UZASADNIENIE

Ubezpieczona A. K. (1) w dniu 29 czerwca 2015 r. wniosła za pośrednictwem organu rentowego odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. (...) z dnia 22 maja 2015 r. stwierdzającej, iż podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odwołującej z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) Sp. z o.o. w W. od 10 października 2014 r. wynosi kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w przeliczeniu na okres miesiąca.

W uzasadnieniu odwołania wnioskodawczyni wskazała, że w toku postępowania wyjaśniającego organ rentowy w sposób nieprawidłowy ocenił materiał dowodowy. Kwestionując bowiem wysokość wynagrodzenia odwołującej, zawartą w aneksie do umowy o pracę z dnia 28 listopada 2014 r. wskazując na chęć celowego uzyskania przez ubezpieczoną wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, organ rentowy dokonał obniżenia wynagrodzenia od dnia 10 października 2014 r. Ubezpieczona podkreśliła, że w uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie kwestionował wysokości wynagrodzenia A. K. (1) w okresie od 10 października 2014 r. do 30 listopada 2014 r. wobec czego odwołująca wskazała na sprzeczność między treścią rozstrzygnięcia a uzasadnieniem. Podkreśliła ponadto, że początkowe jej zatrudnienie w wymiarze ¼ etatu i wysokość pobieranego w tamtym czasie wynagrodzenia (3 450,00 zł brutto) w przeliczeniu na jeden etat daje łącznie kwotę 13 800,00 zł brutto, a zatem kwestionowanie wynagrodzenia w wysokości 13 800,00 zł brutto miesięcznie w oparciu o umowę o pracę w wymiarze pełnego etatu oraz nie kwestionowanie identycznego, choć proporcjonalnie mniejszego wynagrodzenia jest niezrozumiałe. Wobec powyższego odwołująca zaskarżyła w całości decyzje organu rentowego, wnosząc jednocześnie o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, iż od dnia 10 października 2014 r. do dnia 31 października 2014 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe A. K. (1) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) z o.o. w W. w wymiarze ¼ etatu wynosi miesięcznie 3 450,00 zł. Ponadto od dnia 1 listopada 2014 r. do dnia 30 listopada 2014 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) Sp. z o.o. w W. w wymiarze ½ etatu wynosi miesięcznie 6 900,00 zł brutto oraz od dnia 1 grudnia 2014 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej na podstawie umowy o pracę z płatnikiem składek (...) Sp. z o.o. w W. w wymiarze pełnego etatu wynosi miesięcznie 13 800,00 zł. Dodatkowo odwołująca wniosła o zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. (odwołanie z dnia 29 czerwca 2015 r. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 22 maja 2015 r. (...) a.s.)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30 lipca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wskazał, że ustalenie wysokości wynagrodzenia ubezpieczonej nastąpiło z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającego na świadomym osiągnięciu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu. Wobec powyższego organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.

(odpowiedź na odwołanie z dnia 30 lipca 2015 r., k. 42 - 43 a.s.)

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 października 2014 r. na portalu internetowym G. zostało zamieszczone ogłoszenie (nr referencyjny ogłoszenia (...)) przez zainteresowanego (...) Sp. z o.o. w W.. Ogłoszenie to dotyczyło prowadzonej rekrutacji przez firmę (...) Sp. z o.o. w W. na stanowisko głównego księgowego. Odwołująca zgłosiła swoją kandydaturę w procesie rekrutacyjnym, po czym została telefonicznie zaproszona na rozmowę rekrutacyjną. Następnie w dniu 10 października 2014 r. A. K. (1) podpisała umowę o pracę z zainteresowanym (...) Sp. z o.o. w W. na czas określony do 31 października 2014 r. Umowa ta zakładała świadczenie pracy w wymiarze ¼ etatu za wynagrodzeniem zasadniczym brutto w wysokości 3 450,00 zł. Zgodnie z postanowieniami umowy odwołująca miała rozpocząć pracę w dniu 10 października 2014 r. na stanowisku głównej księgowej. W załączniku do powyższej umowy zawarty został zakres obowiązków, który zakładał reprezentowanie firmy na zewnątrz poprzez kontaktowanie się i współpracę z klientami firmy oraz z instytucjami zewnętrznymi jak Urząd Skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Główny Urząd Statystyczny. Ponadto odwołująca była odpowiedzialna za opracowanie planu kont zgodnie z określonymi standardami sprawozdawczymi, wymogami kontrolingu oraz prawem podatkowym, była odpowiedzialna za procedurę potwierdzania sald z kontrahentami, prowadzenie ewidencji księgowych, przygotowywanie deklaracji ZUS, sporządzanie teczek osobowych pracowników, sporządzanie list płac pracowników oraz umów zleceń i o dzieło, sporządzanie deklaracji podatkowych. Swoją pracę wykonywała w godzinach od 8:00 do 10:00.

(umowa o pracę z dnia 10 października 2014 r. k. 95 a.r., załącznik do umowy o pracę z dnia 10 października 2014 r. k. 89 a.r.)

W dniu 10 października 2014 r. A. K. (1) odbyła szkolenie wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy przeprowadzone przez P. B., po którym ubezpieczona została dopuszczona do wykonywania pracy na stanowisku głównej księgowej. W tym samym dniu wnioskodawczyni uzyskała zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku głównej księgowej.

(karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP, k. 82 a.r. , zaświadczenie lekarskie, k. 83 a.r.)

Po zakończeniu okresu próbnego, w dniu 31 października 2014 r. płatnik składek (...) Sp. z o.o. w W. podpisał z odwołującą A. K. (1) umowę o pracę na czas nieokreślony, zmieniając postanowienia umowy w ten sposób, że odwołująca będzie od dnia 1 listopada 2014 r. świadczyła pracę w wymiarze ½ etatu za wynagrodzeniem 6 900,00 zł brutto miesięcznie. W załączniku do umowy strony rozszerzyły zakres obowiązków o podpisywanie umów i innych dokumentów formalnych, nadzór nad prawidłowym obiegiem dokumentów księgowych oraz sporządzanie sprawozdań finansowych zgodnie z ustawą o rachunkowości. Swoją pracę wykonywała w godzinach od 8:00 do 12:00.

(umowa o pracę z dnia 31 października 2014 r., k. 93 a.r., załącznik do umowy, k. 87 a.r.)

Następnie w dniu 28 listopada 2014 r. zainteresowany oraz odwołująca podpisali aneks do umowy o pracę, który zakładał, że od dnia 1 grudnia 2014 r. A. K. (1) świadczyć będzie pracę w wymiarze pełnego etatu, za którą będzie otrzymywać wynagrodzenie zasadnicze brutto w wysokości 13 800,00 zł. W załączniku do aneksu wskazany został zakres obowiązków, który rozszerzył się od dotychczas wykonywanych dodatkowo o dbałość o formalno – prawną zgodność wszystkich aspektów działalności firmy z obowiązującymi przepisami, nadzór nad prawidłowością rozliczeń podatkowych oraz nadzór merytoryczny i organizacyjny nad działem księgowości. Swoją pracę wykonywała w godzinach od 8:00 do 16:00.

(aneks do umowy o pracę z dnia 28 listopada 2014 r., k. 91 a.r., załącznik do umowy,
k. 85 a.r.)

Odwołująca swoją pracę świadczyła w siedzibie firmy, tj. przy ul. (...) lok. (...) w W.. Jej bezpośrednią przełożoną i osobą, która nadzorowała pracę wnioskodawczyni była P. B.. Ponadto ubezpieczona prowadziła równolegle, obok pracy u zainteresowanej spółki własną pozarolniczą działalność gospodarczą świadcząc usługi rachunkowo – księgowe oraz z zakresu doradztwa podatkowego pod firmą (...). W ramach świadczenia pracy na rzecz zainteresowanej spółki odwołująca otrzymywała pozyskiwane umowy przez spółkę (...) Sp. z o.o. w W., które następnie realizowała w ramach własnej, jednoosobowej działalności gospodarczej. Dodatkowo zgodnie z wpisem w Centralnej Ewidencji Działalności i Informacji Gospodarczej w okresie od 9 października 2012 r. do 30 listopada 2012 r. oraz od 1 listopada 2013 r. w ramach własnej pozarolniczej działalności gospodarczej odwołująca zatrudniała P. B., a zatem prezesa zainteresowanej spółki (...) Sp. z o.o. w W..

(przesłuchanie odwołującej w charakterze strony, k. 73 a.s., zeznania świadków A. K. (1), k. 71 a.s., M. Z., k. 72 a.s. )

W dniu 7 stycznia 2015 r. ubezpieczona stała się niezdolna do pracy. Po odejściu odwołującej na zwolnienie lekarskie część obowiązków A. K. (1) zostało przejętych przez prezesa (...) Sp. z o.o. w W. oraz firmy zewnętrzne. W momencie podjęcia pracy odwołująca wiedziała, że jest w ciąży. Na podstawie dokumentacji medycznej załączonej do akt sprawy wynika, że wnioskodawczyni była w 18 tygodniu i 2 dniu ciąży, ponadto przypuszczalny termin jej porodu ustalony został na dzień 15 marca 2015 r. Z materiału dowodowego wynika także, że stan zdrowia (pomimo ciąży) umożliwiał ubezpieczonej podpisanie w dniu 10 października 2014r. umowy o pracę w wymiarze ¼ etatu.

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie akt rentowych oraz materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, między innymi w oparciu o dokumenty złożone przez odwołującą w postaci dokumentacji medycznej , a także w oparciu o zeznania świadków , dowód z przesłuchania w charakterze strony odwołującej A. K. (1) oraz biegłej sądowej z zakresu ginekologii E. P..

Powołane przez Sąd dowody z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mające walor dowodowy i ustalić na ich podstawie stan faktyczny. Sąd powołał w sprawie dowód z opinii biegłej sądowej ginekolog E. P. na okoliczność czy odwołująca w okresie od 10 października 2014 r. mogła świadczyć pracę z uwagi na stan ciąży i czy w związku z tym nie było żadnych przeciwskazań do podjęcia zatrudnienia, przy założeniu, że odwołująca została zatrudniona na czas określony od 10 października 2014 r. do 31 października 2014 r. w wymiarze ¼ etatu, a od 1 listopada 2014 r. na czas nieokreślony w wymiarze ½ etatu na stanowisku głównej księgowej. Nadto wskazać należy, że aneksem do umowy o pracę z dnia 28 listopada 2014 r. wymiar czasu uległ zmianie na pełen etat. Na podstawie dokumentacji lekarskiej biegła wydała opinię, która była jednoznaczna i wskazywała, że stan zdrowia A. K. (1) nie powodował jej niezdolności do pracy. Jednak w związku ze zwiększającym się czasem pracy, pracodawca na podstawie załącznika do rozporządzenia Rady ministrów z dnia 10 września 1996 r. (Dz. U. 1996, nr 114, poz. 545) jest zobowiązany do stosowania przepisów z niego wynikających, tj. w przypadku kobiety w ciąży do pracy przy komputerze nie przekraczającym 4 godzin na dobę. Co do zeznań wszystkich świadków oraz przesłuchania odwołującej w charakterze strony były one mało konkretne, bardzo ogólne. Wszyscy świadkowie potwierdzili fakt wykonywania pracy przez ubezpieczoną, jednak brak w nich było szczegółowych informacji mogących potwierdzić zasadność wynagrodzenia w wysokości 13 800,00 zł. Sąd bowiem ocenił stanowisko organu rentowego jako wiarygodne, wewnętrznie spójne i logiczne, wobec czego Sąd Okręgowy uznał zgromadzony w sprawie materiał dowodowy za wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia kończącego.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie A. K. (1) od decyzji organu rentowego z dnia 22 maja 2015 r., znak: (...) jest niezasadne.

W aspekcie powyższego wywodu Sąd Okręgowy stwierdza, że naczelną kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było rozstrzygnięcie czy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) Sp. z o.o. w W. wynosi od dnia 10 października 2014 r. do dnia 31 października 2014 r. kwotę 3 450,00 zł. Ponadto od dnia 1 listopada 2014 r. do dnia 30 listopada 2014 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) Sp. z o.o. w W. w wymiarze ½ etatu wynosi miesięcznie 6 900,00 zł brutto oraz od dnia 1 grudnia 2014 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej na podstawie umowy o pracę z płatnikiem składek (...) Sp. z o.o. w W. w wymiarze pełnego etatu wynosi miesięcznie 13 800,00 zł.

W tym względzie zdaniem Sądu Okręgowego należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009r, Nr 205 poz.1585 z późn. zm. aktualnie - Dz. U. z 2013, poz.1442 ). Zauważyć należy, że zgodnie z art.6 ust 1 pkt 1 ww. ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9 (nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie), osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Ponadto w myśl art.13 pkt 1 ww. ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach pracownicy - od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Opierając się jedynie na powyższych zapisach ustawowych zauważyć należy, że nawiązanie przez ubezpieczoną A. K. (1) stosunku pracy z (...) Sp. z o.o. w W. skutkowało objęciem odwołującej ubezpieczeniem społecznym. W myśl art. 13 pkt 1 w/w ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, tj. pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Zgodnie z cytowanym przepisem art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – ubezpieczeniu społecznemu podlegają pracownicy. Stosownie zaś do zawartej w art. 2 k. p. definicji – pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie m.in. umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k. p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wskazywał, że ustalenie wysokości wynagrodzenia zostało ustalone z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegające na świadomym osiągnięciu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu.

W myśl art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W świetle natomiast art. 83 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Należy podzielić stanowisko organu rentowego, iż zamiarem stron umowy o pracę było świadome osiągnięcie nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu. Sąd Okręgowy badając stan faktyczny sprawy, miał głównie na uwadze przesłanki zachodzące w dyspozycji art. 22 k.p. charakteryzujące stosunek pracy, jakimi są osobiste wykonywanie pracy przez ubezpieczoną, podporządkowanie pracownicze i otrzymywane wynagrodzenie stanowiące ekwiwalent wykonanej pracy. W literaturze i orzecznictwie z zakresu prawa pracy została przyjęta wykładnia zwrotu ”praca” z art. 22 k.p. jako działalności zarobkowej wykonywanej osobiście przez pracownika, rozumianej czynnościowo – powtarzalnej w codziennych lub dłuższych odstępach czasu, niebędącej jednorazowym dziełem lub czynnością. Praca wykonywana jest na ryzyko oraz pod kierownictwem pracodawcy, co oznacza, że pracownik powinien stosować się do poleceń przełożonego oraz pozostawać do dyspozycji pracodawcy. Sąd Okręgowy zważył, iż w przedmiotowej sprawie poważne wątpliwości budziła wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej. Przede wszystkim należy podkreślić, iż wynagrodzenie odwołującej jest niewspółmierne do wykonywanej przez nią pracy przez okres zatrudnienia w zainteresowanej spółce oraz w odniesieniu do wynagrodzenia rynkowego za pracę na podobnym stanowisku. Sąd nie kwestionując samego faktu świadczenia przez odwołującą pracy, zwrócił uwagę na okoliczność, iż odwołująca i prezes zainteresowanej spółki były względem siebie pracodawcami w okresie poprzedzającym zatrudnienie odwołującej w (...) Sp. z o.o. w W.. Kwestia służbowych powiązań A. K. (1) oraz P. B. w ocenie Sądu budziła uzasadnione wątpliwości.

Podnieść należy, że - norma art. 8 k.p. oznacza pozbawienie danego podmiotu możliwości korzystania z prawa, które mu w świetle przepisów prawa przedmiotowego przysługuje. Prowadzi to więc zawsze do osłabienia zasady pewności prawa i przełamuje domniemanie korzystania z prawa w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego i jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Z tego względu zastosowanie przez sąd konstrukcji nadużycia prawa jest dopuszczalne tylko wyjątkowo i musi być zgodnie z ustalonym stanowiskiem orzecznictwa i doktryny prawa, szczegółowo uzasadnione. Uzasadnienie to musi wykazać, że w danej indywidualnej i konkretnej sytuacji, wyznaczone przez obowiązujące normy prawne typowe zachowanie podmiotu korzystającego ze swego prawa, jest ze względów moralnych, wyznaczających zasady współżycia społecznego, niemożliwe do zaakceptowania, ponieważ w określonych, nietypowych okolicznościach zagraża podstawowym wartościom, na których opiera się porządek społeczny i którym prawo powinno służyć (porusza Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28.11.2013r. sygn. akt III APa 22/13).

Uwzględniając powołane wyżej tezy Sąd w niniejszej sprawie nie miał jakichkolwiek wątpliwości, iż działanie płatnika składek oraz ubezpieczonej w zakresie nawiązania stosunku pracy ziściło w całości dyspozycję art.8 k.p. Jak zostało to już wskazane wyżej umowa łącząca strony zawarta została wyłącznie w celu uzyskania nienależnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a stanowisko to znajduje oparcie zarówno w okoliczności ustalenia przez strony wygórowanego wynagrodzenia za pracę. Dlatego też w ocenie Sądu działanie płatnika i ubezpieczonej jest niemożliwe do zaakceptowania z punktu wiedzenia zasad współżycia społecznego albowiem realnie stanowiło próbę uzyskania nienależnego świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Z tych właśnie względów Sąd Okręgowy w oparciu o materiał dowodowy zebrany w przedmiotowej sprawie, po przeprowadzeniu postępowania sądowego zgodnie z powołanymi powyżej przepisami, na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE