UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 czerwca 2013 r., wniesionym do Sądu w dniu 18 czerwca 2013 r., powód A. K. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą firmy (...) w W. wniósł o zasądzenie solidarne od pozwanych (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K., P. K. (1) i W. K. (1) łącznie kwoty 140.495,87 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 1 listopada 2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód twierdził, że wierzytelność obejmującą kwotę dochodzoną pozwem nabył w drodze umowy przelewu wierzytelności (cesji, art. 509 k.c.) z dnia 13 listopada 2012 r. od G. S. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą firmy (...), że wierzytelność ta przysługiwała mu w stosunku do pozwanych i wynikała z umowy poręczenia zawartej w dniu 25 października 2011 r. Nadto wskazał, że w dniu 23 grudnia 2010 r. pozwana Spółka reprezentowana przez pozwanych ad. 2 i ad. 3 sprzedała (...)Spółce z o.o. z siedzibą w W. nieruchomość położoną w miejscowości B. obciążoną hipoteką na rzecz Banku Spółdzielczego w M. oraz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.. W umowie sprzedaży strony określiły cenę na kwotę 1.738.750,00 zł i oświadczyły, że jej część stanowiącą obciążenie hipoteczne, kupujący zapłaci w terminie najpóźniej do dnia 31 stycznia 2011 r. na rachunki ww. banków, z tytułu zaciągniętych kredytów. Ostateczna zapłata całości ceny sprzedaży miała nastąpić w terminie do dnia 31 grudnia 2011 r. Nadto powód podniósł, że z uwagi na to, że do dnia 25 października 2011 r., (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W. nie zapłaciła pozwanej Spółce całej ceny sprzedaży ww. nieruchomości w dniu 18 maja 2011 r., (...)Spółka z o.o. z siedzibą w W. sprzedała ww. nieruchomość (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., a następnie w dniu 25 października 2011 r., ta ostatnio wskazana Spółka przejęła dług (...)Spółki z o.o. z siedzibą w W. wobec pozwanej Spółki wynikający z umowy sprzedaży ww. nieruchomości, że w tym samym dniu pozwana Spółka przelała na pozwanych Ad. 2 i Ad. 3 działających jako wspólnicy (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) w M. swoją wierzytelność wobec (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. o zapłatę ceny sprzedaży ww. nieruchomości w wysokości 1.738.750,00 zł wynikającej z umowy sprzedaży z dnia 23 grudnia 2010 r. Na skutek zawarcia przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowy przejęcia długu (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. wobec pozwanej Spółki oraz wobec faktu, że pozwani Ad. 2 i Ad. 3 działający jako wspólnicy (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) w M. zawarli z pozwana Spółką umowę przelewu wierzytelności o zapłatę ceny sprzedaży tej nieruchomości w wysokości 1.738.750,00 zł, (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. posiada wobec pozwanych Ad. 2 i Ad. 3 działających jako wspólnicy (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) w M. zadłużenie w wysokości 1.738.750,00 zł. W celu zwolnienia się tego długu (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. przeniosła na pozwanych Ad. 2 i Ad. 3 działających jako wspólnicy (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) w M. własność ww. nieruchomości.

Powód podniósł, że dochodzona pozwem kwota stanowi sumę wpłat dokonanych przez G. S. (1) bezpośrednio na rachunki ww. Banków, w łącznej wysokości 72.046,27 zł na poczet ceny za nieruchomość objętą ww. umową sprzedaży z dnia 23 grudnia 2010 r. za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. celem spłaty zobowiązań pozwanych z tytułu zaciągniętych przez nich w tych Bankach kredytów zabezpieczonych hipotekami na sprzedawanej nieruchomości oraz należność za roboty budowlane wykonane w na ww. nieruchomości w B. w wysokości 68.449,60 zł, którą to wierzytelność nabył w dniu 25 października 2011 r. od (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. celem zwolnienia się z zobowiązania wobec G. S. (1) ww. wysokości wynikającej z wystawionej faktury VAT. Dodatkowo powód wskazał, że w dniu 25 października 2011 r., G. S. (1) uzgodnił z pozwanymi Ad. 2 i Ad. 3 działającymi w imieniu własnym i jednocześnie w imieniu pozwanej Spółki, że pozwana Spółka w terminie do 31 października 2012 r., zapłaci G. S. (1) nabytą przez niego wierzytelność w wysokości 68.449,60 zł oraz zwróci mu kwotę 72.046,27 zł uiszczoną za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. na poczet ceny sprzedaży nieruchomości zgodnie z ustaleniami zawartymi w umowie sprzedaży z dnia 23 grudnia 2010 r. W konsekwencji w ocenie powoda pozwana S. zobowiązała się zapłacić G. S. (1) do dnia 31 grudnia 2012 r., łącznie kwotę 140.495,87 zł, zaś pozwani Ad. 2 i Ad. 3 zobowiązali się zabezpieczyć zapłatę tej kwoty przez pozwaną Spółkę przez udzielenie mu poręczenia i w konsekwencji ww. podmioty zawarły w dniu 25 października 2011 r., umowę poręczenia. Mimo poczynionych ustaleń pozwani nie zapłacili zadłużenia, nawet na skutek wezwania ich do dobrowolnej zapłaty przez powoda. Powód wskazał, że na skutek ustaleń zawartych w akcie notarialnym z dnia 25 października 2011 r., Rep. A nr (...), wpłaty dokonane przez G. S. (1) w łącznej wysokości 72.046,27 zł stały się świadczeniem nienależnym podlegającym zwrotowi na rzecz wpłacającego, a nadto, że G. S. (1) skutecznie nabył od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wierzytelność w stosunku do pozwanej Spółki w wysokości 68.449,60 zł za wykonane roboty budowlane w B., które powód nabył skutecznie od G. S. (1). Wierzytelności te – jak wskazał – zostały uznane przez pozwanych w umowie poręczenia z dnia 25 października 2011 r. W ocenie powoda pozwani P. K. (1) i W. K. (1) jako poręczyciele za dług (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. ponoszą z nią solidarną odpowiedzialność wobec niego za dług w wysokości 140.495,87 zł z należnymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie tej kwoty.

W piśmie z dnia 04 lipca 2013 r. powód wskazał, że domaga się zasądzenia ustawowych odsetek od kwoty 140.495,87 zł od dnia 1 listopada 2012 r. do dnia zapłaty, że wynikają one z ustaleń poczynionych między cedentem, a pozwanymi Ad. 2 i Ad. 3 działającymi w imieniu pozwanej Spółki. Ponadto wskazał, że data początkowa liczenia odsetek od dochodzonego roszczenia wynika z umowy poręczenia z dnia 25 października 2011 r., w której pozwani Ad. 2 i Ad. 3 zobowiązali się zapłacić kwotę 140.495,87 zł do dnia 31 października 2012 r.

W odpowiedzi na pozew pozwana (...) Spółka z o.o. z siedzibą w K. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana Spółka zaprzeczyła, aby była zobowiązana do zapłaty kwot dochodzonych pozwem wobec powoda, czy wobec G. S. (1). Zarzuciła, że w dokumentach załączonych do pozwu nie ma dowodu istnienia jakiegokolwiek zobowiązania (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. w stosunku do G. S. (1), (...) Spółki z o.o. lub (...) Spółki z o.o., że załączona do pozwu umowa poręczenia z dnia 25 października 2011 r. nie dotyczy jej oraz że nie ma dowodu w postaci zobowiązania głównego, które miałoby zostać poręczone w dniu 25 października 2011 r., które dotyczyłoby zobowiązania (...) Spółki z o.o. wobec G. S. (1). Pozwana Spółka zakwestionowała causa umowy przelewu zwartej między powodem, a G. S. (1) oraz istnienie zobowiązania (...) Spółki z o.o. wobec G. S. (1) lub (...) Spółki z o.o. Z uwagi na powyższe wniosła o zobowiązanie powoda do złożenia do akt sprawy umowy cesji wierzytelności zawartej z G. S. (1), celem ustalenia i zweryfikowania ważności umowy cesji oraz umowy z której wynikałoby zobowiązanie, które następnie zostało poręczone przez W. K. (1) i P. K. (1) w dniu 25 października 2011 r. W ocenie pozwanej umowa przelewu wierzytelności, jako czynność kauzalna (art. 510 § 1 k.c.) uzależniona jest od istnienia i ważności umowy, z której wierzytelność będąca przedmiotem cesji wynika. Upadek lub brak causa umowy zobowiązującej, z którym ustawa łączy stosunek rozporządzający (art. 510 § 1 k.c.), skutkuje upadkiem przelewu wierzytelności. Zdaniem pozwanej Spółki upadek umowy zobowiązującej ex tunc prowadzi do tego, że z mocą wsteczną upada również przelew wierzytelności. Z uwagi na powyższe umowa przelewu jako pozbawiona causa jest nieważna i nie wywołuje skutków prawnych, albowiem nie istnieje umowa między (...) Spółką z o.o. a G. S. (1), z której wynikałby dług w wysokości 140.495,87 zł. Nadto pozwana zakwestionowała nabycie przez G. S. (1) wierzytelności wobec pozwanej Spółki tytułem spełnienia świadczenia za (...) Spółkę z o.o. w wysokości 72.046,27 zł. Pozwana podniosła, że G. S. (1) dokonał częściowej spłaty zobowiązania (...) Spółki z o.o. wobec (...) Spółki z o.o. nie będąc osobiście zobowiązanym do spełnienia świadczenia, ani nie działał za zgodą dłużnika w calu wstąpienia w prawa wierzyciela, albowiem nie ma dowodu wyrażonej na piśmie zgody przez dłużnika na wstąpienie w prawa wierzyciela. W ocenie pozwanej Spółki G. S. (1) działał jako osoba trzeci spełniająca świadczenie dłużnika w oparciu o art. 356 k.c., spełniając świadczenie nie nabył wierzytelności wobec (...) Spółki z o.o., ale wobec (...) Spółki z o.o., której świadczenie spełnił. Z uwagi na § 2 art. 356 k.c. (...) Spółka z o.o. nie mogła odmówić przyjęcia wymagalnej wierzytelności pieniężnej. Zdaniem pozwanej z uwagi na powyższe, rozliczenie należności powinno nastąpić między (...) Spółką z o.o., a G. S. (1). Pozwana podniosła, że G. S. (1) nie mógł skutecznie domagać się od niej zwrotu wpłaconej w imieniu (...) Spółki z o.o. wymagalnej należności pieniężnej, a jedynie od (...) Spółki z o.o. jako bezpodstawnie wzbogaconej. Wskazała, że skoro G. S. (1) nie przysługiwała wierzytelność w wysokości 72.046,27 zł wobec niej, to wierzytelność ta nie mogła być przedmiotem skutecznej umowy przelewu wierzytelności. Pozwana podniosła ponadto, że upoważnienie z dnia 25 października 2011 r. udzielone przez zarząd (...) Spółki z o.o. G. S. (1) stanowi upoważnienie jedynie do odbioru świadczenia i nie stanowi umowy cesji wierzytelności kwoty 72.046,27 zł na rzecz G. S. (1), co także świadczy o tym, że nie przysługiwała mu wierzytelność wobec pozwanej Spółki. Pozwana zaprzeczyła również istnieniu względem niej zobowiązania w wysokości 68.449,60 zł kwestionując istnienie umowy zobowiązującej pozwaną Spółkę do zapłaty tej kwoty, a tym samym i ważność umowy przelewu wierzytelności z powodu braku causa. Pozwana zarzuciła, że powód nie wykazał tej wierzytelności ani co do zasady, ani co do wysokości, ani tego, że roboty budowlane w ogóle były wykonywane, ich zakresu i rodzaju.

Do pisma z dnia 22 stycznia 2014r., powód załączył odpis zupełny KRS pozwanej Spółki wskazując, że w dniu 25 października 2011 r. pozwani Ad. 2 i Ad. 3 byli członkami jej zarządu. W ocenie powoda udzielenie przez pozwanych poręczenia świadczy jednoznacznie o dorozumianym uznaniu poręczonego długu przez pozwaną Spółkę.

Pismem z dnia 14 lutego 2014 r. powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Wskazał, że nie ma możliwości złożenia do akt sprawy umowy w której (...) Spółka z o.o. siedzibą w K. zobowiązała się do zapłaty na rzecz G. S. (1) kwoty 140.495,87 zł z uwagi na to, że nie posiada takiego dokumentu. Jednocześnie wskazał, że pozwem nie dochodzi roszczenia na podstawie umowy, w której pozwana Spółka zobowiązała się do zapłaty na rzecz G. S. (1) kwoty 140.495,87 zł, ale na „innej podstawie faktycznej i prawnej”. Nadto podniósł, że wobec braku zaliczenia przez pozwaną Spółkę kwot wpłaconych przez G. S. (1) na poczet ceny sprzedaży nieruchomości, zamierzony przez G. S. (1) cel świadczenia nie został osiągnięty, wobec czego pozwana Spółka została bezpodstawnie wzbogacona kosztem G. S. (1) do wysokości dokonanej przez niego wpłaty. Wierzytelność wobec pozwanej Spółki przysługiwała G. S. (1) na podstawie art. 410 k.c. Ponadto wywodził, że kwota 68.449,60 zł stanowi należność za roboty budowlane wykonane przez G. S. (1) na budowie w B., jako podwykonawcę (...) Spółki z o.o., na rzecz pozwanej Spółki, jako inwestora. Pozwana Spółka nie zapłaciła (...) spółce z o.o. za te roboty, a (...) Spółka z o.o. nie zapłaciła za te roboty G. S. (1). W konsekwencji, celem zwolnienia się z zobowiązania wobec G. S. (1), (...) Spółka z o.o. dokonała na rzecz powoda cesji należności w stosunku do pozwanej Spółki. W ocenie powoda P. K. (1) i W. K. (1) w dniu zawarcia umowy poręczenia tj. w dniu 25 października 2011 r. byli członkami zarządu (...) Spółki z o.o., a zatem udzielone przez nich poręczenie za dług pozwanej Spółki, w łącznej wysokości 140.495,87 zł, świadczy o dorozumianym uznaniu tego długu przez pozwaną Spółkę.

Pismem z dnia 26 marca 2014 r. pozwana Spółka oraz pozwany W. K. (1) wnieśli o oddalenie powództwa.

Pozwany P. K. (1) zmarł w dniu 16 lipca 2013 r. Jego spadkobiercami są pozwani – K. K. (3) oraz małoletnie dzieci K. K. (1), Ł. K. i K. K. (2) w częściach równych.

Pismem z dnia 01 czerwca 2015 r. powód sprecyzował powództwo wnosząc o zasądzenie od pozwanych – (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K., W. K. (1), A. K. (2) oraz małoletnich K. K. (1), Ł. K. i K. K. (2) na rzecz powoda łącznie kwoty 140.495,87 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 listopada 2012 r. do dnia zapłaty. Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

W toku dalszego postepowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie i argumenty przywołane dla ich poparcia

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 grudnia 2010 r. przed notariuszem A. P., prowadzącym Kancelarię Notarialną w W., za Rep. A Nr (...) zawarta została umowa sprzedaży zabudowanych nieruchomości położonych w B., gmina M., dla której Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...). Pozwana Spółka – (...) Spółka z o.o. z siedzibą w K., reprezentowana przez pozwanych P. K. (1) i W. K. (1) (członkowie zarządu) sprzedała (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W. ww. nieruchomość obciążoną hipoteką umowną zwykłą i umowną kaucyjną na rzecz Banku Spółdzielczego w M. oraz hipoteką umowną zwykłą i umowną kaucyjną na rzecz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.. W umowie sprzedaży strony określiły cenę na poziomie 1.738.750,00 zł i oświadczyły, że zostanie ona zapłacona sprzedającemu w następujący sposób:

a) do dnia 24 stycznia 2011 r. zostanie uiszczona kwota odpowiadająca wysokości naliczonego podatku VAT od ceny netto;

b) do dnia 15 stycznia 2011 r. sprzedający przedłoży aktualne zaświadczenia z banków z kwotą aktualnego zadłużenia oraz wskaże rachunki techniczne, a następnie kupujący na podstawie tych zaświadczeń dokona całkowitej spłaty zadłużeń sprzedającego wobec ww. banków, w ramach częściowej zapłaty ceny netto, w terminie najpóźniej do dnia 31 stycznia 2011 r.;

c) pozostała część ceny netto miała zostać zapłacona w taki sposób, że począwszy od dnia 01 sierpnia 2011 r., kupujący miał dokonywać co miesiąc spłaty zadłużenia sprzedającego z tytułu zobowiązań podatkowych i świadczeń na ubezpieczenie społeczne, na podstawie aktualnych zaświadczeń właściwych organów podatkowych i ZUS, dostarczanych mu przez sprzedającego przed terminem płatności, ale w kwotach nie niższych niż 100.000,00 zł w każdym miesiącu, aż do całkowitej spłaty zadłużenia, natomiast cała nadwyżka ponad wysokość łącznego zadłużenia z ww. tytułu miała być uiszczana na rachunek sprzedającego, aż do całkowitego wypełnienia zobowiązania – uiszczenia całej ceny, z tym, że ostateczna zapłata całości ceny miała nastąpić w terminie najpóźniej do dnia 31 grudnia 2011r.

Przy zawarciu umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego okazano między innymi:

I. zaświadczenie wydane przez Bank Spółdzielczy w M. z dnia 20 grudnia 2012 r. informujące, że (...) Spółka z o.o. z siedzibą w K. wg. stanu na dzień 20 grudnia 2010 r., z tytułu zaciągniętych kredytów posiada w Banku zadłużenie w wysokości 412.872,19 zł oraz P. K. (1) i W. K. (1) wg. stanu na dzień 20 grudnia 2010 r., posiadają w Banku zadłużenie w wysokości 477.708,44 zł. Powyższe zadłużenie miało być spłacone na rachunek bankowy nr (...).

II. zaświadczenie wydane przez (...) Bank (...) S.A. dnia 17 grudnia 2010 r. potwierdzające stan zadłużenia (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. z tytułu umowy kredytowej (...) wynoszące na dzień 17 grudnia 2010 r. – kapitał 125.000,00 zł oraz odsetki 492,88 zł, oraz stwierdzające, że zabezpieczenia dotyczące ww. kredytu zostaną zwolnione po spłacie całości zadłużenia.

W § 4 ust. 3 ww. umowy kupujący oświadczył, że zobowiązuje się w imieniu reprezentowanej spółki (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. do zapłaty całej ceny w terminie do dnia 31 grudnia 2011 r. i w zakresie tego zobowiązania poddał reprezentowaną Spółkę rygorowi egzekucji w trybie przepisów art. 777 § 1 pkt. 4 k.p.c.

Dowód: umowa sprzedaży k. 17 – 26.

W dniu 03 marca 2011 r. G. S. (1) dokonał przelewu w wysokości 11.546,27 zł na rzecz Banku Spółdzielczego M., na rachunek bankowy o nr (...) wskazując, że ww. kwotę uiszcza tytułem: umowa kredytowa (...) za P. K. (1) i W. K. (1) dot. (...) Spółki z o.o.

W dniu 15 marca 2011r. G. S. (1) dokonał przelewu w wysokości 12.500,00 zł na rzecz (...) Bank S.A., tytułem: zapłata za ratę zobow. (...) Spółki z o.o. dot. kredytu w B. za (...) Spółkę z o.o.

W dniu 01 kwietnia 2011 r. G. S. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą firmy (...), dokonał przelewów na rzecz:

a) P. K. (1), tytułem: zapłata za (...) Spółkę z o.o. dot. rat za zakup nieruchomości dla (...) w wysokości 18.000,00 zł;

b) P. K. (1), tytułem: zapłata za (...) Spółkę z o.o. dot. rat za zakup nieruchomości dla (...) w wysokości 12.000,00 zł;

c) W. K. (1), tytułem: zapłata za (...) Spółkę z o.o. dot. rat za zakup nieruchomości dla (...) w wysokości 18.000,00 zł.

Dowód: potwierdzenia przelewów k. 27 – 31.

W dniu 18.05.2011 r. (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. sprzedała (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W. ww. nieruchomość.

Dowód: umowa przeniesienia nieruchomości w trybie art. 453 k.c. k. 32 – 37.

Na ww. nieruchomości realizowana była budowa ośmiu budynków. W tym czasie właścicielem zabudowanej nieruchomości była (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. na zlecenie której były zatrudniane ekipy budowlane.

W dniu 22 czerwca 2011 r. A. G. działając w imieniu (...) Spółki z o.o. nie dokonując faktycznego odbioru robót na polecenie G. S. (1) wystawiła w imieniu ww. Spółki dokument potwierdzający wykonanie instalacji wodno – kanalizacyjnej, docieplenia stropu oraz obłożenia płytami gipsowo – kartonowymi G.K. w budynku jednorodzinnym w B. – budynek nr (...) przez (...) na podstawie umowy zlecenia z dnia 12 kwietnia 2011 r..

W dniu 24 czerwca 2011 r. G. S. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą firmy (...) wystawił (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W. fakturę vat o nr (...) za roboty budowlane z materiałem opiewającą na łączną kwotę 68.449,60 zł.

W tym czasie G. S. (1) był jednocześnie prezesem (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. oraz prowadził działalność gospodarczą pod nazwą firmy(...).

Dowód: wydruk z (...) k. 16; umowa sprzedaży k. 17 – 26; umowa przeniesienia nieruchomości w trybie art. 453 k.c. k. 32 – 37; odpis z księgi wieczystej k. 41 – 48; faktura vat k. 53; protokół odbioru robót k. 96; częściowo zeznania świadka G. S. (1) k. 117 – 118; częściowo zeznania świadka A. G. k. 270 – 271; częściowo zeznania świadka M. Ł. k. 271 – 272; częściowo zeznania świadka M. J. k. 211 – 213.

W umowie o przejęcie długu z dnia 25 października 2011 r. (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. oświadczyła, że na mocy umowy sprzedaży z dnia 23 grudnia 2010 r. udokumentowanej przez notariusza za Rep A Nr (...) nabyła od (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. nieruchomość położoną w B., dla której Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim prowadzi księgę wieczystą KW o nr (...) za cenę 1.738.750,00 zł płatną do dnia 31 grudnia 2011r., a (...) Spółka z o.o. oświadczyła, że przejmuje dług wynikający z tej umowy z odsetkami i zobowiązała się zapłacić powyższą cenę, wobec czego (...)Spółka z o.o. z siedzibą w W. – miedzy kontrahentami tej umowy – została zwolniona z długu wobec pozwanej Spółki. W umowie nie wskazano danych personalnych osób reprezentujących obie ww. Spółki, a w miejscu podpisu przejmującego dług widnieje wyłącznie nieczytelna parafa, zaś w miejscu dłużnika widnieją podpisy S. A. i G. M..

Dowód: umowa o przejęcie długu k. 38 – 39.

Umową cesji wierzytelności z dnia 25 października 2011 r. pozwana Spółka (...) Spółka z o.o. z siedzibą w K. przeniosła wierzytelność z tytułu zapłaty ceny przysługującej jej z tytułu umowy sprzedaży z dnia 23 grudnia 2010r. zawartej z (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W. w wysokości 1.738.750 zł na W. K. (1) i P. K. (1) prowadzących działalność gospodarczą pod nazwą firmy (...) spółka cywilna W. K. (1) i P. K. (1). W miejscu podpisu stron umowy jako cedent i cesjonariusz podpisy złożył W. K. (1).

Dowód: umowa cesji wierzytelności k. 40; odpisy KRS pozwanej spółki k. 78 – 80, 85 – 86.

W dniu 25 października 2011 r. na podstawie umowy poręczenia z podpisami notarialnie poświadczonymi P. K. (1) i W. K. (1) solidarnie poręczyli G. S. (1) za dług (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. wobec G. S. (1) wynoszący łącznie kotwę 140.495,87 zł wynikający z załączonych do umowy załączników nr 1 i nr 2. P. K. (1) i W. K. (1) zobowiązali się zapłacić zadłużenie wynoszące 140.495,87 zł, w przypadku nie zapłacenia go przez (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w K. G. S. (1) w terminie do dnia 31 października 2012 r. Do umowy tej nie zostały załączone załącznik nr 1 i 2, ale dokumenty sporządzone w dniu 25 października 2011 r. zatytułowane jako: „cesja płatności” i „upoważnienie”.

Na podstawie „cesji płatności” sporządzonej w dniu 25 października 2011 r. A. G. działająca w imieniu (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W., jako prokurent i główny księgowy tej Spółki, oświadczyła, że (...) Spółka z o. o. z siedzibą w W. posiada zobowiązanie finansowe w stosunku do (...) z siedzibą w Ż. wynikające z faktury VAT o nr (...) z dnia 24 czerwca 2011 r. za roboty budowlane wykonane na budowie w B. w wysokości brutto 68.449,60 zł. W piśmie tym (...) Spółka z o. o. z siedzibą w W. oświadczyła, że ceduje na (...) z siedzibą w Ż. swoją należność w wysokości 68.449,60 zł z (...) Spółki z o.o. za częściowo wykonane roboty budowlane na budowie w B.. W dokumencie tym nie zostało zawarte oświadczenie cesjonariusza, że nabywa wierzytelność od cedenta.

W upoważnieniu z dnia 25 października 2011 r. zarząd (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. upoważnił G. S. (1) do „odbioru” z (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. kwoty 72.046,27 zł z tytułu wpłat dokonanych za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. za nieruchomość położoną w B.. Podpisy jako mocodawcy złożyli G. M. i A. S..

Dowód: umowa poręczenia w tym cesja płatności i upoważnienie k. 49 – 52; częściowo zeznania świadka A. G. k. 270 – 271.

W tym samym dniu 25 października 2011 r. G. S. (1) jako prezes (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. zawarł z P. K. (1) i W. K. (1), jako wspólnikami (...) spółki cywilnej W. K. (1), P. K. (1) w M. umowę przeniesienia własności nieruchomości (w trybie art. 453 k.c.) udokumentowaną przez notariusza za Rep. A nr (...). W umowie strony między innymi oświadczyły, że do dnia zawarcia tej umowy (...) Spółka z o.o. nie zapłaciła (...) Spółce z o.o. ceny sprzedaży nieruchomości w wysokości 1.738.750,00 zł. Nadto strony oświadczyły, że:

a) w dniu sporządzania umowy (...) Spółka z o.o. przejęła dług (...) Spółki z o.o. wobec (...) Spółki z o.o. co do obowiązku zapłaty (...) Spółce z o.o. ceny wynikającej z umowy sprzedaży ww. nieruchomości tj. kwoty 1.738.750,00 zł ( umowa przejęcia długu);

b) w dniu 25 października 2011 r. (...) Spółka z o.o. przelała na rzecz (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) swoją wierzytelność wobec (...) Spółki z o.o., co do obowiązku zapłaty jej przez (...) Spółkę z o.o. całej ceny wynikającej z umowy sprzedaży z dnia 23 grudnia 2010, tj. kwoty 1.738.750,00 zł ( umowa przelewu wierzytelności);

c) G. S. (1) w imieniu (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. oświadczył, że w celu zwolnienia (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. z istniejącego względem (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) zadłużenia w wysokości 1.738.750,00 zł przenosi na rzecz P. K. (1) oraz W. K. (1), jako wspólników (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) własność ww. nieruchomości, na co P. K. (1) i W. K. (1), jako wspólnicy (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) wyrazili zgodę, skutkiem czego nabyli nieruchomość na zasadach wspólności łącznej, jako wspólnicy (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1).

W § 5 ww. umowy strony oświadczyły, że wobec zawarcia przez (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. z (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. umowy przejęcia długu oraz wobec faktu, że (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) zawarła z (...) Spółką z o.o. z siedzibą w K. umowę przelewu wierzytelności – (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. posiada wobec (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) zadłużenie w wysokości 1.738.750,00 zł.

W § 6 ww. umowy G. S. (1) w imieniu (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. oświadczył, że na chwilę zawarcia umowy (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. nie posiada dostatecznej ilości środków pieniężnych niezbędnych do spłaty zadłużenia wobec (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1).

W § 7 ww. umowy G. S. (1) w imieniu (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. oświadczył, że w celu zwolnienia (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. od istniejącego względem (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) zadłużenia w wysokości 1.738.750,00 zł, w trybie art. 453 k.c. przenosi na rzecz P. K. (1) i W. K. (1) jako wspólników (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) własność ww. nieruchomości, na co P. K. (1) i W. K. (1) jako wspólnicy (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) wyrazili zgodę, skutkiem czego nabyli własność nieruchomości na zasadach wspólności łącznej jako wspólnicy (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1).

Przy akcie okazano umowę spółki w oryginale, umowę przejęcia długu, umowę przelewu wierzytelności oraz odpis księgi wieczystej.

Dowód: umowa przeniesienia nieruchomości w trybie art. 453 k.c. k. 32 – 37; odpis z księgi wieczystej k. 41 – 48.

Umową cesji z dnia 13 listopada 2012 r. z podpisami notarialnie poświadczonymi G. S. (1) zbył na rzecz A. K. (1) przysługującą mu wierzytelność w stosunku do P. K. (1) i W. K. (1) z tytułu niezapłaconych należności w wysokości 140.495,87 zł z odsetkami ustawowymi, wynikającą z umowy poręczenia zawartej w dniu 25 października 2011 r., a A. K. (1) ww. wierzytelność przejął.

Dowód: przelew wierzytelności (cesji) k. 11 – 12; zaświadczenie z (...) G. S. (1) k. 16.

Powód powiadomił P. K. (1) oraz W. K. (1) o cesji z dnia 13 listopada 2012 r. i tego dnia wystosował do nich wezwanie do zapłaty kwoty 140.495,87 zł, której ww. nie uiścili.

Dowód: powiadomienie o cesji k. 13; ostateczne wezwanie do zapłaty k. 14 - 15.

Umową cesji z dnia 14 lutego 2014 r. G. S. (1) zbył na rzecz A. K. (1) przysługującą mu wierzytelność w stosunku do (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. z tytułu niezapłaconych należności w wysokości 140.495,87 zł z odsetkami ustawowymi, wynikającą z wpłat dokonanych za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. za nieruchomość położoną w B. według potwierdzeń przelewów załączonych do umowy oraz wynikających z cesji płatności z dnia 25 października 2011 r. dokonanej przez (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W., oraz za częściowo wykonane roboty budowlane na budowie w B., a A. K. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą firmy (...) ww. wierzytelność przyjął.

Dowód: przelew wierzytelności (cesja) k. 97.

W związku z tym, że pozwani nie uiścili powodowi ww. kwoty, wniósł on do Sądu pozew, który zapoczątkował postepowanie w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie niesporne było to, że pozwana Spółka zawarła w dniu 23 grudnia 2010 r. z (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W. umowę sprzedaży, na mocy której (...) Spółka z o.o. z siedzibą w K. sprzedała nieruchomość położoną w B. (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W. za cenę 1.738.750,00 zł. Niesporne pozostawało również i to, że G. S. (1) zapłacił pozwanej Spółce za (...)Spółkę z o.o. z siedzibą w W. część ceny za ww. nieruchomość tj. łącznie kwotę 72.046,27 zł.

Sporne było to, czy poprzednika prawnego powoda łączył ze stroną pozwaną stosunek obligacyjny, z którego mogłoby wynikać roszczenie strony powodowej o zapłatę kwoty 68.449,60 zł oraz czy pozwana Spółka otrzymała od G. S. (1) nienależne świadczenie w łącznej wysokości 72.046,27 zł. Powód powoływał się na przelew wierzytelności, dokonany między nim jako cesjonariuszem a niewystępującym w obecnym sporze cedentem – G. S. (1), i jednocześnie wskazywał, że cedent miał właśnie takie wierzytelności pieniężne wobec dłużnika przelanej wierzytelności, tj. wobec pozwanej Spółki. Wierzytelność obejmująca kwotę 72.046,27 zł miała wynikać z dokonania przez G. S. (1) częściowej zapłaty ceny sprzedaży nieruchomości za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. zaś wierzytelność opiewająca na kwotę 68.449,60 zł miała wynikać z wykonania prac budowlanych przez G. S. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą firmą (...) objętych fakturą vat nr (...) z dnia 24 czerwca 2011 r., a następnie miała stać się przedmiotem skutecznej w ocenie powoda umowy cesji wierzytelności z dnia 25 października 2011 r. dokonanej przez (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W., zaś obie ww. wierzytelności przedmiotem umowy poręczenia zawartej między G. S. (1), a P. K. (1) i W. K. (1). Ocena zasadności powództwa wymagała właściwego określenia treści ww. umów oraz ich skutków prawnych w odniesieniu do stron sporu i występujących poza tym postępowaniem (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W., (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. oraz P. K. (1) i W. K. (1) prowadzących działalność gospodarczą pod nazwą (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1).

Sporne było zatem to, czy G. S. (1) spłacając dług za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. zaspokoił pozwaną Spółkę w zakresie uiszczonych przez niego kwot co od części ceny sprzedaży, czy mógł skutecznie domagać się zwrotu ww. kwot od pozwanej Spółki, czy od (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W., jak również i to, czy wykonywał roboty budowlane na budowie w B., a jeśli tak na czyje zlecenie, oraz to, czy P. K. (1) i W. K. (1) poręczyli za istniejący dług pozwanej Spółki, a w konsekwencji, czy poręczenie to wywołało jakikolwiek skutek tak wobec nich, jak i wobec pozwanej Spółki tj. czy de facto działając w taki sposób działali także w imieniu pozwanej Spółki i czy de facto uznała ona ww. dług w sposób dorozumiany. Nadto sporne było to, czy pozostałe podejmowane czynności prawne wywołały wszystkie skutki zamierzone przez podmioty, które je dokonywały i na które powoływał się powód w niniejszej sprawie.

Zajęcie stanowiska w powyższych kwestiach pozwoliło Sądowi rozstrzygnąć, czy powództwo jest zasadne.

Sąd co do zasady przyznał moc dowodową wszystkim dowodom z dokumentów zgromadzonym w niniejszej sprawie, uznając, że stanowią one pełnowartościowy materiał dowodowy. Autentyczność i wiarygodność tych dokumentów nie była bowiem przez strony kwestionowana. Strony dokonywały jedynie odmiennej wykładni ich treści, w zależności od podnoszonych twierdzeń i zgłaszanych zarzutów. Takie stanowisko stron procesu, w ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, nie miało jednak wpływu na autentyczność i wiarygodność dowodów z dokumentów.

Sąd odmówił wiary i mocy dowodowej dokumentom w postaci faktury Vat wystawionej przez G. S. (1) oraz dokumentowi w postaci protokołu odbioru robót co do okoliczności wskazanych w treści tych dokumentów. Niesporne jest to, że dokumenty te zostały wystawione. Nie oznacza to jednak, że potwierdzają one rzeczywistość. Z okoliczności sprawy wynika, że jej nie potwierdzają, gdyż A. G. dokonywała odbioru robót na odległość, nie sprawdziła ich wykonania, nigdy nawet nie była w B. na budowie i jak zeznała podpisała ten dokument najprawdopodobniej na wyraźne polecenie G. S. (1) – swojego przełożonego, który z jednej strony prowadził jednoosobową działalność gospodarczą i rzekomo miał wykonywać ww. prace, a z drugiej strony był prezesem (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W.. Z zeznań zaś pozostałych świadków nie wynika, aby prace te wykonywane były przez firmę (...). Przeciwnie świadkowie ci wskazywali, że firma (...) żadnych prac tam nie wykonywała, a wykonywały je inne firmy. To, że ewentualnie jakieś prace były na ww. nieruchomości wykonywane przez inne firmy, nie jest równoznaczne z tym, że wykonywała je firma (...) i ze przysługuje mu za wykonanie tych prac wynagrodzenie. Stąd z uwagi na to, że ww. dokumenty poświadczają okoliczności, które nie miały miejsca w rzeczywistości tj. nieprawdę, należało odmówić im wiary i mocy dowodowej – poza samym faktem ich podpisania i wystawienia.

Sąd co od zasady nie dał wiary zeznaniom świadka G. S. (1). W szczególności Sąd nie dał wiary zeznaniom tego świadka w części w której zeznał, że wykonywał roboty budowlane na budowie w B., gdyż nie potrafił wyjaśnić jakie były to roboty, nadto wskazał, że roboty te wykonał w ramach ugody. Nadto świadek zeznał, że nie wie kto jest jego dłużnikiem, po czym zeznał, że była nim firma (...). Podobnie nie potrafił wyjaśnić w jaki sposób pozwana Spółka będąca rzekomo stroną umowy poręczenia poręczyła za własny dług, po czym stwierdził, że nie pamięta ile ta umowa miała stron. Nie pamiętał także tego, kto zlecił mu wykonanie robót budowlanych w B.. W ocenie Sądu zeznania tego świadka w ww. zakresie są niewiarygodne i nieprawdziwe, a nadto niespójne. Świadek w rzeczywistości nie miał w zasadzie żadnej wiedzy o faktycznych okolicznościach sprawy. Zdaniem Sądu składał podpisy na dokumentach które nie odzwierciedlały rzeczywistości np. na wystawionej fakturze VAT oraz innych. Nie można pominąć tego, że z jednej strony potwierdzał wykonanie robót budowlanych, a z drugiej nie potrafił powiedzieć kto mu je zlecił i jakie roboty były faktycznie wykonane, mimo, że twierdził, że je nadzorował. Jego zaznania pozostają w oczywistej sprzeczności z zeznaniami M. J., który wskazał na inne firmy, niż firma ww. świadka, które wykonywały tam roboty. W ocenie Sądu zeznania tego świadka w ww. zakresie są niespójne, nielogiczne, budzą wątpliwości w świetle doświadczenia życiowego, a także nie korespondują z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, któremu Sąd dał wiarę i przyznał moc dowodową.

Sąd dał wiarę zeznaniom złożonym przez świadka G. S. (1) w tej części w której zeznał, że zawarł z powodem dwie umowy cesji oraz że uiścił na rzez pozwanej Spółki część ceny za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. za kupiono przez nią od pozwanej Spółki nieruchomości w B.. W ocenie Sądu zeznania tego świadka w ww. zakresie są spójne, logiczne, nie budzą wątpliwości w świetle doświadczenia życiowego, a także korespondują z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, któremu Sąd dał wiarę i przyznał moc dowodową. Niemniej jednak świadek poza stwierdzeniem ww. faktów nie posiadał szczegółowej wiedzy na temat podejmowanych czynności prawnych.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka M. J. co do tego, że na nieruchomości w B. roboty wykonywała firma z T., że ww. nieruchomość zmieniała właścicieli, że chwilowo był prezesem (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. tj. w okresie maj – czerwiec 2012 r. Nadto świadek nie miał żadnej dalszej wiedzy w ww. zakresie, gdyż na większość pytań nie potrafił udzielić odpowiedzi.

Sąd co do zasady dał wiarę zeznanym świadka A. G., z tym, że także jej zeznania nie wniosły niczego istotnego do sprawy, gdyż także ona miała co do zasady jedynie bardzo ogólną wiedzę o okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy, albo w ogóle jej nie miała. W szczególności zeznała, że nigdy nie była w B., że nigdy nie sprawdzała wykonania prac wskazanych w protokole odbioru, że podpisała ten dokument prawdopodobnie na polecenie przełożonego G. S. (1). Nadto wskazała, że nie potrafiła wskazać za jakie roboty G. S. (1) wystawił fakturę Vat.

Sąd co do zasady dał wiarę zeznaniom świadka M. Ł. z tym, że także i ten świadek nie posiadał szczegółowej wiedzy o okolicznościach faktycznych związanych z zawieranymi transakcjami. Potwierdził jednak, że na budowie w B. prace budowlane były wykonywane w bardzo małym stopniu, z tym, że nie przez firmę (...), a przez inną firmę.

Powództwo nie było zasadne i jako takie zostało w całości oddalone.

Powód swą legitymację czynną w niniejszej sprawie wywodził z faktu nabycia na mocy umowy cesji z dnia 13 listopada 2012 r. wierzytelności przysługującej pierwotnemu wierzycielowi tj. G. S. (1) wobec P. K. (1) oraz W. K. (1) z tytułu niezapłaconych należności w wysokości 140.495,87 zł z odsetkami ustawowymi, wynikających z umowy poręczenia zawartej w dniu 25 października 2011 r. W toku postępowania sądowego w niniejszej sprawie powód uzasadniał swoją legitymację procesową czynną dokumentując ją także umową cesji zawartą w dniu 14 lutego 2014 r. między nim, a G. S. (1), na podstawie której nabył wierzytelność przysługującą G. S. (1) w stosunku do (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. z tytułu niezapłaconych należności w wysokości 140.495,87 zł z odsetkami ustawowymi, wynikającą z wpłat dokonanych za (...) Spółkę z o.o. za nieruchomość oraz z cesji płatności z dnia 25 października 2011 r. dokonanej przez (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W., za częściowo wykonane roboty budowlane. W ocenie powoda tym samym nabył on wierzytelność dochodzoną w niniejszym postępowaniu.

Dla osiągnięcia celu procesu konieczne jest, aby powód był uprawniony do występowania przed sądem z żądaniem udzielenia mu ochrony prawnej w stosunku do pozwanego, a ten ostatni – zobowiązany do zaspokojenia dochodzonego przez powoda roszczenia. Obie strony zatem powinny do przedmiotu sporu pozostawać w określonym przez prawo materialne stosunku, albowiem tylko z takiego stosunku wynika uprawnienie do występowania w procesie w charakterze strony, nazywane legitymacją procesową. Jako kwalifikacja materialnoprawna strony legitymacja procesowa stanowi przesłankę pozytywnego zakończenia procesu.

Istnienie u stron legitymacji procesowej, jako element stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia, Sąd bada z urzędu. Stwierdzenie braku legitymacji procesowej powoduje oddalenie powództwa.

Zdaniem Sądu powód nie udowodnił, że posiada legitymację czynną do występowania w niniejszej sprawie.

Sąd rozpoznawał niniejszą sprawę w płaszczyźnie wszystkich powołanych w pozwie podstaw prawnych powództwa tj. na podstawie art. 410 i art. 353 k.c. w związku z przepisami o umowie o roboty budowlane oraz innych podstaw prawnych niewskazanych przez powoda. Wskazaną podstawą prawną żądania powoda Sąd nie był związany. Zgodnie bowiem w wymogami art. 321 k.p.c. sąd może wyrokować tylko, co do przedmiotu postępowania. O charakterze zgłoszonego w sprawie roszczenia przesądza, żądanie odnoszące się do zakresu oczekiwanego rozstrzygnięcia oraz okoliczności faktyczne, które mają stanowić przesłanki rozstrzygnięcia o skonkretyzowanych roszczeniach. Jakkolwiek sąd prowadzący postępowanie nie jest związany wskazaniami powoda, co do podstawy prawnej dochodzonego roszczenia, to nie może pominąć przytoczonej podstawy faktycznej powództwa, czyli okoliczności faktycznych uzasadniających to roszczenie. Innymi słowy określone w pozwie żądanie jest zindywidualizowane przytoczonymi przez powoda okolicznościami faktycznymi (art. 187 k.p.c.). W wyroku z 25 kwietnia 2008 r. (II CSK 613/07, LEX nr 420867) Sąd Najwyższy stwierdził, że przepisy prawa materialnego określone przez powoda jako podłoże jego żądań, nie wiążą sądu i mogą być przezeń pominięte przy wydawaniu orzeczenia, co do istoty sporu. Konstrukcja podstawy prawnej rozstrzygnięcia należy bowiem do sądu.

W stanie faktycznym w pierwszej kolejności sprawy rozróżnić należy dwa stosunki prawne, między dłużnikiem – (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W. i G. S. (1), który zapłacił część długu tej Spółki (cześć ceny) pozwanej Spółce z tytułu umowy sprzedaży nieruchomości zawartej w dniu dnia 23 grudnia 2010 r. oraz między (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W., a G. S. (1), który rzekomo wykonał roboty budowlane na zlecenie tej Spółki.

Odnośnie (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. to nie została ona pozwana w niniejszej sprawie. Powód nie wykazał, aby ww. Spółkę łączyła z G. S. (1) jakakolwiek umowa, co do zapłaty za nią długu obejmującego cenę sprzedaży wobec pozwanej Spółki wynikającego z umowy sprzedaży nieruchomości w B. z dnia 23 grudnia 2010 r. Nawet gdyby jednak tak było, choć nie ma dowodu na to, aby taka umowa (pod rygorem nieważności na piśmie została sporządzona, nie wspominał także o niej zeznający G. S. (1)), to zmianie ewentualnie uległaby jedynie podstawa prawa na podstawie której G. S. (1) mógłby domagać się zwrotu uiszczonej ceny za i od (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W.. W pierwszym przypadku byłyby to przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, a drugim art. 518 § 1 pkt 3 k.c., o czym szerzej w dalszej części niniejszego uzasadnienia. Nie przesadzałaby to jednocześnie zasadności takiego powództwa, gdyż w każdym przypadku należałoby zbadać zaistnienie przesłanek odpowiedzialności (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W..

Nadto powód nie wykazał, aby (...) Spółki z o.o. zleciła G. S. (1) prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą firmą (...) wykonanie ściśle określonych robót budowlanych na budowie w B., ani tego, że faktycznie wykonywał ona na ww. nieruchomości jakiekolwiek roboty budowlane. Przecza temu zeznania przesłuchanych świadków, o czym była już mowa. Zwrócić przy tym uwagę trzeba i na to, że w dacie w której nastąpić miało zlecenie G. S. (1) robót budowlanych przez (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. właścicielem ww. nieruchomości była (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W., a nie (...) Spółka z o.o., co tym bardziej przeczy okolicznościom wskazywanym przez powoda, jako podstawa roszczenia o wynagrodzenie za wykonane roboty budowlane. (...) Spółka z o.o., nabyła bowiem ww. nieruchomość od (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. w dniu 18 maja 2011 r., zaś (...) Spółka z o.o., rzekomo zleciła wykonanie robót budowlanych G. S. (1) prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą firmą (...)już w dniu 12 kwietnia 2011 r., a zatem na ponad miesiąc przed zakupem tej nieruchomości. Roboty te faktycznie nie były odebrane, a sam fakt sporządzenia protokołu odbioru nie potwierdza ich wykonania w szczególności przez G. S. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą firmą (...), skoro robót tych faktycznie nie wykonywał i nie ma żadnego dowodu na to, aby były mu one zlecone. Sam zresztą G. S. (1) nie potrafił powiedzieć kto mu je zlecił i jakie roboty faktycznie zostały wykonane, mimo, że miał je rzekomo także nadzorować. Zaoferowany w tym zakresie przez powoda materiał dowodowy nie potwierdził okoliczności faktycznych podnoszonych w pozwie. Przeciwnie potwierdził, że prace te, choć wykonywane w minimalnym zakresie były wykonywane przez inne firmy, niż firma (...). W konsekwencji zdaniem Sądu, skoro G. S. (1) nie zlecono wykonania robót budowlanych w B. i robót tych faktycznie nie wykonywał, a brakuje w tym zakresie jakiegokolwiek dowodu, a nadto zebrany materiał dowodowy przeczy tym okolicznościom i dodatkowo w dacie rzekomego zlecenia ich wykonania (...) Spółka z o.o. nie była właścicielem tej nieruchomość, to ty samym nie przysługiwała mu wierzytelność z tego tytułu wynosząca 68.449,60 zł. Dalszą konsekwencją takiego stanu rzeczy jest to, że pozwana Spółka nie była dłużnikiem G. S. (1) w ww. zakresie i nie mogła uznać tej wierzytelności. Podobnie pozwani Ad 2 i Ad. 3 nie mogli skutecznie poręczyć za uiszczenie tej kwoty przez pozwaną Spółkę, skoro dług ten nie istniał. Umowy cesji zawarte między powodem, a G. S. (1) w zakresie ww. wierzytelności są umowami nieważnymi, skoro obejmują wierzytelność nieistniejącą. Nie można bowiem scedować wierzytelności nieistniejącej. Zasadnie zatem pozwani podnieśli zarzut, że umowa przelewu wierzytelności, jako czynność kauzalna (art. 510 § 1 k.c.) uzależniona jest od istnienia i ważności umowy z której wierzytelność będąca przedmiotem cesji wynika. Upadek lub brak causa umowy zobowiązującej z którym ustawa łączy stosunek rozporządzający skutkuje upadkiem przelewu wierzytelności. Upadek umowy zobowiązującej ex tunc prowadzi do tego, że z mocą wsteczną upada również przelew wierzytelności. Inną kwestią jest to, że choć pozwani Ad. 2 i 3 zawarli umowę poręczenia – nieważną z ww. powodu, to jednocześnie z umowy tej nie wynika, aby działali równocześnie w imieniu pozwanej Spółki i aby jednocześnie w de facto pozwana Spółka uznała ten nieistniejący dług. W konsekwencji, to, że równolegle byli członkami zarządu tej Spółki upoważnionymi do jej reprezentowania nie oznacza, że Spółka ta uznała swoje zobowiązanie w ww. zakresie, jak próbował przekonywać powód. Okoliczność ta jednak była bez znaczenia, skoro powód nie udowodnił, aby G. S. (1) w ogóle przysługiwała ww. wierzytelność. Przeciwnie z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że wierzytelność ta nie istniała, stąd nie mogła być skutecznie scedowana na inne podmioty. Nie zmienia tego ani sporządzenie dokumentu w postaci protokołu odbioru robót, ani wystawienie faktury Vat, skoro dokumenty te nie odzwierciedlają rzeczywistości. Nie przedstawiono także jakiegokolwiek dowodu z którego wynikałoby aby za ww. zobowiązanie odpowiedzialność miała ponosić pozwana Spółka i aby zlecała wykonanie tych prac (...) Spółce z o.o.

Z tych powodów powództwo w ww. zakresie tj. co do kwoty 68.449,60 zł z ustawowymi odsetkami było całkowicie niezasadne i jako takie podległo oddaleniu.

Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie pozwala na stwierdzenie, że G. S. (1) uiścił pozwanej Spółce – (...) Spółce z o.o. z siedzibą w K. cześć ceny za sprzedaną nieruchomość w B. oraz że czynił to za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W., która tą nieruchomość kupiła. Okoliczność ta nie była zresztą sporna. Wynikała także z dowodów w postaci przelewów określonych kwot w okresie od 03 marca do 01 kwietnia 2011 r. Zwrócić przy tym uwagę trzeba na to, że (...) Spółka z o.o. z siedzibą w K., jako wierzyciel z uwagi na treść art. 356 § 2 k.c. obowiązana była przyjąć świadczenie i to niezależnie od tego, czy G. S. (1) działał za wiedzą i zgodą, czy bez wiedzy i zgody dłużnika – (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W., gdyż w czasie, gdy dokonywał wpłat, wierzytelność ta była już wymagalna (od 31 stycznia 2011 r.). G. S. (1) spełnił część ww. świadczenia (ceny sprzedaży) w dniach 03 marca, 15 marca i 01 kwietnia 2011 r. Przelewy wykonane zostały przez G. S. (1) za pośrednictwem jego rachunków bankowych jako osoby fizycznej i przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, jako osoba fizyczna. W tym czasie (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. zalegała już wobec pozwanej Spółki z zapłatą części ceny, albowiem roszczenie o jej zapłatę stało się wymagalne w dniu 31 stycznia 2011 r. Spełniając zatem dobrowolnie świadczenie za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. G. S. (1) nie nabył roszczenia o zwrot wpłaconych kwot wobec pozwanej Spółki – (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K., a wobec (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W., której to Spółki świadczenie spełnił (za która to Spółkę świadczenie spełnił).

Spełnienie świadczenia przez osobę trzecią (jaką był G. S. (1)) za wiedzą lub nawet bez wiedzy dłużnika ((...) Spółki z o.o. z siedzibą w W.), znajduje dalsze konsekwencje w rozliczeniach między dłużnikiem, a osobą trzecią za którą świadczył, na podstawie przepisów dotyczących odpowiednich stosunków zobowiązaniowych – prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia, bezpodstawnego wzbogacenia etc. Kwestię ewentualnego roszczenia regresowego przysługującego osobie trzeciej względem dłużnika należy oceniać stosownie do treści stosunku prawnego, istniejącego między tymi osobami. W rozpoznawanej sprawie (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. nie została jednak pozwana stąd Sąd nie zajmował się ewentualnymi roszczeniami G. S. (1) wobec tej Spółki lub ewentualnie takimi roszczeniami powoda wobec tej Spółki w przypadku uznania umowy cesji za skuteczną w ww. zakresie tj. co do kwoty 72.046,27 zł.

W rozpoznawanej sprawie następca prawny G. S. (1) nie mógł skutecznie domagać się ani od pozwanej Spółki, ani od W. K. (1), ani od P. K. (1), czy w końcu od jego następców prawnych zwrotu wpłaconej w imieniu (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. wymagalnej należności pieniężnej przysługującej (...) Spółce z o.o. z siedzibą w K.. Ostatnio wskazana Spółka wbrew twierdzeniom powoda nie wzbogaciła się bezpodstawnie kosztem G. S. (1). Z chwilą bowiem uiszczenia przez G. S. (1) określonych kwot tytułem części ceny za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. pozwanej Spółce z tytułu umowy sprzedaży ww. nieruchomości wierzytelność ta wygasła w części w jakiej została spłacona. Pozwana Spółka otrzymała zatem częściowo ekwiwalent za przeniesienie własności nieruchomości. Powyższego nie zmieniają późniejsze oświadczenia, że cena z ww. umowy sprzedaży nie została uiszczona, ewentualnie że wpłaty poszczególnych kwot nie zostały zaliczone na jej poczet, gdyż są to oświadczenia niezgodne z rzeczywistością i tym samym nieprawdziwe. Nie wywołują zatem zamierzonych skutków prawnych. Zwrócić bowiem uwagę trzeba na to, że w poleceniach przelewów G. S. (1) jednoznacznie wskazał, że wpłacane kwoty stanowią cześć ceny sprzedaży ww. nieruchomości uiszczanej za (...) Sople z o.o. z siedzibą w W., a to oznacza, że pozwana Spółka z uwagi na treść art. 451 § 1 k.c. zobowiązana była zaliczyć wpłaty tych kwot na poczet ceny, zgodnie z zadaniem wpłacającego, co zresztą czyniła. Składane zatem w późniejszym okresie, już po dokonanych płatnościach, oświadczenia powyższego zmienić nie mogły i nie zmieniły.

W tych okolicznościach bezpodstawnie wzbogaconą w stosunku do powoda ewentualnie jego poprzednika prawnego G. S. (1) nie jest pozwana Spółka, a ewentualnie (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., skoro G. S. (1) spłacał w stosunku do pozwanej Spółki wymagalny dług (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W..

Powód bądź G. S. (1) mógłby ewentualnie domagać się zwrotu wpłaconej części ceny jedynie od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., gdyż to spółka mogła być bezpodstawnie wzbogaconą wobec G. S. (1), skoro zatem z „tytułu” każdego wykonanego przez G. S. (1) przelewu wynika, że zapłata nastąpiła za (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W. dla pozwanej Spółki na wskazany przez nią jej rachunek bankowy. Bez znaczenia przy tym pozostaje to, że G. S. (1) dokonywał ww. wpłat na wskazany przez pozwaną Spółkę rachunek bankowy dokonując jednocześnie spłaty długu pozwanej Spółki wobec banków z którymi łączyły ją umowy kredytowe, gdyż była to okoliczność wtórna i niemająca znaczenia. Gdyby bowiem (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. nie była zobowiązana do zapłaty ceny za nabytą nieruchomość wobec pozwanej Spółki, to G. S. (1) nie spłacałby długów pozwanej Spółki wobec banków które udzieliły jej kredytów. Inaczej mówiąc podstawą wpłat dokonywanych przez G. S. (1) nie były długi pozwanej wobec banków, a dług (...)Spółki z o.o. z siedzibą w W. wobec pozwanej z tytułu ceny sprzedaży nieruchomości. Na skutek spłaty długu (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. przez G. S. (1) ewentualnie bezpodstawnie wzbogaconą w stosunku do niego i ewentualnie powoda jest ta właśnie spółka, a nie pozwana Spółka, gdyż to dług (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. wygasał na skutek wpłat dokonanych przez G. S. (1). Dodatkowo wskazać należy, że powyższe potwierdza nawet upoważnienie jakie (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. wystawiła w dniu 25 października 2011 r., G. S. (1) (k. 51). Wynika z niego wprost, że został on jedynie upoważniony do odbioru od pozwanej Spółki kwoty 72.046,27 zł co oznacza, że Spółka ta uważała siebie za uprawnioną do odbioru ww. kwoty od pozwanej Spółki, a tylko upoważniała w tym zakresie G. S. (1) do działania w jej imieniu, a nie scedowała na niego ww. wierzytelność.

Z analizy umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 23 grudnia 2010 r. wynika, że zgodnie z wolą stron część ceny miała być przeznaczona na spłatę zobowiązań obciążających jej dotychczasowego właściciela jako dłużnika rzeczowego Banku Spółdzielczego w M. oraz (...) Bank (...) S.A. bezpośrednio do rąk tych wierzycieli hipotecznych. Intencją stron ww. umowy nie było zatem przejęcie przez kupującą Spółkę zadłużenia sprzedającej Spółki, ale spowodowanie, by zobowiązanie to wygasło po przekazaniu wierzycielom hipotecznym części ceny za nieruchomość wyczerpującej granice zabezpieczenia, z którego korzystali.

Z punktu widzenia istoty rozpoznawanej sprawy istotne jest to, że G. S. (1) nie przysługiwała wierzytelność w łącznej wysokości 72.046,27 zł, wobec pozwanej Spółki oraz pozostałych pozwanych, a zatem wierzytelność ta nie mogła być przedmiotem ważnej i skutecznej umowy przelewu wierzytelności na powoda.

Zapłata łącznie kwoty 72.046,27 zł została zrealizowana zatem przez podmiot pozostający poza stosunkiem prawnym uzasadniającym świadczenie z tytułu umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 23 grudnia 2010 r. Zgodnie z art. 356 k.c., dłużnik – z wyłączeniem wypadków, które w sprawie nie zachodzą – nie musi osobiście spełniać świadczenie. Zobowiązanie za niego może wykonać także osoba trzecia. Jak podkreśla się w piśmiennictwie, potrzeba ochrony zaufania odbiorcy oraz względy bezpieczeństwa obrotu prawnego wymagają, by przy ocenie, czy miało miejsce świadczenie w ramach danego stosunku, uwzględnić punkt widzenia wierzyciela. Jeśli z okoliczności towarzyszących wynika, że mógł on uważać dane działanie za świadczenie, wówczas zrealizowana zapłata powinna być zaliczona na poczet świadczenia z tego stosunku. Przyjmuje się przy tym, że zapłata cudzego długu, nawet jeśli świadczący nie był faktycznie zobowiązany w świetle stosunku prawnego łączącego go własnym kontrahentem, nie obciąża odbiorcy świadczenia obowiązkiem zwrotnym, jeśli istnieje podstawa do świadczenia w relacjach wierzyciela z rzeczywistym dłużnikiem. Wierzyciel w takich warunkach uzyskuje świadczenie należne, nie staje się też wzbogacony – z jego majątku ubywa wierzytelność wygaszona wskutek zapłaty.

Zgodnie z przepisem art. 356 § 2 k.c. jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika. Musi on to świadczenie zaliczyć dłużnikowi na poczet jego długu. Jak zauważa A. W. Wiśniewski (Glosa do uchwały SN z 11.7.1996 r., III CZP 75/96, PiP 1998, Nr 1, s. 101), wierzyciel nie tylko obowiązany jest świadczenie przyjąć i w tym zakresie nie może już żądać zapłaty od dłużnika, ale ma świadczenie "zaliczyć" dłużnikowi we wszystkich aspektach wykonania zobowiązania, w tym także co do sankcji nienależytego wykonania. W przypadku świadczenia pieniężnego wierzyciel może odmówić jego przyjęcia w dwóch wypadkach: gdy wierzytelność nie jest jeszcze wymagalna oraz gdy osoba trzecia działa wbrew woli dłużnika, a jednocześnie nie wchodzi w grę zastosowanie art. 518 § 1 pkt 1 lub 2 k.c., który jest przepisem szczególnym wobec art. 356 k.c. W orzecznictwie przyjmuje się, że gdy chodzi o świadczenia pieniężne brak jest uzasadnionego interesu dla odmowy przyjęcia świadczenia i jest rzeczą obojętną, od kogo wierzyciel otrzyma to świadczenie, gdyż w interesie wierzyciela jest uzyskanie tego świadczenia, tylko bowiem w ten sposób następuje wykonanie zobowiązania (wyrok Sądu Najwyższego z 11 października 2000 r., III CKN 263/00, LEX nr 51886). Podmiotem spłacającym wierzyciela może być każda osoba trzecia, która spełnia świadczenie pieniężne odpowiadające treści stosunku zobowiązaniowego, jaki łączny wierzyciela z dłużnikiem, i to nawet bez zgody dłużnika, pod warunkiem że wierzytelność jest wymagalna. Wierzyciel nie może odmówić przyjęcia zapłaty od osoby trzeciej (art. 356 § 2 k.c.). Skutkiem takiej zapłaty jest wykonanie obowiązku wobec wierzyciela i ewentualne nabycie wierzytelności przez osobę trzecią (art. 518 § 1 k.c.).

Instytucja subrogacji ustawowej ustanowiona została w interesie spłacającej dotychczasowego wierzyciela osoby trzeciej, która na podstawie art. 518 k.c. ex lege nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty. Jednakże, aby to mogło nastąpić musi zaistnieć jeden z przypadków wymienionych w art. 518 § 1 k.c. Jeżeli żaden z tych przypadków nie zachodzi (jak w niniejszej sprawie), to może znaleźć zastosowanie instytucja bezpodstawnego wzbogacenia. Powód nie wykazał przy tym, aby zaistniała którakolwiek z sytuacji o których mowa w art. 518 k.c., a w szczególności sytuacja określona w pkt 3 § 1 tego przepisu, gdyż nie tylko nie przedstawił, ale nawet nie twierdził, że zgoda dłużnika (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. został wyrażona na piśmie, a forma ta została zastrzeżona pod rygorem nieważności. Łączna wykładania norm wynikających z art. 356 § 1 i 2 k.c. i art. 518 k.c. prowadzi do wniosku, że wierzyciel – bez narażenia się na popadnięcie w zwłokę wobec dłużnika – nie może odmówić przyjęcia wymagalnej wierzytelności pieniężnej od osoby trzeciej, chociażby ta działała bez zgody dłużnika.

Powód podstawy swojego roszczenia w zakresie żądania zasądzenia kwoty 72.046,27 zł upatrywał w art. 410 k.c., który stanowi, że świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Świadczenie nienależne to szczególnego rodzaju sytuacją, w której dany podmiot bezpodstawnie bogaci się kosztem jakiegoś innego podmiotu. Chodzi o sytuacje, w których zubożony ( solvens) spełnił określone świadczenie na rzecz wzbogaconego ( accipiensa) w błędnym przekonaniu, że spełnia świadczenie w ramach istniejącego albo mającego powstać stosunku zobowiązaniowego. Patrząc na problem z innej perspektywy, chodzi o brak causae świadczenia lub jej nieprawidłowość. Chodzi tu więc o wszelkie sytuacje, w których świadczenie następuje przy nieistnieniu stosunku zobowiązaniowego (a w konsekwencji również przy nieistnieniu czynności prawnej kreującej stosunek zobowiązaniowy), z którego miałoby ono wynikać, a także w sytuacjach, w których świadczenie jest wyższe niż powinno być na gruncie istniejącego stosunku. Nie chodzi tu przy tym o sytuacje, w których czynność prawna rodząca stosunek zobowiązaniowy jest z jakiś względów bezwzględnie nieważna (jest to przedmiotem innej kondykcji: condictio sine causa). Przyczyną spełnienia świadczenia jest tu zwykle – jak można przypuszczać – błąd świadczącego, co do istnienia zobowiązania, albo osoby wierzyciela. Wskazać należy, że świadczenie nienależne jest przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia. Chodzi tu o sytuację, gdy uzyskanie korzyści następuje przez zachowanie samego zubożonego mające charakter świadczenia. Jeśli do wzbogacenia doszło w wyniku świadczenia, przypadek musi być analizowany pod kątem nienależnego świadczenia, natomiast nie może wystarczyć tu ogólna hipoteza art. 405 k.c. Najważniejszą konsekwencją takiego ujęcia jest to, że w wypadku, gdy doszło do świadczenia, a nie są spełnione przesłanki żadnej z kondykcji wymienionych w art. 410 § 2 k.c., nie powstaje w ogóle roszczenie zwrotne i nie można odwołać się już do ogólnej normy art. 405 k.c. Z kolei gdy określone przesunięcie majątkowe nie jest wynikiem świadczenia, nie może powstać roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia, lecz jedynie roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia na zasadach ogólnych (tak trafnie wyr. SN z 11.9.1997 r., III CKN 162/97, OSN 1998, Nr 2, poz. 31). Z uwagi na fakt, że nienależne świadczenie jest postacią bezpodstawnego wzbogacenia, ogólne przesłanki z art. 405 k.c. muszą być spełnione również w wypadku nienależnego świadczenia.

Podstawa prawna świadczenia, która staje się jego usprawiedliwieniem, i której brak uzasadnia kondykcję, w stosunkach dwustronnych istnieje między stronami świadczenia. Dlatego stronami stosunku restytucyjnego wynikłego z nienależnego świadczenia są spełniający świadczenie ( solvens) i odbiorca świadczenia ( accipiens), co pokrywa się z kierunkiem przepływu przysporzenia. Zapłata (przysporzenie sensu largo) jest tu zatem tożsama ze świadczeniem. Jednak inaczej kształtuje się sytuacja w wypadkach złożonych stosunków zobowiązaniowych, w szczególności stosunków trójstronnych. Podstawa prawna dla świadczenia ( causa) istnieje między innymi podmiotami niż strony przysporzenia. Wadliwość causam i w konsekwencji nienależność świadczenia ocenia się właśnie z punktu widzenia stosunku kauzalnego, nie zaś stosunku przysporzenia (zapłaty). Ustalenie podmiotów kondykcji w wypadku świadczeń trójkątnych wymaga uwzględnienia okoliczności, że przysporzenie dokonywane w stosunku zapłaty ( solvens B – odbiorca C), służy umorzeniu zobowiązania wobec innej osoby (A). W takim wypadku przysporzenie B na rzecz C musi być rozumiane jako świadczenie B na rzecz A. Świadczeniem nazywa się bowiem przysporzenie w stosunku zapłaty (np. przy przekazie, czy umowie o świadczenie na rzecz osoby trzeciej), jak i przysporzenie w stosunku pokrycia, które realizuje się w jego następstwie. Dla analizy wzbogacenia w stosunkach trójstronnych konieczne jest rozróżnienie przysporzenia (zapłaty) od świadczenia, przez które trzeba tu rozumieć przysporzenie służące umorzeniu zobowiązania w stosunku pokrycia lub waluty (stosunku będącym causam przysporzenia). Po dokonaniu koniecznych rozróżnień można powiedzieć, że w stosunkach trójstronnych, co do zasady, kondykcja przysługuje między stronami świadczenia (stosunku będącego przyczyną prawną – causam przysporzenia), a nie zapłaty. Decyduje zatem nie to, kto płacił i kto walutę otrzymał, lecz to, czyim kosztem i na czyją rzecz nastąpiło świadczenie.

Condictio indebiti przysługuje również w wypadku, gdy ktoś świadczył na rzecz innej osoby niż rzeczywisty wierzyciel. Najprostszy do właściwego ujęcia jest przypadek, gdy zarówno solvens jak i accipiens – wierzyciel mylnie sądzili, że łączy ich stosunek prawny. W takim wypadku nie ma wątpliwości, że solvensowi (rzekomemu dłużnikowi) przysługuje roszczenie zwrotne. Natomiast nie powstaje condictio indebiti tam, gdzie ktoś świadczył w takich okolicznościach, że accipiens mógł sądzić, iż chodzi tu o skuteczne wobec niego świadczenie przez osobę trzecią cudzego długu. Zgodnie z przytoczonym powyżej przepisem art. 356 § 2 k.c., jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika. W takim wypadku wierzytelność wygasa, a solvens ma jedynie roszczenie z bezpodstawnego wzbogacenia przeciw rzeczywistemu dłużnikowi, który nie musi już świadczyć ( A. Ohanowicz , Niesłuszne, s. 204; W. Serda , Nienależne, s. 67, por. też wyr. SN z 7.5.2014 r., II CSK 481/13, Legalis). W wypadku zapłaty cudzego długu należy rozróżnić, czy dług istniał, a świadczący (tj. osoba trzecia) błędnie sądził, że jest dłużnikiem, czy dług nie istniał.

Jeśli zapłacony cudzy dług istniał, a płacący (B) uważał się za dłużnika (gdy był nim w rzeczywistości ktoś inny – A) przysługuje mu condictio indebiti wobec wierzyciela ( A. Ohanowicz, Niesłuszne, s. 204). Ten kto dług zapłacił nie może też doprowadzić do wstąpienia tu w prawa wierzyciela. Nie są bowiem spełnione ani przesłanki cessio legis (art. 518 k.c.), ani prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia (art. 752 i n. k.c.). Nie zachodzi tu też wypadek z art. 356 § 2 k.c.

Inaczej kształtować się będzie jednak wypadek zapłaty cudzego istniejącego długu, gdy płacący sądził, że jest do tego zobowiązany wobec dłużnika (np. zawarto nieważną umowę z art. 392 k.c.). Tutaj zapłata zwalnia rzeczywistego dłużnika i dlatego solvens może żądać zwrotu wyłącznie od dłużnika, który się jego kosztem wzbogacił ( A. Ohanowicz, Niesłuszne, s. 204; W. Serda , Nienależne, s. 67).

Nie jest więc uprawnione powoływanie wobec pozwanych w tym pozwanej Spółki, jako wierzyciela uprawnionego do zapłaty – otrzymania ceny z umowy sprzedaży nieruchomości, podstawy z art. 410 § 2 k.c. Nie są wprawdzie wykluczone rozliczenia powoda z (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W., której dług przez zapłatę został częściowo zaliczony, bezprzedmiotowe jest jednak ich rozważanie w układzie podmiotowym rozpoznawanej sprawy.

Podstawą roszczenia w niniejszej sprawie nie może być także bezpodstawne wzbogacenie określone art. 405 k.c. Roszczenia z bezpodstawnego wzbogacenia dochodzić można jedynie wówczas, gdy korzyść uzyskana została bez jakiejkolwiek podstawy prawnej, a więc jedynie wówczas, gdy u jej podstaw nie leży ani czynność prawna, ani przepis ustawy, ani orzeczenie sądu czy decyzja administracyjna (wyrok SN z dnia 17.11.1998r., III CKN 18/98).

Zgodnie z przedłożoną przez powoda umową cesji wierzytelności z dnia 25 października 2011 r. zawartą między (...) Spółką z o.o. z siedzibą w K. jako cedentem, a P. K. (1) i W. K. (1) prowadzącymi działalność gospodarcza pod nazwą firmy (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) jako cesjonariuszem, cedent przeniósł wierzytelność z tytułu zapłaty ceny przysługującą mu z tytułu umowy sprzedaży z dnia 23 grudnia 2010 r. zawartej między (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W. w wysokości 1.738.750,00 zł na cesjonariusza (k. 40). Jednakże cesjonariusz nie złożył oświadczenia, że przedmiotową wierzytelność przejmuje. Choć W. K. (1) działając jednocześnie jako cedent i jako cesjonariusz złożył podpis pod tą umową, to zdaniem Sądu nie powoduje to, że złożył on oświadczenie o stosownej treści dla przeniesienia wierzytelności. Jednostronny akt cesji, zawierający tylko podpisane przez cedenta oświadczenie, że wierzytelność swą przelewa na cesjonariusza, w ogóle nie przenosi wierzytelności (H. Ciepła, T. Żyznowski, Glosa do wyroku Sądu wojewódzkiego z dnia 25 lutego 1993 r., I Cr 68/93, OSP 1994, z. 2, poz. 30). Także w orzecznictwie przyjmuje się, że przelew wierzytelności nie może być skutecznie dokonany w drodze jednostronnej czynności prawnej. Wywodząc, że podstawowym wynikiem przelewu wierzytelności jest wstąpienie cesjonariusza w miejsce cedenta – uznaje się, że nie sposób byłoby przyjąć, że czynność prawna, wywołująca tak istotne skutki nie tylko w majątku zbywcy, lecz i nabywcy, a także rodząca często określone dalsze obowiązki np. w celu skutecznego wyegzekwowania nabytej wierzytelności, może być dokonana na skutek jednostronnej czynności prawnej (wyrok SA w Katowicach z dnia 8 listopada 2006 r., I ACa 1043/06, LEX nr 269589; por. także orzeczenie SN z dnia 17 września 1945 r., C III 445/45, OSN 1945, nr 46, poz. 13, PiP 1946, z. 3, s. 139). Cesja wierzytelności bez wątpienia miała być czynnością prawną rozporządzającą prawem polegającą na przeniesieniu przysługującej (...) Spółce z o.o. z siedzibą w K. wierzytelności. Inną kwestia jest to, że ww. umowa jest częściowo nieważna tj. w zakresie w jakim pozwana Spółka otrzymała część ceny za sprzedaż ww. nieruchomości od osoby trzeciej tj. G. S. (1), który uiścił ją w imieniu (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. i która została zaliczona na jej poczet – wbrew składanym w późniejszym okresie oświadczeniom, gdyż w tym zakresie pozwanej Spółce nie przysługiwała już wierzytelność skoro wygasła ona na skutek jej uiszczenia. De facto w tym zakresie pozwana Spółka nie mgła przenieść na P. K. (1) i W. K. (1) prowadzących działalność gospodarczą pod nazwą firmą (...) spółka cywilna W. K. (1), P. K. (1) całej wierzytelności o zapłatę ceny sprzedaży ww. nieruchomości, a jedynie w zakresie pomniejszonym o wpłaconą już kotwę 72.046,27 zł.

Zasługiwał zatem na akceptację zarzut pozwanych, że przelew jest czynnością prawną kauzalną (stricti iuris - art. 510 § 2 k.c.). Przelew, inaczej cesja (łac. cessio) jest umową, z mocy której wierzyciel (zbywca, cedent) przenosi na nabywcę (cesjonariusza) wierzytelność przysługującą mu wobec dłużnika (debitora). Umową cesji dotychczasowy wierzyciel przenosi wierzytelność na nowego wierzyciela. Podstawowym wynikiem przelewu wierzytelności jest sukcesyjne wstąpienie cesjonariusza w miejsce cedenta. Warunkiem skutecznej cesji wierzytelności jest istnienie tego prawa. Causa jest prawidłowa o ile istnieje zobowiązanie, które ma być wykonane. Skoro zatem ważność czynności i jej skuteczność uzależniona jest od istnienia prawidłowej prawnej przyczyny dokonania czynności przysparzającej jej brak wywołuje bezpośredni skutek dla następstw rozporządzających i powoduje bezwzględną nieważność umów przelewu wierzytelności. Sąd Najwyższy opowiadał się już uprzednio za poglądem, że każda osoba mająca interes prawny w stwierdzeniu nieważności czynności prawnej przelewu wynikającej z braku causae, w tym dłużnik, może podnieść taki zarzut procesowy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 1998 r. II CKN 387/99 OSNC 1998 nr 10, poz. 162).

Przelew nie wymaga zgody dłużnika na zawarcie umowy przelewu ani udziału dłużnika, bowiem mimo zmiany osoby uprawnionej uważa się, że zobowiązanie pozostaje to samo, co poprzednio. Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę i utrata jej przez cedenta – zbywcę. Przelew powoduje więc, że cedent przestaje być wierzycielem, a staje się nim cesjonariusz. Dotychczasowy wierzyciel zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim zakresie i stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili dokonania przelewu. Zmienia się tylko osoba wierzyciela, czyli osoba uprawniona do żądania spełnienia świadczenia (Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2008, s. 367; W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania..., s. 358; H. Ciepła (w:) Komentarz..., s. 587; L. Stecki (w:) Kodeks..., s. 504; K. Zagrobelny (w:) Kodeks..., s. 918). Cesjonariusza nie chroni dobra wiara, dlatego nabędzie on wierzytelność w takim zakresie i tylko wówczas, gdy służyła ona cedentowi (zob. Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania..., s. 367).

Przepis art. 58 § 1 k.c. stanowi, iż czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważność, o której mowa w art. 58 § 1 k.c. , jest nieważnością bezwzględną, co oznacza, że czynność prawna nie wywołuje żadnych skutków w sferze cywilnoprawnej. Stan nieważności z przyczyn wskazanych w komentowanym przepisie powstaje z mocy samego prawa (ipso iure) i datuje się od początku (ab initio, ex tunc), tzn. od chwili dokonania czynności (por. Z. Radwański, Teoria umów, Warszawa 1977, s. 128; J. Preussner-Zamorska, Nieważność czynności prawnej w prawie cywilnym, Warszawa 1983). Stan bezwzględnej nieważności czynności prawnej jest natomiast brany pod uwagę z urzędu przez organy stosujące prawo (por. post. SN z dnia 19 grudnia 1984 r., III CRN 183/84, Lex nr 8663; wyr. SN z dnia 5 grudnia 2002 r., III CKN 943/99, OSNC 2004, nr 3, poz. 48; wyr. SN z dnia 17 czerwca 2005 r., III CZP 26/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 63, z aprobującą glosą W. B., OSP 2006, z. 7-8, poz. 86; wyr. SN z dnia 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09, Lex nr 583813).

W umowie przejęcia długu z dnia 25 października 2011 r. zawartej między (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W. nie wskazano danych osób reprezentujących każdą z ww. Spółek, a w miejscu podpisu przejmującego dług widnieje wyłącznie parafa z której nie wynika, kto ją złożył, zaś w miejscu dłużnika widnieją podpisy A. S. i M. G.. Umowa ta została przy tym zawarta bez zgody wierzyciela, czyli (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K., co oznacza, że co najwyżej wiąże wyłącznie strony tej umowy, ale już nie pozwana Spółkę. W przypadku, gdy stroną umowy jest osoba prawna, w jej imieniu podpisać się powinna osoba lub osoby fizyczne, które zgodnie z prawem są upoważnione do jej reprezentowania i składania w jej imieniu oświadczeń woli, ewentualnie są ustanowionymi przez osobę prawną pełnomocnikami. Osoby takie, podpisujące umowę, jako przedstawiciele osoby prawnej, winny uwidocznić stosunek zastępstwa przez wskazanie, w czyim imieniu działają (podanie firmy osoby prawnej).

Na gruncie prawa polskiego surowo ocenia się wymagania formalne wobec podpisu, który nie posiada ustawowej definicji. Przeważające stanowisko w tej mierze oczekuje podpisania przynajmniej nazwiskiem, w każdym razie odmawiając waloru podpisowi nieczytelnemu, chyba, że jest złożony w formie zwykle używanej przez podpisującego dzięki której jest ona identyfikowalna. Na podstawie wypowiedzi doktryny i orzecznictwa można wskazać pewne minimalne przesłanki prawne podpisu. Nazwisko nie musi, więc być w pełnym brzmieniu, dopuszcza się używanie skrótu, który nawet nie musi być w całości czytelny. Powinien się jednak składać z możliwych do stwierdzenia liter, umożliwiających identyfikację podpisującego, a także pozwalając na porównanie i ustalenie przez powtarzalność, że ma postać zwykle używaną, nawet gdy jest mało czytelny. Chodzi więc o cechy indywidualne i powtarzalne (orz. SN z dnia 23 marca 1932 r. III l Rw 515/32, Zb. Urz. 1932, poz. 67; uchwala z dnia 28 kwietnia 1973 r. III CZP 78/72, OSNC 1973, nr 12, poz. 207; uchwała 7 sędziów SN z dnia 30 grudnia 1993 r. III CZP 146/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 94; wyrok z dnia 8 maja 1997 r. II CKN 153/97, Lex nr 55391; postanowienie z dnia 17 sierpnia 2000 r. II CKN 894/00, Biul. SN 2000, nr 10, poz. 14; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2009 r., I CSK 447/08, LEX nr 584189).

Zgodnie z art. 78 k.c. dla zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Przepis ten skorelowany jest z art. 245 k.p.c., z którego wynika, że dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwentnie przyjmuje się, że niezbędną cechą podpisu jest jego własnoręczność. Określenia "własnoręczny" nie zawarto wprawdzie w art. 245 k.p.c, jest ono jednak expressis verbis użyte w art. 78 k.c. Konieczność własnoręczności podpisu wynika z tego, że przy podpisie chodzi o udokumentowanie nie tylko brzmienia nazwiska, ale także i charakteru pisma, by w ten sposób ułatwić orientację w rozpoznaniu osoby. Jest to zatem wymaganie niezbędne dla bezpieczeństwa obrotu (por. orzecz. SN z 12.05.1933 r., C II Rw 603/33, Zb.U. 1934, poz. 33, z 17.04.1967 r., II PZ 22/67, NP 1967, nr 12, s. 1720, uchwała 7 sędziów SN z 30.12.1993 r., III CZP 146/93; OSNPC 1994, nr 5, poz. 94).

Zgodnie z treścią art. 519 § 1 k.c. przejęcie długu polega na tym, że w istniejącym stosunku zobowiązaniowym osoba trzecia wstępuje w dług, w miejsce dotychczasowego dłużnika, ten zaś zostaje z długu zwolniony. W art. 519 § 2 k.c. są określone dwa modele umowy, w wyniku której może dojść do przejęcia długu. Przejęcie długu może nastąpić w wyniku zawarcia umowy, której stronami będą albo osoba trzecia i dłużnik, albo osoba trzecia i wierzyciel. Jednakże w obu wypadkach do zawarcia umowy przejęcia długu potrzebna będzie zgoda tej strony zobowiązania, która nie uczestniczy w umowie przejęcia długu. Umowa o przejęcie długu staje się skuteczna dopiero po oświadczeniu zgody przez osobę, której zgoda jest potrzebna do skuteczności przejęcia długu, a wszelkie wątpliwości, co do woli wierzyciela w przedmiocie wstąpienia osoby trzeciej w miejsce dłużnika ze skutkiem w postaci zwolnienia go z długu wykluczają kwalifikację umowy jako przejęcia długu. Do uznania, iż doszło do przejęcia długu nieodzowne było istnienie zgodnej woli stron, co do zwolnienia dotychczasowego dłużnika z długu. Z uwagi na ryzyko, jakie przejęcie długu niesie dla wierzyciela, jego zgoda powinna być wyrażona w formie pisemnej pod rygorem nieważności ( art. 522 zd. 2 k.c.). Podkreślić również należy, iż skuteczność zgody wierzyciela na przejęcie długu jest uzależniona od jego wiedzy o niewypłacalności osoby przejmującej dług. Zgodnie bowiem art. 519 § 2 pkt 2 in fine k.c., zgoda wierzyciela na przejęcie długu jest bezskuteczna, jeśli nie wiedział on, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna. Oznacza to, że późniejsza niewypłacalność przejemcy nie wpływa na sukcesję w dług.

W piśmiennictwie polskim prezentowany jest pogląd, iż wskutek braku zgody wierzyciela czy odmowy udzielenia zgody umowa przejęcia długu staje się bezwzględnie nieważna. Zapatrywanie to wynika z ogólniejszej tezy, iż odmowa udzielenia zgody przez osobę trzecią w rozumieniu art. 63 § 1 k.c. powoduje nieważność czynności prawnej od tej zgody uzależnionej. W rozpoznawanej sprawie po pierwsze pozwana Spółka nie wyraziła zgody w formie pisemnej pod rygorem nieważności na przejecie długu (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. przez (...) Spółkę z o.o., a powód nie wykazał aby taka zgoda została wyrażona w ww. formie, a to na nim spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie. Po drugie, niw wiadomo kto podpisał umowę o przejecie długu z dnia 25 października 2011 r., za przejmującą dług - (...) Spółkę z o.o., a po trzecie w chwili jej zawierania dług (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. wobec pozwanej Spółki nie obejmował już całej ceny z tytułu sprzedaży nieruchomości w B., skoro co do kwoty 72.046,27 zł została ona spłacona przez G. S. (1), co oznacza, że choćby w tym zakresie umowa ta jest nieważna i nie wywołała zamierzonego skutku prawnego. W konsekwencji wyżej opisanych okoliczności nie doszło do skutecznego przejęcia długu czyli zmiany dłużnika w rozumieniu art. 519 k.c.

W ocenie Sądu P. K. (1) i W. K. (1) zawierając umowę poręczenia z dnia 25 października 2011 r. mimo, że jednocześnie byli uprawnieni do reprezentacji pozwanej Spółki na skutek udzielonego poręczenia nie doprowadzili do jednoczesnego uznania tej wierzytelności w sposób dorozumiany przez pozwaną Spółkę. Z okoliczności sprawy wynika, że P. K. (1) i W. K. (1) zawarli tą umowę jako osoby fizyczne, a w konsekwencji jako osoby fizyczne złożyli podpisy przed notariuszem. Nie wynika z tych okoliczności, aby równolegle działali jako członkowie zarządu pozwanej Spółki. W umowie poręczyli jako osoby fizyczne solidarnie dług (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. wobec G. S. (1) (również jako osoby fizycznej) wynoszący 140.495,87 zł wynikający z cesji płatności z dnia 25 października 2011 r. oraz upoważnienia (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. do odbioru z (...) Spółki z o.o. z siedzibą w K. wpłat dokonanych za mocodawcę za nieruchomość położoną w B.. P. K. (1) i W. K. (1) jako poręczyciel zobowiązali się zapłacić powyższe zadłużenie w kwocie 140.495,87 zł, w przypadku nie zapłacenia go G. S. (1) przez (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w K., w terminie do dnia 31 października 2011 r. Nie można jednak pomijać ani tego, że poręczenie jest nieważne w odniesieniu do wierzytelności nieistniejących, ani uznanie długu, nawet w sposób dorozumiany nie może nastąpić w odniesieniu do wierzytelności nieistniejących, a takich dotyczy umowa poręczenia i rzekome uznanie długu na które powoływał się powód. Pierwsza z tych wierzytelności dotyczyła bowiem rzekomego wynagrodzenia za roboty budowlane, które nie zostały zlecone i wykonane przez G. S. (1), a druga obejmowała części ceny uiszczonej przez niego pozwanej Spółce, przy czym, jak już wskazano w poprzedniej części uzasadnienia, pozwana Spółka nie była zobowiązana do zwrotu tej kwoty G. S. (1) skoro przyjęła ją w trybie art. 356 § 2 k.c., nie było to świadczenie ani nienależne, ani pozwana nie była bezpodstawnie wzbogacona w zakresie tej kwoty. W konsekwencji ww. umowa poręczenia i rzekomego uznania długu przez pozwaną, których zresztą nie było, były czynnościami nieważnymi i nie wywołującymi zamierzony skutek prawny.

W konsekwencji należy stwierdzić, że powód w niniejszym procesie nie wykazał ani swojej legitymacji procesowej ani tego, że przysługują mu wierzytelności dochodzone pozwem tak, co do zasady, jak i co do wysokości, czego konsekwencja było to, że Sąd oddalił powództw, jako niezasadne.

Mając na uwadze wszystkie powyższe argumenty, Sąd orzekł jak w pkt 1 sentencji orzeczenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 6
pkt 6 oraz z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1348), zasądzając od powoda na rzecz pozwanych łącznie kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego tj. na rzecz pozwanej Spółki 1.200,00 zł, na rzecz pozwanego W. K. (1) kwotę 1.200,00 zł oraz na rzecz A. K. (2), K. K. (1), Ł. K. i K. K. (2) po 300,00 zł, z tym, że na rzecz pozwanej Spółki oraz W. K. (1) dodatkowo po 17,00 zł tytułem uiszczonej przez tych pozwanych opłaty skarbowej. Sąd miał przy tym na uwadze to, że wszystkich pozwanych reprezentował ten sam pełnomocnik procesowy oraz to, ze sposób obrony wszystkich pozwanych był taki sam.

Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w pkt 2 sentencji orzeczenia.

Zarządzenie: (...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE