Sygn. akt V Pa 78/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2016 r.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Jacek Wilga

Sędziowie SSO Krzysztof Główczyński, SSO Andrzej Marek (spr.)

Protokolant star. sekr. sądowy Ewa Sawiak

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2016 r. w Legnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa S. S.

przeciwko (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w L.

o odprawę pieniężną

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Legnicy IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 18 maja 2016 r.

sygn. akt IV P 276/15

I.  odrzuca apelację w części dotyczącej żądania przewyższającego kwotę 9 150 zł,

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala,

III.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1 800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Andrzej Marek SSO Jacek Wilga SSO Krzysztof Główczyński

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 maja 2016 r. Sąd Rejonowy w Legnicy oddalił powództwo S. S. o odprawę pieniężną oraz zasądził od niego
na rzecz strony pozwanej (...)Sp. z o.o.
w L. kwotę 1.381,40 zł tytułem kosztów procesu.

Przedmiotem oceny Sądu I instancji było istnienie i charakter przyczyn, które legły u podstaw rozwiązania z powodem umowy o pracę (ostatecznie
w trybie porozumienia stron) w kontekście zgłoszonego przez powoda roszczenia o odprawę pieniężną. Powód twierdził, że jedyną i bezpośrednią przyczyną rozwiązania z nim stosunku pracy była likwidacja jego stanowiska pracy, czyli okoliczność niedotycząca pracownika oraz zawarcie umowy
o obsługę z zewnętrzną kancelarią prawną. Sąd Rejonowy ustalił, iż faktycznie w dniu 10 lutego 2015 r. zarząd strony pozwanej podjął uchwałę o likwidacji stanowiska etatowego radcy prawnego, jednakże - w ocenie tego Sądu - okoliczność powyższa nie była przyczyną zakończenia stosunku pracy
z powodem, a na pewno nie była przyczyną wyłączną. Likwidacja etatowego radcy prawnego była skutkiem a nie przyczyną rozwiązania z powodem umowy o pracę i miała miejsce po pierwotnym złożeniu powodowi oświadczenia o rozwiązaniu z nim umowy w trybie art. 52 k.p. z podaniem przyczyn mających uzasadniać taką decyzję pracodawcy. W ocenie Sądu Rejonowego, okoliczność, że strony zawarły ugodę sądową, w której zmieniły tryb rozwiązania stosunku pracy z rozwiązania umowy bez wypowiedzenia
na porozumienie stron, nie sprawia, że odpadają przyczyny podane powodowi w oświadczeniu z dnia 10 lutego 2015 r. o rozwiązaniu umowy o pracę. Sąd
I instancji –oceniając zaś te przyczyny– uznał, że w rozpoznawanej sprawie materiał dowodowy nie dostarczył podstaw do uznania, iż przyczyny rozwiązania z powodem umowy o pracę leżały wyłącznie po stronie pozwanego pracodawcy, a tylko takie mogłyby uzasadniać zasądzenie na jego rzecz odprawy pieniężnej. Jedną z przyczyn zakończenia współpracy
z powodem było dochodzenie przez niego –zdaniem pracodawcy– w sposób bezprawny i niczym nieuzasadniony dodatkowego honorarium za pracę, uprzednio opłaconą przez pracodawcę, w szczególności od spółek: (...)sp. z o.o., (...)sp. z o.o. oraz (...)sp. z o.o. jako czynności realizowanych wyłącznie w ramach stosunku pracy
z pracodawcą. W uzasadnieniu tego zarzutu pracodawca podał, iż takie działania powoda noszą znamiona celowego działania na szkodę pracodawcy, prowadzącego do sytuacji, w której kontrahenci, tj. ww. spółki, zażądały wyjaśnień dotyczących wezwań powoda pod rygorem zerwania umów outsourcingowych, zawartych przez ww. spółki. Wskazał nadto, iż jest zobligowany - w ramach zawartych umów- do świadczenia usług prawnych na rzecz ww. podmiotów – o czym powód doskonale wiedział jako radca prawny zatrudniony u strony pozwanej od ponad 6 lat, nadto jako osoba świadcząca przez wiele lat takie czynności (bieżącego doradztwa prawnego) wyłącznie
w ramach wynagrodzenia pobieranego ze stosunku pracy zawartego z(...)sp. z o.o. Strona pozwana podkreśliła, że bezprawne działania powoda, tj. nieuzasadnione żądanie zapłaty za pracę uprzednio opłaconą przez pozwanego, doprowadziły do zagrożenia interesów pracodawcy – w postaci groźby wypowiedzenia intratnych umów o współpracy
z podmiotami zewnętrznymi, a spółka stanęła przed groźbą utraty całości lub części kontraktów z (...)sp. z o.o. oraz (...)sp. z o.o. Oceniając powyższą przyczynę podaną powodowi na uzasadnienie rozwiązania umowy o pracę, Sąd I instancji –na podstawie dokumentów
w postaci faktur VAT, dokumentów z akt osobowych powoda, zeznań świadków, przesłuchania przedstawiciela strony pozwanej i częściowo samego powoda– ustalił, iż faktycznie przyczyna powyższa miała miejsce
i jako przyczyna uzasadniająca rozwiązanie umowy o pracę była przyczyną leżącą po stronie pracownika. Nadto, Sąd Rejonowy uznał, iż materiał dowodowy sprawy wykazał, iż zasadne były również zastrzeżenia pracodawcy do pracy powoda, które stanowiły dodatkowy argument
dla rozwiązania z nim stosunku pracy. A skoro tak, to –zdaniem Sądu Rejonowego– po stronie pozwanego pracodawcy nie leżały wyłączne przyczyny rozwiązania z powodem umowy o pracę, a zatem i jego roszczenie o odprawę nie było nieuzasadnione.

Wyrok powyższy w całości apelacją zaskarżył powód. W obszernej apelacji kwestionował przede wszystkim naruszenie przez Sąd I instancji przepisów postępowania, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 233 § 1 k.p.c., art. 227 k.p.c. i art. 232 k.p.c. Zarzucił Sądowi Rejonowemu dokonanie dowolnej, a nie swobodnej, oceny dowodów m.in. poprzez ustalenie, że przyczynami rozwiązania stosunku pracy, obciążającymi powoda, były jego niezadowalające wyniki pracy oraz wystawienie faktur VAT za czynności doradztwa i opiniowania na rzecz spółek zależnych, podczas gdy nie spełniają one wymogu konkretności, obiektywnego
i rzeczywistego charakteru, a pominięcie faktu, że jedynym i wyłącznym powodem rozwiązania umowy o pracę była likwidacja stanowiska pracy powoda. Apelujący zarzucił, że Sąd I instancji niezasadnie powołał się
na powody rozwiązania umowy o pracę pomiędzy stronami wskazane
w oświadczeniu z dnia 10 lutego 2015 r. (oświadczenie o rozwiązaniu o pracę bez wypowiedzenia), podczas gdy pozwany cofnął to oświadczenie w ugodzie sądowej zawartej przed Sądem Rejonowym w Legnicy z dnia 8 lipca 2015 r. (sygn. akt IV P 73/15), co powinno prowadzić do ustalenia, że w obrocie prawnym nie istnieje oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, zaś strony rozwiązały umowę o pracę
na mocy porozumienia stron (w tym zakresie skarżący dodatkowo zarzucił Sądowi poczynienie w uzasadnieniu sprzecznych ustaleń faktycznych). Zdaniem powoda, Sąd I instancji dokonał dowolnej oceny dowodów także na okoliczność istnienia zastrzeżeń co do jego pracy, podczas gdy nie pozwalały na to zebrane w sprawie dowody –nie wykazały one bowiem, które sprawy przegrał, ani że ponosi za to winę, jak i że zastrzeżenia pracodawcy odnośnie jego osoby były uzasadnione. Zarzucił przy tym naruszenie przez Sąd art. 328 § 2 k.p.c. poprzez poczynienie w uzasadnieniu wyroku ustaleń „na wysokim stopniu abstrakcji”. Za takie bowiem uznać należy ustalenia tego Sądu, że: „pod koniec 2014 r. nasiliły się zastrzeżenia do pracy powoda" (bez wskazania na czym konkretnie te zastrzeżenia miały polegać), „niezadowolenie zarządu pozwanej z pracy powoda nasiliło się pod koniec roku 2014 r. Wiązało się to przede wszystkim z przegrywanymi sprawami sądowymi” (bez wskazania, które sprawy miały być przegrane i czy przegranie to nastąpiło z winy powoda). Powód zakwestionował nadto ustalenia Sądu Rejonowego dotyczące tego, że będąc zatrudnionym w (...)Sp. z o.o. zobowiązany był wykonywać bieżące doradztwo na rzecz spółek –córek, podczas gdy prawidłowym powinno być ustalenie, że z ww. spółkami –córkami łączyły go odrębne stosunki zlecenia i na ich podstawie wypłacane było wynagrodzenie –zarówno za bieżącą obsługę prawną, jak i tytułem zastępstwa procesowego. Powód podkreślił, że nieuprawnionym było uznanie przez Sąd I instancji, że był zobowiązany wykonywać bieżącą obsługę prawną na rzecz spółek –córek strony pozwanej na podstawie umów o współpracy (tzw. outsorsingowych), albowiem stało to w sprzeczności z wiążącą go ze stroną pozwaną umową o pracę zawartą w dniu 3 listopada 2008 r., zawartą w formie pisemnej pod rygorem nieważności i na mocy której zobowiązany był wykonywać bieżące doradztwo prawne wyłącznie na rzecz pozwanej spółki, nigdy zaś nie podpisał umów outsorsingowych, ani nie wyraził zgody na ich realizację. Podniósł też, że na wcześniejszym etapie współpracy ze spółkami –córkami nie miał zleceń na bieżącą obsługę prawną, co jednak nie przesądza automatycznie, że strony nie ustaliły rozliczenia tej obsługi na podstawie wystawionych faktur. Skarżący zwrócił też uwagę, że strona pozwana nie twierdziła, że była związana umową outsourcingową ze spółką (...)Sp. z o.o., a zatem wystawienie faktury VAT za usługi doradztwa świadczone na rzecz tej spółki nie mogło wpłynąć negatywnie na sytuację prawną pozwanej. Dodał przy tym, iż złożył pozwy o zapłatę faktur VAT wystawionych w styczniu 2015 r. przeciwko spółkom: (...)Sp. z o.o., (...)Sp. z o.o. oraz (...) Sp. z o.o., a sprawy te nie doczekały się jeszcze prawomocnego rozstrzygnięcia, a zatem –w jego ocenie– ustalenia Sąd I instancji w niniejszej sprawie, że powodem rozwiązania stosunku pracy, który go obciążał, było wystawienie takich faktur na rzecz ww. spółek było co najmniej przedwczesne i wyprzedzające merytorycznie rozstrzygnięcia sądów powszechnych. Zdaniem skarżącego, wobec faktu, iż większościowy wpływ na zarządzanie spółkami –córkami ma A. W., będąca Prezesem Zarządu strony pozwanej, w sprawie nie było obiektywnej możliwości wypowiedzenia takich umów. W ramach zarzutów podważających dokonanie swobodnej oceny materiału dowodowego skarżący zarzucił także Sądowi meriti błędne ustalenia co do tego, że pod koniec 2014 r. doszło pomiędzy nim a A. W. do spotkania w sprawie jego dalszego zatrudnienia. Podniósł, że Sąd ten nie powinien opierać się na zeznaniach świadków J. H. i P. K. w przedmiocie zastrzeżeń do jego pracy, albowiem świadkowie ci nie mają prawniczego wykształcenia, a ich wiedza miała wyłącznie charakter zasłyszany. Zarzucił Sądowi, że nie oparł się na korzystnych dla jego osoby zeznaniach świadków E. L. i P. P. potwierdzających, że pracodawca nie miał do jego pracy zastrzeżeń, a że miał zastrzeżenia do całego działu organizacyjno –prawnego (co potwierdzili świadkowie E. W. i P. P.). Wskazał nadto, iż Sąd ten –mimo uprzedniego -na pierwszej rozprawie- ustnego ograniczenia prowadzenia postępowania dowodowego do tez wskazanych w oświadczeniu z dnia 10 lutego 2015 r., następnie rozszerzeniu ich na inne okoliczności postanowieniami dowodowymi dopuszczającymi zeznania świadków E. L., J. H., P. P., P. K., które Sąd uznał za współprzyczynę rozwiązania umowy o pracę tj. „istnienie zastrzeżeń co do pracy powoda", a to doprowadziło do pozbawienia go możności obrony w postępowaniu przed Sądem I instancji.

Apelujący zarzucił nadto naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

1.  art. 10 ust. l w zw. art. 8 ust. l pkt 2 oraz ust. 3 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników;

2.  art. 45 § l k.p. w zw. z art. 12 ustawy w zw. z art. 300 k.p. zw. z art. 6 k.c.;

3.  art. 52 § 1 pkt 1 k.p.;

4.  art. 100 § 1 k.p. w zw. z art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ustawy o radcach prawnych w zw. z art. 30 § 4 k.p.;

5.  art. 30 § l k.p. w zw. z art. 12 ustawy w zw. z art. 300 k.p. w zw. z art. 6 k.c. w zw. art. 61 § 1 k.c.;

6.  art. 30 § 4 k.p. w zw. z art. 45 § l k.p. w zw. z art. 52 § l pkt l k.p. zw. z art. 12 cyt. wyżej ustawy;

7.  art. 8 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

8.  art. 60 k.c. w zw. z art. 65 § 2 k.c. zw. z art. 353(1) k.c. w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w zw. z § 1 ust. 1 umów o współpracę przedłożonych przez stronę pozwaną.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie w całości wywiedzionego powództwa
i zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kwoty 10.001,08 zł wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 17 maja 2016 r. do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje wg norm przepisanych z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów dojazdu pełnomocnika powoda na rozprawę apelacyjną w wys. 120,35 zł oraz za stawiennictwo pełnomocnika powoda na trzech rozprawach w postępowaniu przed Sądem I instancji w wys. 361,05 zł.

Strona pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód, skarżąc wyrok Sądu Rejonowego w Legnicy z dnia 18 maja 2016 r., jako wartość przedmiotu zaskarżenia podał kwotę 10.002 zł. Na powyższą kwotę –w jego ocenie– złożyła się wartość 2-miesięcznej odprawy w kwocie 9.150 zł oraz wartość skapitalizowanych na dzień 16 maja 2016 r. odsetek od tej odprawy za okres od dnia 25 lutego 2015 r. do dnia 16 maja 2016r.

W tym zakresie zauważyć trzeba, że powód wystąpił pierwotnie
z roszczeniem o zapłatę kwoty 9.150 zł. Pismem z dnia 16 maja 2016 r. rozszerzył powództwo o dodatkową kwotę 851,08 zł. Na rozprawie w dniu 18 maja 2016 r. powód działający przez profesjonalnego pełnomocnika cofnął pismo o rozszerzeniu powództwa i zgłosił ustne „rozszerzenie powództwa” (o dodatkową kwotę 851,08 zł) do protokołu rozprawy. W świetle opisanych wyżej okoliczności nie doszło do skutecznego rozszerzenia powództwa. W myśl bowiem art. 193 § 2 1 k.p.c – z wyjątkiem spraw o roszczenia alimentacyjne zmiana powództwa może być dokonana jedynie w piśmie procesowym. Wątpliwości nie ulega, że rozszerzenie powództwa jest jego zmianą i wymaga - zgodnie z powołanym art. 193 § 2 1 k.p.c – zachowania formy pisma procesowego. Formy tej nie spełnia zaś ustne zgłoszenie rozszerzenia powództwa na rozprawie. Sąd rozpoznający sprawę nie mógł zatem orzec
o rozszerzonym żądaniu powoda, skoro rozszerzenie nie było skuteczne. Dlatego też wywiedziona przez powoda apelacja w części dotyczącej nieskutecznego rozszerzenia powództwa, a więc ponad kwotę 9.150 zł –jako niedopuszczalna podlegała odrzuceniu, na podstawie art. 373 k.p.c.

W pozostałym zaś zakresie apelacja –jako niezasadna– podlegała oddaleniu.

Odnosząc się na wstępie do kwestii rozkładu ciężaru dowodu
w rozpoznawanej sprawie to stwierdzić należy, iż rozkład ten (również
w sprawach o odprawę pieniężną) wyznacza art. 6 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Powód zatem jako dochodzący roszczenia winien udowodnić, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z przyczyn wyłącznie leżących po stronie pracodawcy. Pracodawca zaś ma obowiązek wykazać, że przyczyny te nie były wyłączne, gdyż istniały inne współprzyczyny –leżące po stronie pracownika. Jednakże, gdy pracodawca wykaże powyższą okoliczność, pracownik –dla swojej obrony– winien przedstawić kontrargumenty na okoliczność nieistnienia po jego stronie współprzyczyn. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy –rozpoznając niniejszą sprawę– nie naruszył ww. zasady rozkładu ciężaru dowodu, i słusznie przyjął, że powód nie wykazał, że przyczyna rozwiązania z nim umowy o pracę leżała wyłącznie po stronie zatrudniającej go spółki, tj. że była nią tylko i wyłącznie likwidacja stanowiska radcy prawnego w spółce. Sąd Rejonowy w tym zakresie dokonał wszechstronnej analizy materiału dowodowego, w tym przede wszystkim zeznań świadków, konfrontując je ze sobą i wyciągając z tych porównań logiczne i zgodnie z doświadczeniem życiowym wnioski, skutkiem czego doszedł do prawidłowego przekonania, iż podjęcie przez Zarząd pozwanej spółki uchwały o likwidacji stanowiska radcy prawnego było działaniem następczym - skutkiem a nie przyczyną rozwiązania z powodem umowy o pracę. Takie rozumowanie potwierdza poniekąd postawa samego skarżącego, który z jednej strony twierdził, że likwidacja stanowiska pracy stanowiła rzeczywistą, jedyną i wyłączną przyczynę rozwiązania z nim umowy o pracę, a z drugiej –że była ona pozorna (k. 550, nagranie 01:27:16 i nast.). Już ta niekonsekwencja nakazywała z ostrożnością podchodzić do twierdzeń powoda w zakresie wyłączności przyczyny rozwiązania z nim stosunku pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy (w zasadniczej części) oraz dokonał prawidłowej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów i wydał niewadliwe orzeczenie co do istoty sprawy, a apelacja nie dostarczyła żadnych argumentów, które by to rozstrzygnięcie podważały.

Powód w apelacji kwestionował przede wszystkim istnienie współprzyczyny rozwiązania stosunku pracy łączącego go z pozwaną spółką jako przeszkody w uzyskaniu odprawy pieniężnej. Zarzuty, jakie wywiódł w apelacji, można - najogólniej rzecz ujmując - podzielić na dwie grupy: jedne dotyczące naruszeń Sądu przy badaniu przyczyny wskazanej w oświadczeniu pracodawcy z dnia 10 lutego 2015 r., tj. dotyczącej bezprawnego i nieuzasadnionego dochodzenia przez powoda dodatkowego honorarium za pracę od spółek –córek: (...)sp. z o.o.,(...)sp. z o.o. oraz (...)sp. z o.o. w sytuacji gdy usługi te zostały już opłacone przez pracodawcę – spółkę-matkę, i drugie – dotyczące naruszeń, których dopuścił się Sąd przy badaniu przyczyny nowej, wskazanej przez pracodawcę dopiero w toku procesu, a mianowicie niezadowolenia pracodawcy z pracy powoda i zastrzeżeń do tej pracy.

Odnosząc się do pierwszej grupy zarzutów – zdaniem Sądu Okręgowego– w błędzie pozostaje apelujący twierdząc, że skoro strony zawarły ugodę sądową, w której zmieniły tryb rozwiązania z powodem umowy o pracę z rozwiązania umowy bez wypowiedzenia na porozumienie stron, to zdezaktualizowały się przyczyny, które strona pozwana podała powodowi w oświadczeniu z dnia 10 lutego 2015 r. jako uzasadnienie zakończenia z nim stosunku pracy. Przyczyny te pozostały aktualne, skoro zostały przedstawione pracownikowi i Sąd Rejonowy miał prawo je oceniać w kontekście zgłoszonego przez powoda roszczenia o odprawę. Nie można bowiem uznać, że skoro strony ugodowo zmieniły tryb rozwiązania stosunku pracy, to przyczyny, które legły u podstaw decyzji pracodawcy o zakończeniu współpracy z pracownikiem nagle przestały istnieć. Zawarcie ugody z pracownikiem zwolnionym dyscyplinarnie nie jest przy tym samo w sobie równoznaczne z uznaniem niezasadności wskazanych wcześniej pracownikowi przyczyn rozwiązania stosunku pracy. O zawarciu takiej ugody bowiem niejednokrotnie decydują także inne, pozaprawne względy.

Jedną z tych przyczyn było nieuzasadnione domaganie się przez powoda zapłaty honorarium za usługi obsługi prawnej, jakie świadczył na rzecz spółek zależnych od strony pozwanej i za które otrzymał już wynagrodzenie – w ramach stosunku pracy łączącego go ze spółką –matką. Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena tej przyczyny jako leżącej po stronie pracownika jest prawidłowa. Na uwzględnienie nie zasługują przy tym twierdzenia skarżącego, iż nie była mu znana treść umów outsourcingowych ze spółkami zależnymi –przede wszystkim ze spółką (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o (faktycznie natomiast z materiału dowodowego sprawy wynika, że ze spółką (...)sp. z o.o. strona pozwana nie była związana taką umową, na co słusznie zwrócił uwagę skarżący). Warto w tym miejscu podkreślić, że powód pracował u strony pozwanej jako etatowy radca prawny od 2008 r. Wydzielenie spółek –córek miało miejsce w 2012 r. W ocenie Sądu okręgowego nie jest zatem możliwe, aby powoda jako prawnika ten fakt nie interesował, w szczególności w kontekście tego, że – na co wskazuje materiał dowodowy zebrany przez Sąd Rejonowy - pracy w dziale obsługi prawnej przybyło. Z tego też powodu radcowie prawni świadczący usługi na rzecz strony pozwanej, w tym i powód, rozmawiali z zarządem strony pozwanej na temat podwyżki wynagrodzenia. Ustalone zostało –czego powód nie kwestionował– że za zastępstwo procesowe spółek zależnych radcowie prawni, w tym powód, będą otrzymywać wynagrodzenie od spółek –córek, na rzecz których będą wystawiać stosowane faktury. Taką utrwaloną praktykę potwierdzają przedłożone do akt faktury VAT wystawione przez powoda w okresie od 2012 do 2014 roku. Za utrwaloną i niekwestionowaną przez strony (w zasadzie do dnia wszczęcia niniejszego procesu) uznać należało także praktykę w ramach której powód –w zakresie swoich obowiązków pracowniczych– świadczył na rzecz spółek zależnych bez osobnego wynagrodzenia bieżącą obsługę prawną. Obowiązek taki wynikał dla powoda z treści zmienionej co najmniej w sposób dorozumiany umowy o pracę (poprzez kilkuletnią praktykę w zakresie realizacji przez strony tej umowy). Powód co prawda wskazywał, iż zmiana łączącej go ze stroną pozwaną umowy o pracę mogła być dokonana tylko na piśmie i to pod rygorem nieważności,
to jednak zauważyć należy, że z przewidzianej w art. 29 § 4 k.p. formy pisemnej dla zmiany warunków umowy o pracę nie wynika zakaz takiej zmiany na zasadzie dorozumianego uzgodnienia przez strony. Forma pisemna dla zmiany warunków umowy o pracę nie ma innego rygoru poza dowodowym. Niezachowanie tej formy nie powoduje bezskuteczności (nieważności) dokonanej zmiany. Nie budzi zatem wątpliwości, że porozumienie stron stosunku pracy w zakresie zmiany warunków umowy o pracę, np. w zakresie wynagrodzenia, może zostać zawarte także przez czynności konkludentne (por. wyrok SN z dnia 27 lipca 2011 r., II PK 29/11). Zauważyć tez trzeba, że powód - będąc radca prawnym z dość znacznym stażem pracy - nie dążył skutecznie do uregulowania na piśmie ze stroną pozwaną swoich praw i obowiązków w kwestii obsługi prawnej spółek-córek. Brak takich pisemnym uzgodnień nie powoduje, że one nie istniały w praktyce. Przeciwnie – fakt, że przez ponad 2 lata obowiązki takie powód wykonywał i nie żądał z tego tytułu żadnego dodatkowego wynagrodzenia nakazuje przyjąć, iż traktował je jako immanentną część swoich obowiązków pracowniczych wynikających z umowy o pracę ze stroną pozwaną. Znamiennym przy tym jest – co dodatkowo przekonuje o niezasadności stanowiska procesowego powoda w niniejszej sprawie - że powód nie potrafił wyjaśnić faktu wystawienia dwóch faktur za czynności prawne procesowe na rzecz dwóch spółek –córek dopiero w styczniu 2015 r., a więc po prawie 3 latach od rozpoczęcia wykonywania na ich rzecz usług w zakresie doradztwa prawnego w ramach umowy o pracę łączącej go ze spółką-matką (k. 550, nagranie 01:35:06 i nast.).

Powyższe przekonuje o niezasadności argumentów i twierdzeń powoda zarówno co do braku znajomości treści umów outsourcinowych ze spółkami (...)sp. z o.o. i (...)sp. z o.o., jak i braku w zakresie obowiązków pracowniczych powoda obowiązku obsługi prawnej ww. spółek bez dodatkowego wynagrodzenia z ich strony. Tę pracę powoda bowiem wynagradzał pracodawca –spółka (...)Sp. z o.o. w ramach wiążącej strony umowy o pracę. Zatem niezasadne wystawienie przez powoda w styczniu 2015 r. dwóch faktur VAT za obsługę prawną/doradztwo na rzecz ww. spółek było rzeczywistą przyczyną rozwiązania stosunku pracy leżąca po stronie powoda jako pracownika. Powyższa okoliczność słusznie zaważyła na oddaleniu powództwa. Podstawową bowiem przesłanką stosowania art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników jest konieczność rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika, a przyczyny te muszą stanowić wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron.

Skoro zatem w rozpoznawanej sprawie zaistniała (omówiona wyżej) przyczyna rozwiązania stosunku pracy leżąca po stronie pracownika (zaistniała po stronie powoda współprzyczyna rozwiązania z nim umowy o pracę), to nie można mówić o wyłączności przyczyn po stronie pracodawcy. Dlatego nie było już potrzeby rozważania dalszych zarzutów apelującego odnośnie przyczyny rozwiązania umowy o pracę polegającej na zastrzeżeniach do pracy powoda i niezadowoleniu pracodawcy z wyników tej pracy.

Wobec braku uzasadnionych podstaw apelacja podlegała zatem oddaleniu (art. 385 k.p.c.)

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym Sąd II instancji procedował w oparciu o przepis art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 i z zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

SSO Andrzej Marek SSO Jacek Wilga SSO Krzysztof Główczyński