WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Tomasz Pidzik
Sędziowie:	SA Olga Gornowicz-Owczarek (spr.) SO del. Ryszard Biegun
Protokolant:	Diana Starzyk

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w L. (Wielka Brytania)

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przy udziale interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 15 grudnia 2015 r., sygn. akt XIII GC 306/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Ryszard Biegun

SSA Tomasz Pidzik

SSA Olga Gornowicz-Owczarek

Sygn. akt V ACa 141/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 15 grudnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie z powództwa (...) w L. (Wielka Brytania) przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K., przy udziale interwenienta ubocznego (...) Spółki Akcyjnej w S., zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 174.527,31 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10 listopada 2012 r. oraz kwotę 14.074,89 zł tytułem kosztów postępowania.

Apelację od powyższego wyroku w części zasądzającej należność uboczną w postaci odsetek (pkt 1 wyroku) wniosła pozwana, która domagała się jego zmiany poprzez uwzględnienie odsetek od daty wydania wyroku Sądu Okręgowego, czyli od dnia 15 grudnia 2015 r. Jako wniosek ewentualny pozwana zgłosiła żądanie uchylenia wyroku w części zaskarżonej i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Pozwana zarzuciła naruszenie art. 481 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c. i wyraziła stanowisko, że odsetki powinny być zasądzone dopiero od dnia orzekania, a nie od dnia wezwania do zapłaty, jak uczynił to Sąd Okręgowy.

Ponieważ Sąd Apelacyjny nie przeprowadzał postępowania dowodowego ani nie zmieniał ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, uzasadnienie wyroku będzie zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 387 § 2 ¹ k.p.c.).

Rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego nastąpiło na podstawie ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy, które Sąd Apelacyjny przyjął za własne.

Roszczenie objęte pozwem zostało zasądzone jako odszkodowanie za niewłaściwe wykonanie umowy (art. 471 k.c.), którego to wierzycielką stała się powódka z mocy art. 828 k.c. Odsetki w wysokości ustawowej zostały zasądzone przez Sąd Okręgowy za opóźnienie na podstawie art. 481 k.c. Wymagalność roszczenia została określona na podstawie art. 455 k.c. Ponieważ spełnienie świadczenia wobec powódki nie miało uzgodnionego terminu wykonania ani nie wynikało z właściwości zobowiązania, za decydujące Sąd Okręgowy przyjął wystosowane do pozwanej wezwanie do zapłaty z dnia 23 października 2012 r. i wyznaczony w jego treści termin do wykonania zobowiązania pieniężnego przez pozwaną.

W apelacji pozwana upatrywała naruszenia art. 481 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, że wymagalność roszczenia pieniężnego powstała przed dniem wydania zaskarżonego orzeczenia. Wywodziła, iż jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, to wysokość odszkodowania powinna zostać określona według cen z daty jej ustalenia. Ponieważ odpowiedzialność pozwanej została ustalona co do zasady i co do wysokości w chwili wydania zaskarżonego rozstrzygnięcia, odsetki mogły być naliczone także dopiero od tego momentu.

Nie sposób podzielić argumentacji apelacji. Przedstawione przez pozwaną stanowisko i przytoczone orzecznictwo jest prawidłowe, ale jedynie w odniesieniu do sytuacji, gdy wysokość odszkodowania pieniężnego jest ustalana na moment wyrokowania (art. 363 § 2 k.c.). Tymczasem w realiach niniejszej sprawy wysokość szkody była już znana najpóźniej w chwili wypłaty odszkodowania ubezpieczonemu, który został poszkodowany ze względu na wadliwe wykonanie umowy zawartej między nim a pozwaną. Ustalenie tej szkody nastąpiło po zdarzeniu, które miało miejsce w sierpniu 2012 r., a we wrześniu 2012 r. powódka jako ubezpieczyciel dokonała wypłaty odszkodowania poszkodowanemu. W październiku 2012 r. zażądała natomiast pokrycia tej straty przez sprawcę szkody, czyli pozwaną.

W prowadzonym postępowaniu sądowym Sąd Okręgowy badał, czy żądanie powódki znajduje uzasadnienie w stanie faktycznym i przepisach prawa. Przedmiotem badania była oczywiście należność, którą powódka zażądała od pozwanej w wezwaniu z dnia 23 października 2012 r., co oznaczało kontrolę, czy zachodziły przesłanki określone przepisami art. 471 k.c. i art. 828 k.c. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd Okręgowy odpowiedział pozytywnie na to zagadnienie. Błędnie jednak pojmuje skarżąca, że dopiero w chwili zakończenia procesowej kontroli zasadności powództwa, przesłanki upoważniające poszkodowanego (lub jego następcy w wyniku spełnienia świadczenia wynikającego z umowy ubezpieczenia) do żądania odszkodowania ziściły się, a w konsekwencji dopiero wówczas świadczenia stało się wymagalne. Postępowanie sądowe, w czasie którego jest prowadzone postępowanie dowodowe, miało na celu sprawdzenie, czy i w jakim terminie, uprawniona powódka mogła żądać spełnienia świadczenia. A skoro Sąd Okręgowy ustalił, że w chwili zaspokojenia pierwotnego poszkodowanego kontrahenta pozwanej zaistniały wszelkie podstawy faktyczne i prawne do żądania zapłaty odszkodowania od sprawcy szkody, to nie sposób przyjąć, że odszkodowanie zostało ustalone dopiero na dzień wyrokowania. Postępowanie dowodowe tylko potwierdziło, że powódka była uprawniona do żądania w październiku 2012 r. zwrotu wypłaconego odszkodowania powstałego w myśl art. 471 k.c. Po wystosowaniu tego wezwania nie powstały żadne nowe okoliczności mające wpływ na podstawę i zakres odpowiedzialności pozwanej.

Dłużnik obowiązany do zapłaty odszkodowania pieniężnego popada w opóźnienie, jeżeli nie zapłaci odszkodowania w terminie płatności. Z reguły odszkodowanie pieniężne jest płatne niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela (art. 455 in fine k.c.). W przypadku nieotrzymania odszkodowania pieniężnego w terminie płatności wierzyciel może żądać od dłużnika, zgodnie z art. 481 § 1 k.c., zapłaty odsetek za opóźnienie liczonych od upływu tego terminu. Może on żądać skutecznie ich zapłaty wtedy, gdy odszkodowanie w takiej wysokości rzeczywiście mu się w tym terminie należy.

Błędnie argumentuje strona pozwana, że sam fakt, iż wierzytelność została zaprzeczona przez dłużnika co do zasady lub wysokości (w tym postępowaniu pozwana zwalczała jedynie istnienie swojej odpowiedzialności), powoduje, że dłużnik nie popada w opóźnienie ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, co jest postawą zgłoszenia żądania o odsetki przez wierzyciela. W myśl art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Prawo do żądania odsetek powstaje natomiast nie tylko w razie zwłoki dłużnika (zawinionego opóźnienia), ale już w razie opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego, chociażby opóźnienie to było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.). W razie zasadności wystosowanych do dłużnika przez wierzyciela żądań zapłaty i braku ich spełnienia w wyznaczonym terminie dłużnik naraża się na obowiązek pokrycia odsetek za okres opóźnienia. Zakwestionowanie swojej odpowiedzialności przez dłużnika nie ma wpływu na określenie terminu wymagalności świadczenia pieniężnego i w efekcie jego uchybienia na popadnięcie przez dłużnika w opóźnienie. Jeśli żądanie było uzasadnione dłużnik w takim przypadku będzie zobowiązany do uiszczenia zarówno świadczenia pieniężnego, jak i odsetek za czas opóźnienia. Gdyby przyjąć rozumowanie apelującej za prawidłowe, to należało dojść do sprzecznego z celem przepis art. 481 § k.c. wniosku, że zaprzeczenie żądaniu wierzyciela zwalniałoby dłużnika z obowiązku zapłaty odsetek, podczas, gdy odsetki stanowią swoistą sankcję za niewykonanie świadczenia pieniężnego w terminie. Odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego stanowią ryczałtowo ujętą, minimalną rekompensatę doznanego uszczerbku wskutek pozbawienia go możliwości czerpania korzyści z należnego świadczenia pieniężnego.

Wierzytelność dochodzona pozwem powstała najpóźniej w dniu 26 września 2012 r. Wtedy też ziściły się wszystkie przesłanki z art. 471 k.c. Na skutek niewłaściwego wykonania umowy przeglądu technicznego agregatu chłodniczego pojazdu w maju 2012 r. doszło w sierpniu 2012 r. do zniszczenia się w czasie przewozu surowego mięsa na szkodę (...) Spółki Jawnej. Wysokość szkody ustalono na kwotę 174.527,31 zł. Taką też kwotę powódka wypłaciła poszkodowanemu. Ponieważ spełnienie świadczenia wobec powódki nie miało uzgodnionego terminu wykonania ani nie wynikało z właściwości zobowiązania, stało się wymagalne w wyniku wystosowania do pozwanej wezwania do zapłaty (art. 455 k.c.). Wezwanie z dnia 23 października 2012 r. wyznaczało pozwanej dwutygodniowy termin do zapłaty. Przyjmując dodatkowo czas potrzebny na doręczenie korespondencji, Sąd Okręgowy prawidłowo określił dzień wymagalności na 9 listopada 2012 r. i zasądził odsetki od dnia następnego. Orzeczenie takie nie naruszało art. 481 k.c. i art. 363 k.c. Odpowiadało także treści art. 455 k.c.

Wobec tego apelacja pozwanej jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Konsekwencją oddalenia apelacji było obciążenie pozwanej jako przegrywającej kosztami postępowania apelacyjnego. Pozwana została zobowiązana do zwrotu stronie powodowej poniesione przez nią w tym postępowaniu koszty, na które złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości. Wysokość wynagrodzenia ustalono na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, które ma zastosowanie w tym przypadku z mocy § 21 i 23 rozporządzenia (data wniesienia apelacji – 18 stycznia 2016 r.).

SSO (del.) Ryszard Biegun SSA Tomasz Pidzik SSA Olga Gornowicz-Owczarek