UZASADNIENIE

Powód A. L. wniósł dnia 28 czerwca 2016r. pozew ( k. 2 – 4 akt ) przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w N. . Domagał się w nim:

- zasądzenia na rzecz powoda od pozwanego kwoty 10.027,44 zł. tytułem równoważnika pieniężnego należnego w związku z brakiem lokalu mieszkalnego odpowiadającego określonym normom mieszkaniowym wraz z odsetkami ustawowymi oraz dalszymi należnościami, o które powód rozszerzy powództwo;

- zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód podniósł, iż jest funkcjonariuszem Służby Więziennej zatrudnionym przez pozwany Zakład Karny w N..

Powód przyznał, że jego żona jest właścicielem lokalu mieszkalnego w N.. Powierzchnia użytkowa przedmiotowego lokalu wynosi 41,67m². Łączna powierzchnia mieszkalna – powierzchnia pokoi wynosi 24,06 m². Zgodnie z ustawą o służbie więziennej powodowi przysługują 4 normy mieszkaniowe – dla powoda, żony oraz dwójki dzieci. Po przemnożeniu ilości norm przez ich wielkość tj. 7 m²otrzymujemy wartość 28 m². Taka winna być wartość normy mieszkaniowej powoda. Ta zaś w sytuacji powoda jest niższa. Okoliczność ta, zdaniem strony powodowej, sprawia, że powód legitymuje się prawem otrzymywania świadczenia pieniężnego w postaci równoważnika.

W odpowiedzi na pozew ( k. 20 – 21 akt ) pozwany wniósł o:

- oddalenie powództwa;

- zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, że posiadanie przez współmałżonkę powoda prawa własności do lokalu, należy traktować jako posiadanie tytułu prawnego do lokalu, co w konsekwencji powoduje utratę prawa do równoważnika pieniężnego z tytułu braku mieszkania.

Na rozprawie z dnia 4 listopada 2016r. ( protokół – k. 55 – 56 akt ) powód rozszerzył powództwo do kwoty 10.914,04 zł. Oznaczył również, iż odsetek domaga się od daty wniesienia pozwu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest funkcjonariuszem Służby Więziennej zatrudnionym przez pozwany Zakład Karny w N..

Dowód: okoliczność bezsporna.

Powód pozostaje w związku małżeńskim z K. L..

Dowód: okoliczność bezsporna.

Małżonka powoda jest właścicielem lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) znajdującego się w budynku zlokalizowanym w N. przy ul. (...). Powierzchnia użytkowa przedmiotowego lokalu wynosi 41,67m². Lokal składa się z dwóch pokoi, kuchni, łazienki z w. c. i korytarza. W lokalu tym powód mieszka z żoną i dwójką dzieci.

Dowód: umowa darowizny – akt notarialny z dnia 2 marca 2007r. Rep. A nr 2387/2007 sporządzony przez notariusza D. K. – k. 6 – 7 akt sprawy o sygn. IV P 25/16; plan i opis lokalu mieszkalnego – k. 7 – 8 akt.

Wnioskiem z dnia 3 grudnia 2015r. powód wystąpił do pracodawcy o zapłatę świadczenia pieniężnego – równoważnika pieniężnego określonego w art. 178 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010r. o służbie więziennej. Pracodawca odmówił zapłaty świadczenia, wskazując, że w dniu składania wniosku małżonka powoda posiadała tytuł prawny do lokalu mieszkalnego, co oznacza, że powód nie był funkcjonariuszem uprawnionym do pobierania równoważnika pieniężnego z tytułu braku mieszkania lub domu.

Dowód: pismo dyrektora Zakładu Karnego w N. z dnia 30 grudnia 2015r. – k. 10 - 11 akt.

Równoważnik pieniężny przynależny powodowi z tytułu braku lokalu mieszkalnego za okres od 30 czerwca 2013r. do dnia 4 listopada 2016r. wyniósł 10.914,04 zł.

Dowód: wyliczenie – k. 54 – 54v akt.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się zasadne.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był w zasadzie poza sporem i został ustalony przez Sąd na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Poza sporem pomiędzy stronami postępowania był bowiem fakt, że małżonce powoda, będącego funkcjonariuszem w służbie stałej, przysługuje tytuł prawny do lokalu mieszkalnego, który to lokal z uwagi na powierzchnię mieszkalną i ilość mieszkających w nim osób (członków rodziny funkcjonariusza) nie spełnia norm powierzchni mieszkalnej określonych w przepisach ustawy o Służbie Więziennej (art. 173 ustawy). Spór pomiędzy stronami dotyczył w zasadzie tego, czy ww. przepis określający normy powierzchni mieszkalnych należy stosować również w przypadku ustalania, czy funkcjonariuszowi przysługuje równoważnik pieniężny z tytułu braku mieszkania (art. 178 ustawy), czy też jedynie w przypadku przydzielania funkcjonariuszowi lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji Dyrektora (art. 174 ustawy).

W tym miejscu zauważyć należy, iż ustawodawca kompleksowo uregulował kwestie uprawnień funkcjonariuszy Służby Więziennej do lokali mieszkalnych, względnie do świadczeń kompensacyjnych. W tym miejscu przywołać należy odnośne, a tyczące niniejszego sporu, regulacje prawne,

I tak, przepis art. 170 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku stanowi, iż funkcjonariuszowi w służbie stałej przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której stale pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej. Członkom rodziny funkcjonariusza wymienionym w art. 176 przysługuje prawo do zamieszkania w przydzielonym funkcjonariuszowi lokalu mieszkalnym (ust. 2). Przy ustalaniu powierzchni mieszkalnej przysługującej funkcjonariuszowi uwzględnia się jego stan rodzinny oraz stopień służbowy lub zajmowane stanowisko (ust. 3). Za miejscowość pobliską uważa się miejscowość, do której czas dojazdu publicznymi środkami transportu przewidziany w rozkładzie jazdy, łącznie z przesiadkami, nie przekracza w obie strony dwóch godzin, licząc od stacji (przystanku) najbliższej miejsca pełnienia służby do stacji (przystanku) najbliższej miejsca zamieszkania. Do czasu tego nie wlicza się dojazdu do i od stacji (przystanku) w obrębie miejscowości, z której funkcjonariusz dojeżdża, oraz miejscowości, w której wykonuje obowiązki służbowe (ust. 4). Funkcjonariusz w służbie przygotowawczej może otrzymać kwaterę tymczasową (ust. 5).

Przepis art. 171 stanowi, iż prawo do lokalu mieszkalnego realizuje się przez:

1)przydział lokalu albo

2) przyznanie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego, zwanej dalej "pomocą finansową".

Przepis art. 172 cytowanej ustawy przewiduje, iż funkcjonariuszowi w służbie stałej przydziela się decyzją administracyjną lokal mieszkalny, o którym mowa w art. 177, uwzględniając następujące okoliczności:

1)brak lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której stale pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej;

2)przydatność do służby, kwalifikacje zawodowe oraz staż służby w Służbie Więziennej;

3)przeniesienie z urzędu do pełnienia służby w innej miejscowości, niebędącej miejscowością pobliską;

4)zajmowanie kwatery tymczasowej w budynku jednostki organizacyjnej przeznaczonym na cele służbowe lub znajdującym się na terenie zamkniętym.

Jednostkowa norma powierzchni mieszkalnej, zwana dalej "normą", wynosi od 7 m² do 10 m² (art. 173 ust. 1). Funkcjonariuszowi w służbie stałej przysługują następujące normy:

1)samotnemu - dwie normy;

2)posiadającemu rodzinę - po jednej normie dla funkcjonariusza i każdego członka rodziny, o którym mowa w art. 176.

Normy dodatkowe przysługują:

1)funkcjonariuszowi posiadającemu stopień majora, podpułkownika, pułkownika lub generała Służby Więziennej albo zajmującemu stanowisko służbowe przysługujące tym oficerom - jedna norma;

2)Dyrektorowi Generalnemu oraz jego zastępcom - dwie normy.

W razie zbiegu uprawnień do norm dodatkowych z tytułu służby obojga małżonków w Służbie Więziennej uwzględnia się korzystniejsze normy dodatkowe przysługujące tylko jednemu z nich (ust. 4). Funkcjonariuszowi przydziela się lokal mieszkalny o powierzchni mieszkalnej odpowiadającej liczbie przysługujących mu norm (art. 174. 1). Powierzchnią mieszkalną jest powierzchnia pokoi (ust. 2). Za lokal mieszkalny o powierzchni mieszkalnej większej od przysługującej zgodnie z normami uważa się lokal, w którym zwiększenie powierzchni mieszkalnej przekracza połowę górnej granicy normy (ust. 3). W szczególnie uzasadnionych przypadkach, za zgodą Dyrektora Generalnego, funkcjonariuszowi można przydzielić lokal mieszkalny, o którym mowa w ust. 3 (ust. 4). Funkcjonariuszowi za jego pisemną zgodą lub na jego pisemny wniosek może być przydzielony lokal mieszkalny o powierzchni mieszkalnej mniejszej od przysługującej mu zgodnie z normami (ust. 5). Przydział lokalu mieszkalnego, o którym mowa w ust. 5, nie pozbawia funkcjonariusza prawa do uzyskania lokalu mieszkalnego o powierzchni mieszkalnej odpowiadającej normom mu przysługującym (ust. 6).

Z kolei przepis art. 175 ust. przywołanej regulacji stanowi, że funkcjonariuszowi przeniesionemu do służby w innej miejscowości, który w poprzednim miejscu pełnienia służby zajmuje przydzielony mu decyzją administracyjną lokal mieszkalny, może być przydzielony lokal mieszkalny na podstawie decyzji administracyjnej w nowym miejscu pełnienia służby, jeżeli:

1)zwolni zajmowany lokal mieszkalny w dotychczasowej miejscowości pełnienia służby albo

2)zwróci przyznaną mu pomoc finansową, o której mowa w art. 184 ust. 1.

Funkcjonariusz przeniesiony do pełnienia służby w innej miejscowości, który nie zwolnił lokalu mieszkalnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, oraz funkcjonariusz, który nie zwrócił pomocy finansowej, o której mowa w ust. 1 pkt 2, może otrzymać w nowym miejscu pełnienia służby kwaterę tymczasową (ust. 2). Funkcjonariusz delegowany do czasowego pełnienia służby w innej miejscowości otrzymuje zakwaterowanie. Koszt zakwaterowania pokrywa się ze środków jednostki organizacyjnej, do której funkcjonariusz został delegowany (ust. 3).

Przepis art. 176 cytowanej ustawy precyzuje, iż członkami rodziny funkcjonariusza, których uwzględnia się przy ustalaniu przysługującej powierzchni mieszkalnej lokalu mieszkalnego, są:

1)małżonek;

2)dzieci (własne, małżonka, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej) wspólnie zamieszkujące z funkcjonariuszem i pozostające na jego utrzymaniu, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 25 lat życia;

3)rodzice funkcjonariusza lub jego małżonka wspólnie zamieszkujący z funkcjonariuszem i pozostający na jego wyłącznym utrzymaniu lub jeżeli ze względu na wiek albo inwalidztwo są niezdolni do wykonywania zatrudnienia.

Na lokale mieszkalne lub kwatery tymczasowe dla funkcjonariuszy przeznacza się lokale uzyskane w wyniku działalności inwestycyjnej Służby Więziennej oraz pozostające i przekazane do dyspozycji Służby Więziennej (art. 177 ust. 1). Przepisy ustawy nie naruszają wynikających z prawa własności uprawnień do rozporządzania lokalem mieszkalnym właściciela innego niż Skarb Państwa (ust. 2).

Wreszcie przepis art. 178 ust. 1 omawianej regulacji przewiduje, iż funkcjonariuszowi w służbie stałej przysługuje równoważnik pieniężny z tytułu braku mieszkania, jeżeli:

1)on sam lub jego małżonek nie posiada w miejscowości pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego lub domu;

2)funkcjonariuszowi lub jego małżonkowi nie przyznano pomocy finansowej, o której mowa w art. 184 ust. 1.

Z kolei ust. 2 cytowanego przepisu stanowi, iż funkcjonariuszowi w służbie stałej przeniesionemu z urzędu do pełnienia służby w innej miejscowości przysługuje równoważnik pieniężny, o którym mowa w ust. 1, jeżeli w nowej miejscowości pełnienia służby:

1)nie przyznano mu pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego;

2)nie przydzielono mu lokalu mieszkalnego lub kwatery tymczasowej.

Wysokość równoważnika pieniężnego, o którym mowa w art. 178 ust. 1, wynosi 8 zł dziennie (art. 179 ust. 1). Wysokość równoważnika pieniężnego, o której mowa w ust. 1, podlega corocznej waloryzacji o ustalony w ustawie budżetowej na dany rok średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Podstawę waloryzacji stanowi kwota równoważnika pieniężnego obowiązująca w roku poprzedzającym rok, w którym waloryzacja następuje (ust. 2). Funkcjonariusz jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić przełożonego o każdej zmianie mającej wpływ na uprawnienie do otrzymywania równoważnika z tytułu braku mieszkania (art. 180 ust. 1). Równoważnik pieniężny z tytułu braku mieszkania przysługuje w okresie od dnia powstania uprawnienia do jego pobierania do dnia, w którym nastąpiła utrata tego uprawnienia (ust. 180 ust. 2). W przypadku pobrania nienależnego równoważnika pieniężnego, o którym mowa w art. 178 ust. 1, wydaje się decyzję o jego zwrocie (art. 181 ust. 1). Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb wypłaty równoważnika, o którym mowa w art. 178 ust. 1, oraz sposób zwrotu nienależnie pobranego równoważnika pieniężnego, uwzględniając termin wypłaty i zwrotu równoważnika oraz jednostki organizacyjne właściwe do jego wypłaty (ust. 2). Funkcjonariuszowi przysługuje corocznie równoważnik pieniężny za remont lokalu mieszkalnego lub domu, zajmowanego na podstawie przysługującego mu lub jego małżonkowi tytułu prawnego (art. 182 ust. 1). W przypadku funkcjonariuszy będących małżonkami uprawnionymi do równoważnika pieniężnego za remont albo do równoważnika z tytułu braku mieszkania, świadczenie to przysługuje tylko jednemu z nich; nie dotyczy to funkcjonariuszy przeniesionych z urzędu do pełnienia służby w innej miejscowości niebędącej miejscowością pobliską (ust. 2). Równoważnik pieniężny za remont nie przysługuje w razie zajmowania części lokalu mieszkalnego lub domu, o których mowa w ust. 1. (ust. 3). Wysokość równoważnika pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, wynosi 339,79 zł. (ust. 4). Wysokość równoważnika pieniężnego, o której mowa w ust. 4, podlega corocznej waloryzacji o ustalony w ustawie budżetowej na dany rok średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Podstawę waloryzacji stanowi kwota równoważnika pieniężnego obowiązująca w roku poprzedzającym rok, w którym waloryzacja następuje. W przypadku pobrania nienależnego równoważnika pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, wydaje się decyzję o jego zwrocie (ust. 6). Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb przyznawania i wypłaty równoważnika, o którym mowa w ust. 1, oraz sposób zwrotu nienależnie pobranego równoważnika pieniężnego, uwzględniając wzór wniosku o przyznanie równoważnika, termin wypłaty i zwrotu równoważnika, a także jednostki organizacyjne właściwe do jego wypłaty (ust. 7). Funkcjonariuszowi w służbie stałej, który spełnia warunki do przydziału lokalu mieszkalnego, a który lokalu tego nie otrzymał na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale, przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, położonych w miejscowości pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej (art. 184 ust. 1). W razie zbiegu uprawnień do pomocy finansowej z tytułu służby obojga małżonków świadczenie to przysługuje tylko jednemu z nich (ust. 2). Pomoc finansową przyznaje się funkcjonariuszowi w wysokości 25 % wartości lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej 50 m² (art. 185 ust. 1). Wartość lokalu mieszkalnego, na podstawie której oblicza się wysokość pomocy finansowej, stanowi iloczyn 50 m² powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego i ceny metra kwadratowego powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, publikowanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, służącej wyliczaniu premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na budownictwo mieszkaniowe dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych (ust. 2). Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb postępowania w zakresie przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej, o której mowa w art. 184 ust. 1, uwzględniając rodzaje dokumentów wymaganych przy ubieganiu się o przyznanie tej pomocy oraz jednostki organizacyjne właściwe do wypłaty pomocy finansowej, a także termin i miejsce zwrotu pomocy finansowej (ust. 3).

W kontekście przywołanych szczegółowo przepisów, interpretację przyjętą przez pozwanego, iż samo posiadanie tytułu do lokalu mieszkalnego przez jego małżonkę pozbawiało powoda prawa do swoistej postaci ekwiwalentu za niemożliwe do realizacji świadczenie w postaci zapewnienia lokalu mieszkalnego, czyli równoważnika mieszkaniowego, uznać należało za zawężającą, a nadto – i nielogiczną. Stanowisko pozwanego pomija oczywiste intencje ustawodawcy i cel ustanowienia przywołanej regulacji.

W ocenie Sądu ratio legis przywołanego ciągu przepisów było zapewnienie funkcjonariuszom warunków mieszkalnych, a przy niemożności zapewnienia mieszkania, godnej rekompensaty. Przy określaniu godnych warunków w sposób oczywisty ustawodawca musiał odnosić się do pewnego optimum. Funkcjonariusz miał mieć zapewnione warunki mieszkalne, w razie braku takiej możliwości rekompensatę z tytułu niemożności mieszkania w takich właśnie warunkach. W kontekście powyższego tylko dysponowaniem tytułem prawnym do lokalu spełniającego w/w parametry uznać by należało za wykluczające możliwość przyznania mu równoważnika pieniężnego. Należy przy tym zauważyć, że iż w toku procesu pozwany nie wykazał, by lokal, którym dysponowała małżonka powoda, odpowiadał negatywnym przesłankom opisanym w powyższych przepisach.

W kontekście powyższego należy skonstatować, iż prawo do uzyskania równoważnika pieniężnego z tytułu braku lokalu mieszkalnego powstaje wówczas, gdy nie zostało zrealizowane określone w art. 171 cyt. ustawy prawo funkcjonariusza SW w służbie stałej prawo do lokalu mieszkalnego i gdy jednocześnie nie występują przesłanki negatywne wynikające z przepisu art. 178 ust. 1 tejże ustawy. To oznacza z kolei, iż użytego w art. 178 ust. 1 pkt 1 pojęcia tytułu prawnego nie można odnosić do jakiegokolwiek lokalu. Chodzi tu bowiem o taki lokal w budynku wielorodzinnym lub dom jednorodzinny, którego powierzchnia odpowiada normom przewidzianym w ustawie dla danego funkcjonariusza i który ponadto spełnia warunki lokalu mieszkalnego, a więc nadaje się do zamieszkania. W przypadku więc nabycia przez funkcjonariusza, czy też jego małżonka tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego, który nie spełnia przepisanych norm – trudno mówić o zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Posiadanie przez funkcjonariusza lokalu mieszkalnego (legitymowanie się tytułem do lokalu), w wyniku czego uznać należy, że nie przysługuje mu równoważnik pieniężny, o którym mowa w powołanych przepisach, rozumiane być powinno jako realna możliwość zaspokojenia przez funkcjonariusza jego potrzeb mieszkaniowych w granicach przysługujących mu norm, wynikającą z tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k. p. c. oraz na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSR Ireneusz Bolechowski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE