Sygn. akt: I C 80/15
W., dnia 16 marca 2016 r.
Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w następującym składzie:
Przewodniczący: SSR Małgorzata Pawlikowska
Protokolant: stażysta Paulina Kruk
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 09.03.2016r. w W.
sprawy z powództwa: A. C.
przeciwko: (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w J.
- o zapłatę
I. zasądza od pozwanej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w J. na rzecz powoda A. C. kwotę 3.592,78(trzy tysiące pięćset dziewięćdziesiąt dwa 78/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami naliczanymi:
- od kwoty 23,58 zł od dnia 31 marca 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 24,53 zł od dnia 28 kwietnia 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 23,38 zł od dnia 26 maja 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 22,73 zł od dnia 30 czerwca 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 23,90 zł od dnia 28 lipca 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 24,21 zł od dnia 25 sierpnia 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 11,77 zł od dnia 29 września 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 50,15 zł od dnia 03 listopada 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 14,87 zł od dnia 25 listopada 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 15,39 zł od dnia 29 grudnia 2004 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 12,30 zł od dnia 26 stycznia 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 18,81 zł od dnia 23 lutego 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 39,11 zł od dnia 27 kwietnia 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 39,05 zł od dnia 25 maja 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 47,69 zł od dnia 29 czerwca 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 51,13 zł od dnia 03 sierpnia 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 50,53 zł od dnia 24 sierpnia 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 34,69 zł od dnia 28 września 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 33,22 zł od dnia 26 października 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 33,51 zł od dnia 23 listopada 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 49,99 zł od dnia 28 grudnia 2005 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 33,01 zł od dnia 25 stycznia 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 33,75 zł od dnia 01 marca 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 45,34 zł od dnia 29 marca 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 45,82 zł od dnia 04 maja 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 48,37 zł od dnia 31 maja 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 47,72 zł od dnia 28 czerwca 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 45,71 zł od dnia 26 lipca 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 45,26 zł od dnia 13 września 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 37,33 zł od dnia 04 października 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 30,72 zł od dnia 25 października 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 34,41 zł od dnia 29 listopada 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 33,97 zł od dnia 27 grudnia 2006 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 34,61 zł od dnia 28 lutego 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 35,53 zł od dnia 28 lutego 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 33,46 zł od dnia 28 marca 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 66,72 zł od dnia 16 maja 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 34,16 zł od dnia 27 czerwca 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 29,81 zł od dnia 25 lipca 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 31,96 zł od dnia 29 sierpnia 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 43,18 zł od dnia 26 września 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 41,43 zł od dnia 24 października 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 43,73 zł od dnia 05 grudnia 2007 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 27,61 zł od dnia 02 stycznia 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 85,89 zł od dnia 05 marca 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 41,55 zł od dnia 26 marca 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 43,00 zł od dnia 30 kwietnia 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 30,80 zł od dnia 11 czerwca 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 47,20 zł od dnia 25 czerwca 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 41,61 zł od dnia 20 sierpnia 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 52,78 zł od dnia 01 października 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 37,71 zł od dnia 29 października 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 41,89 zł od dnia 12 listopada 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 40,86 zł od dnia 26 listopada 2008 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 39,60 zł od dnia 07 stycznia 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 22,60 zł od dnia 28 stycznia 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 46,68 zł od dnia 18 lutego 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 49,36 zł od dnia 25 marca 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 44,73 zł od dnia 13 maja 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 44,04 zł od dnia 03 czerwca 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 48,18 zł od dnia 01 lipca 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 46,10 zł od dnia 05 sierpnia 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 46,10 zł od dnia 09 września 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 39,18 zł od dnia 01 października 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 38,80 zł od dnia 28 października 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 37,95 zł od dnia 25 listopada 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 38,12 zł od dnia 30 grudnia 2009 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 43,91 zł od dnia 05 lutego 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 39,38 zł od dnia 17 marca 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 50,61 zł od dnia 14 kwietnia 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 55,78 zł od dnia 05 maja 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 52,96 zł od dnia 02 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 52,64 zł od dnia 30 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 50,74 zł od dnia 28 lipca 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 50,94 zł od dnia 08 września 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 42,84 zł od dnia 13 października 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 39,92 zł od dnia 27 października 2010 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 11,94 zł od dnia 26 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 38,82 zł od dnia 02 marca 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 43,93 zł od dnia 30 marca 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 44,49 zł od dnia 27 kwietnia 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 44,35 zł od dnia 29 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 44,94 zł od dnia 08 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 43,60 zł od dnia 10 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 45,69 zł od dnia 07 września 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 34,61 zł od dnia 28 września 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 33,98 zł od dnia 26 października 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 35,79 zł od dnia 07 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 34,38 zł od dnia 28 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 35,04 zł od dnia 25 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 39,72 zł od dnia 29 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,
- od kwoty 28,90 zł od dnia 04 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;
II. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 617(sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;
III. nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie kwotę 180(sto osiemdziesiąt) tytułem kosztów sądowych, od których uiszczenia powód był zwolniony.
Sędzia
Małgorzata Pawlikowska
Sygn. akt I C 80/15
Powód A. C.reprezentowany przez pełnomocnika wystąpił do Sądu z pozwem o zapłatę przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowejw J.. Uzasadniając swoje stanowisko procesowe, powód podał, że jest właścicielem lokalu przy ul. (...)w K.i od 2003r. zarazem członkiem Wspólnoty Mieszkaniowej. Powód podał, że od 2004r. do 2014r. dokonywał na rzecz pozwanej płatności za media z części wspólnych nieruchomości, zamiast do Wspólnoty Mieszkaniowej, ponieważ został wprowadzony w błąd, z uwagi na okoliczność, iż Spółdzielnia podawała się za podmiot uprawniony do pobierania opłat, nie mając do tego żadnego tytułu prawnego, ponadto pozywała o ich zapłatę właścicieli lokali. Pozwana w 2009r. próbowała przejąć zarządzanie osiedlem, lecz uchwała Wspólnoty nr (...) wyrażająca zgodę na zawarcie umów na dostawę ciepła i administrowanie osiedlem przez Spółdzielnię została uchylona na podstawie wyroku Sądu Apelacyjnego w G.z 26.10.2010r. wydanego w sprawie I ACa (...), którego skutkiem była nieważność tych umów. Powód wskazał, że pozwana nie posiadała żadnego tytułu prawnego do żądania i pobierania od niego jakichkolwiek opłat, o które winna występować jedynie wobec Wspólnoty Mieszkaniowej. Powód uważa, że skoro dokonał wpłaty na rzecz pozwanej kwoty wynoszącej łącznie 3.592,78 złotych, stanowiła ona świadczenie nienależne.
W dniu 30.05.2014r. referendarz sądowy w tut. sądzie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, uwzględniając powództwo powoda w całości.
W dniu 26.06.2014 r. pozwana skutecznie wniosła sprzeciw od wskazanego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu wg norm przypisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, jednocześnie podnosząc zarzuty: braku wymagalności roszczenia, przedawnienia roszczenia głównego, braku wymagalności roszczenia o odsetki za opóźnienie, braku spełnienia przesłanek do zwrotu świadczenia nienależnego wobec świadomości powoda o braku istnienia zobowiązania oraz z uwagi na okoliczność, iż spełnienie świadczenia czyniło zadość zasadom współżycia społecznego, a roszczenie stanowi nadużycie prawa podmiotowego. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że skoro nie została przez powoda wezwana do wykonania zobowiązania, roszczenie nie stało się wymagalne, czego następstwem jest także brak obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie. Powołując się na treść przepisu art. 120 § 1 kc w zw. z art. 455 kc pozwana wyraziła stanowisko, iż bieg przedawnienia poszczególnych roszczeń winien być oceniany zgodnie z terminem dokonania poszczególnych wpłat wynikających z potwierdzeń wpłat. Uznając, iż roszczenie powoda dotyczy świadczenia okresowego, pozwana twierdziła, iż zastosowanie winien mieć 3-letni termin przedawnienia roszczenia. Ponadto wskazała, że powód wiedział, iż spełniając świadczenie nie był do niego zobowiązany, ponieważ od chwili powstania Wspólnoty Mieszkaniowej wielokrotnie na zwoływanych zebraniach odbywanych przed i po 2004r. informowała jej członków o konieczności powołania zarządu i zawarcia przez Wspólnotę odpowiedniej umowy w celu uregulowania kwestii związanych z dostarczanymi usługami i pobieraniem za nie należności przez Spółdzielnię. Z ostrożności procesowej pozwana wyraziła stanowisko, iż spełnienie przez powoda świadczeń będących przedmiotem powództwa czyni zadość zasadom współżycia społecznego, ponieważ otrzymywał on w zamian usługi, z których wraz z rodziną korzystał, a wytoczenie powództwa winno zostać ocenione pod kątem nadużycia prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 kc.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
(...) (...) w B.z dniem 01.01.1997r. przekazała D. F.w administrowanie w ramach prowadzonego gospodarstwa mieszkaniowego, zasób mieszkaniowy wraz z infrastrukturą pochodzący ze zlikwidowanego (...) w K.. Przekazanie zasobu w postaci nieruchomości, w tym położonej przy ul. (...)w K., wraz z kotłownią, oczyszczalnią ścieków i pozostałą infrastrukturą nastąpiło w oparciu o protokół zdawczo odbiorczy z dnia 20.07.1997r. przez (...)w K.na rzecz (...) (...) w B., w którego imieniu działał m.in. D. F., jako administrator G. M. w J.. W dniu 30.01.2003r. (...)zawarła z A. C.i I. C.umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego przy ul. (...)w K.wraz z udziałem we części wspólnych budynku nie służących wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz we własności gruntu, na którym znajduje się budynek oraz piwnicą. W 2003r. przy ul. (...)w K.powstała z mocy prawa Wspólnota Mieszkaniowa. (...) Spółdzielnia Mieszkaniowaw J.domagała się od poszczególnych właścicieli lokali mieszkalnych położonych przy ul. (...)w K.należności za dostarczane centralne ogrzewanie, energię elektryczną i wywóz śmieci w częściach wspólnych budynku i pomieszczeniach gospodarczych, a w przypadku braku płatności, występowała do Sądu z pozwami o zapłatę. Prezes Spółdzielni Mieszkaniowej w J.wielokrotnie odbywał z właścicielami lokali w budynku przy ul. (...)w K.zebrania, na których informował ich o potrzebie wyłonienia zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej oraz konieczności wnoszenia opłat na rzecz Spółdzielni.
A. C.wraz z wieloma innymi właścicielami lokali w budynku przy ul. (...)w K.nie zdawał sobie w pełni sprawy ze statusu powstałej z mocy prawa Wspólnoty Mieszkaniowej oraz charakteru jej relacji z pozwaną Spółdzielnią. W okresie od marca 2004r. do marca 2012r. A. C.dokonał na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowejw J.płatności za mieszkanie, c.o., śmieci, energię elektryczną z części wspólnych budynku, na łączną kwotę 3.592,78 złotych, pomimo, iż nigdy nie był związany z pozwaną żadną umową. Na podstawie uchwały (...) z dnia 10.07.2009r. Wspólnota Mieszkaniowa przy ul. (...)wyraziła zgodę na zawarcie umów z (...) Spółdzielnią Mieszkaniowąw J.na dostawę ciepła i administrowanie osiedlem. W dniu 14.07.2009r. (...) Spółdzielnia Mieszkaniowaw J.zawarła ze Wspólnotą Mieszkaniową przy ul. (...)w K. umowę nr (...)na administrowanie osiedlem wraz z rozliczaniem dostaw energii elektrycznej do części wspólnych wspólnoty oraz budynków gospodarczych i organizowaniem odbioru nieczystości. Prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 26.10.2010r. sygn. akt I ACa (...), uchwała Wspólnoty (...) z dnia 10.07.2009r. została uchylona jako niezgodna z prawem.
okoliczności bezsporne, ponadto
dowód: - pismo (...) (...) w B. (k.75)
- protokół zdawczo odbiorczy (k.76)
- umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży (k.10-15)
- wyrok SR w W. z 15.05.2012r. IC (...)wraz z uzasadnieniem (k.16-19)
- wyrok SO w T. z 02.11.2012r. VIII Ca (...)wraz z uzasadnieniem (k.20-23)
- wyrok SO w T. z 22.04.2010r. IC(...)(k.35)
- wyrok SA w G.z 26.10.2010r. I ACa (...)wraz z uzasadnieniem (k.24-34)
- pokwitowania wpłat (k.36)
- wykaz rozliczeń wpływów i wydatków oraz funduszu eksploatacyjnego (k.99-101)
- uchwała (...). (k.118)
- umowa nr (...) (k.168-169)
- faktury VAT za wynajem sali (k.215-217)
- zeznania powoda A. C. (k.110, k. 265-265v)
- zeznania prezesa pozwanej Spółdzielni (...) (k.110v-111, k.266-266v)
- zeznania świadka E. K. (k.111-111v)
- zeznania świadka Z. P. (k.111v)
- zeznania świadka W. C. (k.111v-112)
- zeznania świadka H. K. (k.182v-183)
- zeznania świadka A. K. (k.183)
- zeznania świadka H. M. (k.183-183v)
- zeznania świadka G. N. (k.183v)
- zeznania świadka K. K. (k.183v)
- zeznania świadka J. S. (k.199)
- zeznania świadka J. K. (k.229)
- zeznania świadka I. C. (k.230)
- zeznania świadka R. P. (k.230)
Sąd zważył, co następuje:
powództwo okazało się zasadne.
Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił w oparciu o dołączone do sprawy dokumenty, których autentyczność nie była kwestionowana przez strony i nie budziła wątpliwości Sądu, zeznania wszystkich przesłuchanych świadków oraz dowód z przesłuchania stron. Relacje tych osób były logiczne i spójne, dlatego zostały uznane przez Sąd za wiarygodne. Istniejące rozbieżności w zakresie tego, co było omawiane na zebraniach odbywanych z udziałem prezesa pozwanej Spółdzielni, w ocenie Sądu należy tłumaczyć różnych poziomem intelektualnym i percepcją poszczególnych świadków. Jako nieprzydatne do ustalenia stanu faktycznego Sąd uznał zeznania świadka M. N., która mieszkanie w bloku przy ul. (...) w K. przejęła po swoich rodzicach i nie była w stanie podać, na czyja rzecz były uiszczane opłaty w latach 2004-2012 (k.198) oraz uchwałę (...) zebrania założycielskiego (...) w J. z 15.07.1999r. i regulaminu zarządu (k.209-214) – ponieważ nie mają one związku ze sprawą, skoro powód nie był członkiem (...) w J..
Pod pojęciem wspólnoty mieszkaniowej należy rozumieć ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości (art. 6 ustawy z dnia 24.06.1994r. o własności lokali, Dz.U.2015.1892 t.j.). W orzecznictwie i doktrynie przez długi czas kwestię sporną stanowił status prawny wspólnoty mieszkaniowej, tj. czy wspólnota mieszkaniowa jest jednostką organizacyjną posiadającą zdolność prawną i może nabywać prawa oraz zaciągać zobowiązania we własnym imieniu i na swoją rzecz, czy też jest jedynie ogólnym określeniem wszystkich właścicieli lokali i o ile może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, o tyle czyni to w imieniu i na rzecz właścicieli lokali. W orzecznictwie przeważył pogląd, że wspólnota mieszkaniowa jest podmiotem prawa cywilnego - ułomną osobą prawną, o której mowa w art. 33 1 § 1 kc. W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21.12.2007r. - zasadzie prawnej - III CZP 65/07, (OSNC 2008, nr 7-8, poz. 69) przyjęto, że wspólnota mieszkaniowa, działając w ramach przyznanej jej zdolności prawnej, może nabywać prawa i obowiązki do własnego majątku. W jej uzasadnieniu wskazano, że zaaprobowanie poglądu, iż wspólnota mieszkaniowa jest podmiotem stosunków cywilnoprawnych oznacza, że może posiadać majątek odrębny od majątków właścicieli lokali (majątek własny). W skład tego majątku mogą jednak wejść jedynie prawa i obowiązki związane z gospodarowaniem nieruchomością wspólną, gdyż z przepisów ustawy o własności lokali wynika ograniczenie zakresu zdolności prawnej wspólnoty mieszkaniowej. Przepisy tej ustawy pozwalają stwierdzić, że do majątku wspólnoty wchodzą przede wszystkim uiszczane przez właścicieli lokali zaliczki w formie bieżących opłat na pokrycie kosztów zarządu nieruchomością wspólną (art. 13 ust. 1 w związku z art. 15 ust. 1 i art. 14 uwl) oraz pożytki i inne dochody z nieruchomości wspólnej. Ponadto w skład majątku wspólnoty mogą wejść prawa wynikające z umów zawieranych przez nią w ramach gospodarowania nieruchomością wspólną, a także własność nieruchomości nabytej za zgodą właścicieli (art. 22 ust. 3 pkt 6a u.w.l), niezbędnej jednak do zarządzania nieruchomością wspólną (np. siedziba zarządu wspólnoty). Z uzasadnienia wspomnianej uchwały wynika ponadto, że przepisy ustawy o własności lokali stwarzają podstawy prawne do przyjęcia, iż zdolność prawna wspólnoty mieszkaniowej została ograniczona do praw i obowiązków związanych z zarządzaniem (administrowaniem) nieruchomością wspólną. W licznych przepisach tej ustawy jest mowa o zarządzaniu nieruchomością wspólną (por. np. art. 1 ust. 1, art. 14, 18, 22, 25 u.w.l), przy czym ustawodawca posługuje się zamiennie określeniami "zarządzanie nieruchomością wspólną" oraz "zarząd nieruchomością wspólną". Ponadto w art. 17 u.w.l. uregulowana została odpowiedzialność wspólnoty mieszkaniowej za zobowiązania dotyczące nieruchomości wspólnej. Unormowania te pozwalają na przyjęcie, iż wspólnota mieszkaniowa może być podmiotem praw i obowiązków związanych z zarządzaniem (gospodarowaniem) nieruchomością wspólną (vide: wyrok SN z 15.10.2008r., I CSK 118/08, nie publ.).
Na mocy art. 6 uwl, każdy właściciel mieszkania w budynku składającym się z wielu mieszkań należy do wspólnoty mieszkaniowej (vide: wyrok NSA z 16.11.2009r., II OSK (...), LEX nr 589042). Decydujące dla powstania wspólnoty mieszkaniowej jest wyodrębnienie i przeniesienie własności pierwszego samodzielnego lokalu w konkretnej nieruchomości (bez względu na to, czy jest to lokal mieszkalny, czy użytkowy). Powstanie wspólnoty mieszkaniowej nie jest związane z żadnymi szczególnymi regulacjami czy czynnościami prawnymi, poza tymi, które związane są bezpośrednio z ustanowieniem i przeniesieniem odrębnej własności lokalu. Powstaje ona niejako z mocy prawa w chwili, gdy w nieruchomości pojawia się lokal stanowiący odrębną własność osoby innej niż dotychczasowy właściciel całej nieruchomości, albo w chwili, gdy jednocześnie pojawia się większa liczba właścicieli różnych lokali. Właściciele lokali dokonujący ustanowienia odrębnej własności samodzielnych lokali nie mają więc wpływu na fakt powstania wspólnoty mieszkaniowej z chwilą ustanowienia i przeniesienia odrębnej własności pierwszego lokalu w danej nieruchomości. Nie mogą np. zapobiec jej powstaniu lub wybrać stanu, w którym odrębna własność lokali powstaje bez jednoczesnego powstania wspólnoty mieszkaniowej (najwyżej mogą zrezygnować z wyodrębniania i zbywania lokali). Nie mogą także zlikwidować wspólnoty w trakcie jej funkcjonowania, nie likwidując jednocześnie odrębnej własności lokali w danej nieruchomości.
Przyjęta w ustawie konstrukcja prawna wspólnoty mieszkaniowej nawiązuje do modelu spółki jawnej. Ta ułomna osoba prawna w praktyce działa samodzielnie, ale do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu (których zasadnicze, ale niewyczerpujące wyliczenie zawiera art. 22 ust. 3 u.w.l.) potrzebna jest uchwała właścicieli lokali, wyrażająca zgodę na dokonanie danej czynności oraz udzielająca zarządowi lub zarządcy pełnomocnictwa do zawierania umów stanowiących czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu, w formie prawem przewidzianej.
W przypadku nieruchomości położonej przy ul. (...)w K., Wspólnota Mieszkaniowa powstała co najmniej w 2003r., na co wskazuje zawarta w formie aktu notarialnego umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży, której stroną był powód (k.10-15). Ponadto bezspornym jest, iż A. C.nigdy nie był związany z pozwaną stosunkiem zobowiązaniowym w zakresie dostarczania centralnego ogrzewania, wywozu śmieci, energii elektrycznej do części wspólnych budynku i pomieszczeń gospodarczych, nigdy też nie wyrażał w jakikolwiek sposób woli dokonania czynności prawnej z pozwaną w tym zakresie. Umowę taką (...)w J.zawarła ze Wspólnotą Mieszkaniową przy ul. (...)w K.dopiero w oparciu o uchwałę nr (...) Wspólnoty, przy czym uchwała ta została następnie uchylona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w G. z 26.10..2010r. w sprawie I ACa (...), jako niezgodna z prawem, co oznacza, iż w świetle art. 58 § 1 kc, wskazaną umowę należy uznać za nieważną.
Zobowiązania dotyczące nieruchomości wspólnej stanowią zobowiązania wynikające zarówno z normalnego jej funkcjonowania, mieszczące się w granicach zwykłego zarządu (zapłata za dostawę prądu, gazu, wody, odbiór ścieków, wywóz nieczystości, wynagrodzenie zarządcy), jak też czynności zakres ten przekraczające (vide: wyrok SN z 08.10.2008r., V CSK 143/08, Lex 485919). Podmiotem, który może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania jest wyłącznie wspólnota mieszkaniowa, a nie poszczególni członkowie wspólnoty. (vide: wyrok SA w Katowicach z 26.06.2008r., V ACa 196/08). Oznacza to, że skoro przy ul. (...) od 2003r. istniała Wspólnota Mieszkaniowa, to z nią pozwana Spółdzielnia winna zawrzeć stosowną umowę i wyłącznie od niej miała prawo domagać się zapłaty za dostarczane media. Tymczasem bezspornym jest, iż pozwana nie zwracała się o zapłatę od Wspólnoty Mieszkaniowej, lecz bez istnienia podstawy prawnej występowała z roszczeniami do właścicieli poszczególnych lokali; w przypadku powoda tego rodzaju zapłatę w zakresie kwoty objętej pozwem, uzyskała.
W ocenie Sądu w odniesieniu do zapłaty dokonanej przez powoda na rzecz pozwanej winny znaleźć zastosowanie przepisy dotyczące świadczenia nienależnego (art. 410 kc), stanowiącego szczególną postać bezpodstawnego wzbogacenia. Art. 405 kc określa, że kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Jeśli doszło do przesunięcia majątkowego bez podstawy prawnej - osoba, która utraciła wartość majątkową, może żądać jej zwrotu od tego, na kogo ona bezpodstawnie przeszła. Przesłankami powstania roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia są wzbogacenie jednego podmiotu, zubożenie drugiego podmiotu, związek pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem i brak podstawy prawnej dla wzbogacenia (bezpodstawność wzbogacenia). Wzbogacenie polega na uzyskaniu jakiejkolwiek korzyści majątkowej w dowolnej postaci. Zubożenie polega na poniesieniu efektywnego uszczerbku majątkowego. Z kolei przez brak podstawy prawnej należy rozumieć brak tytułu prawnego, legitymizującego przesunięcie korzyści majątkowej do majątku wzbogaconego, tzn. przysporzenie majątkowe winno zostać dokonane bez prawnego uzasadnienia.
Zgodnie z art. 410 § 2 kpc, świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
Nie budzi wątpliwości Sądu, iż powód nie posiadał zobowiązania wobec pozwanej, lecz dokonał na jej rzecz świadczenia kwoty 3.592,78 złotych. Doszło więc do wzbogacenia pozwanej i zubożenia powoda. Co do zasady pozwany jest więc zobowiązany do zwrotu świadczenia nienależnego.
Po myśli z art. 411 kc nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Wiedza w rozumieniu art. 411 kc to całkowita świadomość tego, że świadczenie się nie należy, co oznacza że spełniający wie, iż może zobowiązania nie spełniać, a mimo to świadczenie spełnia.
Sporną w sprawie pozostawała kwestia, czy A. C.uiszczając opłaty na rzecz pozwanej wiedział, iż stanowią one świadczenie nienależne. Z przesłuchana powoda w charakterze strony wynika, iż zarówno w okresie, kiedy zajmowane przez niego mieszkanie stanowiło własność (...)w W. (...) w K., jak i po przejęciu całego budynku przez (...)i następnie jego nabyciu w formie aktu notarialnego, wszystkich opłat mieszkaniowych dokonywał u tej samej osoby – „pani A.”, która była pracownikiem (...)u, a następnie (...) Spółdzielni Mieszkaniowejw J.. Powód wskazał, że nie tylko on, ale i inni właściciele lokali w budynku przy ul. (...)w K., do kwietnia 2012r. nie rozumiał swoich praw, charakteru oraz statusu Wspólnoty Mieszkaniowej i pozostawał w przekonaniu, że jest członkiem pozwanej Spółdzielni, która autorytatywnie, bez jakichkolwiek uzgodnień, określała wysokość wszystkich opłat mieszkaniowych, o których informowała poprzez tablicę ogłoszeń, w skład których wchodziło m.in. wynagrodzenie prezesa Spółdzielni oraz różne opłaty pośrednie. Powód wskazał, że mieszkańcy budynku byli dyscyplinowani przez pozwaną do dokonywania wszystkich wpłat na rzecz jej, a nie Wspólnoty, ponieważ pozwana występowała z pozwami o zapłatę. Jednocześnie powód potwierdził, iż pozwana dostarczała ogrzewanie, wodę i inne media. Relację powoda Sąd uznał za wiarygodną, ponieważ była spójna i logiczna, ponadto znajdowała oparcie w innych dowodach. Okoliczność braku wiedzy w zakresie swojego statusu przez mieszkańców budynku przy ul. (...)w K., znajduje oparcie w zeznaniach świadków H. K., która pozostawała w przeświadczeniu, iż jest członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej w J.i zeznała, że „zawsze mówiono nam, że całe osiedle należy do (...)w J.. Okazało się, że to raczej niemożliwe, bo powstały wspólnoty mieszkaniowe” (k.182v), A. K., która uważała, że „bloki podlegały pod zarząd Wspólnoty, który podlegał do J.” (k.183), G. N., który uiszczał opłaty do Spółdzielni, a potem na rzecz Wspólnoty, lecz nie rozumiał tej struktury (k.183v), czy W. C., która nie wiedziała, na jakiej podstawie należy wraz z innymi mieszkańcami do Spółdzielni Mieszkaniowej w J..
W okolicznościach sprawy, w oparciu o zeznania D. F. (k.266), świadka E. K. (k.111), Z. P. (k.111v), W. C. (k.111v), Sąd przyjął, iż powód, który uczestniczył w zebraniach z udziałem prezesa pozwanej Spółdzielni i posiadał wiedzę o potrzebie wybrania zarządu wspólnoty, lecz nie oznacza to automatycznie, iż dokonując wpłat na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w J. wiedział, iż stanowią one świadczenie nienależne, tym bardziej, iż jak wskazują relacje przesłuchanych świadków, wielu właścicieli lokali nie zdawało sobie w ogóle sprawy ze swojego statusu, a z drugiej strony Spółdzielnia wywierała presję pozywając o zapłatę osoby, które zalegały z opłatami na jej rzecz. W tym stanie Sąd uznał, że powód mógł posiadać wątpliwości, co do obowiązku spełnienia świadczenia na rzecz pozwanej, których nie należy jednak utożsamiać z wymaganą przez art. 411 pkt 1 kc pozytywną wiedzą dłużnika o braku powinności spełnienia świadczenia na rzecz określonego podmiotu (vide: wyrok SN z 10.06.2003r., I CKN 390/01, OSP 2005, z.9 poz. 111). Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 12.12.1997r. (III CKN 236/97, OSN 1998, Nr 6, poz. 101), same wątpliwości, nawet bardzo poważne, co do obowiązku spełnienia określonego świadczenia, nie mogą być utożsamiane z pozytywną wiedzą o braku powinności spełnienia tego świadczenia. Sąd podziela poglądy doktryny, iż świadomość tego rodzaju nie występuje, gdy solvens miał wątpliwości dotyczące istnienia zobowiązania. Celem art. 411 pkt 1 kc jest przekreślenie roszczenia restytucyjnego w tych wszystkich wypadkach, gdy spełniający świadczenie ma pełną, nienaruszoną przez jakiekolwiek wątpliwości świadomość, że świadczenie to nie należy się jego odbiorcy. (vide: Paweł Księżak, Bezpodstawne wzbogacenie. Komentarz, C.H. BECK, Warszawa 2007 s. 207).
Zarzuty pozwanego związane z brakiem wymagalności roszczenia, przedawnieniem roszczenia głównego oraz twierdzeniem, iż spełnienie przez powoda świadczenia czyniło zadość zasadom współżycia społecznego, Sąd uznał za nieuzasadnione.
Roszczenie powoda jest wymagalne. Zgodnie z art. 455 kc, jeżeli termin świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W świetle orzecznictwa sądowego nie budzi wątpliwości Sądu, iż roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy (vide: wyrok SN z 28.04.2004 r., V CK 461/03, LEX nr 172217; wyrok SN z 08.07.2010 r., II CSK 126/10, LEX nr 602678; uchwała SN z 26.11.2009 r., III CZP 102/09, OSNC 2010, nr 5, poz. 75). Rolę wezwania do spełnienia świadczenia, o którym mowa w art. 455 kc można przypisać doręczeniu dłużnikowi odpisu pozwu, w którym zostaje dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe – dochodzona kwota pieniężna (vide: orzeczenie SN z 05.12.2002 r., I PK 88/02 LEX nr 578131).
Roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego w ocenie Sądu nie stanowi – tak jak twierdzi pozwana - roszczenia o świadczenie okresowe z 3-letnim terminem przedawnienia. Do roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w tym opartych na konstrukcji nienależnego świadczenia, jako związanych ze świadczeniem jednorazowym, znajduje zastosowanie ogólny termin przedawnienia wynoszący dziesięć lat. Stanowisko to znajduje umocowanie w orzecznictwie (vide: wyrok SN z 17.12.1976r., III CRN 289/76, Lex 7893.
W ocenie Sądu spełnienie przez powoda świadczenia nienależnego na rzecz pozwanej nie czyniło zadość zasadom współżycia społecznego, a wystąpienia przez niego z pozwem nie należy utożsamiać z nadużyciem prawa podmiotowego. W orzecznictwie, jako przykłady świadczeń nienależnych, lecz czyniących zadość zasadom współżycia społecznego podaje się najczęściej świadczenia o charakterze quasi-alimentacyjnym i związane ze stosunkiem pracy, bowiem w tych sferach stosunków społeczno-prawnych zdarzają się sytuacje, że ten, kto spełnił świadczenie, nie był prawnie zobowiązany, lecz można mu przypisać moralny obowiązek wobec przyjmującego świadczenie; w takiej sytuacji spełnienie świadczenia oczywiście czyni właśnie zadość zasadom współżycia społecznego (vide: wyrok SN z 21.09.2004r., sygn. II PK 18/2004, OSNPiUS 2005, nr 6, poz. 84). Jednocześnie jednak o tym, czy świadczenie czyni zadość zasadom współżycia społecznego decyduje każdorazowo całokształt okoliczności konkretnego przypadku. Nie można żądać zwrotu świadczenia, gdy odpowiada ono obowiązkom akceptowanym przez społeczeństwo lub też przyjętym zwyczajom postępowania. W realiach niniejszej sprawy pozwana Spółdzielnia faktycznie dostarczała media, lecz w rozliczeniach corocznie prezentowanych właścicielom lokali w budynku przy ul. (...) w K., autorytatywnie ustalała wysokości wszsytkich opłat, do których doliczała wynagrodzenie prezesa Spółdzielni oraz koszty pośrednie. W tej sytuacji Sąd podziela stanowisko powoda, iż istnieją wątpliwości w zakresie prawidłowości naliczania opłat, a argumenty strony pozwanej, iż dostarczając ogrzewanie, energię elektryczną i wywożąc śmieci przedkładała dobro członków Wspólnoty ponad swój własny interes, jawią się jako zbyt daleko idące.
Z uwagi na powyższe, uznając roszczenie główne powoda za uzasadnione, na podstawie art. 405 kc w zw. z art. 410 § 1 kc, Sąd orzekł jak w pkt I sentencji. O obowiązku zapłaty odsetek od poszczególnych kwot orzeczono w oparciu o art. 481 § 1 i 2 kc.
W zakresie rozstrzygnięcia o kosztach w pkt II wyroku Sąd oparł się na treści art. 98 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W związku z faktem, że pozwana przegrała sprawę w całości Sąd obciążył ją obowiązkiem zwrotu kosztów poniesionych przez stronę powodową w wysokości 617 złotych, na które złożyły się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 600 złotych – zgodnie z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25.10.215r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804) oraz 17 zł opłaty skarbowej od czynności złożenia dokumentu pełnomocnictwa.
W pkt III wyroku Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180 złotych (5% od 3.593zł) tytułem opłaty od pozwu, od której uiszczenia był zwolniony powód.
Sędzia
Małgorzata Pawlikowska