UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 marca 2016 roku w sprawie z powództwa M. J. przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki M. J. kwotę 318 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 października 2015 roku do dnia zapłaty (pkt. 1) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty 1380 zł należne od dnia 6 października 2015 roku do dnia 19 stycznia 2016 roku (pkt. 2); umorzył postępowanie w sprawie co do kwoty 1380 zł (pkt.3) i oddalił powództwo w pozostałej części (pkt. 4). Ponadto Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt. 5) oraz nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 86 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt. 6).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części, to jest w zakresie pkt. 1,2, 5 i 6. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania w postaci:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną o nie swobodną ocenę zebranego materiału dowodowego, która doprowadziła Sąd I instancji do sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego przez: Ustalenie,
iż w dniu 20 stycznia 2016 r. Powódka od Pozwanego otrzymała kwotę 1380 zł., podczas gdy wpłaty tej dokonał (...) S.A.,

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i pominięcie, iż uchylenie nakazu zapłaty i umorzenie elektronicznego postępowania upominawczego nie obejmuje powagą rzeczy osądzonej istnienia bądź nie umowy kredytu między stronami a strony postępowania są związane jej postanowieniami, w szczególności dotyczącymi obowiązku aktualizacji danych teleadresowych,

c)  art. 126 § 2 pkt 1 k.p.c. poprzez uznanie, iż ustalenie adresu zameldowania Powódki w Centrum Udostępniania Danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych lub wydziale spraw obywatelskich gminy doprowadziłyby do ustalenia adresu zamieszkania Powódki, a wskazanie aktualnego adresu zameldowania jest spełnieniem wymogu wskazania adresu zamieszkania
i doprowadziłoby do udziału Powódki w postępowaniu, a w konsekwencji do niewyegzekwowania przedmiotowych kwot w toku postępowania egzekucyjnego;

d)  art. 98 § 1 i 3 k.p.c. poprzez jego zastosowanie, podczas gdy w sprawie winien mieć zastosowania art. 100 k.p.c.;

e)  art. 203 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, iż mimo cofnięcia pozwu, Pozwany przegrał sprawę w całości na skutek zapłaty części dochodzonej kwoty przez podmiot trzeci;

1.  naruszenie prawa materialnego w postaci art. 415 k.c. poprzez jego zastosowanie
i uznanie, iż prowadzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie prawomocnego wyroku sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności może być uznane za czyn niedozwolony uzasadniający odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie tego przepisu, a także poprzez uznanie,
iż pomiędzy wskazaniem nieprawidłowego adresu zamieszkania strony pozwanej w postępowaniu sądowym a wyegzekwowaniem w całości zasądzonego świadczenia istnieje adekwatny związek przyczynowy uzasadniający odpowiedzialność deliktową egzekwującego wierzyciela;

W oparciu o wskazane zarzuty pozwany wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części tj. 318 zł oraz zasądzonych odsetek od kwoty 1380 zł oraz
o zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem I instancji poprzez nieobciążanie nimi pozwanego oraz zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia w zakresie kosztów od cofniętego powództwa i w trybie art. 100 k.p.c. rozdzielenie ich między stronami stosownie do wyniku sprawy. Pozwany wniósł także o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do niniejszej apelacji tj. dokumentów dotyczących nadania przekazu pocztowego kwoty 1380 zł na rzecz powódki przez (...) S.A.

W toku rozprawy apelacyjnej pełnomocnik powódki z urzędu wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, oświadczając, że koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, opisane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i przyjmuje je za własne. Ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny został przyjęty przez Sąd Odwoławczy za własny bowiem wyprowadzony on został z dowodów, których ocena odpowiada wszelkim wskazaniom z art. 233 § 1 k.p.c. i bez czynienia dalszych ustaleń materiał zgromadzony w postępowaniu w pierwszej instancji stał się podstawą orzeczenia Sądu drugiej instancji.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do przypisywanych Sądowi I instancji uchybień procesowych, gdyż z istoty rzeczy wnioski w tym zakresie determinują kierunek dalszych rozważań.

Nietrafny jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Przede wszystkim ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów. Obejmuje ona rozstrzygnięcie o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się ze świadkami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli więc z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). Musi się ona zatem ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Odnosząc te uwagi ogólne do rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy podzielił i przyjął za własne. Skarżący nie wykazał bowiem, że wnioskowanie Sądu I instancji wykraczało poza schematy logiki formalnej albo dokonywane było wbrew zasadom doświadczenia życiowego, czy nie uwzględniało nadto jednoznacznych związków przyczynowo-skutkowych, natomiast skuteczność procesowych zarzutów apelacji zależna była właśnie od wykazania powyższego. Takie zaś zarzuty w sprawie niniejszej nie zostały postawione.

Uchybienia w powyższym zakresie strona apelująca upatrywała w błędnym ustaleniu przez Sąd I instancji, iż wpłaty kwoty 1.380 zł dokonał pozwany, podczas gdy w rzeczywistości wpłata ta została dokonana przez podmiot reprezentujący cesjonariusza wyegzekwowanej wierzytelności, tj. (...) S.A., co w ocenie apelującej miało istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy albowiem wskazuje, że pozwany nie posiada legitymacji biernej w niniejszym postępowaniu i pozwanym w niniejszej sprawie powinien być wskazany podmiot.

Z powyższym stanowiskiem strony apelującej nie można się zgodzić. Zarzuty apelującej zmierzające do wykazania braku legitymacji biernej, oparte na przekonaniu,
iż wpłata przedmiotowej kwoty przez (...) S.A. jednoznacznie wskazuje, iż to ten właśnie podmiot posiada legitymację bierną w obecnym procesie nie mogła odnieść zamierzonego skutku. Sąd słusznie uznał, że o ile na gruncie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu,
a ściślej o nienależnym świadczeniu o którym mowa w art. 410 § 2 k.c. pozwana słusznie podniosła, że nie jest podmiotem wzbogaconym, gdyż doszło do skutecznego przelewu wierzytelności na rzecz innego podmiotu tj. CERES Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. i wyegzekwowana przez komornika sądowego kwota w czasie, gdy była ona jeszcze wierzycielem została przekazana cesjonariuszowi, a następnie wszystkie wyegzekwowane kwoty, wobec wstąpienia cesjonariusza do postępowania egzekucyjnego, komornik sądowy przekazywał właśnie jemu i w tej sytuacji pozwana nie może być zobowiązana do zwrotu jakichkolwiek kwot pieniężnych na rzecz powódki z tytułu nienależnego świadczenia, to na gruncie ustalonego w sprawie stanu faktycznego zaistniała inna podstawa odpowiedzialności powódki, a mianowicie odpowiedzialność deliktowa wskazana w art. 415 k.c. Zgodnie z tym przepisem, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę zobowiązany jest do jej naprawienia. Strona powodowa uzasadniając swe żądanie wskazywała, że z uwagi na niewłaściwe postępowanie strony pozwanej poniosła szkodę wymierną. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż to właśnie działania pozwanej podjęte w ramach elektronicznego postępowania upominawczego doprowadziły do powstania szkody w majątku powódki w postaci wyegzekwowanych od niej sum pieniężnych. Odpowiedzialności tej w żadnej mierze nie znosi okoliczność dokonanej przez podmiot (...) S.A. wpłaty kwoty 1.380 zł na rzecz powódki, a zatem nie przesądza o braku legitymacji biernej strony pozwanej. Argument o braku legitymacji w ogóle nie odnosi się do samej pozwanej, która przecież legitymację bierną do występowania w niniejszym procesie posiada. Zważyć przy tym należy, że pozwany reprezentowany przez fachowego pełnomocnika nie wniósł o dopozwanie na podstawie art. 194 § 1 k.p.c. wskazanego podmiotu, ewentualnie o jej przypozwanie na podstawie art. 84 k.p.c.

Zarzut naruszenia art. 126 § 2 pkt. 1 k.p.c. również nie jest trafny. Sąd słusznie wskazał, że to obowiązkiem powoda jest oznaczenie w pozwie miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego oraz wskazanie jego adresu. Nie chodzi przy tym o wskazanie dowolnego adresu, a adresu faktycznego zamieszkania strony, który ma niewątpliwie kluczowe znaczenie dla ważności prowadzonego postępowania i możliwości podjęcia przez stronę skutecznej obrony. Należało zgodzić się również z Sądem I instancji, iż powód wnosząc pozew powinien zachować szczególną ostrożność w oznaczaniu owego adresu,
a w razie istnienia wątpliwości co do jego prawdziwości okoliczność tę zweryfikować
w sposób przykładowo wskazany przez Sąd. Argumentacja strony apelującej sprowadzająca się do wykazania, iż podjęcie wskazanych przez Sąd czynności nie czyniłoby zadość wymogowi wskazania adresu zamieszkania, albowiem nie doprowadziłoby do uzyskania adresu zamieszkania powódki należało poczytać jedynie jako wyraz przyjętej linii obrony, zmierzającej do wykazania braku odpowiedzialności za zaistniałe zdarzenie. Zaniechanie wskazania aktualnego adresu strony pozwanej, nie stanowi prawidłowego wypełniania obowiązku o którym mowa w art. 126 § 2 pkt. 1 k.p.c., co w konsekwencji pociąga za sobą określone skutki w sferze prawa.

Nieuzasadnione były także zarzuty dotyczące nieprawidłowego rozstrzygnięcia
w zakresie kosztów postępowania. O kosztach tych niewątpliwie należało orzec w oparciu
o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., tj. na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, przyjmując, iż powódka wygrała proces w całości. Oceny tej nie zmienia argumentacja strony pozwanej, która w istocie zmierza do wykazania braku legitymacji biernej strony pozwanej
w niniejszym postępowaniu, która była już przedmiotem badania przez Sąd, w wyniku którego nie znalazła ona uzasadnienia. Okoliczność, iż to nie pozwany dokonał w toku postępowania zapłaty na rzecz powódki, na skutek którego powódka cofnęła powództwo nie miało wpływu na trafność zaskarżonego rozstrzygnięcia. Poczyniona przez powódkę modyfikacja powództwa polegała na rezygnacji z części roszczenia, co było podyktowane faktem jego zaspokojenia w toku postępowania. Podkreślić przy tym należy, iż w razie pozostawienia żądania na niezmienionym poziomie doszłoby do uwzględnienia tej części powództwa, a wówczas nie ulegałoby wątpliwości, że w tym zakresie powódka wygrała sprawę, a zatem w istocie rzeczy przypadki te mają takie same skutki.

Niezasadny był także zarzut naruszenia art. 415 k.c. Sąd I instancji trafnie wskazał, że niedochowanie należytej staranności w ustaleniu adresu zamieszkania powódki przez zaniechanie wykonania choćby jednej czynności w celu określenia jej prawidłowego adresu doprowadziło do uzyskania przez pozwaną spółkę klauzuli wykonalności na nakaz zapłaty, który w istocie nie był prawomocny, gdyż nie doszło do skutecznego doręczenia go stronie pozwanej w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Należy podzielić ocenę Sądu Rejonowego co do zawinionego zachowania pozwanej rodzącego jej odpowiedzialność odszkodowawczą wobec powódki. Jak słusznie wskazał Sąd I instancji skierowanie postępowania na drogę sądową przy niezweryfikowaniu, czy posiadane dane M. J. są aktualne, mając przy tym pełną świadomość, iż posiadane dane adresowe pochodzą co najmniej sprzed 7 lat i popieranie pozwu, a następnie wszczęcie przeciwko niej postępowania egzekucyjnego w oparciu o nakaz zapłaty przesłany powódce na niewłaściwy adres były konsekwencją niedołożenia należytej staranności w uzyskaniu tytułu wykonawczego, a następnie prowadzeniu w oparciu o ten tytuł egzekucji, która skutkowała uszczerbkiem w majątku powódki. Nieuzasadnione było powoływanie się w niniejszej sprawie na pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 24 września 2008 roku, sygn. akt II CSK 200/08, albowiem został on wyrażony w zgoła odmiennym stanie faktycznym, w którym kwestia prawomocności orzeczenia Sądu, będącego podstawą wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego nie budziła wątpliwości albowiem na kanwie rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy sprawy przyczyną uprawomocnienia się nakazu zapłaty było niepodjęcie przez powodów prawidłowo doręczonego im pisma sądowego zawierającego odpis wydanego przez Sąd nakazu zapłaty. Zamierzonego skutku nie mogła także odnieść podnoszona przez apelującą argumentacja wskazująca na okoliczność związania stron postępowania postanowieniami umowy, w szczególności dotyczącymi obowiązku aktualizacji danych teleadresowych. Jest ona o tyle bezzasadna, iż jak wynika z akt sprawy powódka nie mieszka pod adresem wskazanym w pozwie z dnia 10 września 2012 roku, co najmniej od 2006 roku, zaś umowa kredytowa została rozwiązana w 2005 roku, co sprawia, że strony nie były już związane jej postanowieniami.

Wbrew również twierdzeniu strony apelującej okoliczność nieprawidłowego wskazania adresu powódki pozostaje w adekwatnym związku przyczynowo – skutkowym ze szkodą jaką poniosła powódka w wyniku przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego oraz zawinionym zachowaniem pozwanej. W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się powszechnie, że określona w art. 361 § 1 k.c. normalność następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, nie musi wynikać ani z konieczności przyczyny, ani z bezpośredniości skutku; za w pełni wystarczające uznaje się właśnie "normalność", rozumianą w ten sposób, że następstwo odpowiada zdarzeniu, które je wywołało, a więc nie jest w stosunku do tego zdarzenia niczym niezwykłym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 maja 2016 roku, IACa 8/16, Lex numer 2076765). Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. następstwo ma charakter normalny wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, szkoda jest zwykle następstwem tego zdarzenia. Przy czym podkreśla się, że nie wyłącza normalności okoliczność, że mimo identycznych warunków zdarzenia określone następstwo nie zawsze występuje, ani też jego statystyczna rzadkość. Sformułowanie "normalne następstwo" nie musi oznaczać skutku koniecznego. Zobowiązany odpowiada na zasadzie art. 361 § 1 k.c. za normalne następstwa działania lub zaniechania, które nie zawsze będą bezpośrednimi jego następstwami. Dla stwierdzenia, co jest normalnym następstwem zdarzenia, należy badać istniejące obiektywnie zależności pomiędzy kolejnymi zdarzeniami, z których jedne będą przyczyną drugich, te ostatnie zaś skutkiem pierwszych. Jeżeli zależności te mogą być uznane za normalne, tzn. jeżeli zdarzenia przyjęte za przyczyny w granicach doświadczenia życiowego zdolne są wywołać zdarzenia - skutki, to można mówić o istnieniu związku przyczynowego, który uzasadnia odpowiedzialność zobowiązanego za skutek końcowy. Normalnymi następstwami zdarzenia, z którego wynikła szkoda, są następstwa, jakie tego rodzaju zdarzenie jest w ogóle w stanie wywołać w zwyczajnym biegu rzeczy, a nie tylko na skutek szczególnego zbiegu okoliczności. W granicach normalnego, zwykłego przebiegu zdarzeń odpowiedzialność za szkodę może powodować nie tylko przyczyna bezpośrednio ją wywołująca, lecz także dalsza, pośrednia. O kwalifikacji zaś następstw jako normalnych decyduje oparta na obiektywnych okolicznościach ocena przy pomocy doświadczenia życiowego i aktualnych wskazań wiedzy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 kwietnia 2016 roku, I ACa 1510/15, LEX nr 2044373). W okolicznościach sprawy nie budzi wątpliwości, że strona pozwana swoim niewłaściwym zachowaniem polegającym na zaniechaniu wykonania choćby jednej czynności w celu ustalenia prawidłowego adresu zamieszkania powódki, doprowadziła do uzyskania klauzuli wykonalności na nakaz zapłaty, który w istocie nie był prawomocny i wyegzekwowania od powódki sum pieniężnych, w sposób bezpośredni wywołując szkodę w jej mieniu. Niewątpliwie pomiędzy przedmiotowym zdarzeniem, a szkodą zachodzi obiektywna zależność. W tym stanie rzeczy nie ma podstaw do uznania, że szkoda powódki nie stanowi normalnego następstwa niewłaściwego zachowania strony pozwanej. Twierdzenie strony pozwanej, iż nawet ustalenie prawidłowego adresu powódki nie przesądziłoby o zaistnieniu szkody bowiem Sąd nie przesądził kwestii istnienia lub ważności umowy kredytu, która była podstawą wydania nakazu jest całkowicie niezrozumiałe, a tym samym nieskuteczne. Kwestia dotycząca ważności umowy łączącej strony nie ma znaczenia dla ustalenia w przedmiocie zaistnienia szkody i jej wysokości powstałej na skutek wskazania nieaktualnego adresu powódki. Apelujący zdaje się nie dostrzegać tego, że to właśnie nieprawidłowe ustalenie adresu powódki skutkujące brakiem skutecznego doręczenie jej korespondencji przez Sąd doprowadziły do powstania szkody, która by nie powstała gdyby strona pozwana dochowała należytej staranności.

Brak było również w niniejszej sprawie podstaw do uznania, iż poszkodowana przyczyniła się do powstanie szkody. Podkreślić należy, że w myśl art. 362 k.c.
o przyczynieniu się poszkodowanego można mówić wówczas, gdy w rozumieniu przyjętego w art. 361 k.c. związku przyczynowego zachowanie poszkodowanego może być uznane za jedno z ogniw prowadzących do ostatecznego skutku w postaci szkody - a jednocześnie za przyczynę konkurencyjną do przyczyny przypisanej osobie odpowiedzialnej; skutek następuje przez współdziałanie dwóch przyczyn, z których jedna pochodzi od zobowiązanego do naprawienia szkody, a druga od poszkodowanego. Zachowanie się poszkodowanego w konstrukcji przyczynienia należy traktować jako przyczynę konkurencyjną do przyczyny przypisanej osobie odpowiedzialnej. Taka zależność w realiach sprawy nie zachodzi. Powódka po powzięciu w dniu 9 kwietnia 2013 roku informacji o prowadzonej przeciwko niej egzekucji komorniczej, podjęła stosowne czynności zmierzających do wstrzymania egzekucji i już w dniu 22 kwietnia 2013 roku wniosła skargę na czynność komornika wraz z wnioskiem o uchylenie klauzuli wykonalności nadanej nakazowi zapłaty z dnia 9 listopada 2012 roku, jak również w wyniku jej działań doszło do skutecznego doręczenia jej na prawidłowy adres zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.

Mając powyższe na uwadze, wobec bezzasadności zarzutów sformułowanych
w apelacji oraz nieujawnienia okoliczności, które winny być uwzględnione w toku postępowania drugoinstancyjnego z urzędu, Sąd Okręgowy oddalił apelację w oparciu
o art. 385 k.p.c., jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i zasądzono od pozwanej na rzecz powódki kwotę 120 zł.