UZASADNIENIE

J. K. złożył w dniu 6 kwietnia 2016 r. za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga
w Warszawie, odwołanie od decyzji z dnia 11 lutego 2016 r., znak: (...). Zdaniem odwołującego organ rentowy niesłusznie nie uwzględnił mu okresu zawodowej służby wojskowej do wartości kapitału początkowego z uwagi na przysługujące mu prawo do świadczenia przyznanego przez Wojskowe Biuro Emerytalne. ( k. 2 a. s.) .

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 5 maja 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że do ustalenia prawa do emerytury i jej wysokości nie uwzględnia się okresu zawodowej służby wojskowej, jeżeli z ich tytułu ustalono prawo do świadczeń przyznanych z Wojskowego Biura Emerytalnego, a prawo do emerytury mundurowej nadal istnieje i nie zostało utracone. ( k. 4 a. s.).

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. urodzony (...) od dnia 18 listopada 1989 r. ma ustalone prawo do emerytury wojskowej, a do ustalenia prawa do tego świadczenia zaliczono okres służby wojskowej od 25 października 1966 r. do 17 listopada 1989 r.

(pismo Wojskowego Biura Emerytalnego, k. 25, t II a.r.)

W dniu 13 czerwca 2002 r. odwołujący złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. Do wniosku ubezpieczony J. K. dołączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych, tj. zaświadczenie z Wojskowej Komendy Uzupełnień W. P. z 19 listopada 2001 r., zaświadczenie z dnia 17 kwietnia 2002 r. z Departamentu Kadr Narodowego Banku Polskiego stwierdzające fakt zatrudnienia w Narodowym Banku Polskim oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu.

(wniosek o ustalenie kapitału początkowego, k. 1, t. I a.r., zaświadczenie z Wojskowej Komendy Uzupełnień k. 5, t. I a.r., zaświadczenie z Narodowego Banku Polskiego k. 7, t. I a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k.9, t. I a.r.)

Decyzją z dnia 25 listopada 2002 r. znak: (...) dotyczącą ustalenia kapitału początkowego organ rentowy ustalił podstawę wymiaru kapitału początkowego na kwotę 3 052,23 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 437,88%, i został ograniczony do 250,00 %. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł zaś 103.296,16 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił okresu od 25 października 1966 r. do 17 listopada 1989 r. nie wliczając okresu zawodowej służby wojskowej, gdyż z tego tytułu przysługiwało odwołującemu świadczenie przyznane przez Wojskowe Biuro Emerytalne.

(decyzja z dnia 25 listopada 2002 r., k. 23 – 30 t. I a.r.)

W dniu 3 listopada 2015 r. odwołujący złożył wniosek o emeryturę, oświadczając że korzysta z ustalonego prawa do emerytury wojskowej, wypłacanej przez Wojskowe Biuro Emerytalne w W. (znak: (...)). Do wniosku ubezpieczony dołączył informację dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych, świadectwo pracy z dnia 2 listopada 2015 r. dotyczące zatrudnienia w Narodowym Banku Polskim, oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu.

(wniosek o emeryturę z dnia 3 listopada 2015 r., k. 1, t. II a.r., informacja dotycząca okresów składkowych, k. 9, t. II a.r., świadectwo pracy z dnia 2 listopada 2015r. k. 13, t. II a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 15, t. II a.r.)

W dniu 31 grudnia 2015 r. organ rentowy wydał decyzję znak: (...), w której ponownie ustalił wartość kapitału początkowego, który tak jak w decyzji z dnia 25 listopada 2002 r. znak: (...) wyniósł na dzień 1 stycznia 1999 r. 103.296,16 zł. W decyzji tej Zakład Ubezpieczeń Społecznych również nie uwzględnił okresu zawodowej służby wojskowej pełnionej przez ubezpieczonego od dnia 25 października 1966 r. do dnia 17 listopada 1989 r.

(decyzja z dnia 31 grudnia 2015 r., k. 35, t. II a.r.)

W dniu 4 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wydał decyzję znak: (...) o przyznaniu prawa do emerytury. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Organ rentowy stwierdził, że emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

(decyzja o przyznaniu emerytury z dnia 4 stycznia 2016 r. znak: (...), k. 43, t. II a.r.)

W piśmie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 stycznia 2016 r. wnioskodawca J. K. zwrócił się o podanie podstawy prawnej, odmowy zaliczenia okresu 23 lat służby wojskowej do ustalenia wartości kapitału początkowego oraz wniósł o wyliczenie wysokości emerytury z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przypadku hipotetycznej rezygnacji z uprawnień do emerytury z Wojskowego Biura Emerytalnego.

(pismo wnioskodawcy z dnia 20 stycznia 2016 r., k. 47, t. II a.r.)

W odpowiedzi na korespondencję odwołującego, organ rentowy w piśmie z dnia 25 stycznia 2016 r. wyjaśnił, że okres służby wojskowej, tj. okres od 25 października 1966r. do 17 listopada 1989 r., nie został zaliczony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ze względu na fakt, iż uwzględniony został on już wcześniej przez Wojskowe Biuro Emerytalne, które wypłaca odwołującemu emeryturę wojskową. Ponadto organ rentowy udzielając odpowiedzi na pytanie wnioskodawcy, dotyczące wysokości emerytury z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że została ona ustalona decyzją z dnia 4 stycznia 2016 r. znak: (...) i wynosi 3.959,48 zł.

(pismo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 stycznia 2016r., k. 49, t. II a.r.)

W dniu 4 lutego 2016 r. w kolejnym piśmie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odwołując ponownie podniósł, że okres czynnej służby wojskowej jest okresem składkowym i powinien zostać doliczony do kapitału początkowego.

(pismo wnioskodawcy z dnia 4 lutego 2016 r., k. 54, t. II a.r.)

W dniu 11 lutego 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował odwołującego, że z uwagi na okoliczność, iż nie utracił on prawa do emerytury mundurowej brak jest przesłanek do uwzględnienia okresu zawodowej służby wojskowej do wysokości emerytury.

(pismo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 lutego 2016 r., k. 55, t. II a.r.)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów, w oparciu o akta emerytalne i sądowe. Dokumenty przedłożone przez strony niniejszego postępowania stanowią obiektywny oraz w pełni wiarygodny materiał dowodowy, zatem Sąd przyjął je za podstawę ustaleń faktycznych niniejszej sprawy. Podkreślenia wymaga, iż wiarygodność tych dokumentów nie budziła żadnych zastrzeżeń stron postępowania. Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał tak zgromadzony materiał dowodowy za wystarczający do wydania orzeczenia w sprawie.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie zważył, co następuje:

Odwołanie J. K. od decyzji organu rentowego z dnia 11 lutego 2016 r., znak: (...) jest bezzasadne i podlega oddaleniu.

Odwołanie ubezpieczonego dotyczyło zaliczenia do kapitału początkowego okresu zawodowej służby wojskowej do wysokości emerytury obliczonej w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Stosownie do treści art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U z 2009 Nr 153 poz.1227) kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6; okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust.

Niezależnie jednak od powyższego Sąd Okręgowy zwraca uwagę, iż zgodnie z art. 174 ust. 2 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz.1227) podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., natomiast w myśl art. 5 ust 2 przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nie przekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. Dyspozycja powołanego art. 174 ust. 2 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku odsyła do treści art. 15 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku, w myśl którego podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176 ustawy.

Kapitał początkowy co do zasady ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed dniem 1 stycznia 1999 roku, a zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz.1227). Jego wysokość zależy zatem od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowch, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określanego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury uwzględnia się przychód, stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku (art. 15 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r.).

Ustalenie kapitału początkowego następuje przez obliczenie hipotetycznej emerytury, jaką ubezpieczony otrzymałby w dniu 1 stycznia 1999 r. (tj. wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), a następnie pomnożenie tej kwoty przez średnie dalsze trwanie życia osób w wieku 62 lat, ustalone na dzień 1 stycznia 1999 roku, tj. 209 miesięcy (o czym załącznik do w/w ustawy).

Przypomnieć należy, że ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dała m.in. żołnierzom zawodowym uprawnionym do emerytur wojskowych, możliwość nabycia prawa do świadczeń (w tym emerytur) z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na warunkach określonych w ustawie.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 a tej ustawy, okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i pkt 6 lit. a-e i g, nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości, jeżeli z ich tytułu ustalono prawo do świadczeń pieniężnych określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2 (emerytowanych żołnierzy).

Emerytura przyznana w systemie powszechnym może obejmować wyłącznie okresy nieuwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury wojskowej (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 1, ust. 2). Zatem okresy służby w wojsku nie podlegały zaliczeniu do emerytury powszechnej, ponieważ z tego tytułu ustalono prawo do emerytury wojskowej (art. 2 ustawy emerytalnej)

Skoro sporny okres służby wojskowej został zaliczony na wysokość emerytury wojskowej, to nie ma żadnych podstaw prawnych do wliczenia okresu służby wojskowej ponownie przy ustalaniu świadczeń emerytalnych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego przedstawionym w wyrokach z 12 lipca 2012 r., II UK 326/11, i z 22 maja 2012 r., III UK 104/11. Potwierdzono w nich, że okres służby wojskowej, z tytułu której żołnierz zawodowy nabył emeryturę wojskową, nie może być ponownie zaliczony do stażu emerytalnego przy ustalaniu świadczeń emerytalnych z FUS - art. 2 ust. 2, art. 5 ust. 2a w związku z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej. Nie inaczej wszak wynika z samej treści art. 5 ust. 2a ustawy emerytalnej, zgodnie z którym: „Okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i pkt 6 lit. a-e i g (ustawy emerytalnej), nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości, jeżeli z ich tytułu ustalono prawo do świadczeń pieniężnych określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2 (żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy)”. Jest to przepis, który jednoznacznie wyjaśnia, że okresy zawodowej służby wojskowej, na podstawie których przyznano emeryturę wojskową nie mogą być później zaliczone do zwiększenia wysokości emerytury zwykłej (cywilnej). Ogólną zasadą jest, że świadczenia emerytalne na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS przysługują ubezpieczonemu, czyli osobie podlegającej ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, a do ustalenia prawa do emerytury oraz obliczenia jej wysokości uwzględnia się zasadniczo tzw. okresy składkowe i okresy nieskładkowe ubezpieczonego, zgodnie z zasadami określonymi w art. 5-7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Regulacja z art. 5 ust. 2a odnosi się do sytuacji zaliczenia do emerytury zwykłej (cywilnej) okresów zawodowej służby wojskowej, jeżeli żołnierz zawodowy (funkcjonariusz) nie spełnia warunków do nabycia prawa lub utracił prawo do świadczeń określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób (art. 2 ust. 2 ustawy emerytalnej). Zaliczenie okresów służby do emerytury wojskowej wyklucza późniejsze zaliczenie tych samych okresów do emerytury zwykłej (cywilnej). Przepis art. 5 ust. 2a ma na uwadze zasadę odrębności systemów ubezpieczenia (zaopatrzenia) i świadczeń z tych systemów, a więc również i okresów składających się na prawo i świadczenie emerytalne (zaopatrzeniowe).

Sąd Okręgowy zważył zatem, iż decyzja z dnia 11 lutego 2016 r. wydana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest prawidłowa. Natomiast w ocenie Sądu poważne wątpliwości budzi forma wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzji. Pismo z dnia 11 lutego 2016 r. nie zostało bowiem opatrzone odpowiednią nazwą, nie wskazując, czy ma ono formę decyzji czy też nie. Ponadto organ rentowy nie podał w nim podstawy prawnej rozstrzygnięcia, ograniczając się jedynie do powołania jednego przepisu z ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dodatkowo, Sąd zwraca również uwagę, że organ rentowy nie udzielił w piśmie z dnia 11 lutego 2016 r. żadnego pouczenia na temat prawa przysługującego ubezpieczonemu do odwołania się do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, jak również brak w nim merytorycznego uzasadnienia takiego właśnie rozstrzygnięcia, które ogranicza się jedynie do udzielenia kilku zdaniowej informacji. W ocenie Sądu Zakład Ubezpieczeń Społecznych po otrzymaniu wniosku ubezpieczonego zobowiązany był do wydania decyzji, a nie jak w niniejszej sprawie miało miejsce, do udzielenia skrótowej odpowiedzi.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE