UZASADNIENIE

wyroku z dnia 24 listopada 2015 r.

Decyzją z dnia 30 września 2015 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawcy J. K. prawa do emerytury.

W podstawie prawnej powołano art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2015, poz. 748) oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W uzasadnieniu wskazano, że Zakład odmówił przyznania emerytury, ponieważ nie został udowodniony wymagany 15-letni okres pracy
w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. okresy nieskładkowe w wymiarze 4 miesięcy i 8 dni; składkowe – 25 lat, 4 miesięcy
i 25 dni; łącznie – 25 lat, 9 miesięcy i 3 dni, w tym w szczególnych warunkach/charakterze – 14 lat, 4 miesiące i 13 dni.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył w dniu 15 października 2015 r. wnioskodawca J. K., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego
w kwocie 240 zł.

Na uzasadnienie swojego stanowiska podał, że w (...) Przedsiębiorstwie (...) był zatrudniony
od 19 lutego 1973 r., początkowo jako pomocnik operatora koparki,
a następnie po uzyskaniu uprawnień operatora w kwietniu 1974 r. stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w charakterze operatora koparki o masie całkowitej powyżej 3,5 ton (od 23 do 30 ton). Najczęściej pracował na koparce produkcji W. typ (...) lub na dźwigu K-606. Pracę wykonywał na różnych budowach, m.in. w T., Z., N., co najmniej 8 godzin dziennie, niezależnie od pory roku
i warunków atmosferycznych. Wnioskodawca za ten okres nie posiada świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, gdyż zakład pracy takiego mu nie wystawił. Na wykazanie charakteru swojego zatrudnienia wnioskodawca powołał się na zeznania świadków. Wnioskodawca wskazał, że w kolejnych zakładach pracy również pracował jako operator koparki i dźwigu, a organ rentowy zaliczył mu te okresy zatrudnienia do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Zatem uwzględniając okres zatrudnienia wnioskodawcy jako operatora koparki
i dźwigu począwszy od kwietnia 1974 r. należy przyjąć, że na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał on 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a tym samym spełnił warunek niezbędny do uzyskania prawa do nabycia emerytury
w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie
i podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu wskazano w szczególności, że wnioskodawca
w dniu 2 września 2015 r. złożył wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych; we wniosku zawarł oświadczenie,
że nie jest członkiem OFE; w dniu 8 lutego 2015 r. ukończył 60 lat. Rozpatrując wniosek o emeryturę organ rentowy uznał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił 25 lat, 9 miesięcy i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych, a zatem posiada wymagany ogólny staż pracy w wymiarze 25 lat. Nie wykazał jednak, że przed 1 stycznia 1999 r. posiada wymagany staż 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Z akt sprawy wynika, że wnioskodawca przedstawił wymagany dokument w postaci świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 1 lutego 2001 r. na okres zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. od 1 stycznia 1976 r. do 2 kwietnia 1986 r. i od 7 maja 1987 r. do 30 czerwca 1990 r.
oraz z dnia 2 września 2015 r. na okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) S.A. od 9 grudnia 1997 r. do 31 grudnia 1998 r., które to okresy zostały uznane przez organ rentowy za pracę w szczególnych warunkach w łącznym wymiarze 14 lat, 4 miesiące i 13 dni. Ponieważ na okres zatrudnienia od 19 lutego 1973 r. do 31 grudnia 1975 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) wnioskodawca nie przedłożył żadnych dokumentów potwierdzających zatrudnienie w szczególnych warunkach, organ rentowy odmówił uznania spornego okresu za pracę w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy w Przemyślu ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. K., ur. dnia (...), w dniu 4 września 2015 r. złożył wniosek o emeryturę, oświadczając w nim, iż nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Do wniosku wnioskodawca dołączył dokumentację poświadczającą przebieg zatrudnienia, w tym świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, z których wynika, że: był on zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w R. w okresie od 1 stycznia 1976 r. do 30 czerwca 1990 r., i w tym okresie od 1 stycznia 1976 r. do 2 kwietnia 1986 r.
i od 7 maja 1987 r. do 30 czerwca 1990 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych
lub drogowych na stanowisku maszynisty koparki; jest on zatrudniony
w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) S.A. w R. od 9 grudnia 1997 r. i w tym okresie od 9 grudnia 1997 r. do 31 grudnia 2008 r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych,
na stanowisku maszynisty koparek i ładowarek jednonaczyniowych
i wielonaczyniowych.

Wnioskodawca przedłożył w ZUS również świadectwo pracy z dnia 31 grudnia 1975 r. wystawione przez (...) Przedsiębiorstwo (...), z którego wynika, że wnioskodawca był zatrudniony w tym zakładzie pracy od 19 lutego 1973 r. do 31 grudnia 1975 r. na stanowisku pomocnika maszynisty koparki, a następnie maszynisty koparki. W świadectwie tym pracodawca zaznaczył również, iż w czasie zatrudnienia J. K. uzyskał kwalifikacje – uprawnienia maszynisty kl. III 23 kwietnia 1974 r.

Na podstawie całości zgromadzonej w aktach rentowych dokumentacji, ZUS wydał decyzję z dnia 30 września 2015 r., którą odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, ponieważ nie został udowodniony wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

ZUS przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. okresy nieskładkowe w wymiarze 4 miesięcy i 8 dni; składkowe – 25 lat, 4 miesięcy
i 25 dni; łącznie – 25 lat, 9 miesięcy i 3 dni, w tym w szczególnych warunkach/charakterze – 14 lat, 4 miesiące i 13 dni.

Dowód – akta organu rentowego:

- wniosek o emeryturę z dnia 4.09.2015 r.,

- świadectwa pracy, świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach,

- decyzja ZUS z dnia 30.09.2015 r.

Ponadto Sąd ustalił, że wnioskodawca z dniem 19 lutego 1973 r. został zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) jako pomocnik operatora koparki.

Po ukończeniu kursu maszynisty koparki w kwietniu 1974 r. został zatrudniony już jako operator koparki. Wnioskodawca pracował na koparce gąsienicowej jednonaczyniowej typu W. K.. Wykonywał swoje obowiązki na różnych budowach pracując przy wykopach pod budowę bloków mieszkalnych, rurociągów.

Wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Dowód:

- zeznania świadka J. L.,

- zeznania świadka R. T..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów
z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, których domniemanie prawdziwości wynika z art. 244 i nast. k.p.c., a ponadto ich wiarygodność nie została obalona przez żadną ze stron.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków J. L. i R. T., jako logiczne, spójne, wzajemnie się uzupełniające, a ponadto znajdujące potwierdzenie w dowodach z dokumentów. Wynika z nich jednoznacznie, w jakim charakterze i przy jakich pracach był zatrudniony wnioskodawca w spornym okresie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy J. K. należy uznać za uzasadnione.

Na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U.
z 2015 r. poz. 748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego
w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat -
dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa
(ust. 2 art. 184).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa
w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się: okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (art. 32 ust. 1a pkt 1).

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1,
za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości
dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32).

Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8,
poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43
ze zm.) - pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach określonych w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeśli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Ponadto według § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych
w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy
na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac
w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W myśl § 3 powołanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat
dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi
do okresów zatrudnienia.

Bezsporne w przedmiotowej sprawie pozostaje, że wnioskodawca
w dniu(...)r. ukończył 60 lat; we wniosku o emeryturę zawarł oświadczenie, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego;
a ponadto wykazał na dzień 1 stycznia 1999 r. wymagany okres zatrudnienia w wymiarze 25 lat.

Zakład przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. okresy nieskładkowe w wymiarze 4 miesięcy i 8 dni; składkowe – 25 lat, 4 miesięcy
i 25 dni; łącznie – 25 lat, 9 miesięcy i 3 dni, w tym w szczególnych warunkach/charakterze – 14 lat, 4 miesiące i 13 dni.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresy zatrudnienia: w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w R. w okresie od 1 stycznia 1976 r. do 2 kwietnia 1986 r. i od 7 maja 1987 r. do 30 czerwca 1990 r. oraz
w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) S.A. w R. w okresie od 9 grudnia 1997 r. do 31 grudnia 1998 r.

Istotą sporu w niniejszej sprawie była więc kwestia ustalenia,
czy wnioskodawca był zatrudniony, co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd przyjął, że wnioskodawca był zatrudniony w warunkach szczególnych również w (...) Przedsiębiorstwie (...) od dnia 23 kwietnia 1974r. do dnia 31 grudnia 1975 r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
na stanowisku operatora koparki.

Wskazane wyżej stanowisko zajmowane przez wnioskodawcę wymienione zostało w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43
ze zm.) w wykazie A, dziale V – „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych”, poz. 3 – „Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych”, , a ponadto w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego, Dziale V, poz. 3, pkt 3 – „maszynista koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych”.

Podkreślić również należy, iż w postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd kieruje się regułami dowodzenia określonymi w art. 227-309 k.p.c., zwłaszcza że w przepisach regulujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477⁸
i nast. k.p.c.) nie ma jakichkolwiek odrębności lub ograniczeń. Przeciwnie, art. 473 § 1 k.p.c. stanowi, że w sprawach z tego zakresu nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków
i z przesłuchania stron, co oznacza, że fakty, od których uzależnione jest prawo do emerytury i renty oraz wysokość tych świadczeń, mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi, w tym także zeznaniami stron.

Z poczynionych wyżej ustaleń wynika, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych,
a tym samym spełnił wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania mu prawa do emerytury w świetle wyżej powołanych przepisów.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca,
w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawca wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania mu prawa do emerytury spełnił od dnia 1 września 2015 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek o emeryturę.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c.
w związku z powołanymi wyżej przepisami prawa orzeczono, jak w punkcie
I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie przepisów art. 98, art. 99 i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r. poz. 490).

Wskazać należy, iż rozstrzygając o kosztach zastępstwa procesowego Sąd ma na uwadze niezbędny nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy, wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia
i rozstrzygnięcia. W przedmiotowej sprawie charakter sprawy pod względem jej skomplikowania, nakładu pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia uzasadnia przyznania minimalnej stawki wynagrodzenia. Trudno bowiem uznać, iż materia niniejszej sprawy, na tle innych podobnych spraw o prawo do wcześniejszej emerytury w związku
z zatrudnieniem w warunkach szczególnych, należała do bardziej skomplikowanych, co mogłoby uzasadniać przyznanie wynagrodzenia pełnomocnikowi w wysokości wyższej niż stawka minimalna.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE