UZASADNIENIE

W sprawie Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. akt XVIII K 97/15 oskarżono:

Ł. S. i W. B. o to, że:

I. w dniu 1 stycznia 2014r. w W. przy ul. (...) działając wspólnie i w porozumieniu użyli wobec Ł. Z. przemocy fizycznej w ten sposób, że używając gumowego młotka zadali mu liczne uderzenia w obrębie głowy, tułowia oraz kończyn górnych i dolnych, czym spowodowali u pokrzywdzonego obrażenia ciała w postaci stłuczenia głowy z objawami utraty przytomności, licznych ran tłuczonych głowy okolicy czołowej lewej i potylicznej, stłuczenia nosa, ranę tłuczoną podudzia prawego z częściowym rozerwaniem mięśnia piszczelowego przedniego, które to obrażenia skutkowały naruszeniem czynności narządów ciała na okres powyżej 7 dni w rozumieniu art. 157 § 1 k.k., a następnie zabrali mu w celu przywłaszczenia zegarek marki (...) o wartości 833 zł oraz telefon komórkowy marki I. o wartości 1 tys. zł, powodując tym szkodę w mieniu w/w pokrzywdzonego w łącznej kwocie 1833 zł, przy czym W. B. czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne,

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., a wobec W. B. nadto w zw. z art. 64 § 1 k.k.

a nadto Ł. S. o to, że:

II. w dniu 6 maja 2013r. w W. w P. D. przy ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z dwoma nieletnimi, poprzez uderzenie Ł. W. w tył głowy oraz kopanie go po całym ciele, spowodował tym u niego obrażenia ciała w postaci urazu głowy bez utraty przytomności, bez zaburzeń neurologicznych, bez zmian pourazowych kości twarzy i twarzoczaszki, otarcia naskórka na twarzy i plecach, bolesność mięśni karku z zachowaną ruchomością kręgosłupa szyjnego, bez zmian pourazowych kręgosłupa szyjnego czym spowodował u niego rozstrój zdrowia na okres nie przekraczający 7 dni,

tj. o czyn z art. 157 § 2 k.k.

III. w dniu 17 grudnia 2013r. w W. przy ul. (...) posiadał przy sobie wbrew przepisom ustawy środek odurzający w postaci żywicy konopi zaliczanych do środków odurzających grupy(...)o wadze 2.07 grama netto, a po wysuszeniu i badaniu przez biegłego 0,74 grama netto,

tj. o czyn z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29.07.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 26 października 2015 r.:

1. oskarżonego Ł. S. i W. B. w ramach czynu zarzucanego im w punkcie I uznał za winnych tego, że w dniu 1 stycznia 2014r. w W. przy ul. (...) działając wspólnie i w porozumieniu brali udział w pobiciu Ł. Z. używając innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu do noża i broni palnej w postaci młotka w ten sposób, że każdy ze sprawców zadawał pokrzywdzonemu liczne uderzenia młotkiem w głowę, tułów oraz kończyny dolne i górne, czym narazili w/w na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, przy czym oskarżony W. B. czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary 12 lat pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne z art. 148 § 1 k.k. na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 31 maja 2001r. sygn. akt VIII K 301/00, tj. popełnienia czynu z art. 159 k.k. w stosunku do oskarżonego Ł. S. i czynu z art. 159 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w stosunku do oskarżonego W. B. i za to na podstawie art. 159 k.k. skazał oskarżonego Ł. S. na karę 4 (czterech) lat pozbawienia wolności, zaś oskarżonego W. B. na podstawie art. 159 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał, a na podstawie art. 159 k.k. wymierzył karę 6 (sześciu) lat pozbawienia wolności,

2. oskarżonego Ł. S. nadto w ramach czynu zarzucanego w punkcie I uznał za winnego tego, że w dniu 1 stycznia 2014r. w W. przy ul. (...) dokonał zaboru w celu przywłaszczenia zegarka marki (...) o wartości 833 zł na szkodę Ł. Z., tj. popełnienia czynu z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 278 § 1 k.k. skazał go na karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

3. oskarżonego Ł. S. w ramach czynu zarzucanego w punkcie II uznał za winnego tego, że w dniu 6 maja 2013r. w P. D. przy ul. (...) w W., działając wspólnie i w porozumieniu z dwoma ustalonymi nieletnimi, brał udział w pobiciu Ł. W. poprzez zadanie pokrzywdzonemu uderzenia pięścią w tył głowy oraz kopanie go po całym ciele, w tym w okolice głowy i tułowia, czym naraził w/w na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, tj. popełnienia czynu z 158 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 158 § 1 k.k. skazał go na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

4. oskarżonego Ł. S. w ramach czynu zarzucanego w punkcie III uznał za winnego tego, że w dniu 17 grudnia 2013r. w W. przy ul. (...) posiadał wbrew przepisom ustawy środek odurzający w postaci żywicy konopi zaliczanej do środków odurzających grupy (...) o wadze 0,74 grama netto, przy czym czyn ten stanowił wypadek mniejszej wagi, tj. popełnienia czynu z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii i za to na podstawie art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii skazał go na karę 1 (jednego) miesiąca pozbawienia wolności,

5. na podstawie art. 85 § 1 k.k., art. 85a k.k., art. 86 § 1 k.k. orzeczone względem oskarżonego Ł. S. w punktach 1, 2, 3 i 4 kary pozbawienia wolności połączył i wymierzył karę łączną 5 (pięciu) lat pozbawienia wolności;

6. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł solidarnie od oskarżonych Ł. S. i W. B. w zakresie przypisanego im w punkcie 1 czynu na rzecz oskarżyciela posiłkowego Ł. Z. kwotę 10.000 zł (dziesięć tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

7. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł od oskarżonego Ł. S. na rzecz oskarżyciela posiłkowego Ł. Z. w zakresie czynu przypisanego w punkcie 2 kwotę 833 zł (osiemset trzydzieści trzy złote) tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem;

8. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł od oskarżonego Ł. S. na rzecz pokrzywdzonego Ł. W. kwotę 2000 zł (dwa tysiące złotych) tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

9. na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył okres tymczasowego aresztowania w niniejszej sprawie: oskarżonemu W. B. od dnia 02 stycznia 2014r. do dnia 26 października 2015r. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności, zaś oskarżonemu Ł. S. od dnia 10 stycznia 2014r. do dnia 26 października 2015r. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności,

10. na podstawie art. 44 § 2 k.k. orzekł przepadek przedmiotu służącego do popełnienia przestępstwa w postaci młotka gumowego z drewnianą rękojeścią wymienionego w wykazie dowodów rzeczowych numer (...)pod pozycją 1 na karcie 49 akt sprawy,

11. na podstawie art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł przepadek środka odurzającego w postaci żywicy konopi wymienionego w wykazie dowodów rzeczowych numer (...)pod pozycją 1 na karcie 278 akt sprawy i zarządził jego zniszczenie,

12. na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. dowody rzeczowe wymienione w wykazie dowodów rzeczowych (...)pod pozycją 5 i 6 na karcie 49 nakazał zwrócić oskarżycielowi posiłkowemu Ł. Z., zaś pod pozycją (...)na karcie 49 v oskarżonemu W. B.,

13. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. F. K. kwotę 2004 zł plus podatek VAT, na rzecz adw. D. P. kwotę 1920 zł plus podatek VAT, zaś na rzecz adw. K. B. kwotę 1.584 zł plus podatek VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu;

14. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonych od kosztów sądowych, w tym od opłaty i obciążył nimi Skarb Państwa.

Od powyższego wyroku apelacje złożyli obrońcy obu oskarżonych.

W związku z tym, że wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego został złożony przez obrońcę oskarżonego W. B. niniejsze uzasadnienie dotyczy tylko apelacji złożonej przez obrońcę tegoż oskarżonego.

Obrońca oskarżonego W. B. zaskarżył wyrok w całości, zarzucając:

I. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

1. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., polegającą na dowolnej, a swobodnej ocenie dowodów poprzez:

a. odmówienie wiary, wbrew zasadom logiki, wyjaśnieniom oskarżonego W. B., złożonym na rozprawie przed Sądem Rejonowym dla Warszawy- Mokotowa w Warszawie oraz Sądem Okręgowym w Warszawie odnośnie przebiegu zdarzenia polegającego na zaatakowaniu go przez pokrzywdzonego i podjęciu przez oskarżonego obrony, podczas gdy całokształt okoliczności, postura i wiek obu mężczyzn wskazują, iż Ł. Z. posiadał znaczną przewagę nad oskarżonym, a nadto jak wynika z wyjaśnień Ł. S. zachowywał się agresywnie względem W. B. i znajdował się pod wpływem środków odurzających, co świadczy o braku wnikliwej analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, która w konsekwencji doprowadziła do poczynienia błędnych ustaleń faktycznych;

b. uznanie przez Sąd I instancji zeznań Ł. Z. za całkowicie wiarygodne, podczas gdy nie tylko są one dotknięte licznymi sprzecznościami, ale nadto prawidłowo przeprowadzona ich analiza świadczy o pomijaniu przez pokrzywdzonego okoliczności, mogących mieć negatywny wpływ na ocenę jego wiarygodności, takich jak fakt zażywania przez niego środków odurzających i jego agresywnego zachowania wobec W. B. i świadka R. G., mimo, iż okoliczności te zostały potwierdzone wyjaśnieniami Ł. S., zeznaniami świadka R. G. oraz notatką urzędową z dnia 1 stycznia 2014 roku;

c. arbitralnym założeniu, że Ł. Z. nie posiada jakiegokolwiek interesu osobistego czy też innego rodzaju by bezpodstawnie pomawiać oskarżonych, podczas gdy z zeznań samego pokrzywdzonego w sposób jednoznaczny wynika, iż popadł on w konflikt z oskarżonym Ł. S., co świadczy o niedostatecznym rozważeniu przez Sąd I instancji całokształtu okoliczności niniejszej sprawy;

d. niezasadnym uznaniu zeznań świadka R. G. za niewiele wnoszące do sprawy, podczas gdy z ich treści nie tylko wynika, iż w trakcie nocy sylwestrowej z dnia 31 grudnia 2013 roku na 1 stycznia 2014 roku, pokrzywdzony znajdował się w stanie znacznego upojenia alkoholowego, zachowywał się w sposób agresywny i stosował przemoc, ale przede wszystkim świadek ten wskazał całkowicie pominięte przy ocenie wiarygodności pokrzywdzonego jego cechy charakteru pokrzywdzonego, chorobę alkoholową i skłonność do konfabulacji, które winny stać się przedmiotem wnikliwej analizy Sądu I instancji;

2. art. 424 § 1 pkt 1 poprzez ograniczenie się przez Sąd I instancji do stwierdzenia, iż oskarżeni działając wspólnie i w porozumieniu brali udział w pobiciu Ł. Z. używając innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu do noża i broni palnej w postaci młotka, w ten sposób, że każdy ze sprawców zadawał pokrzywdzonemu liczne uderzenia młotkiem, bez jakiegokolwiek odniesienia się do okoliczności, iż w toku postępowania ujawniony został tylko jeden młotek gumowy, co w konsekwencji doprowadziło do niewskazania w treści uzasadnienia wyroku w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości iloma przedmiotami mieli w ocenie Sądu I instancji posługiwać się oskarżeni, zaś przy założeniu, iż dysponowali oni wyłącznie jednym młotkiem, jaka miała być rola każdego z oskarżonych oraz kolejność ich udziału w zdarzeniu;

3. art. 410 k.p.k., polegające na tym braku oparcia, wbrew nakazowi wynikającemu ze wskazanego przepisu, wyroku na całokształcie okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, poprzez błędne przyjęcie, iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że oskarżony W. B. dopuścił się zarzucanego mu czynu, podczas gdy brak jest jakichkolwiek jednoznacznych dowodów przemawiających za jego winą, zaś wyrok skazujący oparty jest jedynie na nieuprawnionych domniemaniach odnośnie przebiegu zdarzenia, poczynionych na podstawie obarczonych licznymi lukami zeznań pokrzywdzonego, który w trakcie zdarzenia znajdował się w stanie upojenia alkoholowego, przy całkowitym pominięciu obiektywnych okoliczności dotyczących wieku i cech fizycznych W. B., które uniemożliwiały mu skuteczne odparcie jakiegokolwiek ataku ze strony pokrzywdzonego bez posłużenia się narzędziem, co świadczy o braku wnikliwej analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz sprzeczności ustaleń Sądu z zasadami logiki i doświadczenia życiowego;

II. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść zaskarżonego wyroku, polegający na arbitralnym i niezasadnym przyjęciu przez Sąd I instancji nieuprawnionej tezy, że:

1. W. B. dopuścił się zarzucanego mu czynu, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż oskarżony wyłącznie odpierał bezpośredni i bezprawny zamach na jego zdrowie lub życie, przeprowadzony przez agresywnego pokrzywdzonego i wyłącznie w tym celu W. B. posłużył się jedynym znajdującym się w pobliżu przedmiotem, umożliwiającym mu stawienie oporu atakom Ł. Z., a zatem działał on w granicach obrony koniecznej;

2. przedmiot, którego miał używać podczas zdarzenia oskarżony w postaci gumowego młotka stanowił bez wątpliwości inny podobnie niebezpieczny przedmiot do noża i broni palnej, podczas gdy analiza cech fizycznych i konstrukcji gumowego młotka prowadzi do wniosku, iż nie posiadał on właściwości przesądzających o jego niebezpiecznym charakterze.

W konkluzji apelacji obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna.

Pokrzywdzony Ł. Z. podczas kolejnych przesłuchań wskazywał, że w mieszkaniu przy ul. (...) został zaatakowany przez obu oskarżonych, którzy zadawali mu uderzenia młotkami gumowymi, a oskarżony Ł. S. ściągnął mu z ręki zegarek. Pokrzywdzony twierdził też, że na imprezę sylwestrową został zaproszony przez Ł. S., w jej trakcie razem z oskarżonymi spożywał alkohol, a przed północą razem z Ł. S. udał się do miejsca zamieszkania tegoż oskarżonego, gdzie odpalano fajerwerki, a następnie obaj udali się do sklepu na stacji benzynowej. W sklepie (...) dokonał kradzieży butelki alkoholu, z którą uciekł, a on został zatrzymany. Po przyjeździe Policji został zwolniony i udał się do mieszkania przy ul. (...), w którym w dalszym ciągu spożywał alkohol z oskarżonymi. Wtedy doszło do przedmiotowego zdarzenia. Sąd I instancji, w oparciu o zeznania Ł. Z. ustalił też, że przed pobiciem pokrzywdzonego oskarżony Ł. S. spytał go, czy na stacji benzynowej podał jego dane policjantom. Ma w pełni rację Sąd Okręgowy, że zeznania Ł. Z. są zborne, spójne, logiczne i konsekwentne w toku całego postępowania w zakresie kluczowych okoliczności zdarzenia dotyczących miejsca i czasu jego zaistnienia, osób w nim uczestniczących, rodzaju i opisu przedmiotów jakimi zadawano mu uderzenia, zaboru zegarka (str. 11 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).

Sąd I instancji podniósł, że o obiektywizmie relacji pokrzywdzonego świadczy, że wskazywał on na okoliczności, które mogły ukazywać go w negatywnym świetle bądź być postrzegane jako podważające jego relację, np. mówił o ilości spożywanego alkoholu, o tym, że nie wszystko pamięta, gdyż – jak to określił – urwał mu się film. Nadto pokrzywdzony wskazywał, które okoliczności dokładnie pamięta, a co jedynie przypuszcza bądź mu się wydaje (str. 12 uzasadnienia zaskarżonego wyroku). Pokrzywdzony zeznał, że nie pamięta, aby w nocy był w miejscu pracy i miał wówczas konflikt z R. G.. O tym, że pokrzywdzony był w miejscu pracy i widział się z wyżej wymienionym świadczą zeznania R. G., które Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne. Świadek ten zeznał że doszło pomiędzy nimi do kłótni, w trakcie której obaj zadali uderzenia bez pozostawienia u któregokolwiek z nich widocznych śladów. Charakteryzując pokrzywdzonego świadek R. G. stwierdził, że po alkoholu nie kontroluje się on kompletnie jest nieprzewidywalny, nieobliczalny, zdolny do wszelkiej reakcji (k. 999-1000). Cytując w uzasadnieniu apelacji powyższą wypowiedź świadka obrońca pominął dalszą jej część, w której R. G. stwierdził że nie jest tak, iż po spożyciu alkoholu pokrzywdzony staje się agresywny – wedle świadka – jest on wówczas bardzo odważny, przestaje racjonalnie myśleć, jest w stanie się zadłużyć (vide: cytowane wyżej zeznania R. G.). Dla oceny, czy dana osoba ma skłonności do konfabulowania niezbędne jest zaś zasięgnięcie opinii biegłego psychologa, co też miało miejsce w przedmiotowej sprawie. Uwzględniając powyższe, w tym pełną wypowiedź świadka R. G. co do zachowania pokrzywdzonego po spożyciu alkoholu nie można zgodzić się z twierdzeniem obrońcy, że zeznania złożone w powyższym zakresie przez tego świadka winny skutkować odmienną oceną zeznań pokrzywdzonego i wyjaśnień oskarżonych, co do przebiegu zdarzenia. Sąd Okręgowy ma natomiast w pełni rację, że świadek R. G. nie dysponował wiedzą na temat przebiegu samego zdarzenia, a tym samym jego relacja niewiele wnosi do sprawy (str. 15 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).

Biegła psycholog T. D. stwierdziła, że Ł. Z. podczas składania zeznań w postępowaniu sądowym nie miał zaburzeń formy treści myślenia, jak też zaburzeń funkcji poznawczych, był prawidłowo i wszechstronnie zorientowany, mówił spontanicznie, podawał te same fakty. W trakcie zdarzenia był zaś w stanie nietrzeźwości, który powodował obniżoną zdolność postrzegania, zapamiętywania i odtwarzania szczegółów oraz faktów drugorzędnych. Ma on luki pamięciowe, nie ma jednakże skłonności do konfabulacji lub fantazjowania. Zdaniem biegłej, mimo stanu nietrzeźwości, pokrzywdzony był zdolny do prawidłowego spostrzegania, zapamiętania i odtworzenia faktów dla niego traumatycznych (k. 1387-1390). Należy zauważyć, że luki pamięciowe u pokrzywdzonego nie obejmują zdarzenia, w trakcie którego doszło do agresywnych zachowań oskarżonych, które to zdarzenie z uwagi na jego przebieg, było traumatycznym przeżyciem.

To, że po powrocie ze stacji benzynowej pokrzywdzony miał pretensje do oskarżonego Ł. S., iż po dokonaniu kradzieży uciekł, pozostawiając go samego, nie oznacza, że miał miejsce konflikt między nimi, a w konsekwencji pokrzywdzony celowo pomówił oskarżonego Ł. S. w ramach swoistego odwetu. Stwierdzenie obrońcy, że nie można wykluczyć, iż po zdarzeniu na stacji benzynowej, agresywny i wzburzony Ł. Z. wrócił do mieszkania W. B., gdzie dopuścił się zamachu na jego dobra chronione prawem (str. 2 uzasadnienia apelacji) jest hipotezą nie mającą realnego oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Obrońca nie zauważa – zakładając, że przebieg zdarzenia był zgodny z relacjami oskarżonych – iż Ł. S. po powrocie do mieszkania przy ul. (...) nie miał żadnego powodu do agresywnego zachowania wobec W. B., który nie był obecny na stacji benzynowej.

Należy zauważyć, że Sąd Okręgowy przeprowadził bardzo wnikliwą ocenę zeznań pokrzywdzonego, o czym świadczy to, iż nie przypisał oskarżonym dokonania zaboru telefonu komórkowego, a kradzież zegarka przypisał jedynie Ł. S.. W kwestii dotyczącej telefonu komórkowego Sąd Okręgowy zauważył, że relacja pokrzywdzonego w tej części nie wskazywała, iż telefon ten utracił on w wyniku kradzieży, a tym samym nie dawała ona podstawy do poczynienia ustaleń, że miała miejsce kradzież, co jednakże nie dyskwalifikuje wartości dowodowej zeznań Ł. Z..

Pokrzywdzony nie kwestionował, że przed zdarzeniem spożywał duże ilości alkoholu. Zaprzeczył jednakże, aby zażywał narkotyki. Policyjna notatka z dnia 1 stycznia 2014 r. nie stanowi podstawy do czynienia miarodajnych ustaleń, że w trakcie zdarzenia pokrzywdzony był pod wpływem tego rodzaju środków.

To, że pokrzywdzony nie pamiętał wszystkich szczegółów poprzedzających zdarzenie, w trakcie którego został pobity, nie oznacza, że nie był on w stanie zapamiętać, a następnie zrelacjonować jego przebiegu. Jak już zauważono wyżej biegła T. D. wyraźnie stwierdziła, że pomimo stanu nietrzeźwości pokrzywdzony był zdolny do prawidłowego spostrzegania, zapamiętania i odtworzenia faktów dla niego traumatycznych i nie stwierdzono skłonności do konfabulacji bądź fantazjowania.

Zabezpieczenie na miejscu zdarzenia tylko jednego młotka gumowego nie podważa wiarygodności twierdzeń pokrzywdzonego, że był on bity przez obu oskarżonych i każdy z nich używał młotka. Policja nie była na miejscu zdarzenia bezpośrednio po jego zakończeniu, a tym samym jeden z młotków mógł zostać usunięty. W tym miejscu należy zauważyć, że z ustaleń stanu faktycznego zamieszczonych w uzasadnieniu zaskarżonego, a mianowicie, iż Ł. S. bił pokrzywdzonego młotkiem gumowym i jednocześnie W. B. takim samym młotkiem gumowym zaczął bić pokrzywdzonego, a w dalszej części zdarzenia obaj oskarżeni zadawali uderzenia pokrzywdzonemu młotkami gumowymi (str. 2 uzasadnienia zaskarżonego wyroku) – jednoznacznie wynika, że każdy z oskarżonych używał odrębnego młotka gumowego.

W świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie Sąd Okręgowy, poza kwestią dotycząca zaboru telefonu komórkowego, zasadnie odmówił dania wiary wyjaśnieniom oskarżonego W. B.. W tej sytuacji nie było podstaw do poczynienia ustaleń, że oskarżony W. B. działał w warunkach obrony koniecznej.

Sąd Okręgowy ustalił, że oskarżeni w zakresie czynu z pkt 1 zaskarżonego wyroku swoim zachowaniem wyczerpali kwalifikowaną formę przestępstwa pobicia, o której mowa w art. 159 k.k. Przepis ten przewiduje surowszą odpowiedzialność dla sprawcy, który biorąc udział w pobiciu używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu. Zdaniem Sądu Okręgowego przedmiotem podobnie niebezpiecznym jak broń palna lub nóż, są młotki gumowe, z których jeden został zabezpieczony na miejscu przestępstwa. Sąd Okręgowy w oparciu o judykaty przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stwierdził, że „w świetle sformułowania art. 159 k.k. (analogicznie – art. 280 § 2 k.k.) za niebezpieczny można uznać tylko przedmiot, który przy użyciu zgodnym z jego fizycznymi cechami lub konstrukcją może spowodować skutki podobne do użycia broni palnej lub noża. Będą to więc z pewnością przedmioty tnące (siekiera, tasak, stłuczona butelka itp.), a także przedmioty o fizycznych właściwościach zdatnych do spowodowania uszczerbku na zdrowiu przy „zwykłym” ich użyciu (zwłaszcza zadania ciosu), np. łom, kastet, kolczasty drut, łańcuch”. Z tym stanowiskiem należy się zgodzić. Nie ulega jednakże wątpliwości, że stopień niebezpieczeństwa danego przedmiotu powinien odpowiadać niebezpieczeństwu właściwemu dla użycia broni palnej lub noża (Komentarz do Kodeksu karnego pod red. Tadeusza Bojarskiego LEX 2016 teza 3 do art. 159), a istotne są tutaj pewne immanentnie tkwiące w danym przedmiocie cechy, których nie nadaje mu nietypowy sposób jego użycia, nawet jeśli in concreto wiąże się z nim możliwość wywołania poważnych dla zdrowia użycia skutków (Komentarza do kodeksu karnego J. G., teza 4 do art. 159). Przyjmuje się, że:

- takich właściwości nie posiada żelazko niepodłączone do źródła energii elektrycznej. Zwykłe jego użycie, wyłącznie jako narzędzia do zadawania uderzeń, nigdy nie spowoduje takich obrażeń, jak broń palna czy nóż (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 01 sierpnia 2013 r. II AKa 236/13 Biul. SA Ka 2013/4/8);

- buty typu „glany”, obite z przodu blachą czy też wzmocnione od spodów gwoździami, nie mogą być uznane za niebezpieczny przedmiot w rozumieniu art. 159 k.k., gdyż w odróżnieniu do broni palnej czy noża nie poosiadają cech takiego przedmiotu, który niezależnie od użycia zawsze zagraża bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia czy ciężkiego uszczerbku na ciele (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 08 marca 2007 r. sygn. II AKa 305/06 LEX nr 315444),

- szklanka butelka po wódce, w aktualnym stanie prawnym, zgodnie z bieżącą judykaturą, nie stanowi niebezpiecznego przedmiotu w jakim mowa w art. 280 k.k., czy też 159 k.k. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 16 lutego 2006 r. sygn. II AKa 15/16 LEX nr 191761).

Młotek gumowy, który został zabezpieczony na miejscu zdarzenia, waży 0,54 kg, długość trzonka z częścią robocza wynosi 32,7 cm, długość części roboczej – 10 cm, średnica części roboczej – 6 cm. Zważywszy na powyższe parametry oraz cechy konstrukcyjne, a mianowicie, że jest to młotek gumowy, nie można zaakceptować poglądu Sądu I instancji, że „zwykłe” użycie tego rodzaju młotka, polegające na zadawaniu ciosów, wywoła skutki analogiczne, jak w przypadku użycia broni palnej lub noża. Dlatego też młotki, które zostały użyte przez oskarżonych do pobicia pokrzywdzonego nie są niebezpiecznymi przedmiotami w rozumieniu art. 159 k.k., zwłaszcza, że biegły J. P. w opinii złożonej na rozprawie stwierdził, że dla wystąpienia skutku w postaci uszczerbku na zdrowiu istotne znaczenie miało nie tylko samo zadawanie uderzeń przedmiotowym młotkiem gumowym, ale prędkość uderzenia.

Uwzględniając powyższe rozważania Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i ustalił, że oskarżeni swoim zachowaniem wyczerpali dyspozycję art. 158 § 1 k.k., przy czym zadając pokrzywdzonemu, uderzenia młotkami gumowymi w głowę, tułów, kończyny dolne i górne narazili go na bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia skutku określonego w art. 157
§ 1 k.k.

Oskarżony W. B. czynu tego dopuścili się w warunkach powrotu do przestępstwa, o których mowa w art. 64 § 1 k.k. odbył on bowiem karę pozbawienia wolności orzeczoną w rozmiarze 12 lat za czyn z art. 148 § 1 k.k. Oskarżony posiada też negatywną opinię w miejscu zamieszania, organizował tam libacje alkoholowe kończące się awanturami (wywiad kuratora sądowego). Orzeczona wobec oskarżonego W. B. kara 3 lat pozbawienia wolności jest zgodna z określonymi w art. 53 § 1 i § 2 k.k. zasadami i dyrektywami sądowego wymiaru kary, adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu, spełnia cele zapobiegawcze i wychowawcze, jakie winna osiągnąć w stosunku do oskarżonego, a także potrzeby prewencji ogólnej. Nie było podstaw do zmiany zawartego w zaskarżonym wyroku orzeczenia o zasądzeniu od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego Ł. Z., solidarnie z Ł. S., zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Mając na uwadze sytuację majątkową oskarżonego Sąd Apelacyjny zwolnił go od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając wydatkami w tym zakresie Skarb Państwa – w myśl art. 624 § 1, art. 626 § 1 k.p.k., art. 16 ust. 1 i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).

O wynagrodzeniu dla obrońcy z urzędu za czynności w postępowaniu odwoławczym oraz o wysokości tego wynagrodzenia orzeczono na podstawie § 2, § 4, § 17 ust. 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. poz. 1801).

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny orzekł, jak w wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE