UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 lutego 2016 r.

Powód W. B. (1) w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu pozwu skierowanego przeciwko D. W. domagał się nakazania pozwanej przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zakazanie dalszego naruszania prawa własności działek nr (...) położonych w miejscowości R. stanowiących współwłasność powoda oraz do usunięcia z działki nr (...) położonej w R.:

- 14 brzóz, oznaczonych nr 8, 55, 57, 61, 62, 63, 64, 67, 69, 72, 74, 78, 79, 80 na zdjęciach nr 1 do 2 oraz od 7 do 9 stanowiących załącznik do pisma z dnia 10.12.2015r.,

- 40 modrzewi oznaczonych nr 2, 5, 9, 12, 14, 22, 26-8, 30, 32, 34, 35, 38, 39, 42, 45-8, 51, 52, 54, 65, 66, 68, 70, 71, 73, 76, 77, 82, 83, 85, 86, 88, 89, 92-4, na zdjęciach nr od 1 do 9 stanowiących załącznik do pisma z dnia 10.12.2015r.,

- 8 klonów oznaczonych nr 4, 7, 11, 15, 17, 23, 53, 75 na zdjęciach nr od 1 do 4 i 8 stanowiących załącznik do pisma z dnia 10.12.2015r.,

- 16 świerków pospolitych oznaczonych nr 1, 3, 6, 10, 13, 16, 18, 20, 21, 24, 25, 29, 33, 36, 41, 44 na zdjęciach nr od 1 do 5,

- 18 świerków kłujących oznaczonych nr od 1 do 18 na zdjęciu nr 10 stanowiącym załącznik do pisma z dnia 10.12.2015r.,

- 11 sosen oznaczonych nr 19, 37, 40, 43, 49, 50, 56, 58 - 60, 91 na zdjęciach nr od 1 do 9 stanowiących załącznik do pisma z dnia 10.12.2015r.,

- 1 dęba oznaczonego nr 31 na zdjęciu nr 5 stanowiącym załącznik do pisma z dnia 10.12.2015r.,

- 6 wierzb oznaczonych nr 81, 84, 87, 90, 95, 96 na zdjęciu nr 9 stanowiącym załącznik do pisma z dnia 10.12.2015r.,

w terminie 2 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku oraz zobowiązanie pozwanej do stosowania się do przepisów § 77 pkt 3,4 i 5 oraz § 70, 71, 72 zawartych w Regulaminie (...) ( Załącznik nr 1 do uchwały (...) nr (...) z dnia 21 lutego 2014 r.) przy sadzeniu drzew na gruncie sąsiadującym z działkami powoda. Nadto domagał się zasądzenia kosztów według norm przepisanych zgodnie z pismem z dnia 1.02.2016 r.

W uzasadnieniu powód podał, że pozwana nasadziła ponad 200 drzew iglastych i liściastych z gatunku wysokich w odległości około 20 cm - 150 cm od granicy działek stron. Podał, że obecnie gałęzie z kilku drzew przechodzą na jego posesję. Ponadto jego zdaniem charakter i rodzaj posadzonych przez pozwaną drzew każe słusznie przypuszczać, że za kilka lat konary i gałęzie znacznie utrudnią, a nawet uniemożliwią mu dostęp do żywopłotu od strony granicy w celu jego pielęgnacji. Co więcej takie posadzenie drzew będzie wymuszało na powodzie sprzątanie spadających liści oraz łamiących się gałęzi, a nadto istnieje realne zagrożenie zbytniego zacienienia jego działki, w tym kwiatów, krzewów oraz drzewek ozdobnych, co w konsekwencji może doprowadzić do ich obumarcia. Dalej podał powód, że opisywany drzewostan został sztucznie nasadzony na gruntach do tego nieprzeznaczonych, nadto wskazywał na podcięcie skarpy przez pozwaną, które doprowadziło do uaktywnienia się osuwiska. Stwierdził, że wielokrotnie ( bezskutecznie ) prosił pozwaną o zaprzestanie sadzenia drzew w tak bliskiej odległości od jego działki co może zagrażać stabilności jego działki i przyczyniać się do jeszcze większego uaktywnienia osuwiska. Powód powoływał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów Okręgowych, a jako podstawę swojego roszczenia wskazał na przepis art. 144 kc i art. 222 § 2 kc.

Pozwana D. W. w odpowiedzi na pozew wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zaprzeczyła aby na działce nr (...) nasadziła aż 200 drzew bowiem w rzeczywistości jest ich około 100 i wskazała, że powód nigdy nie zwracał się do niej ani ustnie ani pisemnie o zaprzestanie nasadzeń. Nadto podała, że nie sadziła drzew w celu zalesienia bowiem za las uznawane jest zalesienie co najmniej 0,1 ha zaś w niniejszej sprawie powierzchnia nasadzeń wynosi ok. 0,03 ha. Pozwana podkreśliła, że 3 razy do roku dokonuje wraz z mężem przycinki gałęzi, które mogłyby wychodzić za granicę sąsiada. Ponadto drzewa owocowe zasadzone są w rzędzie około 10 m od granicy z nieruchomością powoda. Wskazała, iż nie jest prawdziwe twierdzenie powoda by nasadzenia mogły naruszyć fundamenty jego domu czy też, że na jego posesję spadają liście bowiem nigdy nie wzywał pozwanej do ich usunięcia. Podała, że główną przyczyną nasadzenia drzew jest potrzeba stabilizacji osuwiska znajdującego się w granicy działek, zważywszy dodatkowo, że posesja pozwanej znajduje się niżej niż posesja powoda, który dodatkowo nie posiada odwodnienia nieruchomości, co dodatkowo uaktywnia osuwisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód W. B. (1) wraz z żoną M. B. są właścicielami na prawach wspólności ustawowej działek nr (...) położonych w R..

(dowód: kserokopia aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 1.03.1991r. zawierającego umowę przenoszącą własność k. 8-9, kserokopia aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 26.03.1991r. zawierającego umowę przenoszącą własność k. 10-11, kserokopia wyrysu z mapy k. 12)

Pozwana D. W. jest właścicielką działki nr (...) położonej w R..

(okoliczność niesporna)

Działka nr (...) położona jest w miejscowości R. w terenie pagórkowatym, działka ta zabudowana jest w części północnej murowanym domem mieszkalnym. Przy domu na tej działce jest budynek gospodarczy drewniany. Od strony północno-zachodniej do działki nr (...) położonej w R. przylegają działki nr (...). Na działce nr (...) usytuowany jest murowany dom mieszkalny z tarasem od strony działki nr (...) widokowym na stronę działki nr (...). Pomiędzy działkami nr (...) a działkami nr (...) w części jest trwałe ogrodzenie z metalowych słupków i metalowej siatki, a w części działki te oddziela od siebie prowizoryczne ogrodzenie składające się z drewnianych słupków i siatki metalowej. Działki nr (...) położone są na wyższym stoku niż działka nr (...) w R.. Z działek nr (...) jest widok na działkę nr (...) i inne działki położone poniżej. Na działce nr (...) położonej w R. w odległości od 0,2 m do 0,5 m od prowizorycznego ogrodzenia rosną drzewa z gatunku brzoza pospolita - 12 sztuk, klon, jawor, modrzew pospolity, 1 sztuka dębu czerwonego, a w następnym szpalerze w dalszej odległości od prowizorycznego ogrodzenia niż drzewa w pierwszym szpalerze w kierunku działki nr (...) rosną świerki, sosny, modrzewie. Pomiędzy tymi dwoma szpalerami drzew rosną również modrzewie, sosny czarne, sosny pospolite. Na wysokości zabudowań na działce nr (...) położonej w R. w odległości 1 m od siatki ogrodzeniowej rosną 4 brzozy, a w odległości od 1,50 m do 1,70 m od tej siatki ogrodzeniowej na działce nr (...) rośnie 14 sztuk świerka ozdobnego. Drugi szpaler drzew na działce nr (...) jest w odległości 1,70 m od prowizorycznego ogrodzenia tej części działki. Trzeci szpaler drzew jest w odległości 2,20 m - 2,30 m od tego prowizorycznego ogrodzenia na działce nr (...).

(dowód: protokół komisji sądowej z dnia 5.11.2014 r. wraz ze zdjęciami fotograficznymi k. 60 - 68, zdjęcia na 2 płytach CD k. 7, zdjęcia k. 128 - 138 )

Pomiędzy stronami niniejszego postępowania toczą się postępowania administracyjne dotyczące ich posesji.

(dowód: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. sygn. akt (...)z dnia 29.04.2014r. k. 47-55, postanowienie nr (...) z dnia 19.09.2014r. (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. k. 45 )

Na fragmencie działki nr (...) w R. w pasie szerokości 3 m ciągnącego się wzdłuż opisanego ogrodzenia trwałego z siatki ogrodzeniowej jak też prowizorycznego z siatki leśnej oddzielającego od działek nr (...) rosną sztucznie posadzone drzewa: Brzoza brodawkowata – 19 sztuk, Modrzew europejski – 35 sztuk, Klon jawor – 8 sztuk, Świerk kłujący – 14 sztuk, Świerk pospolity – 5 sztuk, Sosna pospolita – 8 sztuk, Dąb czerwony – 1 sztuka, Wierzba mandżurska – 1 sztuka. Drzewa w większości to drzewka w wieku 5 – 6 lat (modrzewie, klony, brzozy) kilka brzóz i świerki kłujące w wieku 8 – 10 lat.

W wieku 11 lat (wiek w którym należy uzyskać pozwolenie na wycięcie drzew, a przesadzenie jest w zasadzie niemożliwe) drzewa osiągną średnio wysokość 4 – 6 m i pierśnice (średnica pnia na wysokości 1,3 m ) 5 - 6 cm. W wieku 40 lat drzewa te mogą osiągnąć następujące rozmiary: Brzoza wysokość 20 m, pierśnica 19 cm, Modrzew – 19 m, 19 cm, Jawor – 14 m, 14 cm, Świerk – 16 m, 13 cm, Sosna 16 m, 16 cm, Dąb c. 21 m, 20 cm. Dane te odnoszą się do bardzo dobrych warunków wzrostu. W późniejszym okresie (wiek rębności) maksymalne rozmiary jakie osiągają analizowane gatunki to odpowiednio: Brzoza 28 m, 33 cm, Modrzew – 35 m, 42 cm, Jawor –26 m, 38 cm, Świerk – 34 m, 40 cm, Sosna - 32 m, 40 cm, Dąb c. 29 m, 46 cm. Rozrost koron drzew uzależniony jest w dużej mierze od warunków wzrostu, jeżeli drzewo ma możliwość swobodnego dostępu do światła to u gatunków liściastych można przyjąć, że stanowisko jednego dojrzałego drzewa zajmuje 0,01 ha czyli długość grubszych gałęzi wyniesie 5 m od pnia. Dla gatunków iglastych zwłaszcza modrzewia rozpiętość korony to obszar 0,003 ha, długość gałęzi do 3 m. Zasadniczo przyjmuje się, że system korzeniowy odpowiada wielkości korony drzewa, dla drzew rosnących pojedynczo rozpiętość korzeni może być 2x większa. Podane dane to wartości orientacyjne, w dużej mierze oparte na leśnych badaniach w litych drzewostanach dla poszczególnych gatunków. Maksymalne wartości podano dla drzew w wieku 90 - 110 lat, z wiekiem niektóre parametry przy zachowaniu żywotności drzewa, a zwłaszcza pierśnica wzrasta. Przyrost na wysokość ustaje.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu leśnictwa mgr inż. S. T. z dnia 15.12.2014 r. k. 75-76 )

Zgodnie z opinią biegłego sądowego z zakresu geologii mgr inż. L. B. (1) nasadzenia drzew przez pozwaną D. W. na działce nr (...) w R. od strony działek nr (...) w R. w chwili obecnej częściowo zabezpieczają skarpę na działce nr (...) przed osuwaniem się mas ziemnych, głównie przez obniżenie wilgotności gruntów podłoża.

Zastosowanie gęstych nasadzeń różnych gatunków drzew w tym świerków skłonnych do wywrotów oraz głęboko penetrujących systemami korzeniowymi modrzewi może w przyszłości pogorszyć warunki stateczności skarpy i zbocza przez wytworzenie nisz wykrotowych oraz przez rozluźnienie korzeniami obecnie stabilnego podłoża skalistych łupków.

Z punktu widzenia warunków gruntowo – wodnych dla utrzymania stabilności skarpy pomiędzy działką (...) i działkami nr (...) w R. nie jest koniecznym jej intensywne zadrzewienie różnorodnymi gatunkami drzew; przeciwwskazane są drzewa wysokie i głęboko penetrujące podłoże systemem korzeniowym i drzewa o płaskim systemie korzeniowym, skłonne do wywrotów; dla obniżania wilgotności gruntów mogą być nasadzane krzewy i drzewa o średnich głębokościach ukorzenienia w luźnej więźbie umożliwiającej właściwy rozwój poszczególnych gatunków nasadzeń, bez konieczności sytuowania nasadzeń w pobliżu przy granicy działki nr (...) z działkami na wyższym zboczu.

Według biegłego skarpa na działce pozwanej nie jest wolna od zagrożenia osuwaniem się gruntu natomiast warunki stateczności tej skarpy zostały poprawione przez dokonanie dotychczasowych nasadzeń. Wilgotność gruntu podłoża w miarę wzrostu nasadzeń drzew lub krzewów na skarpie będzie malała w związku z pobieraniem wody przez rośliny oraz osłoną podłoża liśćmi nasadzeń roślin. Zagrożenia osuwiskowe tej skarpy w przypadku braku nasadzeń byłoby większe. Nie można wykluczyć jednak, że może dojść do znacznego osuszenia gruntów powyżej tej skarpy . Przycinanie pielęgnacyjne drzew na wysokość maksymalną do 4-ch m nie ma znaczenia w przedmiocie zagrożenia pogorszeniem stateczności skarpy ponieważ system korzeniowy roślin generalnie nie jest zależny w zasadniczym stopniu od wielkości korony drzew, lecz od wieku tych drzew. Przy przycinaniu korony drzew następuje pogrubianie pnia drzew, a system korzeniowy nadal się rozbudowuje. Nie należy stosować świerków ( w tym srebrnych) do umacniania podłoża zagrożonego osunięciami ponieważ drzewa te wytwarzają płaski system korzeniowy, co skutkuje stosunkowo słabym umocowaniem tych drzew w gruncie. Również modrzew nie jest wskazany do obsadzania terenów zagrożonych osuwaniem się gruntu ponieważ rozbudowuje głęboki system korzeniowy, który rozluźnia głębsze partie podłoża. Rozluźnienie gruntu podłoża może sprzyjać wnikaniu wody w te grunty i skutkować pogarszaniem stateczności podłoża. Przy niskich drzewach skłonność do wywrotów jest mniejsza niż przy drzewach wysokich natomiast niezależnie od wzrostu w górę drzew następuje rozrost korony w kierunkach bocznych, co stanowi zaporę dla wiatru i z tego względu drzewa takie mogą być również podatne na wywroty. W przypadku odpowiedniego przycinania korony drzew odgórnego i bocznego (które nie spowoduje zamierania drzewa) zagrożenie wywrotów będzie mniejsze.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu geologii mgr inż. L. B. (1) z lipca 2015 r. wraz z ustną opinią uzupełniającą z dnia 20.11.2015 r. k. 90- 107, 123-125)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dokumentów, protokołu komisji sądowej z dnia 5.11.2014 r., opinii biegłych oraz zdjęć fotograficznych.

Dokumenty w postaci aktów notarialnych, wyrysu z mapy, wyroku, postanowienia mają charakter dokumentów urzędowych, a zatem korzystają z domniemania prawdziwości i autentyczności. Ich moc dowodowa nie została podważona i dlatego stały się podstawą ustaleń Sądu.

Oględziny przedmiotu postępowania utrwalone w protokole komisji sądowej z dnia 5.11.2014 r. zostały przeprowadzone zgodnie z obowiązującą procedurą i pragmatyką postępowania. Strony niniejszego postępowania nie składały żadnych zastrzeżeń, co do przebiegu oględzin i treści protokołu komisji sądowej dokumentującego tą czynność. Dlatego też spostrzeżenia poczynione w trakcie oględzin były podstawą ustaleń Sądu. Sytuację w terenie, a w szczególności położenie nieruchomości, zagospodarowanie i zagospodarowanie terenów przyległych obrazują także fotografie wykonane w czasie oględzin. Prawdziwość tych fotografii nie była kwestionowana przez strony. Podstawę ustaleń Sądu stanowiły również zdjęcia przedłożone przez powoda.

Sąd podzielił sporządzone w sprawie opinie: biegłego z zakresu leśnictwa mgr inż. S. T. oraz biegłego z zakresu geologii mgr inż. L. B. (1). Opinie te, w tym i uzupełniająca biegłego sądowego L. B. ( ustna odpowiadająca na zarzuty powoda ) zostały sporządzone na odpowiednim poziomie wiedzy fachowej, w sposób fachowy, rzetelny, udzielają odpowiedzi na pytania Sądu, a wnioski płynące z tych opinii były jasne i logiczne oraz pełne. Ostatecznie wymienione opinie biegłych nie były kwestionowane przez strony.

Sąd rozważył, co następuje:

W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą ( art. 140 kc ).

W rozpoznawanej sprawie powód W. B. (1) domagał się nakazania pozwanej D. W. przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zakazanie dalszego naruszania jego prawa własności działek nr (...) w R. oraz do usunięcia z działki nr (...) położonej w R. posadzonych tam drzew. Swoje żądanie powód opierał o przepis art. 222 § 2 kc i art. 144 kc.

Zgodnie z art. 222 § 2 kc przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń (tzw. roszczenie negatoryjne).

Przesłanką roszczenia negatoryjnego jest w pierwszym rzędzie przymiot właściciela, a kolejną fakt naruszenia własności w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Należy przy tym podkreślić, że chodzi tu o taką ingerencję w sferę prawa własności, która stanowi bezprawne jego naruszenie. Określonej osobie może przysługiwać bowiem prawo do wkroczenia w sferę uprawnień właściciela, na przykład z tytułu określonej służebności. Ze sformułowania art. 222 § 2 k.c. wynika, że na treść roszczenia negatoryjnego składają się dwa uprawnienia przyznane właścicielowi: możliwość żądania przywrócenia stanu zgodnego z prawem oraz zaprzestania naruszeń. W zależności od okoliczności właścicielowi może przysługiwać jedno albo drugie uprawnienie, albo obydwa łącznie (por. J. Ignatowicz (w:) Komentarz, t. I, 1972, s. 595; S. Rudnicki, Komentarz, 2007, s. 368). Uprawnienie do żądania zaprzestania naruszeń znajduje zastosowanie w sytuacji istnienia realnego niebezpieczeństwa powtarzających się działań bezprawnych, wkraczających trwale w sferę prawa własności i ma ono na celu zapobieżenie naruszeniom w przyszłości (por. wyrok SN z dnia 14 maja 2002 r., V CKN 1021/00, Lex nr 55512). Celem i treścią roszczenia negatoryjnego nie jest usunięcie wszelkich skutków ingerencji we własność, lecz przywrócenie i zapewnienie istnienia na przyszłość stanu zgodnego z prawem, a więc stanu władztwa nad rzeczą wolnego od ingerencji innych osób. Podobnie jak przy roszczeniu windykacyjnym legitymowanym czynnie do wystąpienia z roszczeniem negatoryjnym jest właściciel, a także współwłaściciel. Biernie legitymowanym jest ten, kto bezpośrednio narusza prawo własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie właściciela władztwa nad rzeczą. Pozwany w procesie negatoryjnym może bronić się podobnie jak pozwany w procesie windykacyjnym.

Z kolei przepis art. 144 kc stanowi, że właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno - gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

Należy w tym miejscu podkreślić, że prawo własności jest najszerszą formą uprawnienia do władania rzeczą, pozwala w najpełniejszy sposób realizować właścicielowi jego władztwo nad rzeczą poprzez m.in. korzystanie z rzeczy. Niemniej jednak uprawnienia właścicielskie doznają pewnych ograniczeń określonych przepisami prawa. W szczególności właściciel nieruchomości powinien powstrzymywać się od działań, które nadmiernie zakłócałyby korzystanie z nieruchomości sąsiednich. Przepis art. 144 kc określa jedną z norm prawa sąsiedzkiego, regulującą treść i wykonywanie prawa własności w zakresie oddziaływania na nieruchomości sąsiednie. Właściciel swoim zachowaniem podejmowanym w ramach wykonywania przez niego prawa własności do nieruchomości może w negatywny sposób oddziaływać na nieruchomości sąsiednie, zakłócając swobodne z nich korzystanie. Takie działanie określane jest mianem immisji. Oddziaływanie na nieruchomości sąsiednie może przybrać formę immisji bezpośrednich, czyli celowego bezpośredniego kierowania na inną nieruchomość substancji za pomocą odpowiednich urządzeń. Może mieć także formę immisji pośrednich, będących ubocznym, niezamierzonym skutkiem działania właściciela, jednak szkodliwym dla właściciela innej nieruchomości. Immisje bezpośrednie są zawsze niedozwolone, natomiast dokonywanie immisji pośrednich jest zakazane ponad przeciętną miarę przy uwzględnieniu społeczno – gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Tym samym oddziaływanie pośrednie na nieruchomości sąsiednie jest dopuszczalne jedynie w granicach miernika obiektywnego jakim jest przeciętna miara. Jeżeli właściciel w ramach wykonywania swojego prawa własności zakłóca korzystanie z nieruchomości sąsiednich w sposób nadmierny, to przekracza granicę uprawnień właścicielskich, bezprawnie ingerując w cudze prawo własności. Nadto wśród immisji pośrednich wyróżnia się immisje pozytywne i negatywne. Immisje pozytywne oddziałują wprost na nieruchomości sąsiednie poprzez rozchodzenie się substancji lub energii. Immisje negatywne polegają na tamowaniu przenikania na nieruchomości sąsiednie, np. światła słonecznego. Zarówno immisje pozytywne, jak i negatywne mieszczą się w dyspozycji art. 144. (por. Jerzy Ciszewski, komentarz do art. 144 kc, Lex/2014). W przypadku zatem naruszenia prawa własności nieruchomości poprzez niedopuszczalne immisje właścicielowi nieruchomości sąsiedniej przysługuje roszczenie negatoryjne z art. 222 § 2 kc.

W przedmiotowej sprawie powód zarzucał, że obecnie gałęzie z kilku drzew przechodzą na jego posesję a za kilka lat konary i gałęzie znacznie utrudnią a nawet uniemożliwią dostęp do żywopłotu od strony granicy, wskazywał na sprzątanie liści oraz łamiących się gałęzi oraz istnienie realnego zagrożenia zbytniego zacienienia jego działki, w tym kwiatów, krzewów oraz drzewek ozdobnych, co w konsekwencji może doprowadzić do ich obumarcia. Podawał, że zalesienia dokonano na gruntach do tego nieprzeznaczonych jak również zagraża to stabilności jego działki i może przyczyniać się do jeszcze większego uaktywnienia osuwiska. Wobec tego powód domagał się od pozwanej usunięcia z działki nr (...) posadzonych tam drzew wskazanych w pozwie.

W świetle powyższych rozważań, w ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę należy podkreślić, że żądanie ochrony własności może być uznane za zasadne gdy prawo to zostaje już naruszone, a nie wówczas gdy istnieje tylko możliwość jego naruszenia w bliżej nieokreślonej przyszłości. Uwzględnienie roszczenia powoda w obecnym stanie faktycznym prowadziłoby niewątpliwie do zniweczenia praw właścicielskich pozwanej. Immisje o jakich jest mowa w art. 144 k.c., jeszcze nie występują i nie wiadomo, czy wystąpią w przyszłości.

Art. 6 kc stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Obowiązująca w procesie cywilnym zasada kontradyktoryjności zwalnia Sąd orzekający z odpowiedzialności za rezultat postępowania dowodowego, którego dysponentem są same strony. To między stronami toczy się spór i na nich ciąży obowiązek udowodnienia swoich racji. Zgodnie z art. 232 kpc strona zobowiązana jest zgłaszać wnioski dowodowe. Ma także obowiązek dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i przedstawiać dowody ( art. 3 kpc ). Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu obciążają stronę, która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku. Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności ( art. 227 kpc) powinno być udowodnione przez stronę je zgłaszającą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.11.2001 r. I PKN 660/00 Wokanda 2002/7-8/44).

Skoro zatem powód domagał się przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zakazania naruszeń to winien w sposób nie budzący żadnych wątpliwości wykazać, że takie naruszenie jego prawa nastąpiło. Nie wystarczą tutaj jedynie same twierdzenia powoda, hipotetyczne założenia nie stanowiące jednak o naruszeniu jego prawa własności. Powód uzasadniając swoje stanowisko powoływał się na orzeczenia Sądów, w tym na wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie sygn. II Ca 396/12, w którym Sąd nakazał przycięcie tui do wysokości 2,5 m oraz na wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach sygn. II Ca 649/13, w którym Sąd nakazał wycięcie drzew, jak również powód wskazywał na przepisy dotyczące ogrodów działkowych. Należy jednak wskazać, że powołane przez powoda orzeczenia dotyczyły sytuacji gdy faktycznie posadzone tuje które wyrosły na wysokość 3,5 m czy też drzewa wyrośnięte do wysokości 7 - 10 m, ich rozłożyste konary oddziaływały niekorzystnie ( ponad przeciętną miarę ) na sąsiednią działkę, poprzez jej zacienienie na skutek ograniczonego dostępu promieni słonecznych co z kolei negatywnie wpływało na roślinność na tych działkach, czy też spadające liście z drzew powodowały zaśmiecanie podwórka. Nadto przepisy na które powoływał się powód tj. Regulamin (...) stanowiący Załącznik nr 1 do uchwały (...) nr (...) z dnia 21 lutego 2014 r. - nie są jednak prawem stanowionym przez ustawy i nie ma ( w tym w kodeksie cywilnym) jednoznacznych przepisów dotyczących sadzenia żywopłotów czy drzew od granicy działki.

Opisane w powyższych orzeczeniach sytuacje, w przedmiotowej sprawie nie miały miejsca. Chociaż pozwana posadziła dużo drzew blisko granicy z działką powoda nadto, jak wynika z opinii biegłego geologa mgr inż. L. B. (1) do tych nasadzeń nie zostały prawidłowo dobrane drzewa, jak chociażby świerki skłonne do wywrotów czy modrzewie z rozbudowanym systemem korzeniowym – to jednak powyższych nasadzeń pozwana dokonała na działce nr (...) stanowiącej jej własność. Na chwilę obecną nie zostało w żaden sposób naruszone prawo powoda, który wnosząc pozew w oparciu o przepis art. 222 § 2 i 144 kc winien wykazać dowodami naruszenie ( rzeczywiste ) jego prawa własności.

Zgodnie z opinią biegłego sądowego z zakresu geologii mgr inż. L. B. (1) nasadzenia drzew przez pozwaną D. W. na działce nr (...) od strony działek powoda nr (...) w chwili obecnej częściowo zabezpieczają skarpę na działce nr (...) przed osuwaniem się mas ziemnych, głównie przez obniżenie wilgotności gruntów podłoża. W ocenie biegłego ta wilgotność gruntu w miarę wzrostu nasadzeń drzew lub krzewów na skarpie będzie malała w związku z pobieraniem wody przez rośliny oraz osłoną podłoża liśćmi nasadzeń roślin. Nadto wskazał, że zagrożenia osuwiskowe tej skarpy w przypadku braku nasadzeń byłoby większe.

Należy zatem podkreślić, że gdyby w niniejszej sprawie posadzone przez pozwaną drzewa powodowały zagrożenie osuwiskowe skarpy, zasłaniały widok powodowi, konary zwisały nad jego działką, czy gdyby te nasadzone drzewa zacieniały jego działkę ograniczając w ten sposób wzrost roślinności czy też gdyby spadające liście z drzew zanieczyszczały podwórko powoda to wówczas należałoby rozważyć ich usunięcie.

Powód jednak w przedmiotowej sprawie nie przedłożył żadnych dowodów na potwierdzenie słuszności swoich twierdzeń i zdaniem Sądu przedmiotowe roszczenie pozwu jako przedwczesne podlega oddaleniu. Oczywiście nie można wykluczyć, że takie sytuacje jak opisane w pozwie nie będą miały miejsca w przyszłości jednak na chwilę obecną one nie występują.

Zdaniem Sądu jeżeli te małe obecnie drzewa będą odpowiednio pielęgnowane, przycinane (w tym i częściowo przesadzone zgodnie z deklaracjami pozwanej ) to możliwość naruszenia powoda w jego prawie własności zostanie w znacznym stopniu zminimalizowana. Biegły geolog mgr inż. L. B. (1) w swojej opinii wskazywał, że może również dojść do znacznego osuszenia gruntów powyżej tej skarpy czyli nieruchomości powoda. Należy jednak wskazać, że powód w obecnym postępowaniu nie wykazał by takie zdarzenie miało miejsce i aby poniósł jakąkolwiek szkodę na skutek wysuszenia jego gruntu. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu leśnictwa oraz z zakresu geologii na takie okoliczności jak wnosiły strony, a Sąd nie miał obowiązku powoływania z urzędu kolejnych biegłych. Wymienione opinie biegłych nie były ostatecznie kwestionowane przez strony.

W tym miejscu należy również wskazać, iż stosownie do art. 48 kc drzewa i inne rośliny rosnące na nieruchomości należą od chwili ich zasadzenia lub zasiania do właściciela gruntu, jako części składowe tego gruntu. W wypadku gdy gałęzie lub owoce wchodzą w przestrzeń nieruchomości sąsiedniej, może to doprowadzić do sytuacji konfliktowej pomiędzy sąsiadami. Ustawodawca zapobiega temu w sposób określony w art. 148, 149 i 150 kc. Przepisy te zawierają reguły pozwalające rozstrzygnąć spory sąsiedzkie związane z posadowieniem drzew i krzewów w pobliżu granicy gruntu. Gałęzie i owoce zwieszające się z drzew na grunt sąsiedni stanowią naruszenie jego prawa własności. W zasadzie właściciel nieruchomości (jak już wcześniej podano) na której rosną drzewa, nie powinien dopuścić - sadząc drzewa w pewnej odległości od granicy i przycinając gałęzie - do ich „ekspansji" na sąsiednią nieruchomość. Gdyby jednak doszło do naruszenia w taki sposób granic przestrzennych cudzej nieruchomości art. 149 kc zezwala właścicielowi na wejście na grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających się z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel sąsiedniego gruntu może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody. Ustawa nie wymaga, aby wystąpiła wina po stronie właściciela usuwającego gałęzie lub owoce. Jeżeli właściciel nie usunie zwieszających się gałęzi, właściciel gruntu sąsiedniego może je samodzielnie usunąć (por. art. 150 kc). Jeżeli natomiast nie usunie owoców i spadną one na grunt sąsiedni, stają się pożytkami tego gruntu (por. art. 148 kc), (por. Grzegorz Karaszewski, Komentarz do art. 148, art. 149, art.150 Kodeksu cywilnego, Lex/2014).

Mając na uwadze powyższe okoliczności, a w szczególności fakt nieudowodnienia przez powoda wysuwanych roszczeń, które jako, że obecnie nie naruszają prawa własności powoda Sąd uznał za przedwczesne i przy uwzględnieniu również zapewnień ze strony pozwanej odnośnie odpowiedniej pielęgnacji spornego drzewostanu powództwo należało oddalić.

W tym stanie rzeczy na podstawie powołanych przepisów orzeczono jak w sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc.

Na koszty te złożyły się: kwota 1861,86 zł tytułem kosztów opinii biegłego z zakresu geologii oraz kwota 2 400 zł tytułem zastępstwa procesowego – stosownie do § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).

SSR Stanisław Kostrzewa

Przewodniczący:	SSR Stanisław Kostrzewa
Protokolant:	st. sekr. sądowy Agata Bober

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE