, że decyzja zaskarżona w niniejszej sprawie doręczona została płatnikowi składek
2 maja 2016r., odsetki ustawowe naliczane być powinny od dnia następnego, tj. 3 maja 2016r.

Opierając się na powyższych ustaleniach i rozważaniach Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt I wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie w art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawę opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. 2015r., poz. 1800).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE