UZASADNIENIE WYROKU

Z DNIA 28 WRZEŚNIA 2016R.

Powód T. (...) S.A. w W. złożył pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym domagając się zapłaty od pozwanego W. S. kwoty 250,42zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów sądowych, kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a także zwrotu innych kosztów 0,30zł (tytułem prowizji od przelewu).

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 12.02.2013r. zawarł ze stroną pozwaną umowę ubezpieczenia, która następnie została potwierdzona polisą o numerze (...). Ochroną ubezpieczeniową objęty został samochód osobowy f. (...) o nr rej: (...). Jednocześnie strona pozwana zobowiązała się do zapłaty składki ubezpieczeniowej w dwóch ratach. W. S. nie wywiązał się z przyjętego na siebie obowiązku opłacenia 1 raty składki ubezpieczenia z dnia 29.03.2013r. Strona powodowa wezwała pozwanego do spłaty zadłużenia, jednak do dnia wniesienia pozwu należność nie został uiszczona. Na kwotę dochodzoną pozwem składa się: kwota 189,26zł tytułem niezapłaconej pierwszej raty składki ubezpieczenia obowiązkowego oraz kwota 61,16zł tytułem odsetek ustawowych liczonych od dnia 30.03.2013r. do 31.12.2015r. oraz odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia 01.01.2016r. do 22.03.2016r

W dniu 6.04.2016r. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym sygn. (...). Został on doręczony W. S. w dniu 18.04.2016r.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwany wniósł w terminie (22.04.2016r.) sprzeciw, domagając się ponownego rozpoznania sprawy. Wskazał, że nie wie z jakiego tytułu T. (...) naliczyło powyższą składkę. Pozwany podkreślił, że nigdy wcześniej nie otrzymał żadnego wezwania do zapłaty, a po trzech latach zobowiązuje się go do zapłaty kwoty, która stanowi dla niego znaczne obciążenie finansowe. Dodatkowo pozwany wskazał na swoją trudną sytuację finansową.

Postanowieniem z dnia 13.06.2016r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie (sygn. akt . (...)) przekazał sprawę do tut. Sądu.

Na rozprawie w dniu 28.09.2016r. pozwany oświadczył, że zapłaci kwotę dochodzoną pozwem w dwóch lub trzech ratach miesięcznych, ponieważ ze względu na trudną sytuację finansową nie jest w stanie zrobić tego jednorazowo.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w T. (...) S.A. w W.. W związku z brakiem pisemnego wypowiedzenia zawartej umowy ubezpieczenia w dniu 12.02.2013r. T. (...) S.A. w W. wznowiło automatycznie umowę obowiązkowego ubezpieczenia (OC) dla samochodu osobowego marki f. (...) o nr rej: (...), którego właścicielem był W. S.. Jako potwierdzenie wznowionej umowy, ubezpieczyciel wystawił polisę nr (...). Okres ochrony ubezpieczeniowej wynosił 12 miesięcy od 23.01.2013r. do 22.01.2014r. Składka ubezpieczeniowa podzielona została na dwie raty. Pierwsza rata płatna do 29.03.2013r., zaś druga do 11.08.2013r.

Dowód: polisa nr (...). k. 47

Powód w dniu 12.02.2013r. wystosował pismo do pozwanego z informacją o wznowieniu umowy ubezpieczenia na okres 12 miesięcy i wezwał pozwanego do zapłaty pierwszej składki ubezpieczenia w terminie do dnia 29.03.2013r. Powód wystosował również dwa przedsądowe wezwania do zapłaty dla pozwanego w dniu 24.09.2013r. oraz 14.11.2013r. Na kwotę dochodzoną pozwem 250,42zł składa się niezapłacona pierwsza rata składki ubezpieczenia obowiązkowego oraz odsetki.

Dowód: pismo z dnia 12.02.2013r. k.47, przedsądowe wezwania do zapłaty z dnia 24.09.2013r. oraz z dnia 14.11.2013r. k. 49,50.

Pozwany nie interesował się kwestią ubezpieczenia samochodu marki f. (...) o nr rej: (...), ponieważ w 2010r. utracił uprawnienia do prowadzenia samochodu. Przez trzy lata samochód stał nieużytkowany w garażu, dlatego też W. S. w dniu 18.06.2013r. zezłomował samochód. W dniu 19.06.2013r. pojazd ten został wyrejestrowany. Pozwany ani nikt z jego rodziny nigdy nie otrzymali żadnego wezwania do zapłaty albo informacji, że W. S. zalega z jakimikolwiek płatnościami na rzecz T. (...).

Dowód: zaświadczenie o demontażu pojazdu k. 25, zeznania pozwanego k. 52

Pozwany obecnie ma 61 lat, mieszka wraz żoną, córką, jej mężem i dwójką ich dzieci w tym jednym niepełnosprawnym. W. S. co miesiąc otrzymuje emeryturę w wysokości 680zł, a jego żona ma przyznaną rentę okresowo do listopada bieżącego roku w wysokości 890zł miesięcznie. Żona pozwanego jest osobą chorą, ma uszkodzony układ nerwowy. Miesięczne wydatki na zakupu lekarstw to kwota 250-300zł. Pozwany wraz żoną pokrywają wszystkie opłaty za media, które wynoszą około 400-450zł miesięcznie, ponieważ córka z mężem również mają problemy finansowe.

Dowód: zeznania pozwanego k. 52

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przywołanych wyżej dokumentów oraz zeznań pozwanego.

Jeśli chodzi o przywołane wyżej dokumenty, to nie budziły one zastrzeżeń Sądu co do ich wiarygodności, nie były również kwestionowane, dlatego Sąd dał im wiarę, za wyjątkiem przedłożonych przez powoda wezwań do zapłaty oraz pisma informacyjnego z dnia 12.02.2013r. w zakresie twierdzeń powoda, iż zostały one doręczone pozwanemu. W. S. zeznał bowiem, że dokumentów takich nigdy nie otrzymał, a brak jest podstaw aby wiarygodność jego zeznań kwestionować. Tym bardziej, że wśród przedłożonych dowodów brak jest potwierdzenia, że pisma takie zostały doręczone pozwanemu. Wprawdzie powód wskazał, że wszelka korespondencja kierowana było do pozwanego za pomocą listów zwykłych, dlatego brak jest dowodu ich nadania czy też doręczenia, jednak zgodnie z art 6 kc. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Sprawiedliwe rozstrzygnięcie sprawy wymaga bowiem oparcia się na udowodnionych okolicznościach; kto chce, by zgłaszane przez niego okoliczności były uwzględnione, musi przekonać organ rozstrzygający o ich istnieniu (Komentarz do art.6 Kodeksu cywilnego Małgorzata Pyziak-Szafnicka). Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał (wyrok SA we Wrocławiu z 18 stycznia 2012 r., I ACa 1320/2011, SIP nr 1108777, Lexis.pl nr 3050739). W związku z powyższym skoro powód nie dysponuje żadnym dowodem świadczącym o tym, że przedłożone do Sądu dokumenty zostały doręczone pozwanemu, a W. S. zaprzecza jakoby pisma te otrzymał, to Sąd nie może opierać się na twierdzeniach nieudowodnionych.

Ponadto do sprzeciwu od nakazu zapłaty pozwany dołączył decyzję o przyznaniu emerytury rolniczej, z dokumentu tego wynika, że W. S. otrzymuje emeryturę w wysokości 651,83zł. Tymczasem pozwany zeznał, że miesięcznie otrzymuje rentę w wysokości 680zł. W tej kwestii Sąd oparł się na zeznaniach pozwanego, ponieważ w ocenie Sądu sam zainteresowany lepiej wie jakiej wysokości emeryturę otrzymuje, a ponadto od dnia wystawienia przywołanego dokumentu, wysokość emerytury mogła ulec niewielkim zmianom (podwyżkom).

Istotną kwestią w przedmiotowej sprawie było ustalenie sytuacji osobistej i majątkowej pozwanego W. S., która miała znaczenie dla rozpoznania wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty. Okoliczności te Sąd ustalił w oparciu o zeznania pozwanego. Sąd dał wiarę tym zeznaniom, albowiem były one szczere, logiczne i przekonywujące, ponadto powód nie przedłożył żadnych dowodów, że stan majątkowy i finansowy pozwanego jest inny niż podaje w swych zeznaniach.

Sąd zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie W. S. zgodził się na zapłatę powodowi wskazanej w pozwie kwoty, wniósł jednak o rozłożenie jej na raty w związku z trudną sytuacją finansową w jakiej się znalazł. Cała istota przedmiotowego postępowania sprowadzała się zatem do rozłożenia kwoty dochodzonej pozwem na raty, czemu powód się nie sprzeciwiał.

Art. 320 kpc stanowi, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Przewidziane w art. 320 k.p.c. uprawnienie sądu przysługuje w sytuacjach gdy ze względu na stan rodzinny lub majątkowy strony obowiązanej bezzwłoczne spełnienie przez nią świadczenia byłoby nadmiernie utrudnione i narażałoby ją na niepowetowaną szkodę. Chodzi więc o wyznaczenie takiego terminu który z jednej strony mógłby umożliwić pozwanemu wykonanie orzeczenia w sposób dla niego najmniej dotkliwy i nie narażający na nadmierne straty, termin ten musi jednakże z drugiej strony uwzględniać słuszne interesy powoda i nie narażać go na dalsze szkody. Przywołana norma ma charakter materialno- prawny i może być stosowana z urzędu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 sierpnia 2015 r. I ACa 186/15 LEX nr 1797171, por. również: M. Jędrzejewska (w opracowaniu K. Weitza) (w:) Kodeks postępowania cywilnego..., t. 2, red. T. Ereciński, s. 24 i n.; zob. też E. Gapska, Czynności..., s. 134; A. Góra-Błaszczykowska, Orzeczenia..., s. 40; M. Uliasz, Kodeks postępowania cywilnego..., s. 422).

Rozważając zatem zastosowanie art. 320 kpc, Sąd winien mieć na uwadze z jednej strony szczególną sytuację pozwanego, a z drugiej strony - interes powoda, który najczęściej będzie sprowadzać się do jak najszybszego wyegzekwowania świadczenia, w takiej wysokości, która stanowić będzie dla niego z ekonomicznego punktu widzenia realną wartość.

Odnosząc się do powyższych rozważań, w ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie pozwany zasługiwał na rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Pozwany utrzymuje się z niewielkiej emerytury. Jego żona otrzymuje natomiast emeryturę, którą przyznano jej okresowo do listopada 2016r. Nie wiadomo zatem, czy od grudnia jedynym źródłem utrzymania W. S. i jego żony nie będzie emerytura pozwanego w wysokości 680zł miesięcznie. Wraz z W. S. i jego żoną mieszka również ich córka z mężem i dwójką dzieci. Jedno z dzieci jest niepełnosprawne. Córka pozwanego i jej mąż również mają problemy finansowe, w związku z czym nie dokładają się do kosztów utrzymania domu, chociaż prowadzą z rodzicami wspólne gospodarstwo domowe. Zrozumiałym jednak jest, że rodzice chcą pomóc finansowo córce, tym bardziej, że zajmuje się ona niepełnosprawnym dzieckiem, a powszechnie wiadomo, że koszty utrzymania takiego dziecka są wyższe. Dodatkowo żona pozwanego jest osobą chorą, ma uszkodzony układ nerwowy. Miesięczne koszty zakupu lekarstw dla niej to kwota około 250zł, zaś koszt zakupu lekarstw dla pozwanego, który obecnie ma 61 lat to kwota około 50zł. Podliczając wyżej wymienione koszty wskazać należy, że miesięcznie na zakup lekarstw i utrzymanie domu pozwany i jego żona wydają 750zł, do tego doliczyć należy inne wydatki, których pozwany nie wymienił, a są one oczywiste, takie jak zakup żywności, środków czystości i odzieży. Widać zatem, że sytuacja finansowa pozwanego i jego rodziny na chwilę obecną nie jest najlepsza, a może być jeszcze gorsza jeśli żonie pozwanego nie zostanie przyznana renta na dalszy okres. Wysokość osiąganych przez pozwanego dochodów z pewnością nie pozwala mu na spłatę całości zadłużenia jednorazowo. Chociaż w istocie jest to kwota niewielka to dla pozwanego stanowi ona ogromne obciążenie finansowe, którego nie jest w stanie uiścić. Podkreślenia wymaga również okoliczność, że pozwany nie uchyla się od spłaty zadłużenia i w miarę swoich możliwości chce regulować istniejące zobowiązanie. Biorąc pod uwagę przedstawione okoliczności należy uznać, iż rozłożenie na raty zasądzonej kwoty jest jak najbardziej uzasadnione. Zdaniem Sądu rata w wysokości 83-84 zł miesięcznie chociaż będzie się wiązała z oszczędnościami w skromnym budżecie pozwanego i jego rodziny to jednak jest możliwa do wygospodarowania. W ocenie Sądu ustalenie raty w wyższej wysokości byłoby dla pozwanego zbyt dużym obciążeniem w zasadzie niemożliwym do zrealizowania.

Według Sądu rozłożenie kwoty dochodzonej pozwem jest również korzystne dla powoda, bowiem przy braku zastosowania tej instytucji, z całą pewnością konieczne byłoby wdrożenie postępowania egzekucyjnego, co niewątpliwie znacznie wydłużyłoby proces odzyskiwania należności. Sąd zasądzone świadczenie rozłożył na trzy miesięczne raty, tymczasem wdrożenie postępowania egzekucyjnego i jego realizacja z pewnością zajęłyby o wiele więcej czasu niż trzy miesiące.

Ponadto postępowanie egzekucyjne, spowodowałoby dodatkowo obciążenie kosztami tego postępowania pozwanego, które tylko pogorszyłoby niepotrzebnie jego sytuację materialną. Tymczasem zastosowanie instytucji z art. 320 kpc ma właśnie na celu uchronienie pozwanego od postępowania egzekucyjnego i stworzenie mu warunków do wykonania wyroku w sposób dobrowolny. Dlatego też Sąd zasądził od pozwanego W. S. na rzecz powoda T. (...) SA w W. kwotę 250,42 zł płatną w 3 miesięcznych ratach: 2 pierwsze raty w wysokości po 83 złote i ostatnia 3 rata w wysokości 84,42 zł płatne do 5-ego dnia każdego kolejno następującego po sobie miesiąca, przy czym pierwsza rata płatna jest w miesiącu następnym po miesiącu w którym uprawomocni się wyrok w niniejszej sprawie.

Jeżeli pozwany nie będzie się stosował do tego wyroku i nie będzie płacił rat, zawsze powód może skierować wniosek egzekucyjny do komornika. Jednak w ocenie Sądu należy dać mu szansę na spłatę zadłużenia w ratach tak aby uregulował swe zadłużenie względem powoda.

Instytucja rozłożenia na raty jest często stosowana w praktyce sądowej. Brak jest podstaw aby tej instytucji nie zastosować w obecnej sprawie. To, że powód jest towarzystwem ubezpieczeniowym w żaden sposób nie wpływa na zakres stosowania tej instytucji i powód powinien się liczyć z tym, że w postępowaniu co do istoty sprawy Sąd może z tej instytucji skorzystać.

W uchwale składu siedmiu sędziów Sąd Najwyższy - zasada prawna - z dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70, OSNC 1971, nr 4, poz. 61 wyraził następujący pogląd.: "Rozkładając z mocy art. 320 k p c zasądzone świadczenia pieniężne na raty, sąd nie może - na podstawie tego przepisu - odmówić przyznania wierzycielowi żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie; rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat". Zapatrywanie to powtórzono w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2006 r., III CZP 126/06, OSNC 2007, nr 10, poz. 147. Przytoczone stanowisko spotkało się z aprobatą w doktrynie. Podkreślić również trzeba, że niemożność naliczania odsetek za czas od wydania wyroku w przypadku rozłożenia świadczenia na raty ustaje z chwilą nadejścia terminu płatności poszczególnych rat. Jeśli zatem pozwany opóźnia się z zapłatą poszczególnych rat, powodowi należą się odsetki za opóźnienie (H. Pietrzkowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2009, s. 336). Zgodnie zatem z panującym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, w przypadku gdy sąd na podstawie art. 320 kpc rozkłada na raty zasądzone świadczenie, odsetki za opóźnienie w płatności całego świadczenia nalicza się tylko do daty wyroku, natomiast w odniesieniu do poszczególnych rat sąd może zastrzec ustawowe odsetki na wypadek opóźnienia, naliczane od każdego uchybionego terminu płatności poszczególnych rat. (por. Adamczuk A., Manowska M., Pruś P., Radwan M., Sieńko M., Stefańska E. : Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2013, teza 2 do art. 320).

W związku z powyższym Sąd zasądził od pozwanego kwotę dochodzoną pozwem z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 marca 2016 roku do dnia 28 września 2016 roku (dzień wydania orzeczenia), oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, natomiast w pozostałym zakresie w kwestii odsetek żądanych od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty Sąd powództwo oddalił.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd orzekł jak w sentencji na mocy powołanego przepisu.

O kosztach postepowania Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc. Na koszty niniejszego postępowania złożyła się opłata sądowa od pozwu 30zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17zł oraz koszt wynagrodzenia pełnomocnika strony powodowej w wysokości 120zł. Pomimo tego, iż powództwo zostało uwzględnione pozwany nie został obciążony kosztami przedmiotowego postępowania, które to koszty zostały wzajemnie zniesione między stronami. Rozstrzygnięcie takie zapadło z uwagi na zasadę słuszności wyrażoną w przywołanym art. 102kpc. Zastosowanie zasady słuszności może być uzasadnione zarówno faktami związanymi z samym procesem, jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. O nieobciążeniu strony przegrywającej kosztami procesu Sąd orzeka na podstawie okoliczności konkretnej sprawy zasługujących na miano wyjątkowych (Tomasz Demendecki, Komentarz do art.102 Kodeksu postępowania cywilnego, stan prawny : 01.07.2012r.).

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd postanowił nie obciążać pozwanego kosztami przedmiotowego postepowania z uwagi na jego trudną sytuację finansową przedstawioną wyżej. W. S. i jego żona utrzymują się z niewielkich dochodów, ponadto pomagają swojej córce, która również boryka się z problemami finansowymi i zajmuje się niepełnosprawnym dzieckiem. Zapłata jednorazowo całej kwoty dochodzonej pozwem, która wynosi nieco ponad 250zł jest dla pozwanego poważnym obciążeniem finansowym, któremu nie jest w stanie sprostać. W związku z tym, dodatkowe obciążenie pozwanego kosztami niniejszego postępowania (167zł) pozbawiałoby jakiegokolwiek znaczenia pkt I sentencji, w którym zasądzona kwota została rozłożona na raty. Koszty postępowania bowiem, ponad dwukrotnie przewyższają wysokość miesięcznej raty na jakie zostało rozłożone świadczenie główne.

Zwrócić również należy uwagę na jeszcze jedną okoliczność, a mianowicie kwestię uprzedniego wezwania pozwanego do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem. Postępowanie dowodowe nie wykazało bowiem, że wezwania do zapłaty przedłożone przez powoda zostały doręczone pozwanemu. W. S. zeznał: „ na 100% nie otrzymałem żadnych upomnień. Gdybym je otrzymał to na pewno składkę bym opłacił”. Okoliczność ta nie może zostać pominięta przez Sąd, biorąc pod uwagę powyższe twierdzenia pozwanego zastanowić należy się czy wytoczenie przedmiotowego powództwa było w ogóle konieczne. Należy za judykaturą uznać za sprzeczne z zasadą słuszności wyrażoną w art. 102 kpc żądanie zapłaty kosztów procesu zgłoszone przez stronę wygrywającą, która swoim niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem doprowadziła do zainicjowania procesu i powstania kosztów związanych z jego prowadzeniem (zob. postanowienie SN z dnia 5 sierpnia 1981 r., II CZ 98/81, OSNC 1982, nr 2-3, poz. 36). Sąd miał zatem na uwadze, że powód przed wytoczeniem powództwa nie wezwał pozwanego do dobrowolnego uiszczenia dochodzonych należności, nie złożył bowiem do akt sprawy dowodu doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty, zaś postawa pozwanego w toku procesu jednoznacznie wskazuje, iż nie uchyla się on od obowiązku zapłaty nieuiszczonej składki ubezpieczenia samochodu. Pomimo złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty, w którym pozwany nie zgadzał się z kwotą dochodzoną pozwem, po wyjaśnieniu z jakiego tytułu dochodzone jest przedmiotowe roszczenie W. S. zgodził się zapłacić zaległą składkę ubezpieczenia wraz z odsetkami. Powyższe skutkuje wydaniem wyroku zasądzającego i uzasadnia założenie, że gdyby powód wezwał pozwanego do uiszczenia tej należności wcześniej, to pozwany dobrowolnie spełniłby świadczenie. Przedłożone wezwanie do zapłaty świadczą tylko o tym że takie dokumenty przez powoda zostały sporządzone, natomiast z nich nie wynika, że zostały wysłane, a tym bardziej doręczone. Dlatego trudno dziwić się pozwanemu na wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty, skoro powództwo nie było poprzedzone żadnym wezwaniem do zapłaty.

SSR Marek Jałowiecki -Paruch

Przewodniczący:	SSR Marek Jałowiecki-Paruch
Protokolant:	Magdalena Markowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE WYROKU