UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 maja 2015 roku powód G. S. wystąpił przeciwko pozwanej Gminie S. z żądaniem:

1. wydania wyroku wstępnego co do zasady, orzekającego o obowiązku wykupu działki nr(...) położonej we wsi N. przez Gminę S. za cenę rynkową na dzień 14 maja 2015 roku, powiększoną o odsetki ustawowe liczone od tej daty do dnia zapłaty;

2. wyznaczenia pozwanej, po uprawomocnieniu się wyroku wstępnego, terminu nie dłuższego niż 3 miesiące na przeprowadzenie procedury wykupu na warunkach określonych w pkt 1;

3. w przypadku nie wykupienia działki w terminie określonym w pkt 2, wyceny działki na zasadach określonych w pkt 1 przez biegłego sądowego i wydanie wyroku zobowiązującego pozwaną do złożenia oświadczenia woli, w zakresie nabycia od powoda przez pozwaną prawa własności do działki nr (...)we wsi N. za cenę określoną przez biegłego sądowego na dzień 14 maja 2015 roku, powiększoną o odsetki ustawowe, liczone od dnia 14 maja 2015 roku i odsetki od zaległych odsetek liczone od następnego dnia po upływie terminu wskazanego w pkt 2, do dnia zapłaty;

4. zasądzenia kosztów postępowania według norm przepisanych.

G. S. wyjaśnił, że nieruchomość opisana powyżej, przed uchwaleniem planu zagospodarowania przestrzennego Gminy S. uchwałą nr (...) była nieruchomością rolną; była i miała być wykorzystywana do produkcji biomasy (drewna do celów energetycznych i przemysłowych). W planie zagospodarowania przestrzennego teren działki został objęty w części ochroną „korytarza ekologicznego” i ochroną rezerwatową z uwagi na rezerwat (...). Ochrona ta polegać ma m. in. na zaniechaniu zabiegów prowadzących do zmiany formy natury, nie przeciwdziałaniu sukcesji naturalnej roślin itp. Uchwalenie planu spowodowało, zdaniem powoda, że korzystanie ze stanowiącej jego własność nieruchomości położonej we wsi N. w dotychczasowy sposób lub sposób zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe. Powód wskazał, iż zachodzi w tej sytuacji przesłanka uzasadniająca żądanie wykupu nieruchomości przez Gminę przewidziana treścią art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Powód zaznaczył, iż w dniu 10 listopada 2014 roku wystąpił ze stosownym żądaniem do pozwanej, jednakże Urząd Gminy S., reprezentowany przez wójta, odmówił wykupu działki.

Pozwana Gmina S. w odpowiedzi na pozew z dnia 10 sierpnia 2015 roku wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwana w pierwszej kolejności wskazała, że powództwo winno ulec oddaleniu ze względu na treść żądania pozwu. Podniosła, iż realizacja roszczenia o wykup nieruchomości następuje poprzez zawarcie umowy przenoszącej jej własność w formie aktu notarialnego, przy czym właściciel nieruchomości może domagać się w trybie art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 k.p.c. orzeczenia przez Sąd, że druga strona ma obowiązek złożenia oświadczenia woli o określonej treści, a prawomocne orzeczenie Sądu zastępuje to oświadczenie. Żądanie pozwu winno zatem dokładnie określać wszystkie istotne elementy oświadczenia woli drugiej strony. Zdaniem pozwanej, brak jest podstawy prawnej do wydania przez Sąd wyroku zobowiązującego pozwaną do zawarcia jakiejkolwiek umowy.

Pozwana wskazała dalej, iż nieruchomość stanowiąca własność powoda objęta jest Z. – R. O. Chronionego Krajobrazu utworzonym na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w C. z dnia 23 kwietnia 1990 roku. Utworzenie obszaru chronionego krajobrazu przez podmiot trzeci w stosunku do Gminy nie może stanowić podstawy roszczenia z art. 36 ust. 1 ustawy.

Gmina wskazała również, że utworzenie rezerwatu było przewidziane już w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zgodnie z uchwałą nr (...) Gminnej Rady Narodowej w S. z dnia 9 lutego 1989 roku. Przewidywała ona w związku z tym m. in. objęcie ochroną miejsc szczególnie cenionych z punktu widzenia przyrodniczego, m. in. (...) poprzez m. in. zaprzestanie wycinania drzew i krzewów. W ocenie pozwanej właściciel działki nie może żądać jej odkupienia przez Gminę, jeżeli przez lata w kolejnych planach zagospodarowania przestrzennego pozostaje ona przeznaczona pod tereny zielone.

Pozwana wskazała dalej, iż przesłanką skorzystania z roszczenia przewidzianego w art. 36 ust. 1 przywołanej ustawy jest uniemożliwienie lub istotne ograniczenie w korzystaniu z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem. Dla właściwej subsumpcji wskazanej normy niezbędne jest więc ustalenie, w jaki sposób i w jakim celu właściciel korzystał z nieruchomości przed wejściem w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Pozwana podniosła, że nieruchomość powoda przed wejściem w życie planu była oddana w dzierżawę D. S. i nie była wykorzystywana do produkcji biomasy.

Nadto, zdaniem pozwanej, obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie zabrania produkcji biomasy. Działka nr (...) w miejscowości N. przeznaczona jest w miejscowym planie pod tereny upraw rolniczych i jest oznaczona symbolem R. Nieruchomość objęto planowanym rezerwatem przyrody, jednakże nie został on do dnia dzisiejszego ustanowiony. Takie przeznaczenie nieruchomości nie ogranicza prawa własności, gdyż zarówno przed uchwaleniem planu, jak i po nim działka ma charakter rolniczej.

Pozwana wskazała, że powód, pomimo, że był właścicielem działki już w chwili wyłożenia planu do publicznego wglądu oraz dyskusji nad projektem planu, nie wnosił żadnych uwag, ani wniosków do jego treści.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość objęta żądaniem pozwu położona jest w miejscowości N., gmina S. i oznaczona w ewidencji gruntów numerem ewidencyjnym (...).

W dniu 9 lutego 1989 roku Gminna Rada Narodowa w S. podjęła uchwałę nr (...)w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego Gminy S.. Plan ten przewidywał konieczność objęcia ochroną miejsc szczególnie cennych z punktu widzenia przyrodniczego, w tym proponowany rezerwat (...) w powierzchni 303,64 ha, obejmujący swoim obszarem także teren działki nr (...). W uchwale wskazano, że celem zachowania walorów przyrodniczych rezerwatów należy przede wszystkim: maksymalnie ograniczać zmiany stosunków wodnych na terenie rezerwatu oraz w jego sąsiedztwie, zachować dotychczasowy sposób użytkowania gruntów (łąk i pastwisk), zaprzestać wycinania drzew i krzewów, w porze lęgowej ptaków ograniczyć penetrację terenu przez miejscową ludność. (okoliczność bezsporna, uchwała z dnia 9 lutego 1989 roku k. 61 – 62)

Uchwałą nr (...)z dnia 23 kwietnia 1990 roku, wydaną przez Wojewódzką Radę Narodową w C. w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa (...), utworzono Z. – R. O. Chronionego Krajobrazu, obejmujący ochroną duży obszar Wysoczyzny (...). Wskazany obszar chronionego krajobrazu objął także przedmiotową nieruchomość. (okoliczności bezsporne, wydruk z Centralnego Rejestru Form Ochrony (...) k. 58 – 60)

Umową sprzedaży z dnia 1 kwietnia 2005 roku powód G. S. nabył od Skarbu Państwa – Agencji Nieruchomości Rolnych nieruchomość rolną położoną w miejscowości N., gmina S., oznaczoną w ewidencji gruntów numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 44,1251 ha, objętą księgą wieczystą nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy (...) Wydział IV Ksiąg Wieczystych, za cenę 102.000 zł. W treści umowy wskazano, że część działki o powierzchni 2,20 ha pozostaje wydzierżawiona D. S. na podstawie umowy zawartej dnia 23 października 1997 roku. W umowie zaznaczono także, że dla przedmiotowej działki Gmina S. nie posiada aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego, zaś w poprzednim planie działka była usytuowana na terenie oznaczonym symbolem RP – tereny upraw polowych. Dalej wskazano, że uchwalone studium nie przewiduje zmiany przeznaczenia. (akt notarialny rep. A nr (...) k. 13 – 14)

W latach 2004 – 2005 dzierżawiący część nieruchomości o powierzchni 2,20 ha D. S. wykorzystywał ją jako łąkę, w celu wypasu bydła. D. S. występował także o przyznanie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, pomocy finansowej z tytułu (...), deklarując część działki nr (...) o powierzchni 2,2 ha. Otrzymał on w tych latach należne kwoty z tytułu jednolitej płatności obszarowej i uzupełniającej płatności obszarowej. Pozostała część działki przed zakupem jej przez powoda nie była w żaden sposób zagospodarowana, istniejące tam zadrzewienie stanowiło samosiewy. Przed dniem 31 sierpnia 2005 roku powód nie prowadził tam żadnej działalności polegającej na wycinaniu drzew. (informacja (...) k. 91 – 93; zeznania świadka D. S. k. 103 – 104 czas adnotacji 00:14:36 – 00:27:41)

Obwieszczeniem z dnia 2 czerwca 2005 roku Wójt Gminy S. zawiadomił o wyłożeniu do publicznego wglądu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy S. w dniach od 20 czerwca 2005 roku do 12 lipca 2005 roku. Poinformował również o publicznej dyskusji nad przyjętymi w planie rozwiązaniami zaplanowanej na 12 lipca 2005 roku. Pouczył, iż każdy, kto kwestionuje ustalenia przyjęte w projekcie planu miejscowego, może wnieść uwagi. Stosowne ogłoszenie ukazało się także w prasie. Powód nie zgłaszał uwag do planu. (okoliczności bezsporne, obwieszczenie i ogłoszenie k. 63 – 65)

Uchwałą Rady Gminy S. nr (...) z dnia 31 sierpnia 2005 roku przyjęto plan zagospodarowania przestrzennego Gminy S.. W planie tym część terenu działki nr (...) objęta została ochroną jako korytarz ekologiczny. Działka objęta została także ochroną rezerwatową z uwagi na planowany rezerwat (...). Wskazano, że ochrona ma polegać na: zachowaniu naturalnych siedlisk hydrogenicznych – bagien, torfowisk, potorfii poprzez odejście od zabiegów melioracyjnych, zaniechaniu zabiegów prowadzących do zmiany formy natury, nie przeciwdziałaniu sukcesji naturalnej roślin, wykluczeniu powstawania zanieczyszczeń powierzchniowych i punktowych gleby, wód i powietrza, zaniechaniu zabiegów melioracyjnych na rzecz ochrony naturalnych ekosystemów łąkowych, leśnych, roślinności torfowiskowej, terenów masowych lęgów ptactwa, czynnym zabezpieczeniu terenów podmokłych, uchodzących za miejsce bytowania ptaków wodno – błotnych, ochronę lęgowisk, zimowisk, żerowisk, miejsc pierzenia się i odpoczynku ptaków przelotnych. W roku 2008 doszło do zmiany planu zagospodarowania przestrzennego Gminy S.. Powód nie występował jednak o zmianę przeznaczenia gruntu. Rezerwat (...) nie został do dnia dzisiejszego formalnie utworzony. (okoliczności bezsporne)

Powód G. S. w latach 2006 – 2015 deklarował działkę ewidencyjną nr (...) we wnioskach o przyznanie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz o przyznanie pomocy finansowej z tytułu (...). W roku 2006 i 2007 zadeklarował część przedmiotowej działki o łącznej powierzchni 35,70 ha jako działkę rolną, jednakże w tych latach płatności nie zostały powodowi przyznane. W roku 2012 powód zadeklarował część działki nr (...) o powierzchni 6,98 ha jako działkę rolną i otrzymał jednolitą płatność obszarową w wysokości 8.288,09 zł oraz płatność (...) w wysokości 2.026,57 zł. W roku 2013 powód zadeklarował część działki (...) o łącznej powierzchni 3,60 ha jako działkę rolną i otrzymał jednolitą płatność obszarową w wysokości 9.756,15 zł oraz płatność (...) w wysokości 991,39 zł. W roku 2014 powód zadeklarował część działki nr (...) o powierzchni 2,42 ha jako działkę rolną i otrzymał jednolitą płatność obszarową w wysokości 9.427,72 zł oraz płatność (...) w wysokości 937,03 zł. (informacja (...) k. 91 – 93)

Wnioskiem z dnia 12 października 2014 roku G. S. wystąpił do Urzędu Gminy S. o zezwolenie na wycięcie drzew i krzewów z terenu działki nr (...). W dniu 27 października 2014 roku Wójt Gminy S., po rozpoznaniu wniosku powoda, wydał decyzję nr GK. (...).93.2014 odmawiającą wydania decyzji na usunięcie drzew i krzewów. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że przedmiotowa nieruchomość znajduje się w granicach Z. – R. O. Chronionego Krajobrazu, a nadto, iż działka w dużej części objęta jest korytarzem ekologicznym o znaczeniu ponadlokalnym, towarzyszącym rzece O.. Zgodnie z uchwałą Rady Gminy S. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z dnia 31 sierpnia 2005 roku teren działki objęty jest funkcją rezerwatu przyrody (...). Na działce obowiązuje zakaz wykonywania zabiegów prowadzących do zmiany formy natury. W uzasadnieniu wskazano, iż organ, kierując się przesłankami, o których mowa w art. 7 k.p.a. doszedł do przekonania, że wydanie zezwolenia byłoby sprzeczne z interesem społecznym i słusznym interesem obywateli. (decyzja k. 15)

W dniu 10 listopada 2014 roku powód złożył odwołanie od wskazanej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C.. W dniu 19 grudnia 2014 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło decyzję w całości i przekazało sprawę po ponownego rozpoznania, nakazując zbadanie możliwości wystąpienia przesłanek z art. 83 ust. 6 pkt 1 Ustawy o ochronie przyrody. (decyzja k. 110 – 113)

W piśmie z dnia 10 listopada 2014 roku pełnomocnik powoda skierował do wójta Gminy S. żądanie wykupu działki nr (...) położonej we wsi N. o powierzchni 44,1251 ha, na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 2 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W uzasadnieniu żądania podał, że uchwalenie planu zagospodarowania przestrzennego Gminy S. spowodowało, że korzystanie z nieruchomości w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe z uwagi na objęcie terenu działki ochroną rezerwatową (rezerwat (...)). Pełnomocnik powoda wskazał, że przed uchwaleniem planu przedmiotowa nieruchomość miała charakter rolnej, była i miała być wykorzystywana do produkcji biomasy. Podniósł, iż brak możliwości korzystania z nieruchomości potwierdza decyzja wydana przez Wójta Gminy S. z dnia 27 października 2014 roku, odmawiająca wyrażenia zgody na wycinkę drzew i krzewów. (pismo pełnomocnika powoda wraz z dowodem doręczenia k. 8 – 11)

W piśmie z dnia 3 marca 2015 roku Wójt Gminy S. poinformował powoda, iż nie stwierdza przesłanek z art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, uzasadniających wykup przedmiotowej nieruchomości. Wskazał, że uchwalenie planu nie miało wpływu na przeznaczenie działki, która zarówno przed, jak i po jego uchwaleniu pozostała działką rolniczą, nie uległa także zmianie dotychczasowa forma użytkowania działki. Pozwana podniosła, że w roku 2005, jak i w latach poprzednich na przedmiotowej działce nie była prowadzona działalność związana z produkcją biomasy. (pismo pozwanej k. 12)

Wójt Gminy S., po ponownym zbadaniu sprawy wydał w dniu 24 grudnia 2015 roku decyzję nr GK. (...).93. (...), na mocy której zezwolił powodowi na wycięcie z działki nr (...) łącznie: 7.776 sztuk brzóz, 1.296 wierzb, 1.188 topoli, 540 sztuk olszyny oraz krzewów w postaci wierzby krzewiastej z 19,94 ha oraz kruszyny pospolitej z powierzchni 1,74 ha. W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż zgodnie z informacją Starostwa Powiatowego w M. działka nr (...) nie została zinwentaryzowana jako las, a nadto, iż biorąc pod uwagę skład gatunkowy i poziom pokrycia następującej sukcesji, można stwierdzić, co najwyżej, iż przedmiotowa działka jest użytkiem klasyfikowanym jako grunt zadrzewiony i zakrzewiony na użytku rolnym. Organ stwierdził konieczność zachowania w części istniejących na terenie korytarza ekologicznego drzew i zakrzewień w celu objęcia ochroną obudowy roślinnej wzdłuż cieków oraz lokalnych obniżeń terenowych i wykorzystanie ich dla poprawy obiegu wody w zlewni rolniczej oraz ograniczenia okresów nadmiaru wody i jej niedoborów. Zdaniem organu wydającego decyzję celowym jest wykonanie w korytarzu ekologicznym zabiegów pielęgnacyjnych polegających na usunięciu drzew i krzewów, które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie. W decyzji wójt nie uwzględnił drzew i krzewów, na których wycięcie nie jest wymagane zezwolenie organu. Powód przystąpił do wycinania drzew z przedmiotowej nieruchomości, zgodnie z wydaną decyzją. (okoliczności bezsporne, decyzja k. 110 – 113, informacja Starostwa Powiatowego w M. k. 114)

Powyższy stan faktyczny jest w całości bezsporny między stronami. Został ustalony na podstawie przedłożonych dokumentów urzędowych i prywatnych, których wiarygodność nie była kwestionowana.

Sąd dał wiarę przesłuchanemu w charakterze świadka D. S.. Jego zeznania były logiczne, rzeczowe, znalazły oparcie w złożonej do akt informacji Agencji (...).

Sąd zważył, co następuje:

Powód wywodzi swoje roszczenie z normy art. 36 ust. 1 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej u.p.z.p.), zgodnie z którą, jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo wykupienia nieruchomości lub jej części. Ciężar udowodnienia, iż dalsze korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone na skutek uchwalenia planu spoczywa, rzecz jasna, na powodzie.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 5 grudnia 2014 r. (I ACa 1246/14) wyrażono pogląd, podzielany przez Sąd orzekający, iż w przepisie art. 36 ust. 1 u.p.z.p. mowa jest o dwóch różnych sytuacjach: jednej, kiedy dochodzi do uchwalenia planu miejscowego dla terenu, który dotychczas planu nie posiadał i drugiej, kiedy dochodzi do zmiany planu, powodującej, że nowy plan zastępuje plan poprzednio obowiązujący. Jednocześnie norma ta zestawia przesłankę uchwalenia planu z przesłanką uniemożliwienia korzystania z gruntu w dotychczasowy sposób, zaś przesłankę zmiany planu - z uniemożliwieniem korzystania z gruntu zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem. Zestawienie to jest jeszcze bardziej widoczne na gruncie art. 37 ust. 1 u.p.z.p., gdzie wprost wskazano, że wartość nieruchomości po zmianie lub uchwaleniu planu należy zestawić "z wartością, określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu, obowiązującego przed zmianą tego planu, lub faktycznego sposobu wykorzystywania nieruchomości przed jego uchwaleniem".

Oznacza to, że w sytuacji, gdy w chwili uchwalenia planu dla danego terenu nie istnieje żaden obowiązujący plan zagospodarowania przestrzennego, badaniu podlega okoliczność, czy „dotychczasowe korzystanie" z nieruchomości, a zatem faktyczny sposób wykorzystywania jej w chwili uchwalenia planu, po jego uchwaleniu jest nadal możliwy, bądź czy nie jest istotnie ograniczony.

Odnosząc się do przesłanki niemożności korzystania z nieruchomości zgodnie z "dotychczasowym przeznaczeniem", należy uznać, że chodzi tu o korzystanie w taki sposób, w jaki właściciel mógł to potencjalnie czynić w granicach określonych przepisami prawa przed uchwaleniem planu, w tym w granicach poprzednio obowiązującego planu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 23 kwietnia 2014 r. I ACa 89/14).

W dacie podjęcia przez Radę Gminy S. uchwały nr (...) z dnia 31 sierpnia 2005 roku, którą przyjęto plan zagospodarowania przestrzennego, dla przedmiotowej nieruchomości nie istniał obowiązujący plan. Wynika to z faktu, iż art. 87 ust. 3 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadził zasadę, zgodnie z którą, obowiązujące w dniu wejścia w życie ustawy miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone przed dniem 1 stycznia 1995 r. zachowują moc do czasu uchwalenia nowych planów, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2003 r. Plan zagospodarowania przestrzennego Gminy S. uchwalony w roku 1989 stracił zatem moc z dniem 31 grudnia 2003 roku.

W świetle tej okoliczności istotnym jest zatem, jak wyglądało „dotychczasowe korzystanie" z nieruchomości, a zatem jaki był faktyczny sposób wykorzystywania jej w chwili uchwalenia planu i czy tego rodzaju działalność po jego uchwaleniu jest nadal możliwa, bądź czy nie jest istotnie ograniczona.

Bezspornym jest, że przed 31 sierpnia 2005 roku, tj. przed uchwaleniem planu, nieznaczna część przedmiotowej nieruchomości wykorzystywana była jako pastwisko przez D. S., władającego nią na podstawie umowy dzierżawy. Pozostały teren był podmokły, częściowo zadrzewiony i zakrzewiony tzw. samosiewami. Powód nie udowodnił, by przed uchwaleniem planu prowadził na przedmiotowym terenie wycinkę drzew i krzewów, dokonywał zalesienia albo zakrzewienia. Powód nie wykazał także, że między datą nabycia nieruchomości, a uchwaleniem planu występował o zgodę na wycinkę drzew, podejmował jakiekolwiek działania formalne w celu rozpoczęcia takiej wycinki, zawierał umowy mające na celu produkcję biomasy itp. Ewentualne plany powoda, nawet jeśli istniały w tamtym okresie, nie mają znaczenia w procesie ustalania przesłanek z art. 36 ust. 1 u.p.z.p., skoro nie przybrały one formy jakichkolwiek działań. Sąd nie może w procesie orzekania o ewentualnym obowiązku wykupu kierować się jedynie deklaracjami właściciela nieruchomości o rzekomych zamierzeniach, jakie posiadał w chwili uchwalania planu. Powód nie udowodnił zatem istnienia przesłanki z art. 36 ust. 1 przywołanej ustawy.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż także w przypadku, gdyby Sąd orzekający nie podzielił poglądu wyrażonego w przywołanym powyżej wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie i rozpoznał roszczenie powoda w oparciu o przesłankę niemożności korzystania z nieruchomości w sposób „zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem”, nie mógłby powództwa uwzględnić. W takim wypadku należałoby bowiem odwołać się do ugruntowanego w orzecznictwie pojęcia tzw. „luki planistycznej” istniejącej w czasie pomiędzy utratą mocy obowiązującej starych planów zagospodarowania przestrzennego, a wejściem w życie nowych planów oraz konsekwencji wynikających z jej zaistnienia.

W wyroku z dnia 8 stycznia 2009 r., I CNP 82/08 (Biuletyn SN 2009, nr 5) Sąd Najwyższy stwierdził, iż nie ma przeszkód do uwzględniania danych wynikających z poprzedniego planu i pomocniczego odwołania się niego, gdyż brak jest podstaw do przyjęcia, że dotychczasowe przeznaczenie nieruchomości i charakter terenu ulegają automatycznej zmianie wraz z wygaśnięciem w 2003 r. mocy obowiązującej poprzedniego planu. Stanowisko to Sąd Najwyższy podtrzymał i rozwinął m. in. w wyrokach z dnia 13 czerwca 2013 r., IV CSK 680/12 i z dnia 9 września 2015 r., IV CSK 754/14. Sąd Najwyższy odrzucił, jako błędne, podejście zrównujące sytuację, w której dany obszar nigdy nie był objęty planem miejscowym z sytuacją, w której uchwalony przed 1995 r. plan, przewidujący określone przeznaczenie danego terenu i jego zagospodarowania utracił moc z dniem 31 grudnia 2003 r., a gmina nie uchwaliła przed tym dniem nowego planu, przez co doszło do tzw. luki planistycznej. W ocenie Sądu Najwyższego, także w takiej sytuacji należy badać, czy wskutek wejścia nowego planu zagospodarowania przestrzennego właściciel doznał ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości, zgodnym z dotychczasowym jej przeznaczeniem przewidzianym w poprzednim planie.

Tymczasem, jak wynika z niezaprzeczonych przez powoda twierdzeń pozwanej i przedłożonych dokumentów, także plan obowiązujący uprzednio (od roku 1989) przewidywał konieczność objęcia ochroną miejsc szczególnie cennych z punktu widzenia przyrodniczego, w tym proponowany rezerwat (...) w powierzchni 303,64 ha. Uchwała z roku 1989 nakazywała, dla zachowania walorów przyrodniczych rezerwatów maksymalnie ograniczać zmiany stosunków wodnych na terenie rezerwatu oraz w jego sąsiedztwie, zachować dotychczasowy sposób użytkowania gruntów (łąk i pastwisk), zaprzestać wycinania drzew i krzewów itp. Nakładała zatem na właścicieli nieruchomości, w tym działki nr (...), analogiczne ograniczenia do przewidzianych uchwałą z dnia 31 sierpnia 2005 roku. Jeśli chodzi zaś o charakter działki, zarówno w poprzednim, jak i obecnym planie działka kwalifikowana jest jako rolna. To także przemawia za ustaleniem, iż przesłanka z art. 36 ust. 1 u.p.z.p. nie zachodzi.

Istotną okolicznością jest wreszcie fakt, iż G. S. uzyskał w toku niniejszego procesu prawomocną decyzję administracyjną, zezwalającą mu na wycięcie licznych drzew i krzewów z przedmiotowej nieruchomości. Zarzuty podnoszone przez powoda, jakoby decyzja ta była sprzeczna z prawem i stanowiła formę obrony pozwanej przed żądaniem pozwu nie mogą być badane w niniejszej sprawie, gdyż Sąd orzekający nie jest władny do oceny prawidłowości ostatecznej decyzji administracyjnej. Powód wykazuje się zresztą w tym zakresie daleko idącą niekonsekwencją; uznaje bowiem za sprzeczną z prawem decyzję wydaną w uwzględnieniu wniosku, który sam złożył, a jednocześnie korzystając z tej decyzji, przystępuje do wycięcia drzew i krzewów z działki nr (...).

Należy wreszcie wskazać, iż - jak zasadnie podnosiła pozwana - dla zrealizowania roszczenia o wykup nieruchomości jej właściciele mogą domagać się w trybie art. 64 k.c. i art. 1047 k.p.c. orzeczenia przez Sąd, iż druga strona ma obowiązek złożenia oświadczenia woli o określonej treści, a prawomocne orzeczenie Sądu zastępuje to oświadczenie. Tego rodzaju żądanie pozwu powinno dokładnie określać wszystkie istotne elementy zastępowanego oświadczenia woli drugiej strony, przy czym wyrok zastępuje formę aktu notarialnego, w jakim powinno być wyrażone to oświadczenie. Wśród istotnych elementów umowy na plan pierwszy wysuwa się cena, za jaką wykup ma wystąpić. Żądanie powoda w tym zakresie mogłoby ulec modyfikacji przez Sąd, stosownie do wyników postępowania dowodowego, gdyby roszczenie było słuszne co do zasady. Nie spełnia jednakże wymogów prawidłowego sformułowania żądania opartego na art. 64 k.c. i art. 1047 k.p.c. wniosek o „wydanie wyroku zobowiązującego pozwaną do złożenia oświadczenia woli w zakresie nabycia od powoda przez pozwaną własności działki” za niesprecyzowaną kwotowo cenę. Norma art. 36 ust. 1 u.p.z.p. nie daje także Sądowi uprawnień do wyznaczania Gminie terminu na przeprowadzenie procedury wykupu, o co wnosił powód w pkt 2 pozwu.

Z tych wszystkich względów powództwo należało oddalić.

Kierując się dyspozycją art. 15 ust. 3 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd ustalił opłatę ostateczną w sprawie na kwotę 1.000 zł. Z uwagi na fakt, iż roszczenie podlegało oddaleniu jako bezzasadne i nie zachodziła potrzeba dopuszczania dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego, nie ustalono wartości przedmiotu sporu. Ustalając wysokość opłaty ostatecznej Sąd kierował się zatem przesłankami w postaci społecznej doniosłości rozstrzygnięcia i stopniem zawiłości sprawy.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Koszty procesu należne pozwanej, jakie ma obowiązek zwrócić powód, jako strona przegrywająca, sprowadzają się do kosztów zastępstwa procesowego. Sąd ustalił je w oparciu o treść §6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Wobec nie ustalenia w sprawie wartości przedmiotu sporu, Sąd oparł się posiłkowo na wartości przedmiotowej nieruchomości wynikającej z umowy jej sprzedaży przedstawionej wraz z pozwem.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE