UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 kwietnia 2013 r. powód – Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów domagał się uznania za niedozwolone i zakazania wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorców umowy stosowanego przez pozwanego (...) S.A. zawartych w § 5 ust. 1. lit. b) „Umowy kompleksowej dostarczenia paliwa gazowego W1 – W3” oraz pkt. V.1. „Ogólnych warunków umowy kompleksowej dostarczania paliwa gazowego W1 – W3” odpowiednio o treści:

1. „Sprzedawca może zwolnić się z obowiązku dostarczania Paliwa Gazowego i wypowiedzieć Umowę w trybie natychmiastowym w przypadku gdy: (...) b. Oświadczenie o niezaleganiu, o którym w mowa w § 10 pkt. 2d, (t.j. oświadczenie, w którym Odbiorca oświadcza, iż: {W ciągu ostatnich 12 miesięcy obowiązywania umowy kompleksowej z dotychczasowym sprzedawcą paliwa gazowego nie zalegałem/am w uiszczaniu należności z tytułu dostawy paliwa gazowego w stopniu przekraczającym 14 dni od daty wymagalności; W ciągu całego okresu obowiązywania umowy kompleksowej z dotychczasowym sprzedawcą paliwa gazowego, sprzedawca ten nie wszczął wobec mnie [Odbiorcy – przyp. własny UOKiK] postępowania egzekucyjnego z tytułu niezapłaconych a wymagalnych należności w związku z dostawą gazu; Nie toczy się wobec mnie [Odbiorcy – przyp. własny UOKiK] – jako dłużnika żadne postępowanie egzekucyjne, którego przedmiotem jest egzekucja publicznych lub prywatnych zobowiązań pieniężnych}), okaże się nieprawdziwe w całości lub części”

2. „Reklamację faktury lub innego dokumentu księgowego Odbiorca zgłasza Sprzedawcy niezwłocznie po otrzymaniu tych dokumentów w formie elektronicznej”

Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda poniesionych kosztów procesu według norm przepisanych.

Zdaniem powoda wyżej wymienione postanowienia stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385[1] § 1 k.c., albowiem kształtują prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z obowiązującymi przepisami oraz dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Odnośnie pierwszej z kwestionowanych klauzul powód stwierdził, iż postanowienia wzorców umów, które gwarantują przedsiębiorstwom energetycznym możliwość rozwiązania/wypowiedzenia umowy bez wskazania przyczyny wymienionej w ustawie Prawo energetyczne, po pierwsze – stanowią niedozwolone postanowienia umowne, a po drugie – mogą wprowadzać konsumenta w błąd sugerując, że przedsiębiorstwo energetyczne może w każdym czasie wypowiedzieć lub rozwiązać z nim umowę niezależnie od tego, czy konsument bez zastrzeżeń wykonuje swoje obowiązki jako odbiorca gazu, czy też narusza ciążące na nim obowiązki umowne, a nawet dopuszcza się nielegalnego poboru gazu. W rozważanym przypadku pozwany wprowadził do wzorca umowy postanowienie, nakładające na konsumenta zobowiązanie do złożenia oświadczenia, które znajduje się w treści analizowanego postanowienia, i zastosowanie w przypadku podania nieprawdziwych danych rygoru wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym. Tak daleko idąca ingerencja, zdaniem powoda, prowadząca do uzależnienia przez niego świadczenia dostawy gazu od nieistnienia zobowiązań (długów) konsumenta wobec innych podmiotów, w szczególności zaś niespłaconych przez konsumenta zobowiązań pieniężnych, należnych przedsiębiorcom energetycznym, nie znajduje uzasadnienia ani w obowiązujących przepisach, ani w praktyce obrotu gospodarczego, czy w dobrych obyczajach.

Natomiast odnośnie drugiej z wymienionych klauzul, powód stwierdził, że zastosowany przez pozwanego sposób określania terminu do składania reklamacji może powodować, iż odbiorcy gazu tj. konsumenci w rozumieniu art. 22[1] k.c., będą rezygnować ze składania reklamacji z uwagi na brak pewności, co do okresu czasu, w którym mogą złożyć reklamację. Oceniając to postanowienie, należy zwrócić uwagę, iż przepisy ustawy Prawo energetyczne, ani przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie nie zawierają regulacji odnoszących się do terminów reklamowania dostaw gazu lub wynikających z nich rozliczeń. Co do swojej istoty umowa wiążąca – w tym przypadku przedsiębiorcę z konsumentem – jest umową sprzedaży, albowiem po jednej stronie występuje podmiot, który zobowiązany jest do sprzedaży gazu, a drugiej strony konsument. Z uwagi na charakter prawny umowy, do reklamacji z powodu nienależytego wykonania świadczenia przez przedsiębiorstwo energetyczne, w tym do rozliczeń i zawierających je faktur, znajdują zastosowanie przepisy dotyczące rękojmi za wady. Stosownie do art. 563 § 1 k.c. uprawnienia z tytułu rękojmi podlegają utracie, jeżeli reklamujący nie zawiadomi o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia. Zatem konsumenci powinni mieć możliwość reklamowania zarówno dostaw gazu, jak i rozliczeń z nich wynikających przez okres jednego miesiąca. Dodatkowo należy na uwadze mieć treść art. 558 § 1 zdanie 2. k.c., zgodnie z którym, w umowach z udziałem konsumentów, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach określonych w przepisach szczególnych.

Powód podniósł również, że w rozważanym przypadku, pozwany zamieścił we wzorcu umowy postanowienie nieostre, które w sposób niejednoznaczny określa termin do wniesienia reklamacji faktury lub innego dokumentu księgowego, zwłaszcza w formie elektronicznej. Zastrzeżenia powoda budzi zbyt ogólny sposób sformułowania przedmiotowej klauzuli, w której przedsiębiorca użył nieostrego pojęcia "niezwłocznie". Taki sposób redakcji klauzuli umożliwia stronom umowy, a zwłaszcza pozwanemu, dokonywanie subiektywnej interpretacji tego pojęcia i może powodować u konsumenta stan niepewności, co do długości terminu do wniesienia reklamacji, jak i co do złożenia jej w terminie i przyjęcia przez dostawcę gazu. Nawet, gdyby hipotetycznie przyjąć, iż konsument powinien mieć świadomość stanowiska orzecznictwa, które wskazuje zwykle, że pod pojęciem „niezwłocznie” należy rozumieć okres maksimum czternastu dni, to i tak, w ten sposób rozumiany termin, byłby nieprawidłowy w świetle powołanego art. 563 § 1 k.c.

Dodatkowo powód podniósł, że nieostry charakter pojęcia „niezwłocznie” umożliwia pozwanemu dokonywanie jego subiektywnej interpretacji. Powyższe stanowić też może próbę przerzucenia na konsumenta ciężaru dowodowego, związanego z wykazaniem, iż faktycznie zadośćuczynił on nałożonemu przez przedsiębiorcę obowiązkowi – złożył reklamację faktury lub innego dokumentu księgowego – bez zbędnej zwłoki. Brzmienie przedmiotowej klauzuli obarczone jest ryzykiem otrzymania przez konsumenta odmownej decyzji spółki w kwestii zachowania terminu na złożenie reklamacji lub innego dokumentu księgowego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W sprawie pierwszej klauzuli pozwany przyznał, że spółka wprowadziła procedurę, zgodnie z którą w terminie 30 dni od daty udzielenia upoważnienia (okres ważności upoważnienia) – spółka może wypowiedzieć zawartą umowę – temu konsumentowi, który złożył nieprawdziwe oświadczenie.

Pozwany oświadczył, że jedynym źródłem weryfikacji prawdziwości oświadczenia konsumenta są dane zgromadzone w (...). Na ich weryfikację spółka ma tylko 30 dni, stąd ewentualne wypowiedzenie umowy zawsze nastąpi przed rozpoczęciem świadczenia usługi przez spółkę, z uwagi na fakt, że wizyta handlowca u konsumenta zawsze uruchamia procedurę zmiany sprzedawcy, która trwa co najmniej 31 dni.

Zdaniem pozwanego tylko taki mechanizm oparty na uczciwości konsumenta i mieszczący się w granicach prawa – pozwala spółce dbać o byt spółki, z korzyścią dla innych uczciwych konsumentów i rozwoju konkurencji na tym rynku.

Pozwany podkreślił, że zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych, podmiot, który zawarł z biurem umowę o ujawnianie informacji gospodarczych, może wystąpić do biura o ujawnienie informacji gospodarczych o zobowiązaniach dłużnika będącego konsumentem, jeżeli posiada jego upoważnienie. Upoważnienie jest ważne nie dłużej niż 30 dni od dnia jego udzielenia. Zgodnie zaś z art. 24 ust. 2 wyżej wymieniony podmiot, może odmówić zawarcia umowy, gdyby konsument odmówił zawarcia upoważnienia.

Konkludując pozwany oświadczył, że skoro klient w sposób z góry nieuczciwy, z zamiarem oszukania kontrahenta – oświadcza, że nie są prowadzone wobec niego postępowania egzekucyjne, że jest rzetelnym płatnikiem – to konsument taki musi liczyć się z konsekwencjami takiego sprzecznego z prawem i dobrymi obyczajami zachowania.

Natomiast w kwestii drugiej z kwestionowanych klauzul pozwany twierdzi, że należy zgodzić się z twierdzeniem powoda, że termin „niezwłocznie” jest pojęciem nieostrym, co jest oczywiście korzystne dla konsumenta. Można by rzec, że termin ten jest „zastrzeżony na rzecz konsumenta”. W zdecydowanej większości orzeczeń wskazuje się, że termin „niezwłocznie” oznacza termin realny i o tym kiedy on nadejdzie powinny decydować każdorazowo okoliczności konkretnego przypadku.

Pozwany wyjaśnił, że jako przedsiębiorca określając termin do złożenia reklamacji faktury lub innego dokumentu księgowego jako „niezwłoczny” zapewnił możliwość złożenia tej reklamacji zarówno w ciągu 3 dni, 14 dni, 21 dni czy nawet 30 dni i więcej (w szczególnych przypadkach) – co jest dla konsumenta rozwiązaniem idealnym. Spółka zapewniając swoim klientom możliwość złożenia reklamacji w terminie „niezwłocznym” – wykazuje elastyczność i zrozumienie dla sytuacji życia codziennego. Termin ten pozwala konsumentowi oczekiwać, że nawet po 30 dniach jego reklamacja dotycząca faktury lub innego dokumentu księgowego będzie przez przedsiębiorcę rozpatrzona.

W trakcie rozprawy pełnomocnicy stron podtrzymali swoje stanowiska wyrażone w pismach procesowych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany prowadzi działalność gospodarczą polegającą m.in. dystrybucji i handlu paliwami gazowymi w systemie sieciowym. W ramach tej działalności opracował i w dacie wniesienia pozwu posługiwał się w obrocie wzorcem umowy „Umowa kompleksowa dostarczenia paliwa gazowego W1 – W3” , zawierającym w § 5 ust. 1. lit. b) zapis o treści: „Sprzedawca może zwolnić się z obowiązku dostarczania Paliwa Gazowego i wypowiedzieć Umowę w trybie natychmiastowym w przypadku gdy: (...) b. Oświadczenie o niezaleganiu, o którym w mowa w § 10 pkt. 2d, (t.j oświadczenie, w którym Odbiorca oświadcza, iż: {W ciągu ostatnich 12 miesięcy obowiązywania umowy kompleksowej z dotychczasowym sprzedawcą paliwa gazowego nie zalegałem/am w uiszczaniu należności z tytułu dostawy paliwa gazowego w stopniu przekraczającym 14 dni od daty wymagalności; W ciągu całego okresu obowiązywania umowy kompleksowej z dotychczasowym sprzedawcą paliwa gazowego, sprzedawca ten nie wszczął wobec mnie [Odbiorcy – przyp. własny UOKiK] postępowania egzekucyjnego z tytułu niezapłaconych a wymagalnych należności w związku z dostawą gazu; Nie toczy się wobec mnie [Odbiorcy – przyp. własny UOKiK] – jako dłużnika żadne postępowanie egzekucyjne, którego przedmiotem jest egzekucja publicznych lub prywatnych zobowiązań pieniężnych}), okaże się nieprawdziwe w całości lub części” oraz wzorcem umowy „Ogólne warunki umowy kompleksowej dostarczania paliwa gazowego W1 – W3”, zawierającym w pkt. V.1. § 12 ust. 3 zapis o treści: „Reklamację faktury lub innego dokumentu księgowego Odbiorca zgłasza Sprzedawcy niezwłocznie po otrzymaniu tych dokumentów w formie elektronicznej”.

Zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. W konsekwencji nie mogły być przedmiotem postępowania dowodowego okoliczności przedmiotowo nieistotne, zaś postępowanie dowodowe zostało ograniczone do normatywnie wyrażonych przez ustawodawcę przesłanek uznania postanowień wzorca umowy za niedozwolone.

Sporne pomiędzy stronami pozostawało, czy inkryminowane postanowienia są klauzulami niedozwolonymi w rozumieniu art. 385[1] k.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 385[1] §1 k.c., aby uznać dane postanowienie umowne za niedozwolone musi ono spełniać cztery przesłanki tj.: (I) postanowienie nie zostało indywidualnie uzgodnione z konsumentem, (II) ukształtowane przez postanowienie prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami, (III) powyższe prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta oraz (IV) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron.

Ostatnia z wymienionych przesłanek, o której mowa w zdaniu drugim art. 385[1] § 1 k.c., zachodzi w niniejszej sprawie, gdyż omawiane postanowienie nie reguluje głównych świadczeń stron. Główne świadczenia pozwanego z tytułu zawartych umów polegają bowiem na udostępnieniu przez usługodawcę serwisu internetowego wraz z powiązanymi z nim odpłatnymi usługami, zaś konsumenta na zapłacie umówionej ceny.

Przesłanka braku indywidualnego uzgodnienia, o której była mowa powyżej, nie może w tej sprawie mieć znaczenia wobec abstrakcyjnego charakteru kontroli postanowienia wzorca umownego. Ma ona bowiem charakter oceny ex ante i obejmuje wzorzec, nie zaś konkretną umowę. Istotny jest zatem fakt, że pozwany wprowadził oceniany wzorzec do obrotu poprzez wystąpienie z ofertą zawarcia umowy z wykorzystaniem go.

Dla zastosowania omawianego przepisu przesłanki II (sprzeczność z dobrymi obyczajami) i III (rażące naruszenie interesów konsumenta), choćby ze względu na verba legis, muszą zachodzić równocześnie. Z reguły rażące naruszenie interesu konsumenta jest naruszeniem dobrych obyczajów, ale nie zawsze zachowanie sprzeczne z dobrymi obyczajami rażąco narusza ten interes.

Poprzez dobre obyczaje rozumiemy pewien powtarzalny wzorzec zachowań, który jest aprobowany przez daną społeczność lub grupę. Są to pozaprawne normy postępowania, którymi przedsiębiorcy winni się kierować. Ich treści nie da się określić w sposób wyczerpujący, ponieważ kształtowane są przez ludzkie postawy uwarunkowane zarówno przyjmowanymi wartościami moralnymi, jak i celami ekonomicznymi i związanymi z tym praktykami życia gospodarczego. Wszystkie one podlegają zmianom w ślad za zmieniającymi się ideologiami politycznymi i społeczno-gospodarczymi oraz przewartościowaniami moralnymi. W szczególności zaś, dobre obyczaje to normy postępowania polecające nienadużywanie w stosunku do słabszego uczestnika obrotu posiadanej przewagi ekonomicznej.

W niniejszej sprawie dobrym obyczajem jest, by przedsiębiorca nie wykorzystywał swej uprzywilejowanej pozycji kontraktowej, będącej rezultatem stosowania przez niego jednostronnie ustalonego wzorca umowy.

W zakresie oceny stopnia naruszenia interesów konsumentów Sąd tutejszy podziela opinię Sądu Apelacyjnego w Warszawie (wyrok z dnia 2006-06-27, sygn. akt VI ACa 1505/05), że naruszenie interesów konsumenta, aby było rażące, musi być doniosłe czy też znaczące. Natomiast interesy konsumenta należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, ale też każdy inny, chociażby niewymierny. Zaliczyć tu można również dyskomfort konsumenta, spowodowany takimi okolicznościami jak strata czasu, naruszenie prywatności, niedogodności organizacyjne, wprowadzenie w błąd oraz inne uciążliwości, jakie mogłyby powstać na skutek wprowadzenia do zawartej umowy ocenianego postanowienia. Przy określaniu stopnia naruszenia interesów konsumenta należy stosować nie tylko kryteria obiektywne (np. wielkość poniesionych czy grożących strat), lecz również względy subiektywne związane bądź to z przedsiębiorcą (np. renomowana firma), bądź to z konsumentem (np. seniorzy, dzieci). Konieczne jest zbadanie, jaki jest zakres grożących potencjalnemu konsumentowi strat lub niedogodności.

W niniejszej sprawie naruszenie interesu konsumenta ma charakter zarówno ekonomiczny, jak i nieekonomiczny. W pierwszym przypadku dotyczy to nadzwyczajnego trybu rozwiązania umowy oraz uniemożliwienia realizacji uprawnień przysługujących mu z tytułu rękojmi, co w obu przypadkach może skutkować utratą spodziewanych korzyści ekonomicznych (dostarczonego gazu, określonej kwoty pieniędzy). W drugim zaś przypadku jest to brak komfortu psychicznego związanego z koniecznością ujawnienia swojej sytuacji finansowej w oświadczeniu składanym kontrahentowi, a także stan niepewności wynikający z nieostrego charakteru pojęcia „niezwłocznie”, powodujący poczucie uzależnienia od arbitralnej decyzji kontrahenta.

Częstokroć konieczne jest również ustalenie, jak wyglądałyby prawa i obowiązki konsumenta w sytuacji braku analizowanej klauzuli (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2007-03-19, sygn. akt III SK 21/06 oraz z dnia 2007-10-11, sygn. akt III SK 9/07). Jeżeli przepisy ogólne stawiają konsumenta w lepszej sytuacji niż postanowienia proponowanej umowy, to w zasadzie postanowienia te należy uznać za niedozwolone. Odstępstwo od tej zasady możliwe jest tylko, o ile zmiana jest uzasadniona specyfiką wzajemnych świadczeń lub jest kompensowana innymi postanowieniami wzorca.

Analizując treść pierwszej z kwestionowanych klauzul należy podnieść, że postanowienia wzorów umów, które umożliwiają przedsiębiorcom zajmującym się dostawą energii rozwiązanie umów na podstawie nie wskazanej wprost w ustawie Prawo energetyczne są postanowieniami niedozwolonymi, gdyż kształtują prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów. Na podstawie powołanej ustawy przedsiębiorstwo energetyczne może wstrzymać dostawę gazu w przypadku, gdy w wyniku kontroli przeprowadzonej przez upoważnionych przedstawicieli przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii stwierdzono, że:

- instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia albo środowiska, nastąpił nielegalny pobór gazu lub w przypadku gdy odbiorca zwleka z zapłatą za gaz co najmniej miesiąc po upływie terminu płatności, pomimo uprzedniego powiadomienia na piśmie o zamiarze wypowiedzenia umowy i wyznaczenia dodatkowego, dwutygodniowego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności. Przedsiębiorstwo może wypowiedzieć umowę, gdy odbiorca zwleka z zapłatą za pobrane paliwo gazowe co najmniej miesiąc po upływie terminu płatności, pomimo uprzedniego powiadomienia na piśmie o zamiarze wypowiedzenia umowy i wyznaczenia dodatkowego, dwutygodniowego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności.

Jak słusznie zwrócił uwagę pozwany, konsument staje się klientem pozwanego w trybie zmiany sprzedawcy, a wiec zawsze wcześniej był klientem (...), bo przez dziesiątki lat w Polsce nikt nie miał żadnego wyboru. Tym bardziej, z uwagi na fakt, że do niedawna konsumenci korzystali z usług tylko jednego przedsiębiorstwa, rażąco sprzecznym z dobrymi obyczajami jest obowiązek składania oświadczenia, że konsument nigdy nie zalegał z zapłatą należności wobec dostawcy gazu powyżej 14 dni. Co więcej, obowiązujące przepisy pozwalają na wszczęcie procedury mającej na celu wstrzymanie dostawy gazu i wypowiedzenie umowy dopiero po upływie 30 dni od terminu płatności. Postanowienie zaskarżone niniejszym pozwem wymaga od konsumentów, by w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie przekroczyli terminu płatności o więcej niż 14 dni. Ponadto przedsiębiorca wymaga od konsumenta oświadczenia, iż nie toczy się przeciwko niemu żadne postępowanie egzekucyjne, którego przedmiotem jest egzekucja zobowiązań pieniężnych. Takie sformułowanie postanowienia jest zbyt daleko idącą ingerencją w sferę zarówno interesów, jak i prywatności konsumenta i jako takie powinno być uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Jak słusznie stwierdził powód taka ingerencja nie znajduje uzasadnienia ani w obowiązujących przepisach, ani w praktyce obrotu gospodarczego. Wskazać również należy, że zakwestionowane postanowienie może wprowadzić konsumenta w błąd sugerując, że przedsiębiorca może w każdym czasie wypowiedzieć lub rozwiązać umowę niezależnie od tego, czy konsument bez zastrzeżeń wykonuje swoje zobowiązania umowne, czy też narusza ciążące na nim obowiązki.

Na marginesie, odnosząc się do uwag pozwanego zawartych w odpowiedzi na pozew, należy stwierdzić, że Sąd w niniejszej sprawie nie kwestionuje prawa pozwanego do korzystania z przysługujących mu uprawnień wynikających z ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Pozwany zgodnie z art. 24 tej ustawy ma prawo żądać od konsumentów złożenia upoważnienia do wystąpienia do stosownego biura o ujawnienie informacji gospodarczych o zobowiązaniach dłużnika. Nieuzasadniona jest jednak możliwość rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym w przypadku stwierdzenia, że oświadczenie, o którym mowa w § 10 pkt 2 lit. d) okaże się nieprawdziwe w całości lub części.

Odnośnie zaś drugiego z zakwestionowanych postanowień, należy stwierdzić, że określa ono termin do składania reklamacji w sposób, który może powodować, że odbiorcy gazu będący konsumentami będą rezygnować ze składania reklamacji z uwagi na brak pewności, co do okresu, w którym mogą z prawa do reklamacji skorzystać. Oceniając to postanowienie należy zwrócić uwagę, że ustawa Prawo energetyczne ani przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie nie zawierają regulacji odnoszących się do terminów reklamowania dostaw gazu lub wynikających z nich rozliczeń. Co do swojej istoty umowa wiążąca przedsiębiorcę z konsumentem jest umową sprzedaży i z uwagi na jej charakter prawny, do reklamacji z powodu nienależytego wykonania świadczenia przez przedsiębiorcę, w tym do rozliczeń i zawierających je faktur, znajdują zastosowanie przepisy dotyczące rękojmi za wady. Stosownie do art. 558 § 1 k.c. uprawnienia z tytułu rękojmi podlegają utracie, jeżeli reklamujący nie zawiadomi sprzedającego o wadzie w ciągu jednego miesiąca od jej wykrycia. Konkludując, konsument powinien mieć możliwość reklamowania zarówno dostaw gazu, jak i rozliczeń z nich wynikających przez okres jednego miesiąca.

Pozwany zamieścił we wzorcu postanowienie, które w sposób nieostry określa termin na złożenie reklamacji. Użycie sformułowania „niezwłocznie” umożliwia stronom umowy, a zwłaszcza pozwanemu, dokonywanie subiektywnej interpretacji tego pojęcia i może powodować u konsumenta stan niepewności, co do długości terminu do wniesienia reklamacji. W glosie do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1992 r. (sygn. akt III CZP 56/92), K. K. zaznaczył, że „niezwłoczność oznacza konieczność respektowania czasu potrzebnego dłużnikowi do zabezpieczenia prawidłowego wykonania zobowiązania. Długość tego czasu zależna jest od istniejących w obrocie cywilnym stosunków w odniesieniu do skonkretyzowanego zobowiązania. Czasu potrzebnego do niezwłocznego wykonania zobowiązania nie da się oznaczyć sztywno określoną liczbą dni czy tygodni. Przyjmuje się, że w sytuacjach typowych, gdy dłużnik dokonuje prostych czynności polegających na zwykłym przeliczeniu towaru, sprawdzeniu faktury jako dokumentu rozliczeniowego, wysłaniu należności przekazem pocztowym, na dokonanie tych czynności z reguły wystarcza dłużnikowi około dwóch tygodni.”. Zgodnie zaś z uchwałą Sądu Najwyższego, Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 30 grudnia 1988 r. (sygn. akt III CZP 48/88 pod pojęciem „niezwłocznie” należy rozumieć okres maksimum czternastu dni. Zastosowanie zatem takiego określenia sprawia, że termin na zgłoszenie reklamacji przez konsumenta zostaje skrócony z jednego miesiąca do 14 dni, co uznać należy za sprzeczne z art. 385[1] k.c.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385[1] § 1 k.c., Sąd uznał postanowienie wzorca umowy za niedozwolone, zaś na podstawie art. 479[42] § 1 k.p.c. zakazał jego wykorzystywania w obrocie z udziałem konsumentów.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Przyznane stronie koszty stanowią wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 60 zł - ustalone na podstawie § 14 ust. 3 pkt. 2 w zw. z § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu oraz koszt opłaty skarbowej za złożenie dokumentu stwierdzającego pełnomocnictwo w kwocie 17 zł.

Mając na uwadze wynik sprawy, orzeczenie o nakazaniu pobrania od strony pozwanej opłaty od pozwu uzasadnia art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

O publikacji prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt strony pozwanej zarządzono na podstawie art. 479[44] k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE