UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do Sądu w dniu 17 grudnia 2015 r. powód Z. M. wniósł o ustalenie wygaśnięcia z dniem 1 października 2014 r. obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniej córki B. M., ustalonego po raz ostatni wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 8 września 2011 r., sygn. akt VIII RC 113/11, oraz zwrotu nienależnych świadczeń alimentacyjnych po dacie wygaśnięcia alimentów, a ponadto o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tak sformułowanego żądania powód wskazał, iż pozwana jest osobą pełnoletnią, mogącą utrzymywać się samodzielnie. Pozwana podjęła pracę zarobkową, po raz trzeci rozpoczęła naukę w Zaocznej Policealnej Szkole dla Dorosłych. Obowiązek łożenia na utrzymanie córki wiąże się z nadmiernym uszczerbkiem dla powoda, zwłaszcza, że ma on na utrzymaniu pochodzącą z drugiego związku córkę J. M., zaś jego dochody systematycznie ulegają zmniejszeniu (k. 2-4).

W odpowiedzi na pozew, wniesionej do Sądu w dniu 23 maja 2016 r. pozwana B. M. wniosła o ustalenie wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego od dnia „31 kwietnia 2016 r.”, bez zwrotu wcześniej otrzymanych alimentów. W uzasadnieniu swego stanowiska pozwana wskazała, że powód prowadzi działalność gospodarczą, zajmuje się oprogramowaniem komputerowym, zarządzaniem i konserwacją sprzętu komunikacyjnego, i znajduje się w bardzo dobrej sytuacji materialnej (k. 24-25).

Pismem z dnia 26 lipca 2016 roku pozwana, reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, zmieniła swoje stanowisko procesowe, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazała również, że nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, ponieważ jeszcze nie zdobyła odpowiedniego wykształcenia (k. 74-77).

Zarządzeniem wydanym na rozprawie w dniu 27 czerwca 2016 r. wyłączono do odrębnego rozpoznania sprawę z powództwa Z. M. przeciwko B. M. o zapłatę kwoty 16.000 zł z tytułu zwrotu nienależnych świadczeń alimentacyjnych (k. 63v).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana B. M. urodziła się w dniu (...) w S. ze związku małżeńskiego M. M. i powoda Z. M..

Niesporne.

W czasie ostatniego orzekania w przedmiocie alimentów B. M. miała 15 lat i była uczennicą I klasy liceum ogólnokształcącego. Była leczona ortodontycznie, miała również alergię. Koszt aparatu stałego na górną szczękę wyniósł 2.000 zł. Dziewczynka wymagała zakupu aparatu na dolną szczękę. Wizyty u ortodonty kosztowały po 100 zł. Od lutego 2011 roku uczęszczała na kurs języka angielskiego, którego koszt wynosił 200 zł miesięcznie. Dziewczynka korzystała z korepetycji z chemii, których koszt wynosił 120 zł miesięcznie. B. M. prywatnie uczyła się śpiewu, lekcje śpiewu kosztowały 100 zł miesięcznie. Na zakończenie gimnazjum matka kupiła jej sukienkę za kwotę 100 zł, a sam bal kosztował 180 zł.

Dowód:

–: przesłuchanie M. M., w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 257-261.

Matka pozwanej M. M. miała wówczas 45 lat, była zatrudniona w Szkole Podstawowej nr (...) w S. jako nauczyciel informatyki. W okresie od 01 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2011 r. uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości 3.316 zł brutto, to jest 2.386 zł netto miesięcznie.

Od września 2007 roku matka pozwanej prowadziła działalność gospodarczą pod nazwą KB KOM M. M., w ramach której realizowała pozaszkolne zajęcia dla dzieci w wieku od 4 do 6 lat. M. M. zatrudniała trzech pracowników, z których jeden zarabiał 2.000 zł brutto, a dwaj pozostali po 600 zł netto. Działalność prowadziła w 20 przedszkolach w S. i P. oraz w 7-8 przedszkolach w P.. W 2009 roku uzyskała dochód w wysokości 35.623,13 zł i wykazała stratę w wysokości 1.320,53 zł. W 2010 roku osiągnęła dochód w wysokości 34.033 zł i wykazała stratę w wysokości 9.726 zł. Inwestując w swoją działalność, w 2010 roku kupiła 8 komputerów.

M. M. spłacała pożyczkę w wysokości 5.000 zł zaciągniętą z funduszu socjalnego na cele mieszkaniowe, w ratach po 142 zł miesięcznie. W 2008 roku zaciągnęła kredyt hipoteczny w wysokości 250.000 zł. W celu uzyskania kredytu przedłożyła w banku zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości osiąganych dochodów ze szkoły podstawowej oraz zaświadczenie z firmy (...), z którego wynikało, że średnie miesięczne wynagrodzenie netto M. M. z ostatnich 6 miesięcy wynosiło 2.430 zł. Kredyt hipoteczny M. M. spłacała w ratach po 1.500 zł miesięcznie. W 2010 roku dodatkowo zaciągnęła kredyt konsumencki w wysokości 22.831 zł, który spłacała w ratach po ok. 548 zł miesięcznie. W 2010 roku, w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, zaciągnęła kolejny kredyt i zakupiła samochód marki B., rok produkcji 2002, za kwotę 24.000 zł.

Małoletnia wówczas B. M. mieszkała wraz z matką i swoim starszym bratem w trzypokojowym mieszkaniu, zakupionym przez matkę w 2008 roku. Czynsz za mieszkanie wynosił 250 zł miesięcznie, opłata za energię elektryczną ok. 100 zł miesięcznie, opłata za gaz ok. 200 zł miesięcznie.

Dowód:

–: zeznania podatkowe, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 61-75,
–: potwierdzenie przyjęcia zeznania podatkowego, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 85,
–: zaświadczenie z dnia 21.03.2011 r ., w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 86,
–: zaświadczenie Urzędu Skarbowego z dnia 21.03.2011 r ., w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 87,
–: zaświadczenie o zarobkach, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 88,
–: umowa o kredyt hipoteczny, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 98-102,
–: zawiadomienie o zmianie wysokości opłat, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 190,
–: faktury VAT, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 191,192,
–: zaświadczenie Banku z dnia 29.06.2011 r ., w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 240,
–: deklaracje , w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 252-255,
–: kartoteka zarobkowa, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 265-267,
–: przesłuchanie M. M., w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 257-261, 280-281.

W czasie ostatniego orzekania o alimentach Z. M. miał 44 lata, posiadał wyższe wykształcenie ekonomiczne, z zawodu był informatykiem. Do dnia 30 kwietnia 2009 roku był zatrudniony w Banku (...) S.A. z siedzibą w K.. W dniu 23 marca 2009 roku rozwiązano z nim umowę o pracę z powodu zmian organizacyjnych w Banku polegających na objęciu zajmowanego przez niego stanowiska redukcją zatrudnienia i likwidacji jego stanowiska pracy. Pozwany prowadził działalność gospodarczą w zakresie usług informatycznych. Z tego tytułu osiągał dochód miesięczny w wysokości 4.400 zł. W 2009 roku pozwany osiągnął dochód w wysokości 149.837,83 zł, a w 2010 roku w wysokości ok. 55.299,86 zł.

Z. M. mieszkał w mieszkaniu, stanowiącym jego własność, z konkubiną M. K. i ich wspólną małoletnią córką J., która miała wówczas 10 lat. Konkubina pozwanego od listopada 2010 roku prowadziła działalność gospodarczą i zarabiała ok. 1.500 zł miesięcznie netto. Czynsz za mieszkanie wynosił ok. 563 zł miesięcznie. Opłata za energię elektryczną wynosiła ok. 122 zł miesięcznie, opłata za gaz ok. 33 zł miesięcznie, za telewizję ok. 60 zł miesięcznie. Z. M. w 2007 roku zaciągnął kredyt w wysokości 90.000 zł na wykonanie remontu i wyposażenie mieszkania. Kredyt ten spłacał w ratach po 679 zł miesięcznie.

Z. M. nie utrzymywał kontaktów z B. M..

Dowód:

–: rozwiązanie umowy o pracę, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 26,
–: faktury VAT, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 29, 30, 33,
–: pismo Spółdzielni Mieszkaniowej, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 31,
–: rozliczenie , w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 32,
–: zaświadczenie Urzędu Skarbowego, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 34,
–: zeznanie podatkowe, w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 206-223,
–: przesłuchanie Z. M., w aktach sprawy VIII RC 113/11, k. 35-36.

Obecnie pozwana B. M. ma ukończone 20 lat, posiada wykształcenie średnie, bez matury i wyuczonego zawodu. Liceum ogólnokształcące ukończyła w maju 2014 r. Nie zdała matury, również w terminie poprawkowym. We wrześniu 2014 r. zapisała się do Zaocznej Policealnej Szkoły (...) na kierunek technik usług kosmetycznych. Kierunku tego nie ukończyła, po czym w tym samym roku szkolnym przeniosła się, w tej samej szkole, na kierunek technik rachunkowości. Również tego kierunku nie ukończyła. Ponownie zapisała się na ten sam kierunek do ww. szkoły, nie zdała testów kończących semestr i nie uzyskała promocji. W związku z powyższym, w dniu 31 stycznia 2016 r., została skreślona z listy słuchaczy. Nauka w ww. szkołach odbywała się w trybie niestacjonarnym. Od września 2016 r. zapisała się do Policealnej Szkole (...), aby uczyć się w zawodzie opiekunka środowiskowa oraz równocześnie rozpocząć naukę języka niemieckiego. Naukę na pierwszym semestrze w kolejnej szkole policealnej rozpoczęła już zatem po raz czwarty. Nauka w zawodzie opiekunki środowiskowej jest nieodpłatna, natomiast nauka języka niemieckiego trwa 10 miesięcy i jest płatna w kwocie 102 zł na miesiąc przez okres 9 miesięcy, co stanowi wydatek w kwocie ok. 77 zł miesięcznie w skali roku. Rok szkolny rozpoczyna się 1 września 2016 r., planowany termin ukończenia nauki upłynie 31 sierpnia 2017 r. Równolegle z nauką pozwana będzie pracowała. Policealna Szkoła (...) współpracuje z agencją, która umożliwia wyjazdy do pracy za granicę. Po ukończeniu szkoły pozwana chce wyjechać do Niemiec i tam podjąć pracę jako opiekunka osób starszych, za wynagrodzeniem 1200-1500 euro miesięcznie.

Dowód:

: zaświadczenia o nauce w (...), k. 5-7,
: decyzja o skreśleniu z listy słuchaczy, k. 31,
: zaświadczenie o nauce w Policealnej Szkole (...), k. 85,
: umowa o przeprowadzenie procesu kształcenia, k. 86-89,
: przesłuchanie pozwanej B. M., k. 63, 108.

Podczas nauki w szkołach policealnych pozwana od lipca 2014 r. pracowała na zlecenia w (...) sp. z o.o. oraz równolegle od października 2014 r., z przerwami, w (...) Sp. z o.o. Za 6 miesięcy pracy, w obu firmach, uzyskała w 2014 roku wynagrodzenie w łącznej kwocie 4.843,96 zł netto, co w skali miesiąca stanowi ok. 807 zł. W 2015 roku łączna kwota wynagrodzenia netto wynosiła ok. 16.209,74 zł, co w skali miesiąca stanowi ok. 1.351 zł, natomiast w roku 2016 w okresie od stycznia do kwietnia łączne wynagrodzenie netto wynosiło ok. 8.873 zł, co w skali miesiąca daje wynagrodzenie netto w kwocie ok. 2.218 zł.

Dowód:

: zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach pozwanej w (...) sp. z o. o ., k . 27,
: zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach pozwanej w (...) Sp. z o. o ., k . 28-30,
: zaświadczenia o wysokości dochodu za rok 2014 i 2015, k. 69-70,
: zestawienie zarobków netto 2014-2016, k. 105,
: przesłuchanie pozwanej B. M., k. 63.

Pozwana B. M. od 2008 r. mieszka razem z matką i starszym bratem w trzypokojowym mieszkaniu przy ul. (...) w S., które jest własnością jej matki. Na zakup mieszkania matka pozwanej M. M. zaciągnęła kredyt w kwocie 250.000 zł. Na dzień 27 grudnia 2015 r. do spłacenia pozostała kwota 95.438,18 zł, rata miesięczna wynosi 402,43 zł. W roku 2015 przeprowadzono remonty w mieszaniu na kwotę ok. 1.710 zł.

Czynsz za mieszkanie wynosi ok. 278 zł miesięcznie, opłaty za energię elektryczną ok. 185 zł miesięcznie, za gaz ok. 351 zł miesięcznie. Łączny koszt utrzymania mieszkania wynosi 814 zł miesięcznie, a wliczając ratę kredytu mieszkaniowego jest to kwota 1.216 zł, co w części przypadającej na pozwaną, w trzyosobowym gospodarstwie domowym, wynosi ok. 405 zł miesięcznie.

Dodatkowo do usprawiedliwionych kosztów utrzymania pozwanej należy zaliczyć: koszty wyżywienia w kwocie 450 zł miesięcznie, zakup odzieży i obuwia 200 zł miesięcznie, zakup kosmetyków i środków higienicznych 150 zł miesięcznie, potrzeby kulturalne 50 zł miesięcznie, zakup leków 50 zł miesięcznie (pozwana przyjmuje leki alergiczne i żelazo). Poza tym nie ma żadnych innych wydatków. Łączne indywidualne koszty utrzymania pozwanej wynoszą 900 zł miesięcznie

Wobec powyższego usprawiedliwione koszty utrzymania pozwanej obejmujące utrzymanie mieszkania i utrzymania samej pozwanej wynoszą ok. 1.305 zł miesięcznie.

Dowód:

: umowa o kredyt hipoteczny, k. 38-38v,
: harmonogram spłaty kredytu, k. 39,
: faktury za zakup materiałów do remontu mieszkania, k. 35-37,
: informacja o wysokości opłat za mieszkanie, k. 40-41,
: faktury za energię elektryczną, k. 42-47,
: faktury za gaz, k. 48-53,
: przesłuchanie pozwanej B. M., k. 63.

Obecnie powód Z. M. ma 49 lat, posiada wykształcenie wyższe ekonomiczne. Jest pod opieką lekarską, nie musi przyjmować leków na stałe, co pół roku zgłasza się na kontrole. Leczy się w ramach NFZ.

Powód mieszka razem z konkubiną i ich małoletnią córką. Czynsz za mieszkanie wynosi 470 zł miesięcznie, opłata za energię elektryczną 113 zł miesięcznie, opłata za gaz 15 zł miesięcznie, opłata za telewizję 65 zł miesięcznie, ubezpieczenie mieszkania 20 zł miesięcznie. Łączny koszt utrzymania mieszkania wynosi 683 zł miesięcznie, a wliczając ratę kredytu zaciągniętego na remont i wyposażenie mieszkania w kwocie 630 zł miesięcznie, jest to kwota 1.313 zł miesięcznie, co w części przypadającej na powoda, w trzyosobowym gospodarstwie, wynosi ok. 438 zł miesięcznie.

Dodatkowo do indywidualnych uzasadnionych kosztów utrzymania powoda należy zaliczyć: koszty wyżywienia w kwocie 450 zł miesięcznie, zakup odzieży 100 zł miesięcznie, zakup środków higienicznych 50 zł miesięcznie, zakup leków 50 zł miesięcznie.

Łączne usprawiedliwione wydatki powoda na utrzymanie mieszkania, w części przypadającej na powoda, i utrzymanie indywidualne powoda wynoszą ok. 1.090 zł miesięcznie.

Ponadto powód ma na utrzymaniu małoletnią córkę z obecnego związku konkubenckiego, na której utrzymanie wydatkuje 600 zł miesięcznie. Koszty utrzymania mieszkania przypadające na córkę obciążają powoda w połowie, tj. w kwocie 219 zł miesięcznie. Łączne koszty, jakie ponosi powód na utrzymanie małoletniej córki, wynoszą 819 zł. Powód płaci również alimenty zasądzone na rzecz swojego pełnoletniego syna z poprzedniego związku w kwotach po 800 zł miesięcznie. Nie zostało przeciwko powodowi wszczęte żadne postępowanie egzekucyjne, ponieważ alimenty na syna i na pozwaną płaci regularnie.

Od 2004 roku powód prowadzi własną działalność gospodarczą, której przedmiotem jest wytwarzanie oprogramowania dla firm taksówkowych, zaś obecnie są to głównie aktualizacje sprzedanego oprogramowania. W 2015 roku powód osiągnął przychód brutto w kwocie 57.550,06 zł, dochód brutto wynosił 48.624,07 zł. Po uwzględnieniu składek na ubezpieczenie społeczne w kwocie 8.335,45 zł oraz podatku należnego w kwocie 3.817,00 zł, dochód netto wynosi 36.471,62 zł tj. ok. 3.039 zł miesięcznie.

Powód nie ma możliwości uzyskiwania większych dochodów, ponieważ konkurencja na rynku w tej branży jest bardzo duża. Kiedy rozpoczynał działalność, był jedynym podmiotem, a obecnie jest w Polsce 10 firm świadczących usługi w tej branży, natomiast podjęcie stałej pracy wiązałoby się z zamknięciem działalności gospodarczej. Konkubina pozwanego zakończyła swoją działalność gospodarczą w 2015 roku.

Aby wykonywać swoje zobowiązania finansowym, powód zadłuża się u rodziny, co miesiąc pożyczając od swojego ojca kwotę 1.000 zł. Obecnie powód ma zadłużenie na kwotę 20.000 zł.

Powód nie utrzymuje kontaktów z pozwaną od 2005 r. Nie zna jej sytuacji rodzinnej ani finansowej.

Dowód:

: informacja powoda o wydatkach, k. 58,
: zaświadczenie Urzędu Skarbowego o wysokości dochodów powoda w roku 2015,
k . 59,
: przesłuchanie powoda Z. M., k. 62v.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo oparte o przepis art. 138 k.r.o. zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Zgodnie z art. 133 § 1 i 3 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Rozpoznając niniejszą sprawę, Sąd miał na uwadze treść art. 138 k.r.o., zgodnie z którym w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego ulegają bowiem zmianie, a tym samym może ulegać zmianie wysokość alimentów. Dlatego w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony, jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Zmiana stosunków może prowadzić do podwyższenia, obniżenia alimentów lub stwierdzenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest jednak tylko w razie zmiany stosunków powstałych po jego wydaniu, a jej ustalenie następuje przez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami uprzednio istniejącymi.

Kres obowiązku alimentacyjnego nie jest określony żadnym sztywnym terminem, ani nie jest związany z żadnym stopniem wykształcenia, ponieważ jedyną okolicznością, przesądzającą o jego ustaniu, jest możliwość samodzielnego utrzymania się osoby uprawnionej. Okoliczność, że Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wyznacza żadnej sztywnej przesłanki wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego i zastępuje ją klauzulą możliwości samodzielnego utrzymania się, powoduje, iż Sąd rozstrzygając w przedmiocie zgłoszonego w pozwie żądania, zobowiązany jest poczynić ustalenia faktyczne dotyczące obecnej sytuacji uprawnionego, w szczególności, czy pozwala ona na samodzielne zaspokajanie przez niego jego usprawiedliwionych potrzeb we własnym zakresie.

Podstaw wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego względem córki powód upatrywał w okolicznościach rozpoczęcia przez nią stałej pracy zarobkowej i uzyskiwania przez nią dochodów umożliwiających jej samodzielnie utrzymanie się, jak i również zaniechania dalszego kształcenia się i podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, czyli zeznań stron oraz przedłożonych przez strony dokumentów, w tym zaświadczeń o kontynuowaniu nauki przez pozwaną, w maju 2014 roku B. M. ukończyła liceum ogólnokształcące. Nie zdała matury, nawet w terminie poprawkowym. Przez kolejne lata nie podjęła starań w celu uzyskania matury. Od 2014 roku trzykrotnie, co semestr, podejmowała naukę w bezpłatnej Zaocznej Policealnej Szkole dla Dorosłych (...), najpierw na kierunku technik usług kosmetycznych, a następnie dwukrotnie na kierunku technik rachunkowości. Z załączonych do akt sprawy dowodów wynika, że pozwana porzucała naukę lub ją zaniedbywała, nie czyniła należytych postępów, nie otrzymywała zaliczeń, nie zdawała egzaminów w terminie. Gdyby pozwana sumiennie i należycie podchodziła do swoich obowiązków szkolnych, to z pewnością ukończyłaby naukę i zdobyłaby zawód. Ostatecznie, w dniu 31 stycznia 2016 r., została skreślona z listy słuchaczy. W ocenie Sądu, taki sposób postępowania pozwanej posiada znamiona pozorowania kontynuowania nauki. Co prawda, z przedstawionego przez pozwaną zaświadczenia (k. 85) wynika, iż od września 2016 r. ma ona zamiar ponownie podjąć naukę, tym razem w Policealnej Szkole (...) w zawodzie opiekunka środowiskowa oraz równocześnie rozpocząć naukę języka niemieckiego, jednakże z uwagi na dotychczasowy przebieg edukacji pozwanej brak jest jakichkolwiek gwarancji, że za czwartym razem będzie ona sumiennie przykładała się do nauki w celu uzyskania zawodu. Równocześnie należy wskazać, iż w czasie przesłuchania na rozprawie w dniu 27 czerwca 2016 r. pozwana nawet nie sygnalizowała woli ponownego podjęcia nauki. Uczyniła to dopiero po ustanowieniu pełnomocnika z wyboru. Biorąc zatem pod uwagę zasady doświadczenia życiowego i zawodowego, należy przyjąć, iż zapisanie się przez pozwaną do kolejnej szkoły policealnej ma ścisły związek z toczącym się przeciwko niej postępowaniem, aby stworzyć jedynie kolejne pozory kontynuowania przez nią nauki. W każdym poprzednim przypadku podejmowania nauki, w związku z wykonywaniem pracy zarobkowej, pozwana wybierała formę niestacjonarną zaoczną lub weekendową. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby uczyniła to również obecnie, skoro Policealna Szkoła (...) oferuje takie formy kształcenia na wybranych przez pozwaną kierunkach (k. 106). W tym kontekście Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym „rodzice nie są obowiązani dostarczać środków utrzymania dziecku, które, będąc już przygotowane należycie do wykonywania przez nie odpowiedniego dla niego zawodu, podejmuje dla podniesienia swych kwalifikacji dalsze kształcenie się, ale w studiach się zaniedbuje, nie robi należytych postępów, nie otrzymuje obowiązujących zaliczeń, nie zdaje w terminie przepisanych egzaminów, a zwłaszcza jeżeli z własnej winy powtarza lata studiów i wskutek tego nie kończy studiów w przewidzianym programem okresie” (por. wyrok SN z 8 sierpnia 1980 r., III CRN 144/80, OSNC 1981/1/20).

Ponadto od lipca 2014 roku pozwana pracuje zarobkowo. Ostatnio, w okresie od stycznia do kwietnia 2016 r., wynagrodzenie pozwanej wynosiło ok. 2.218 zł netto miesięcznie. Wysokość dochodu uzyskiwanego przez B. M. nie może być uznana za niską w aktualnych warunkach społeczno-gospodarczych, zważywszy na poziom wykształcenia i niezbyt duże doświadczenie zawodowe pozwanej.

Dokonując analizy porównawczej sytuacji majątkowej pozwanej w okresie od września 2011 r. do dnia zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie, należy stwierdzić, że uległa ona istotnej zmianie. W czasie orzekania w sprawie VIII RC 113/11 B. M. była uczennicą I klasy liceum ogólnokształcącego, nie miała żadnego własnego źródła dochodu, była na wyłącznym utrzymaniu rodziców i kontynuowała naukę, zaś aktualnie osiąga dochód w wysokości 2.218 zł netto miesięcznie i w ogóle nie przykłada się do nauki. W obu porównywanych stanach faktycznych pozwana mieszkała w S., razem z matką i bratem, w mieszkaniu, które jest własnością jej matki. Za każdym razem obciąża ją zatem ⅓ wysokości kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego.

Ze względu na znaczną zmianę w zakresie wysokości osiąganego dochodu i jedynie niewielką zmianę w zakresie wydatków pozwanej, należy stwierdzić, iż ziściła się przewidziana w przepisie art. 133 § 1 k.r.o. przesłanka możliwości samodzielnego utrzymania się, co z kolei skutkowało wygaśnięciem obowiązku alimentacyjnego powoda. Wiek pozwanej i zdobyte dotychczas wykształcenie, a przede wszystkim samodzielnie i świadomie podjęta decyzja o podjęciu pracy zarobkowej, zamiast albo obok rzetelnego i sumiennego kontynuowania nauki, przemawia za uznaniem, że pozwana powinna obecnie samodzielnie zadbać o swoje utrzymanie.

Również po stronie powoda nastąpiła zmiana stosunków. Powód od 2004 roku prowadzi własną działalność gospodarczą. W czasie orzekania w sprawie VIII RC 113/11 uzyskiwał on dochód w kwocie 4.400 zł miesięcznie, nadto konkubina, z którą mieszkał powód, zarabiała wówczas ok. 1.500 zł miesięcznie, zaś obecnie powód uzyskuje znacznie niższy dochód, w kwocie 2.800 zł miesięcznie, a jego konkubina nie prowadzi już działalności gospodarczej. Łączne usprawiedliwione koszty utrzymania powoda obejmujące utrzymanie mieszkania, w części przypadającej na powoda, i utrzymanie indywidualne powoda wynoszą ok. 1.090 zł miesięcznie. Powód poza pozwaną ma na utrzymaniu małoletnią córkę, pochodzącą z obecnego związku, oraz pełnoletniego brata pozwanej, co z pewnością wpływa na jego sytuację materialną. Na pozwaną i brata pozwanej płaci oddzielnie alimenty w kwocie po 800 zł miesięcznie, przeznacza również 600 zł miesięcznie na utrzymanie małoletniej córki z obecnego związku i również ponosi w połowie koszty utrzymania mieszkania przypadające na małoletnią córkę w kwocie ok. 219 zł miesięcznie. Aby sprostać swoim zobowiązaniom finansowym, powód zadłuża się u rodziny i obecnie ma zadłużenie na kwotę 20.000 zł.

Strona powodowa upatrywała kresu obowiązku alimentacyjnego w dniu 1 października 2014 r.

W świetle poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, Sąd doszedł do przekonania, że obowiązek alimentacyjny powoda względem pozwanej powinien ustać z dniem 1 czerwca 2014 r., albowiem B. M. ukończyła liceum ogólnokształcące w maju 2014 r., w tym też czasie była osobą pełnoletnią, a od lipca 2014 r. rozpoczęła pracę zarobkową i osiągała stały dochód, nie kontynuując nauki w systemie stacjonarnym, co wykazano powyżej. Niemniej jednak, nie mogąc orzekać ponad żądanie zawarte w pozwie, Sąd ustalił datę wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego na dzień 1 października 2014 r.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie zeznań stron, które w większości były spójne i logiczne, a nadto korespondowały z innymi dowodami przeprowadzonymi w sprawie.

Sąd czynił ustalenia faktyczne również na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie i w aktach sprawy o sygnaturze VIII RC 113/11. Ich autentyczność oraz zgodność zawartych w nich treści z rzeczywistością nie budziła wątpliwości.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne dla celowego dochodzenia prac i celowej obrony (koszty procesu). Mając na uwadze powyższe, Sąd, działając na wniosek powoda zgłoszony w pozwie, w punkcie II sentencji wyroku zasądził od pozwanej B. M. na rzecz powoda Z. M. kwotę 480 zł tytułem zwrotu poniesionych przez niego kosztów procesu, na które składała się wyłącznie opłata stosunkowa od pozwu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE