Sygn. akt: I C 526/16
Dnia 21 listopada 2016 r.
Sąd Rejonowy w Wieliczce Wydział I Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący SSR Paweł Styrna
Protokolant starszy protokolant sądowy B. W.
po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2016 r. w Wieliczce
sprawy z powództwa Skarbu Państwa- Starosty (...)
przeciwko J. K., A. K.
o zapłatę
1. oddala powództwo,
2. zasądza od Skarbu Państwa Starosty (...) solidarnie na rzecz A. K. i J. K. kwotę 4817 zł (cztery tysiące osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Sygn. akt I C 526/16
wyroku z dnia 21 listopada 2016 roku
Strona powodowa Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę (...) złożył pozew przeciwko A. K. i J. K. o zapłatę solidarnie kwoty 23.674,98 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczanymi od 12 lutego 2016 r. do dnia zapłaty. Nadto wnoszono o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, iż pozwani są współużytkownikami wieczystymi w udziale(...) części w nieruchomości położonej w W. składającej się z działek nr (...) objętej księgą wieczystą nr (...), a stanowiącej własność Skarbu Państwa. Na dochodzoną pozwem kwotę składają się opłata roczna za użytkowanie za (...), (...) w kwotach po 3920,30 zł oraz skapitalizowane odsetki z tytułu opóźnienia w zapłacie opłaty rocznej za okres: od (...)do (...) w kwocie 2764,30 zł, od (...) do (...)w kwocie 2.254,66 zł, od (...) do (...)w kwocie 1743,63 zł, od (...) do (...)w kwocie 1231,19 zł (k. 2-6).
W dniu 16 lutego 2016 r. tut. Sąd wydał Nakaz Zapłaty w postępowaniu upominawczym, od którego w ustawowym terminie sprzeciw wnieśli pozwani J. K. i A. K. zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa. W sprzeciwie podnieśli, że decyzją z dnia 30 grudnia 2003r. Wojewoda (...) na wniosek Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad stwierdził z mocy prawa przejście prawa własności działek, których dotyczy postępowanie z Gminy W. na Skarb Państwa z przeznaczeniem pod rozbudowę drogi krajowej nr (...). Pozwani przywołali, że decyzją z (...)Wojewoda (...) zezwolił na niezwłoczne zajęcie przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, a więc statio fisci strony powodowej nieruchomości będących przedmiotem postępowania w następstwie czego pozwani utracili posiadanie nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Ostatecznie postępowanie wywłaszczeniowe zostało zawieszone, a następnie(...) umorzone. Dalej wskazali, że do ponownego wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego doszło w dniu (...) przy czym decyzja w przedmiocie wywłaszczenia pozwanych z nieruchomości została wydana(...) i pozostaje ona nieprawomocna. Zdaniem pozwanych skoro nie mogą oni korzystać z nieruchomości od (...), a prawa tego zostali pozbawieni przez właściciela - Skarb Państwa zatem nie powstało roszczenie o zapłatę opłaty rocznej. Podnieśli zarzut sprzeczności użytku prawa do żądania zapłaty rocznej z zasadami współżycia społecznego tj. zasadą uczciwego obrotu, słuszności, równowagi stron stosunku cywilnoprawnego i zakazu nadużywania pozycji dominującej (k. 63-64).
Pismem procesowym z dnia 5 maja 2016r. strona powodowa wskazała, że podstawą do pobierania przez właściciela opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego jest sam fakt utworzenia i istnienia takiego prawa. Opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego zdaniem strony powodowej obciąża użytkownika wieczystego niezależnie od tego czy korzysta on z gruntu. Również zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego zdaniem strony powodowej był chybiony, bowiem pozwani z tytułu odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość otrzymają w przyszłości kwotę 2.203.503 zł, a kwota ta wielokrotnie przewyższa opłaty roczne za użytkowanie wieczyste uiszczane przez pozwanych w kwocie 23.674,98 zł za okres 4 lat. Strona powodowa wskazała również, że pozwany wykorzystywali swoje uprawnienia użytkownika wieczystego , bowiem w 2014r. ustanowili na nieruchomości hipotekę na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy sprzedaży z dnia(...) (k. 108-109).
Następujące okoliczności w sprawie były bezsporne:
Nieruchomość położona w W. obejmująca działki ewidencyjne nr (...) o pow.(...) ( ), nr (...) o pow.(...), nr (...)o pow.(...), nr (...) o pow.(...) nr (...) o pow.(...) ( ) stanowiła, do wydania przez Wojewodę (...) ostatecznej decyzji z dnia (...)własność Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym, którego udział 2/3 części przysługiwał J. K. i A. K. na postawie umowy z dnia (...)Uprzednio w piątym roku użytkowania wieczystego pozwanych, w dniu(...). Wojewoda (...) wydał decyzję (sygn. (...) (...)- (...)), w której stwierdził, że z dniem (...) Skarb Państwa nabył prawo własności nieruchomości stanowiącej własność Gminy W. przeznaczonej pod budowę pasów drogowych drogi krajowej nr (...) stanowiącej działki nr (...) za odszkodowaniem w kwocie 551.199 zł. Na podstawie decyzji z dnia (...) o sygn. (...). (...) (...) wydanej przez Wojewodę (...), a zezwalającej na niezwłoczne zajęcie przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad pozwani bezpowrotnie utracili posiadanie nieruchomości, co do działek (...). Decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Pozwani nie utracili posiadania działki nr (...) o pow. (...) ( 2). Wobec wniesienia odwołania decyzja Wojewody (...) z dnia (...)nie stała się ostateczna, a postępowanie postanowieniem z dnia (...)zostało zawieszone na wniosek użytkowników wieczystych. Przyczyną zawieszenia postępowania przez organ administracyjny było wszczęcie przez Skarb Państwa (...)przeciwko J. K., A. K. i K. K. postępowania przed Sądem Okręgowym w Krakowie o rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego. Przedmiotowe powództwo zostało oddalone wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2004r. sygn. IC 240/04, w stosunku do którego apelacja strony powodowej również została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 13 sierpnia 2004r. sygn. akt: IACa 654/04. Również kolejne powództwo Skarbu Państwa reprezentowanego przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad przeciwko pozwanym i K. K. o rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego i złożenie oświadczenia woli zostało ostatecznie oddalone wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 kwietnia 2007 r. sygn. IACa 585/06, na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 31 października 2005r. sygn. akt IC 684/04. Ostatecznie postępowanie w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości będących w posiadaniu pozwanych na podstawie decyzji z dnia (...). zostało zakończone poprzez jego umorzenie decyzją z dnia 30 maja 2011r. (WS.II. (...). (...) (...)
Decyzja w przedmiocie niezwłocznego zajęcia nieruchomości pod budowę drogi krajowej nr (...) przez Skarb Państwa została przez pozwanych zakwestionowana. Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 16 listopada 2007r. sygn. akt. ISa/Wa 1342/07 skarga pozwanych i K. K. została oddalona. Również złożona przez nich skarga kasacyjna została przez Naczelny Sąd Administracyjny oddalona wyrokiem z dnia 30 stycznia 2009r. sygn. akt: IOSK 253/08. Pozwani wnieśli również o stwierdzenie nieważności decyzji Ministra Infrastruktury z dnia 23 maja 2011r. orzekającej o odmowie stwierdzenia nieważność decyzji Wojewody (...) z dnia 30 grudnia 2003r., którą stwierdzono nabycie z dnie 7 czerwca 2002r. przez Skarb Państwa prawa własności nieruchomości, co do której pozwanym przysługiwało prawo użytkowania wieczystego. Skarga pozwanych złożona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego została oddalona wyrokiem z dnia 26 stycznia 2012r. sygn. ISA/Wa 1470/11, który został zaskarżony do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a skarga pozwanych oddalona wyrokiem z dnia 9 stycznia 2014r. sygn. akt IOSK 1461/12. Na skutek zajęcia pasa drogowego stanowiącego działki objęte niniejszym postępowaniem na pozwanych została nałożona przez organ administracyjny kara pieniężna. Decyzja Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad w przedmiocie kary pieniężnej została przez pozwanych zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skargi pozwanych zostały oddalone odpowiednio wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 21 lutego 2012r. sygn. akt VISA/Wa 1949/11 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 listopada 2013r. sygn. akt II GSK 1059/12.
Postępowanie zakończone decyzją Wojewody (...) z dnia 29 października 2014r. ostateczną, co do nabycia na rzecz Skarbu Państwa prawa własności działek nr (...) pozostaje niezakończone w zakresie ustalenia na rzecz pozwanych odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość w kwocie 2.203.503 zł. W dniu (...)pozwani ustanowili na nieruchomości objętej postępowaniem wywłaszczeniowym hipotekę na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy sprzedaży użytkowania wieczystego z dnia (...)Ustanowiona hipoteka jest hipoteką łączną obejmującą również inne nieruchomości pozwanych.
Pismem z dnia 26 lutego 2013r. wezwano pozwanych do zapłaty zalęgłości z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste przedmiotowej nieruchomości w wysokości łącznej 65912,09 zł z tytułu opłaty za użytkowanie wieczyste za okres od(...)do (...).
Przedmiotowy stan faktyczny, który był bezsporny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony. Sąd pominął wniosek dowodowy zgłoszony przez pozwanych, co do przesłuchania J. K. wobec cofnięcia w tym przedmiocie wniosku pozwanych. Ustaleniu stanu faktycznego posłużyły również zeznania świadków P. K. i K. K., które pozwoliły na ustalenie, że od chwili wydania decyzji o natychmiastowym zajęciu przez Skarb Państwa nieruchomości pozwanych nie mieli ono faktycznej możliwości korzystania z zajętego gruntu.
Sąd zważył co następuje:
Powództwo było niezasadne.
Zgodnie z art. 71 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobiera się pierwszą opłatę i opłaty roczne. Opłaty roczne wnosi się przez cały okres użytkowania wieczystego, w terminie do dnia 31 marca każdego roku, z góry za dany rok. Opłaty rocznej nie pobiera się za rok, w którym zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego. Właściwy organ, na wniosek użytkownika wieczystego złożony nie później niż 14 dni przed upływem terminu płatności, może ustalić inny termin zapłaty, nieprzekraczający danego roku kalendarzowego.
W świetle powyższego przepisu nie może budzić wątpliwości, iż obowiązek uregulowania opłaty z tytułu użytkowania wieczystego obciąża użytkownika wieczystego, niezależnie od tego czy korzysta on z gruntu, co zdaniem Sądu dotyczy sytuacji, gdy wieczysty użytkownik nie korzysta z gruntu z własnej woli lub na skutek działania osób trzecich i bierności wieczystego użytkownika, zatem gdy wystąpią okoliczności obciążające wieczystego użytkownika. W przedmiotowej sprawie sytuacja taka nie zachodziła. Wieczyści użytkownicy zostali bowiem pozbawieni posiadania nieruchomości na skutek decyzji z dnia 30 grudnia 2003r. oraz z dnia 23 czerwca 2014r. zezwalającej na niezwłoczne zajęcie przez (...) i autostrad nieruchomości pozwanych i K. K.. Co istotne pozwani zostali pozbawieni możliwości posiadania nieruchomości przez samego właściciela tej nieruchomości tj. Skarb Państwa (niezależnie od statio fisci, przez który był on reprezentowany) w sposób władczy, a podjęte kroki prawne na drodze administracyjne nie doprowadziły do zakwestionowania decyzji z dnia 23 czerwca 2004r. W sprawie zatem zachodzi sytuacja, w której właściciel domaga się opłaty za użytkowanie wieczystego gruntu, którego możliwości użytkowania sam pozbawił wieczystego użytkownika. Takie wykonywanie prawa przez właściciela nie może w ocenie Sądu korzystać z ochrony prawa w świetle art. 5 k.c. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 grudnia 2002r. sygn. akt: V Ca 2/02 żądanie uiszczenia opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, należnej za okres po przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, może być w okolicznościach konkretnej sprawy uznane za nadużycie prawa (art. 5k.c.). Sąd w pełni podziela takie stanowisko uznając, że szczególne okoliczności sprawy z punktu widzenia zasad współżycia społecznego zachodzą w niniejszej sprawie. Pozwani bowiem zostali pozbawieni prawa korzystania z nieruchomości przez Skarb Państwa, który aktualnie żąda zapłaty opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego. Takie działanie strony powodowej nie może korzystać z ochrony. Bez znaczenia jest przy tym okoliczność, że pozwani nie utracili posiadania działki nr (...). Działka ta bowiem posiada powierzchnię niespełna 4 metrów kwadratowych bezpośrednio przylegając do pasa jezdni. Trudno zatem uzasadniać możliwość korzystania przez pozwanych z części tej nieruchomości, która stanowiła całość gospodarczą z wywłaszczonymi działkami, jako uzasadniającej możliwość pobrania od nich opłaty rocznej. Argument strony powodowej odnoście możliwości otrzymania przez pozwanych odszkodowania z tytułu wywłaszczenia również jest w ocenie Sądu chybiony. Decyzja ustalająca odszkodowanie nie jest ostateczna, zatem nie można ustalić na dzień dzisiejszy w jakiej kwocie pozwani otrzymają odszkodowanie.
Powództwo podlegało zatem oddaleniu na podstawie powołanych przepisów.
O kosztach postępowania orzeczono na zasadzie art. 98 kpc w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych obciążając stronę powodową jako przegrywając obowiązkiem zwrotu wynagrodzenia pełnomocnika pozwanych będącego radcą prawnym w kwocie 4.800 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.
Zarządzenie;
1.(...)
2.(...)
3. (...)