UZASADNIENIE

Powodowie B. W. (1), D. W. (1) i A. H. (1) jako wierzyciele solidarni – po zmianie żądania pozwu – wnieśli o zasądzenie od pozwanej A. R. kwoty 5.858 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 11 stycznia 2013 r. oraz zwrotu kosztów postępowania.

Na uzasadnienie podali, że posiadają weksel bez protestu wystawiony przez pozwaną w dniu 5 maja 2012 r., termin płatności weksla upłynął w dniu 10 stycznia 2013 r., pozwana nie zapłaciła powodom należności, a w tym stanie wniesienie powództwa było konieczne i uzasadnione.

W niniejszej sprawie został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym.

W zakreślonym terminie pozwana złożyła zarzuty, zaskarżając nakaz w całości i wnosząc o oddalenie powództwa.

Zarzuciła, że nie podpisywała weksla stanowiącego podstawę wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, natomiast podpisywała weksle do poprzednich pożyczek, które zostały spłacone w terminie, lecz weksle nie zostały zwrócone. Nadto zarzuciła, że nie podpisywała umowy o przewłaszczenie. Wydanie gotówki na podstawie umowy pożyczki natomiast odbyło się w samochodzie w K., a nie w jej mieszkaniu, natomiast kwota pożyczki została już objęta nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, wydanym w sprawie I.Nc 348/12 i jest egzekwowana przez komornika sądowego.

W odpowiedzi na zarzuty powodowie powołali się na okoliczności dotyczące stosunków podstawowych, z których wynikały żądania zabezpieczone wekslem, określając wartość dochodzoną w niniejszym postępowaniu, tj. kara umowna za okres od dnia 18 maja 2012 r. do dnia 10 stycznia 2013 r., gdy jednocześnie kwota objęta nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, wydanym w sprawie I.Nc 348/12, dotyczyła roszczenia powodów z tytułu umowy pożyczki w wysokości 1.250 zł, odsetek za opóźnienie wyliczone od dnia 17 maja 2010 r. oraz karę umowną za okres od dnia 5 września 2009 r. do dnia 17 maja 2010 r. Podnieśli również, że pozwana otrzymała egzemplarze zarówno umowy pożyczki, jak i przewłaszczenia, a tym samym zarzuty pod adresem stosunku podstawowego były bezzasadne. Nadto w obszernym wywodzie dokonali analizy prawnej zapisów ustawy o kredycie konsumenckim, wskazując, że żądanie pozwu jest zgodne z obowiązującym prawem.

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 5 maja 2009 r. strony sporu zawarły umowę pożyczki krótkoterminowej. Na podstawie § 1 ust. 1 umowy, jej przedmiotem było udzielenie pożyczki gotówkowej w kwocie 1.250 złotych.

Na podstawie § 2 umowy, pożyczkodawca przekazał kwotę pożyczki pożyczkobiorcy gotówką, z chwilą podpisania umowy, a pożyczkobiorca przed podpisanie umowy oświadczył, że kwituje odbiór kwoty pożyczki.

Na podstawie § 3 umowy, strony ustaliły prawne zabezpieczenia pożyczki w formie trzech weksli in blanco, opatrzonych klauzulą bez protestu, które w przypadku nie wywiązania się z zawartej umowy pożyczki pożyczkodawca miał prawo wypełnić na kwotę odpowiadającą należności głównej, łącznie z odsetkami i ewentualnymi innymi kosztami, oraz opatrzyć weksle datą płatności, miejscem płatności według swego uznania.

Na podstawie § 4 umowy, pozwana zobowiązała się zwrócić kwotę pożyczki do dnia 5 czerwca 2009 r.

Na podstawie § 5 umowy, pozwana wyraziła zgodę w przypadku niespłacenia pożyczki w uzgodnionym przez strony terminie na naliczanie odsetek umownych w wysokości czterokrotności kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.

Na podstawie § 15 umowy, pożyczkobiorca potwierdził odbiór egzemplarza umowy, oświadczając, że otrzymał i zapoznał się z treścią umowy pożyczki, a postanowienia niniejszej umowy są wynikiem uzgodnień stron i są dla pożyczkobiorcy zrozumiałe.

Umowa została opatrzona podpisem pozwanej.

W dniu 5 maja 2009 r. strony sporu podpisały oświadczenie zatytułowane: umowa przewłaszczenia.

Na podstawie § 1 umowy, strony oświadczyły, że w dniu 5 maja 2009 r. została udzielona stronie pozwanej pożyczka krótkoterminowa w wysokości 1.250 złotych. W celu zabezpieczenia spłaty pożyczki pozwana przenosiła na powodów własność rzeczy ruchomych określonych jako: pralka (...), lodówka (...) i kuchenka gazowa (...) o „ogólnej, szacunkowej” wartości, którą strony ustaliły na kwotę 1.500 złotych z zastrzeżeniem warunku, że jeżeli pożyczka wraz z odsetkami oraz wszystkimi kosztami zostanie spłacona w określonym w umowie pożyczki terminie, przeniesienie własności miało stracić moc i dłużnik miał stać się z powrotem właścicielem tych rzeczy.

Na podstawie § 3 ust. 5 umowy, w przypadku nie wydania rzeczy pozwana zobowiązała się do zapłaty 6 złotych za każdy dzień posiadania rzeczy, jej użytkowania bez tytułu prawnego, przy czym strony zastrzegły, że obowiązek zapłaty kary umownej powstawał po upływie terminu wyznaczonego na wydanie rzeczy bądź od terminu uznania wezwania za skuteczne.

Na podstawie § 3 ust. 6 umowy, pozwana wyraziła zgodę na „uruchomienie” weksli wystawionych na zabezpieczenie roszczeń powodów wynikających z umowy pożyczki, celem dochodzenia roszczeń wynikających z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewłaszczenia, przy czym pozwana wyraziła zgodę na doliczenie kosztów interwencji oraz naliczonej kary umownej do kwoty, na którą miał zostać „uruchomiony” weksel.

Pisemnym oświadczeniem datowanym na dzień 20 sierpnia 2009 r. powodowie wezwali pozwaną do wydania rzeczy określonych w umowie przewłaszczenia.

Powodowie wypełnili weksel in blanco wystawiony przez pozwaną i opatrzyli go datą płatności 5 maja 2012 r. oraz kwotą zobowiązania wekslowego – 5.858 złotych, które płatne było „tylko B. W., D. W. i A. H.”, bez protestu.

Oświadczeniami datowanymi na dzień 23 października 2012 r. powodowie udzielili pozwanej przypomnień, że na podstawie umowy o przewłaszczenie zobowiązana jest do uiszczania kar umownych z tytułu posiadania rzeczy bez tytułu prawnego.

Pisemnym oświadczeniem datowanym na dzień 27 grudnia 2012 r. powodowie wezwali pozwaną do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem w niniejszej sprawie.

(dowód: weksel, k. 2; umowa pożyczki, k. 52; umowa przewłaszczenia, k. 53; wezwanie do wydania rzeczy, k. 55; przypomnienie, k. 56; zeznania pozwanej, k. 65)

Sąd nie odmówił wiarygodności, ani mocy dowodowej żadnemu z przeprowadzonych w toku tego postępowania dowodów.

Sąd zważył, co następuje.

Żądanie pozwu było bezzasadne.

Podstawą żądania pozwu było roszczenie pieniężne wynikające z ważnego zobowiązania wekslowego na podstawie art. 101 – 104 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 z późn. zm.), gdyż weksel dołączony do pozwu stanowił prawidłowo wypełniony pod względem formalnym weksel własny.

W zarzutach pozwana podnosiła okoliczności dotyczące stosunku podstawowego, tj. umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie roszczeń z tytułu umowy pożyczki, zawartej pomiędzy stronami niniejszego sporu, której roszczenia – na podstawie § 3 umowy – weksel ten zabezpieczał, przenosząc tym samym spór z płaszczyzny stosunku podstawowego na płaszczyznę stosunku cywilnego (por. w szczególności wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97, OSNC 1997, nr 9, poz. 124).

Konsekwentnie zatem, z uwagi na zasadę równości stron, Sąd uznał za dopuszczalne przytoczenie przez powoda nowych okoliczności faktycznych dotyczących nie tylko umowy pożyczki, ale i umowy przewłaszczenia, które zostały zawarte tego samego dnia (por. uzasadnienie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2006 r., III CSK 205/06, OSNC 2007, nr 9, poz. 139).

W tym ostatnim zakresie zważyć należy, że zgodnie z treścią art. 353¹ k.c. wyrażającego zasadę swobody umów oraz utrwalonym orzecznictwem, zabezpieczenie wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela prawa własności rzeczy ruchomej z równoczesnym ustanowieniem zobowiązania wierzyciela do korzystania z prawa własności tylko w granicach umowy stron jest dopuszczalne (por uchwała całej Izby Cywilnej z 10 maja 1948 r., C. P.. 18/48, OSN III/48, poz. 58, wpisana do księgi zasad prawnych). Nadto, Sąd podzielając zważania pełnomocnika powodów w zakresie treści przepisu art. 7a ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 100, poz. 1081 z późn. zm.), zwanej dalej: Ustawą, nie miał wątpliwości, że kara umowna w rozumieniu art. 484 Kodeksu cywilnego, dalej: k.c., wynikająca z odrębnej umowy przewłaszczenia rzeczy na zabezpieczenie, nie jest „kosztem” w rozumieniu tego przepisu Ustawy. Nie można również w badanym stanie faktycznym uznać, że umowa przewłaszczenia była sprzeczna z przepisem art. 359 § 2¹ k.c. w związku z art. 481 k.c., albowiem żądanie odsetek za opóźnienie obejmowało wyłącznie odsetki w wysokości ustawowej.

Niemniej jednak reguły obrotu prawnego wymagają, aby określenie wzajemnych zobowiązań stron miało charakter „jasny i godziwy”, tj. w treści umowy rzeczy podlegające przewłaszczeniu powinny być dokładnie oznaczone i zindywidualizowane, tak aby wyodrębnienie ich z mienia dłużnika było widoczne dla każdej osoby trzeciej, z którą dłużnik chciałby wejść w stosunki na podstawie swej odpowiedzialności majątkowej. Jako istotne wskazuje się w szczególności charakterystyczne cechy zewnętrzne przedmiotu, numery identyfikacyjne, seryjne, etc.

W warunkach badanej umowy przewłaszczenia powodowie, będący profesjonalistami powinni byli (por. art. 355 § 2 k.c.) dochować szczególnej staranności w określeniu zasadniczego przedmiotu umowy. Zdaniem Sądu, określenie przedmiotów z nazwy: pralka (...), lodówka (...) i kuchenka gazowa (...), bez wskazania dalszych charakterystycznych cech tych przedmiotów, a w szczególności typu, modelu, numeru seryjnego, roku produkcji, stanowiło typowy opis rzeczy oznaczonych co do gatunku, wobec czego z pewnością nie nastąpiło w tym przypadku „wyodrębnienie ich z mienia dłużnika” widoczne dla każdej osoby trzeciej. Należało w tym względzie zwrócić szczególną uwagę, że oznaczenie przedmiotu, co do którego w celu zabezpieczenia roszczenia jest przenoszona własność, w umowie przewłaszczenia nie może – jak w rozpatrywanym przypadku – prowadzić do konieczności interpretacji treści takiej umowy na podstawie ogólnych reguł wykładni oświadczeń woli (por. art. 65 § 1 k.c.), lecz powinno mieć ono – zgodnie z istotą (naturą) umowy przewłaszczenia, o której mowa w powołanej powyżej zasadzie prawnej – charakter obiektywny. Innymi słowy, ujmując problem od strony procesowej, rzecz będąca przedmiotem przewłaszczenia na zabezpieczenie powinna być tak oznaczona, aby wierzyciel wierzytelności zabezpieczonej mógł, w ramach realizacji przysługującego mu prawa własności rzeczy ruchomej, zrealizować swoje roszczenie w drodze powództwa windykacyjnego. W tym celu niezbędne jest „dokładne określenie żądania pozwu” (w rozumieniu art. 187 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego, dalej: k.p.c.) poprzez wskazanie w sposób niewątpliwy nawet dla nierzetelnego dłużnika, Sądu, a następnie dla organu egzekucyjnego, jaka dokładnie rzecz ma zostać wydana.

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie oznaczenie rzeczy jako: pralka (...), lodówka (...) i kuchenka gazowa (...) stanowiło wadliwość umowy, która powodowała nieważność całej czynności z mocy samego prawa na podstawie art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 353¹ k.c., jako sprzecznej z właściwością (naturą) stosunku prawnego, jakim jest umowa o przewłaszczenie rzeczy ruchomej oraz poważną wątpliwość w zakresie przypisania pozwanej zarzutu przywłaszczenia (sprzeniewierzenia) rzeczy w rozumieniu art. 284 § 2 Kodeksu karnego.

Z tego względu niezasadne były roszczenia o zapłatę kary umownej w kwocie 6 zł dziennie za okres od dnia 18 maja 2012 r. do dnia 10 stycznia 2013 r.

Z powyższych przyczyn oraz na podstawie art. 496 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

O kosztach procesu w punkcie 2. sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 105 § 2 k.p.c., biorąc pod uwagę zasadę odpowiedzialności za wynik sporu i uznając powodów za stronę przegrywającą.

O kosztach sądowych w punkcie 3. sentencji wyroku – część opłaty sądowej od zarzutów w kwocie 170 zł – od uiszczenia której pozwana została zwolniona przez Sąd, orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w związku z art. 98 § 1 k.p.c. oraz w związku z art. 105 § 2 k.p.c., biorąc pod uwagę konsekwentnie zasadę odpowiedzialności za wynik sporu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE