UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 marca 2016 roku skierowanym przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W., A. P. reprezentowana przez pełnomocnika będącego adwokatem, wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 1.629,77 zł. tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu A. P. podała, iż w dniu 26 lutego 2016 roku na ul. (...) w Ł., pies o imieniu Monar- M., będący własnością powódki, wbiegł na jezdnię doprowadzając do uszkodzenia samochodu J. o nr rej. (...), kierowanego przez R. M.. Właściciel uszkodzonego pojazdu zgłosił roszczenie o naprawienie szkody w Towarzystwie (...) S.A. na podstawie ubezpieczenia AC. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wymieniony zakład ubezpieczeniowy wypłacił R. M. odszkodowanie w wysokości 22.430,23 zł., a następnie wystąpił do właścicielki psa, A. P. o zwrot wypłaconego odszkodowania. Powódka w dniu zdarzenia posiadała ubezpieczenie w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Zgodnie z polisą nr (...) W. Dom Komfort (...) umowa ubezpieczenia obejmowała również odpowiedzialność cywilną w życiu prywatnym. W myśl § 18 ust. 1 ogólnych warunków powyższego ubezpieczenia, przedmiotem umowy jest odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego i osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli w związku z czynnościami w życiu prywatnym lub posiadaniem mienia są ono obowiązani, w myśl przepisów prawa, do naprawienia szkody wyrządzonej osobie trzeciej w skutek czynu niedozwolonego. Suma gwarancyjna została oznaczona w wysokości 15.000 zł. W związku z posiadanym ubezpieczeniem, A. P. zgłosiła szkodę w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym wnosząc o zapłatę kwoty 15.000 zł. Towarzystwo (...) S.A. w W. odmówiło wypłaty odszkodowania podnosząc, że do szkody doszło, gdy pieczę nad zwierzęciem sprawował ojciec powódki, Z. P., a zatem to on zgodnie z art. 431 kc ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą. Zdaniem powódki powyższe stanowisko jest błędne, gdyż osobą odpowiedzialną na gruncie powołanego przepisu będzie również osoba, która powierzyła pieczę nad zwierzęciem innej osobie. Ponadto pojęcie „chowania zwierzęcia”, którym posługuje się przepis art. 431 kc oznacza trwałe wykonywanie pieczy, sprawowanie nadzoru, zapewnienie utrzymania i ochrony oraz ma na celu dowolną korzyść dla osoby. O tym, że to właśnie A. P. była właścicielką psa świadczy treść książeczki zdrowia i umowa adopcyjna. Poza tym pies Monar- M. mieszkał na stałe w domu powódki, przy ul. (...). Wobec odmowy wypłaty odszkodowania przez pozwany zakład ubezpieczeniowy oraz w celu zabezpieczenia się przed skierowaniem roszczenia do postępowania sądowego przez Towarzystwo (...) S.A., A. P. zapłaciła na rzecz wymienionego towarzystwa ubezpieczeniowego kwotę 9.060 zł. Dochodzona pozwem kwota stanowi różnicę pomiędzy kwotą zapłaconą przez A. P., a kwotą do której powódka powinna odpowiadać zgodnie z polisą warta Dom Komfort (...).

(pozew – karta 2- 5).

W odpowiedzi na pozew pozwany reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie oraz zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu pozwany podniósł, że nie udzielał ochrony ubezpieczeniowej w zakresie odpowiedzialności cywilnej Z. P., który nie był ani ubezpieczającym, ani osobą pozostającą z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym. Poza tym szkodę spowodował pies spuszczony ze smyczy właśnie przez Z. P.. Strona pozwana zakwestionowała twierdzenia A. P., aby to ona sprawowała wyłączną pieczę nad psem, gdyż są one sprzeczne z oświadczeniami kierowanymi w toku postępowania likwidacyjnego do Towarzystwa (...) S.A. W ocenie pozwanego chowający zwierzę nie musi być jego właścicielem, pieczę może sprawować także jako posiadacz samoistny lub zależny, nawet w złej wierze. Zatem nie ma znaczenia treść wpisu w książeczce zdrowia psa lub w umowie adopcyjnej, a osobą odpowiedzialną w świetle art. 431 kc jest Z. P..

(odpowiedź na pozew k. 41- 44).

Do zamknięcia rozprawy stanowisko stron nie uległo zmianie.

(protokół rozprawy k. 230- 234).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. P. była właścicielką psa Monar- M.. Pies Monar- M. mieszkał na stałe w domu powódki, przy ul. (...) w Ł..

(zeznania powódki k. 233, zeznania świadka Z. P. k. 231, zeznania świadka W. G. k. 232, książeczka o zdrowiu k. 9- 10, umowa adopcyjna k. 11)

W dniu 26 lutego 2015 roku Z. P. wraz z wnuczką i psem o imieniu Monar- M., będącym własnością powódki, poszedł na spacer na teren stawów S.. Podczas spaceru Z. P. spuścił psa ze smyczy. Pies o imieniu Monar- M. uciekł, po czym wbiegł na jezdnię na ul. (...) w Ł. doprowadzając do uszkodzenia samochodu J. o nr rej. (...), kierowanego przez R. M..

(zeznania powódki k. 233, zeznania Z. P. k. 231, notatka urzędowa k. 8)

Właściciel uszkodzonego pojazdu zgłosił roszczenie o naprawienie szkody w Towarzystwie (...) S.A. na podstawie ubezpieczenia AC. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wymieniony zakład ubezpieczeniowy wypłacił R. M. odszkodowanie w wysokości 22.430,23 zł.

(faktura VAT k. 12, kalkulacja naprawy k. 10 v.- 16, decyzja o przyznaniu wynagrodzenia k. 206)

Pismem z dnia 13 kwietnia 2015 r. Towarzystwo (...) S.A. wystąpiło do właścicielki psa, A. P. o zwrot wypłaconego odszkodowania w wysokości 22.430,23 zł

(wezwanie do zapłaty k. 17)

W odpowiedzi A. P. poinformowała, że co prawda jest właścicielem psa, jednak w dniu 26 lutego 2015 r. zwierze było pod opieką jej ojca, w związku z czym załączyła oświadczenia Z. P..

(pismo powódki k. 63, oświadczenie Z. P. k. 62)

Z. P. wystąpił do (...) S.A. w W. o wypłatę odszkodowania w związku ze szkodą z dnia 26 lutego 2015 r. z tytułu posiadanego ubezpieczenia (...).

(zeznania Z. P. k. 231, ubezpieczenie (...) k. 66- 68)

Powódka w dniu zdarzenia posiadała ubezpieczenie w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Zgodnie z polisą nr (...) W. Dom Komfort (...) umowa ubezpieczenia obejmowała również odpowiedzialność cywilną w życiu prywatnym. W myśl § 18 ust. 1 ogólnych warunków powyższego ubezpieczenia, przedmiotem umowy jest odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego i osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli w związku z czynnościami w życiu prywatnym lub posiadaniem mienia są ono obowiązani, w myśl przepisów prawa, do naprawienia szkody wyrządzonej osobie trzeciej w skutek czynu niedozwolonego. Suma gwarancyjna została oznaczona w wysokości 15.000 zł.

(polisa nr (...) k. 18- 19, ogólne warunki ubezpieczenia k. 20- 25)

W związku z posiadanym ubezpieczeniem, A. P. zgłosiła szkodę w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym wnosząc o zapłatę kwoty 15.000 zł.

(pismo powódki k. 28- 29)

Towarzystwo (...) S.A. w W. odmówiło wypłaty odszkodowania podnosząc, że do szkody doszło, gdy pieczę nad zwierzęciem sprawował ojciec powódki, Z. P., a zatem to on zgodnie z art. 431 kc ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą.

(pisma pozwanego k. 26, k. 27)

Wobec odmowy wypłaty odszkodowania przez pozwany zakład ubezpieczeniowy A. P. dokonała zapłaty na rzecz Towarzystwa (...) S.A. kwoty 9.060 zł.

(potwierdzenia przelewu k. 31- 35)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty i ich kserokopie, stosując w tym względzie art. 308 kpc, oraz na podstawie zeznań powódki oraz świadków Z. P. i W. G..

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlega uwzględnieniu w całości.

W rozpoznawanej sprawie powódka dochodziła od pozwanego kwoty 1.629,77 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty tytułem odszkodowania w związku z zawartą umową ubezpieczenia W. Dom Komfort (...) potwierdzoną polisą nr (...), która obejmowała również odpowiedzialność cywilną w życiu prywatnym. Dochodzona pozwem kwota stanowi różnicę pomiędzy kwotą zapłaconą przez A. P. na rzecz Towarzystwa (...) S.A. z tytułu uszkodzenia samochodu J. o nr rej. (...), a kwotą do której powódka powinna odpowiadać zgodnie z polisą warta Dom Komfort (...).

W sprawie bezspornym było, że w dniu 26 lutego 2015 roku na ul. (...) w Ł., pies o imieniu Monar- M., wbiegł na jezdnię doprowadzając do uszkodzenia samochodu J. o nr rej. (...). Nie było sporu również co do tego, że właściciel uszkodzonego pojazdu, R. M. zgłosił roszczenie o naprawienie szkody w Towarzystwie (...) S.A. na podstawie ubezpieczenia AC, a po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego otrzymał odszkodowanie w wysokości 22.430,23 zł. Następnie wymieniony zakład ubezpieczeniowy wystąpił do A. P., jako właścicielki psa o zwrot wypłaconego odszkodowania, a wobec odmowy wypłaty odszkodowania przez pozwany zakład ubezpieczeniowy powódka dokonała zapłaty na rzecz Towarzystwa (...) S.A. łącznie kwoty 9.060 zł.

W ocenie Sądu nie budzi również wątpliwości, że to A. P. była właścicielką psa Monar- M.. Powyższa okoliczność wynika nie tylko z zeznań powódki oraz świadków Z. P. i W. G., ale również z umowy adopcyjnej i książeczki zdrowia zwierzęcia. W związku z tym Sąd przyjął również, jako prawdziwe twierdzenie o tym, że pies Monar- M. mieszkał na stałe w domu powódki, przy ul. (...) w Ł.. Sąd nie podziela stanowiska strony pozwanej, że do odmiennej oceny powinna doprowadzić analiza oświadczeń składanych przez powódkę oraz Z. P. podczas postępowania likwidacyjnego prowadzonego przez (...) S.A. w W.. Co prawda w piśmie z dnia 23 czerwca 2015 r. skierowanym do powyższego zakładu ubezpieczeniowego, Z. P. oświadczył, że chowa i sprawuje stałą pieczę nad psem, który spowodował szkodę w dniu 26 lutego 2015 r. Powyższą okoliczność potwierdziła również powódka w piśmie sporządzonym tego samego dnia i skierowanym do (...) S.A. w W.. Jednak zarówno A. P., jak i jej ojciec zgodnie zeznali, że powyższe oświadczenia nie były zgodne z prawdą i zostały sporządzone w związku z sugestią osoby trzeciej. Poza tym we wcześniejszych oświadczeniach sporządzonych w dniu 30 kwietnia 2015 r., adresowanych do (...) S.A. w W., A. P. i Z. P. wyraźnie podali, że pies Monar- M. należy do powódki. W powyższym oświadczeniu Z. P. wskazał, że był na spacerze z „psem córki”. Natomiast powódka wprost podała, że jest właścicielką psa.

Zgodnie z art. 805 § 1 i 2 kc przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie przy ubezpieczeniu majątkowym określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku.

Bezsporne jest to, że strony łączyła umowa ubezpieczenia W. Dom Komfort (...) potwierdzona polisą nr (...). W myśl § 18 ust. 1 ogólnych warunków, przedmiotem powołanej umowy jest odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego i osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli w związku z czynnościami w życiu prywatnym lub posiadaniem mienia są ono obowiązani, w myśl przepisów prawa, do naprawienia szkody wyrządzonej osobie trzeciej w skutek czynu niedozwolonego. Suma gwarancyjna została oznaczona w wysokości 15.000 zł.

W myśl art. 822 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. A zatem z istoty umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynika, iż przeniesienie ryzyka objętego ubezpieczeniem, w tym przypadku ryzyka związanego z odpowiedzialnością cywilną za posiadanie psa, następuje tylko wtedy, gdy osobie ubezpieczonej można przypisać odpowiedzialność cywilną. Zatem odpowiedzialność pozwanego zależy od możliwości przypisania odpowiedzialności za określone zdarzenia prawne A. P., oraz osobom bliskim, wspólnie z nią zamieszkujących. Treść łączącej strony umowy ubezpieczenia oraz ogólnych warunków umowy nie wskazuje szczególnych zasad odpowiedzialności, przesuwając problem ustalenia zasad ponoszenia odpowiedzialności cywilnej na grunt przepisów kodeksu cywilnego.

W tym zakresie podstawę dochodzonego roszczenia stanowi art. 431 kc. Powołany przepis w § 1 stanowi, iż kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy. Powyższy przepis przyjmuje zatem odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta działające z własnego popędu, a zatem w wyniku ich samoistnego zachowania, kiedy nie jest to związane z działaniem człowieka, jak to ma miejsce np. w związku z wykorzystywaniem zwierzęcia jako narzędzia, kiedy wykonuje ono jedynie polecenia człowieka. W tych sytuacjach człowiek używający zwierzę ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych z art. 415 kc (tak SN w wyr. z 6.6.1968 r., I CR 148/68, OSN 1969, Nr 11, poz. 199 z glosą A. Szpunara, PiP 1970, Nr 3-4 i wyr. SA w Poznaniu z 11.6.1991 r., I ACr 69/90, OSA 1992, Nr 2, poz. 14).

Przesłanki odpowiedzialności z art. 431, co do których ciężar dowodu obciąża poszkodowanego dochodzącego roszczenie, są następujące:

- fakt chowania zwierzęcia lub posługiwania się nim przez adresata roszczenia,

- zdarzenie, jakim jest zachowanie się zwierzęcia wyrządzającego szkodę,

- wystąpienie szkody,

- związek przyczynowy pomiędzy szkodą a tym zdarzeniem.

Odpowiedzialność z art. 431 § 1 kc, chociaż oparta na przesłance winy ( culpa in custodiendo), ma charakter zaostrzony w porównaniu z ogólnymi zasadami odpowiedzialności (art. 415). Decyduje o tym przyjęcie w art. 431 domniemania winy po stronie chowającego lub posługującego się zwierzęciem i to z rozszerzeniem na osoby, za które ten ponosi odpowiedzialność, co należy zakwalifikować jako odpowiedzialność gwarancyjną, opartą na zasadzie ryzyka za zawiniony czyn cudzy (tak. P. Machnikowski, A. Śmieja, [w:] System pr. pryw., t. 6, s. 489).

Dla zwolnienia od odpowiedzialności chowający zwierzę lub się nim posługujący wykazać musi brak winy własnej i innych osób, za które ponosi odpowiedzialność na podstawie określonego stosunku prawnego lub tylko czysto faktycznego, np. w związku ze sprawowanym nad nimi nadzorem, czy powierzeniem im określonych czynności do wykonania. Do ekskulpacji nie prowadzi dowód, iż w momencie wyrządzania szkody zwierzę nie znajdowało się pod nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że nadzór wykonywany był należycie starannie, a zwierzę zostało mu skradzione lub uwolnione przez osobę trzecią, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Okolicznością wyłączającą odpowiedzialność będą także, na zasadach ogólnych okoliczności wyłączające bezprawność (tak. P. Machnikowski, A. Śmieja, [w:] System pr. pryw., t. 6, s. 496–500).

W przedmiotowej sprawie, zdarzenie wywołujące szkodę w postaci zachowania psa, chowanego przez powódkę, ubezpieczoną w tym zakresie u pozwanego, miało miejsce w dniu 26 lutego 2015 roku. Niekwestionowanym jest fakt powstania szkody i związek przyczynowy między zachowaniem psa i szkodą.

Strona pozwana zajęła stanowisko, że osobą wyłącznie odpowiedzialną za szkodę spowodowaną w dniu 26 lutego 2016 r. jest Z. P., który sprawował pieczę nad psem oraz spuścił zwierze ze smyczy. Nie ulega wątpliwości, że pozwany zakład ubezpieczeniowy nie udzielał ochrony ubezpieczeniowej Z. P.. W ocenie pozwanego chowający zwierzę nie musi być jego właścicielem, pieczę może sprawować także jako posiadacz samoistny lub zależny, nawet w złej wierze. Zdaniem powódki powyższe stanowisko jest błędne, gdyż osobą odpowiedzialną na gruncie powołanego przepisu będzie również osoba, która powierzyła pieczę nad zwierzęciem innej osobie. Ponadto pojęcie „chowania zwierzęcia”, którym posługuje się przepis art. 431 kc oznacza trwałe wykonywanie pieczy, sprawowanie nadzoru, zapewnienie utrzymania i ochrony oraz ma na celu dowolną korzyść dla osoby.

Odpowiedzialność na zasadzie art. 431 kc przypisana jest temu, kto zwierzę chowa lub się nim posługuje. Chować zwierzę to znaczy przez dłuższy czas otaczać go opieką, dawać schronienie, karmić, leczyć itp. Nie oznacza to w żaden sposób, iż chowający musi być właścicielem zwierzęcia i pieczę nad nim sprawować może też jako jego posiadacz samoistny lub zależny, nawet w złej wierze. Posługiwanie się zwierzęciem zakłada wykorzystywanie go do realizacji własnego celu, co może łączyć się z jego chowaniem lub tylko z czasowym posiadaniem. Tak określone władztwo może wynikać zarówno z tytułu prawnego, jak też przybierać postać władztwa, za którym nie stoi żadne uprawnienie (uchw. SN z 13.5.1982 r., III CZP 16/82, OSN 1982, Nr 11-12, poz. 166). W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że A. P. jest osobą chowającą zwierzę, w tym przypadku psa Monar- M.. Powódka zaadaptowała psa, karmiła go, dawała schronienie na terenie własnej nieruchomości, zaprowadzała go do weterynarza, a po kolizji z samochodem zawiozła zwierzę do szpitala i opłaciła jego leczenie. W dniu zdarzenia nadzór nad psem sprawował Z. P., którego z powódką łączył stosunek czysto faktyczny. W czasie nieobecności A. P. w domu, jej ojciec opiekował się swoją wnuczką, a przy okazji zabrał psa na spacer. Zatem do szkody doszło z winy osoby, za którą powódka na gruncie art. 431 kc ponosi odpowiedzialność na podstawie stosunku czysto faktycznego. W konsekwencji Sąd uwzględnił powództwo w całości i zasądził dochodzoną pozwem kwotę.

Podstawę orzeczenia o odsetkach stanowi art. 481 § 1 kc i art. 817 kc. Zasadą prawa cywilnego jest, że dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne. Termin wymagalności świadczeń przysługujących poszkodowanemu od zakładu ubezpieczeń z tytułu umowy ubezpieczenia określa, art. 817 § 1 kc. Jest to termin 30 dni od dnia otrzymania przez zakład ubezpieczeń zawiadomienia o wypadku . Zawiadomienie ubezpieczyciela o wypadku rodzi po jego stronie obowiązek spełnienia świadczenia w ustawowym terminie. Niespełnienie świadczenia w terminie rodzi po stronie dłużnika konsekwencje przewidziane w art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe (§ 2 art. 481 k.c.). A. P. zgłosiła szkodę w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym pismem z dnia 5 lutego 2016 t., które zostało doręczone pozwanemu w dniu 12 lutego 2016 r. Wobec tego Sąd zasądził dochodzoną kwotę wraz z ustawowymi odsetkami zgodnie z żądaniem pozwu, czyli od dnia wniesienia powództwa.

W rozpoznawanej sprawie roszczenie powódki zostało uwzględnione w całości. Zatem o kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając pozwanego, jako stronę przegrywającą, obowiązkiem zwrotu na rzecz powódki całości kosztów procesu. Na koszty te złożyły się opłata od pozwu w wysokości 30 zł. i wynagrodzenie pełnomocnika powódki (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie) w wysokości 1.200 zł.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE