UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 lutego 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił L. P. prawa do emerytury, z uwagi na brak 15- letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył w dniu 25 lutego 2016 r. wnioskodawca wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury. Skarżący wniósł o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych następujących okresów zatrudnienia:

-: od dnia 11 maja 1976 r. do 26.02.1977 r. w (...) w P.. na stanowisku mechanik- operator,
-: od dnia 1.10.1977 r. do 31.07.1983 r. w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku operatora,
-: od dnia 1.04.1990 r. do 27.04.1994 r. w Przedsiębiorstwie (...) S.A. na stanowisku operatora.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. podniósł, że stanowisko operatora, na jakim J. P. był zatrudniony u wskazanych pracodawców nie zostało wymienione w wykazie A oraz B rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a tym samym, że wnioskodawca nie udowodnił 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

L. P., urodzony w dniu (...) złożył w dniu 26 stycznia 2016 r. wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca udowodnił okres ubezpieczenia w łącznym wymiarze 26 lat, 3 miesięcy i 13 dni. ZUS uwzględnił skarżącemu okres

pracy w warunkach szczególnych wynoszący 13 lat, 9 miesiący i 21 dni.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 15.02.2016 r.- k. 51 i pismo ZUS z dnia 11.03.2016 r. -k. 52 akt emerytalnych)

ZUS zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych następujące okresy zatrudnienia:

-: od dnia 20.09.1983 r. do 4.09.1987 r. jako maszynista spycharki w (...) S.A.,
-: od dnia 15.03.1972 r. do 31.03.1976 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w P.. jako betoniarz prefabrykatów,
-: od dnia 14.09.1987 r. do 31.05.1989 r. w (...) jako operator spycharki,
-: od dnia 12.06.1989 r. do 14.02.1990 r. w K. Zakładzie (...) jako operator spycharki,
-: od dnia 15.02.1990 r. do 31.03.1990 r. i od 28.04.1994 r do 31.12.1998 r. (pomniejszony o okres zasiłkowy) w Przedsiębiorstwie (...) S.A. jako operator spycharki.

(dowód: odpowiedź na odwołanie- k. 4 akt sprawy, notatka na posiedzenie kolegialne -k. 49-50 akt rentowych )

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych następujących okresów zatrudnienia:

-: od dnia 11.05.1976 r. do 26.02.1977 r. w (...) w P.. jako mechanik - operator,
-: od dnia 1.10.1977 r. do 31.07.1983 r. w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku operatora,
-: od dnia 1.04.1990 r. do 27.04.1994 r. w Przedsiębiorstwie (...) S.A. na stanowisku operatora,
-: od 2.05.1977 r. do 30.09.1977 r. w (...) B. jako robotnik sezonowy, ponieważ powyższe stanowiska nie zostały wymienione w wykazie A oraz

B rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 15.02.2016 r. - k.51 akt emerytalnych)

W okresie od 15.03.1972 r. do 31.03.1976 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) jako betoniarz prefabrykatów. (świadectwo pracy w aktach osobowych)

W okresie od dnia 11 maja 1976 r. do 26 lutego 1977 J. P. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w P.. na stanowisku mechanika - operatora w D. Głównego Mechanika. Świadczył pracę na stanowisku operatora ładowarki. J. P. uzyskał w dniu 28.11.1973 r. uprawnienie do obsługi ciężkich maszyn budowlanych i drogowych.

(świadectwo pracy, umowa o pracę, notatka służbowa z dnia 9.01.1977 r. akt osobowych, duplikat uprawnienia - wszystkie w aktach osobowych z (...))

W okresie od 2.05.1977 r. do 30.09.1977 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) P.. jako robotnik sezonowy.

(dowód: świadectwo pracy - w aktach osobowych)

W okresie od 1.10.1977 r. do 31.07.1983 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...). Początkowo świadczył pracę montera rurociągu i konstrukcji, spawacza - montera rurociągów technologicznych.

(dowód: podanie z dnia 29.09. (...)., skierowanie do pracy, dane o nowo przyjętym pracowniku, badanie okresowe, świadectwo pracy - w aktach osobowych)

W sierpniu 1978 r. wnioskodawca złożył do pracodawcy podanie o zatrudnienie go od dnia 24.08.1978 r. w charakterze operatora spycharki. Pracodawca uwzględni! prośbę wnioskodawcy i od dnia 24.08.1978 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki operatora spycharki, którą to pracę wnioskodawcy świadczył w pełnym wymiarze czasu pracy. Obsługiwał spycharkę (...), (...) i S., zajmował się zasypywaniem wykopu, układaniem rurociągu.

(dowód: podanie, umowa o pracę z dnia 24.08.1978 r. w aktach osobowych, przesłuchanie wnioskodawcy - k. 21 odwrót - 22, zeznania świadka Z. M. - k. 22)

Wnioskodawca wykonując pracę operatora spycharki (...) zniszczył drzewa rosnące wzdłuż rurociągu w okolicach S., a nadto w dniu 9.01.1981 r. podczas zasypywania hydrantów zniszczył 2 hydranty. W związku z tym wnioskodawca został ukarany upomnieniem z dnia 2.02.1981 r. z wpisaniem do akt a nadto w związku z tym zdarzeniem z dniem 26.01.1981 r. zmieniono wnioskodawcy stanowisko pracy - z operatora spycharki na pracę przy sprężarce w (...)

(notatka z dnia 23.01.1981 r. i protokół z komisji do sprawa nagradzania i karania, upomnienie - w aktach osobowych)

W okresie od 20.09.19R3 r. do 4.09.1987 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku maszynisty spycharki.

W okresie od 14.09.1987 r. do 31.05.1989 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ś. i L. na stanowisku operatora spycharki.

W okresie od 12.06.1989 r. do 14.02.1990 r. wnioskodawca był zatrudniony w Kombinacie (...)- Zakładzie (...) na stanowisku operatora spycharki.

(okoliczność niesporna - świadectwa pracy w aktach osobowych i aktach rentowych)

W dniu 9.02.1990 r. L. P. złożył do Dyrekcji Przedsiębiorstwa (...) podanie o przyjęcie go do pracy na stanowisku operatora spycharki i dźwigu bocznego. W tej dacie był pracownikiem Kombinatu (...)- Zakładu (...) zatrudnionym na stanowisku operatora spycharki. Na mocy porozumienia między tym (...) a (...) (...) I. z dniem 15.02.1990 r. stał się pracownikiem (...) I., który następnie zmienił nazwę na Przedsiębiorstwo (...). W okresie od 15.02.1990 r. do 31.03.1990 r. i od dnia 28.04.1994 r. do 31.12.1998 r. w angażach było wymienione stanowisko operatora spycharki, zaś w pozostałym okresie zatrudnienia jako operatora, mimo że wnioskodawca cały czas pracował jako operator spycharki. Umowa o pracę została rozwiązana za porozumieniem stron z dniem 16.04.1999 r.

(podanie z dnia 9.02.1990 r., porozumienie między zakładami prac, angaże, świadectwo pracy, zeznania świadka T. R. - k. 21 odwrót - 22, przesłuchanie wnioskodawcy - k. 22 w zw.z k. 21 odwrót - w aktach osobowych)

(...) S.A. nie wystawiły wnioskodawcy świadectwa pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie jest uzasadnione, co skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl natomiast ust. 2 art. 184 w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 roku emerytura przysługiwała pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Od 1 stycznia 2013 roku nastąpiła zmiana wskazanego przepisu, w ten sposób, że został wyeliminowany wymóg rozwiązania stosunku pracy.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
-: ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości - wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie był członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie §1 ust. 2

rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Okoliczności zatrudnienia wnioskodawcy w (...), w Przedsiębiorstwie (...) i w (...) S.A. były niesporne między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych oraz osobowych, a także w świetle odpowiedzi na odwołanie. Sporny pozostawał jedynie charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy, to jest czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Podkreślić przy tym należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych przez okres 13 lat, 9 miesięcy i 21 dni. Zatem wg twierdzeń organu rentowego wnioskodawcy do wymaganego ustawowo 15- letniego okresu tej pracy brakuje okresu 1 roku, 2 miesięcy i 9 dni.

Jeśli chodzi o zatrudnienie w (...) w P.. to wnioskodawca nie udowodnił swych twierdzeń co do tego, że świadczył na rzecz tego pracodawcy pracę na stanowisku mechanika operatora przy obsłudze kotła do układania asfaltu. Z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wynika, że wnioskodawca świadczył w tym zakładzie pracy pracę na stanowisku mechanika - operatora, operatora ładowarki.

Sąd uznał natomiast za udowodnione, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie (...), z tym że nic jak wnosił wnioskodawca przez cały okres jego zatrudnienia u tego pracodawcy (1.10.1977 r. - 31.07.1983 r.), lecz od dnia 24.08.1978 r. do dnia 25.01.1981 r. Jak wynika bowiem z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych początkowo L. P. byl zatrudniony jako monter rurociągu, zaś jako operator spycharki zaczął pracować od dnia 24.08.1978 r., którą to okoliczność wnioskodawca przyznał po okazaniu mu jego podania o zmianę stanowiska pracy z akt osobowych prowadzonych przez I.. Z kolei ze znajdującego się w aktach osobowych protokołu komisji do spraw nagradzania i karania pracowników wynika, że z uwagi na niedbałe wykonywanie obowiązków pracowniczych jako operatora spycharki ST- 100 (zniszczenie lasu i 2 hydrantów) L. P. z dniem 26.01.1981 r. został przeniesiony na nowe stanowisko pracy - to jest na obsługę sprężarki.

Organ rentowy nie uznał okresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...) I. (podobnie jak odnośnie zatrudnienia w (...) S.A.) z uwagi na to, że stanowisko operator nie znajduje potwierdzenia w wykazie A i B rozporządzenia z dnia 7.02.1983 r. Tymczasem z powołanych wyżej dokumentów znajdujących się w aktach osobowych w I. wynika, że wnioskodawca we wskazanym wyżej okresie pracował jako operator spycharki, które to stanowisko odpowiada pracom operatora ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych (wykaz A dział V pkt. 3 stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku).

Podkreślić należy, że organ rentowy uznał za pracę warunkach szczególnych okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...), w K. Zakładzie (...) i w (...) (w okresie 15.02.1990 r. do 31.03.1990 r. i od 28.04.1994 r. do 31.12.1998 r) na stanowisku operatora spycharki, uznając, żc odpowiada on pracy wymienionej w wykazanie A dziale V pkt 3 załącznika do rozporządzenia.

Tym samym zaliczenie wskazanego wyżej okresu pracy od dnia 1.10.1977 r. do dnia 31.07.1983 r. do pracy w warunkach szczególnych, przy zaliczeniu uznaniu przez organ rentowy 13 lat, 9 miesięcy i 21 dni wymiaru tej pracy pozwala na stwierdzenie, że skarżący wykonywał pracę w warunkach szczególnych przez wymagany ustawa czas. Tym samym zbędne są rozważania co do charakteru

zatrudnienia skarżącego u kolejnego pracodawcy P. w nieuznanym przez organ rentowy okresie od 1.04.1990 r. do 27.04.1994 r.

Praca świadczona przez wnioskodawcę na stanowisku operatora spycharki w budownictwie mieści się w definicji prac maszynistów ciężkich maszyn budowlanych, wymienionych w wykazie A dział V pkt. 3, stanowiącym załącznik do rozporządzenia

Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez skarżącego. Wnioskodawca w toku niniejszego postępowania udowodnił zatem, że przez okres znacznie przekraczający 15 lat, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

Po doliczeniu wnioskodawcy pracy w spornym okresie do pracy w warunkach szczególnych, odwołujący legitymuje się stażem pracy w takich warunkach przekraczającym 15 lat. Biorąc pod uwagę, iż skarżący spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przyznał skarżącemu emeryturę z dniem złożenia wniosku o przyznanie emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

UZASADNIENIE