UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 października 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. przyznał ubezpieczonemu A. K. prawo do emerytury górniczej. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął 30 lat i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok i 1 miesiąc okresów nieskładkowych. Do 194 miesięcy pracy górniczej ZUS zastosował przelicznik 1,8 zaś do 152 miesięcy pracy górniczej przelicznik 1,2.

W załączniku do powyższej decyzji poinformowano ubezpieczonego, że ZUS nie zaliczył mu w wymiarze półtorakrotnym okresu zatrudnienia od 2 lipca 1982r. do
23 października 1984r., od 7 listopada 1986r. do 30 czerwca 1991r. i od 1 maja 2002r. do
16 listopada 2006r. gdyż stanowisko elektromonter i elektromonter maszyn i urządzeń górniczych układu (...) nie figurują w załączniku nr 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. Nadto ZUS nie zaliczył z przelicznikiem 1,8 okresu zatrudnienia od 17 listopada 2006r. do 31 grudnia 2006r., na stanowisku elektromontera maszyn i urządzeń górniczych w przodku, bowiem jego obowiązki w tym czasie nie odpowiadają obowiązkom na tym stanowisku.

Ubezpieczony w odwołaniu domagał się zaliczenia spornych okresów według przelicznika 1,8. Podał, iż w tym czasie pracował przez cały czas na odkrywce w KWK (...) jako elektromonter czyli rzemieślnik wykonujący prace elektryczne w ciągu technologicznym wydobycia węgla (...). Ubezpieczony zarzucił, że ZUS zaliczył mu
w wymiarze półtorakrotnym tylko niektóre okresy zatrudnienia, podczas gdy w całym okresie zatrudnienia wykonywał on, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, taką samą pracę, bezpośrednio w przodku, przy zasilaniu w energię elektryczną i utrzymaniu w eksploatacji maszyn podstawowych do urabiania nakładu i węgla oraz zwałowania nakładu. W ocenie odwołującego praca ta odpowiada swym charakterem stanowisku rzemieślnika wykonującego prace elektryczne bezpośrednio w przodku, wymienionemu w pkt 7, DZ. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z 23 grudnia 1994r.

ZUS wniósł o oddalenie odwołania z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie podniósł ponadto, że z ustaleń Komisji Weryfikacyjnej, poczynionych w oparciu o akta osobowe odwołującego, ustalono iż
w spornych okresach zajmował on kolejno stanowiska elektromonter od 2 lipca 1982r. do
23 października 1984r., od 7 listopada 1986r. do 30 czerwca 1991r., elektromonter przenośników wielkogabarytowych od 1 lipca 1991r. do 30 kwietnia 2002r., elektromonter maszyn i urządzeń górniczych układu (...) od 1 maja 2002r. do 16 listopada 2006r..

Sąd Okręgowy w Gliwicach ustalił co następuje

Odwołujący A. K. urodził się (...)

Z dniem (...)., tj. z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego, ubezpieczony przeszedł na emeryturę górniczą, przyznaną mu zaskarżoną decyzją z dnia 16 października 2014r.

Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął 30 lat i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok i 1 miesiąc okresów nieskładkowych. Do 194 miesięcy pracy górniczej ZUS zastosował przelicznik 1,8 zaś do 152 miesięcy pracy górniczej przelicznik 1,2.

Do pracy w wymiarze półtorakrotnym ZUS nie zaliczył dniówek z okresu zatrudnienia od 2 lipca 1982r. do 23 października 1984r., od 7 listopada 1986r. do 30 czerwca 1991r., od
1 maja 2002r. do 16 listopada 2006r. i od 17 listopada 2006r. do 31 grudnia 2006r.

Sąd ustalił, że w okresie od 2 lipca 1982r. do nadal ubezpieczony jest zatrudniony
w (...) S.A. Oddział (...)
w R..

W protokole Komisji Weryfikacyjnej z dnia 18 października 2009r., obejmującym okres od 2 lipca 1982r. do 23 października 1984r. i 7 listopada 1986r. do 31 grudnia 2006r. wskazano, że w tym czasie odwołujący zajmował następujące stanowiska:

-: od 2 lipca 1982r. do 23 października 1984r., od 7 listopada 1986r. do 30 czerwca 1991r. – elektromonter – oddział E-5,
-: od 1 lipca 1991r. do 30 kwietnia 2002r. – elektromonter przenośników wielkogabarytowych – oddział E-2,
-: od 1 maja 2002r. do 16 listopada 2006r. – elektromonter maszyn i urządzeń górniczych układu (...) oddział E-2
-: od 17 listopada 2006r. do nadal – elektromonter maszyn i urządzeń górniczych
w przodku – oddział E-2

Komisja Weryfikacyjna uznała, iż w okresie od 2 lipca 1982r. do 23 października 1984r. i od 7 listopada 1986r. do 31 grudnia 2006r. ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonującego prace elektryczne wymienionym pod poz. 7 Dz. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r.

W tych okresach odwołujący przepracował odpowiednio 615 i 4.839 dniówek półtorakrotnych.

W świadectwie wykonywania pracy górniczej z 2 lipca 2014r. pracodawca wskazał, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...) od 2 lipca 1982r. do
23 października 1984r. oraz od 7 listopada 1986r. do nadal wykonywał pracę górniczą na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonującego prace elektryczne wymienionym pod poz. 7 Dz. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r.

W toku postępowania ustalono, iż w okresie zatrudnienia w (...) od
2 lipca 1982r. do nadal ubezpieczony pracował przez cały czas na oddziale elektrycznym najpierw E5 a po przekształceniu E2. Pracownicy oddziału zajmowali się dostarczaniem energii elektrycznej do maszyn podstawowych i przenośników układu (...).

Ubezpieczony zajmował się obsługą ruchu elektrycznego przy zasilaniu maszyn podstawowych i przenośników wielkogabarytowych, tj. nadzorowaniem prawidłowej pracy infrastruktury technicznej zasilającej maszyny podstawowe, jak również znajdującej się na taśmociągach, zarówno tych zamontowanych na maszynach podstawowych, jak i tych które były bezpośrednio do nich przyłączone. Sporadycznie też był wysyłany do obsługi elektrycznej taśmociągów w innych częściach wkopu. W Wydziale E-5 zatrudnieni byli zarówno pracownicy pracujący w głównej mierze w obrębie maszyn podstawowych, tj. na samych koparkach wielonaczyniowych i zwałowarkach oraz w ich nieodległym sąsiedztwie, z kolei w Wydziale E-2 pracowali pracownicy zajmujący się obsługą elektryczną taśmociągów na całym terenie odkrywki. Po połączeniu obu tych wydziałów i przyjęciu symbolu E-2, jego pracownicy zajmują się utrzymaniem ruchu elektrycznego zarówno na koparkach wielonaczyniowych i zwałowarkach, jak też na pozostałych urządzeniach we wkopie.

Ubezpieczony zajmował się wszystkimi pracami montażowymi, konserwacyjnymi, remontowymi związanymi z działaniem infrastruktury technicznej, dostarczającej energię elektryczną do podzespołów maszyn podstawowych, w tym zamontowanych na nich przenośników taśmowych. Czynności te wykonywał przez 80 – 90% czasu pracy. Z kolei
w pozostałym czasie wykonywał wprawdzie te same czynności, jednak już na przenośnikach wielkogabarytowych, umiejscowionych w odległości 150 – 200 metrów od maszyn podstawowych, a bywało też tak, że kierowany był sporadycznie również w inne części wkopu.

Razem z ubezpieczonym pracowali świadkowie: E. Z. – sztygar zmianowy
i oddziałowy (przełożony ubezpieczonego) oraz M. P. – elektromonter
i G. Z. – elektromonter.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt emerytalnych ubezpieczonego – w szczególności świadectwa wykonywania pracy górniczej (k.8 a.e.), protokołu
z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej (k.9-10 a.e.), akt osobowych ubezpieczonego dołączonych do akt niniejszej sprawy; zeznań świadków: E. Z., M. P. i G. Z. (k.11-12) przesłuchanych w drodze pomocy prawnej udzielonej przez Sąd Rejonowy w Bełchatowie oraz przesłuchania ubezpieczonego (zapis nagrania protokołu z rozprawy w dniu 17 czerwca 2015r. minuty od 10:01 i nast.).

Co do charakteru i zakresu wykonywanych przez ubezpieczonego prac oraz ich wymiaru, Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i zeznaniom ubezpieczonego. Świadkowie pracowali w spornym okresie razem z ubezpieczonym, ponadto świadek E. Z. był przełożonym odwołującego, mieli oni zatem wiedzę na temat charakteru świadczonej przez niego pracy. Zeznania świadków były szczegółowe, spójne, wzajemnie się pokrywały
i korespondowały z zeznaniami ubezpieczonego, a nadto znalazły odzwierciedlenie
w pozostałym materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2015r. poz. 748), przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się,
z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego,
w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Z kolei art. 50d, ust. 1 stanowi, że przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2) w drużynach ratowniczych.

Zgodnie z ust 3 tego przepisu minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. 1 i 2 w wymiarze półtorakrotnym.

Na podstawie powyższej delegacji ustawowej zostało wydane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995r. Nr 2 poz.8).

Z kolei stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się wymiarze półtorakrotnym określone zostały szczegółowo w Załączniku Nr 3 do wskazanego wyżej rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r.

Spośród wymienionych w Dziale III Załącznika nr 3 stanowisk w kopalniach węgla brunatnego zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym w pkt 7 wymieniono rzemieślników zatrudnionych na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne
i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy ustalenia, czy praca ubezpieczonego w spornych okresach zatrudnienia była pracą przodkową i odnosiła się do stanowisk, o których mowa
w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Trzeba pamiętać, że art. 50d ust. 3 zawiera delegację ustawową dla wydania omawianego wyżej rozporządzenia z 23 grudnia 1994r. tj. określenia stanowisk pracy, na których zatrudnienie zalicza się w wymiarze półtorakrotnym - w myśl ust. 1 i 2. Odniesienie do ust 1 i 2 tego przepisu wyraźnie wskazuje, że wymienione szczegółowo w Załączniku nr 3 do rozporządzenia stanowiska muszą odpowiadać kryteriom określonym w ust. 1 i 2 i nie mogą wykraczać poza te kryteria.

W sytuacji zatrudnienia w kopali węgla brunatnego, stanowiska wskazane
w Załączniku nr 3, Dz. III - ze względu na charakter pracy i miejsce jej wykonywania - muszą dotyczyć pracy wykonywanej w warunkach art. 50d ust. 1 pkt. 1 (wcześniej art. 37 ust. 1 pkt. 1) tj. wykonywanej w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów
i robotach szybowych, a nie każdej pracy wykonywanej na odkrywce węgla brunatnego.

Sam fakt wykonywania przez odwołującego w spornym okresie pracy górniczej na odkrywce, nie przesądza o jej zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym, gdyż w takim wymiarze podlegają uwzględnieniu tylko niektóre prace górnicze, wskazane w art. 50d ustawy i skonkretyzowane w załączniku Nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r., związane bezpośrednio z zasadniczym procesem zakładu górniczego jakim jest wydobywanie urobku.

Stanowisko takie zostało już ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w wyroku z 11 lutego 2010r. (I UK 236/09, LEX nr 585722) wskazał, że „jako prace wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. Nr 2, poz. 8), mogą być tylko uznane takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu
i ładowaniu urobku oraz, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów
i robotach szybowych. Pojecie "inne prace w przodku" (art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) musi wiązać się
z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin.”

W ocenie Sądu orzekającego, na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego
w przedmiotowej sprawie należy przyjąć, iż praca A. K., w spornych okresach nie spełnia kryteriów, pozwalających zaliczyć jej do pracy przodkowej wykonywanej w warunkach pkt 7, Dział III, Załącznika Nr 3 do rozporządzenia wymieniającego prace rzemieślników zatrudnionych na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego m.in. prace elektryczne.

W tym miejscu Sąd zwraca uwagę, że zapisy tego rozporządzenia jako przepisy
z zakresu ubezpieczeń muszą być interpretowane ściśle i niedopuszczalne jest ich interpretowanie w sposób rozszerzający.

Pracy ubezpieczonego nie można niewątpliwie zaliczyć do pracy, która wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku, tj. na koparkach i zwałowarkach.

Zarówno z zeznań świadków, jaki wyjaśnień samego ubezpieczonego wynika jednoznacznie, że prace wykonywane przez niego na maszynach podstawowych,
tj. koparkach wielonaczyniowych i zwałowarkach, w zakresie utrzymania ich zasilania, zajmowały odwołującemu 80 – 90 % czasu pracy. Z kolei w pozostałej części czasu pracy zajmował się utrzymaniem infrastruktury elektrycznej na przenośnikach wielkogabarytowych. Wprawdzie odwołujący utrzymywał, że były one umiejscowione w odległości 150 – 200 metrów od maszyn podstawowych i bezpośrednio stykały się z maszynami podstawowymi, jednak nie były ich częścią składową.

Równocześnie odwołujący nie sprecyzował i nie wykazał przez jaką konkretną ilość dniówek w spornych okresach wykonywał prace wyłącznie przodkowe i tym samym nie sprostał ciążącym na nim obowiązku dowodowym, o którym mowa w art. 6 k.c. Niemożliwe zatem było w toku niniejszego procesu uznanie za zasadne jego roszczenia o zaliczenie spornych okresów w całości, z przelicznikiem 1,8 na wysokość świadczenia.

Odnosząc się z kolei do zarzutu odwołującego, że przez cały okres zatrudnienia
w (...) B., miejsce wykonywania i charakter jego pracy nie uległy zmianie, natomiast organ rentowy w oparciu o dokumentację nadesłaną przez jego pracodawcę zaliczył mu z takim przelicznikiem okresy od 1 lipca 1991r. do 30 kwietnia 2002r. i od 1 stycznia 2007r. do nadal, należy podkreślić, że od roku 2007 pracodawca odwołującego prowadzi już ewidencję dniówek przodkowych, stanowiącą podstawę ustaleń ZUS. Natomiast odnosząc się do okresu od 1 lipca 1991r. do 30 kwietnia 2002r., Sąd wskazuje, że nieprawidłowe zaliczenie odwołującemu dniówek przodkowych z tego okresu, przez ZUS, nie może w żadnej mierze rzutować na ustalenia faktyczne i ocenę zebranego materiału dowodowego, dokonane przez Sąd w niniejszym procesie.

Mając na uwadze powyższe, uznając odwołanie za nieuzasadnione – na mocy art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. – Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.

SSO Patrycja Bogacińska – Piątek

Przewodniczący:	SSO Patrycja Bogacińska-Piątek
Protokolant:	Iwona Sławińska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE