UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. B. odwołał się od decyzji pozwanego organu rentowego - Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 21.08.2012 r., którą odmówiono mu przyznania emerytury, gdyż na dzień 01.01.1999 r. ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w wymiarze przynajmniej 15 lat. Zaznaczono, że nie został uwzględniony okres zatrudnienia od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. w Przedsiębiorstwie (...) we W. na stanowisku mechanik pojazdów samochodowych, gdyż przedłożone na jego potwierdzenie świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach budzi w tym zakresie istotne wątpliwości odnośnie zajmowanego stanowiska pracy. Z dokumentacji przedłożonej do wniosku wynika, że ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku „mechanik pojazdów samochodowych” i nie wynika z niej wykonywanie pracy w kanałach remontowych.

Ubezpieczony wniósł o uchylenie powyższej decyzji i przyznanie mu emerytury zgodnie z jego wnioskiem twierdząc, że za wykonywanie pracy w kanałach remontowych otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. Z przedłożonego świadectwa i powołanej w nim podstawy prawnej - zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 06.08.1983 r., Dz. XIV, poz. 16 pkt l wynika, że wykonywał on prace na stanowisku „mechanik pojazdów samochodowych w kanałach remontowych” (gdyby ubezpieczony jako mechanik samochodowy nie wykonywał pracy w kanałach remontowych świadectwa tej treści by nie otrzymał). W świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wpisując stanowisko ubezpieczonego zakład pracy podał „mechanik pojazdów samochodowych” nie dodając frazy „w kanałach remontowych”, lecz jednocześnie przytoczył właściwe dla stanowiska podstawy prawne.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Pozwany zaznaczył, że ubezpieczony spełnił pozostałe konieczne warunki nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym.

Wyrokiem z dnia 13.11.2012 r. Sąd Okręgowy we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach.

Ubezpieczony (ur. (...)) od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) we W. na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych - wówczas wykonywał prace naprawcze także w kanale remontowym (jednak nie stale i nie w pełnym wymiarze czasu pracy).

Od 29.03.1987 r. do 30.11.1987 r. ubezpieczony pracował na budowie eksportowej w RFN.

Od 01.10.1990 r. do 31.12.1990 r. ubezpieczony korzystał z urlopu bezpłatnego (praca na budowie eksportowej w RFN).

W dniu 19.07.2012 r. ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o przyznanie mu emerytury.

Pozwany przyjął za udowodnione i uwzględnił do prawa na dzień 01.01.1999 r. łącznie 31 lat i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Zaskarżoną decyzją z dnia 21.08.2012 r. pozwany odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnych charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) i ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.). W uzasadnieniu wskazano, że na dzień 01.01.1999 r. ubezpieczony udowodnił wymagany staż ogólny, natomiast nie udowodnił wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych, o których mowa w art. 184 ustawy emerytalnej. Pozwany nie uwzględnił jako okresu pracy w szczególnych warunkach okresu od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r., kiedy to ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) we W. na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych, gdyż w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z 10.04.1997 r. zakład pracy podał informację, że wykonywał on w podanym okresie pracę mechanika pojazdów samochodowych na nazwanym w ten sam sposób stanowisku pracy. Z dokumentacji załączonej do złożonego przez ubezpieczonego wniosku wynika, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on pracę mechanika pojazdów samochodowych, nie zaś pracę mechanika pojazdów samochodowych w kanałach remontowych.

J. B. nie pozostaje w stosunku pracy oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Sąd Okręgowy zważył, że ustalony stan faktyczny oparł na materiale dowodowym zgromadzonym w trakcie trwania postępowania i ujawnionym na rozprawie, przede wszystkim w postaci dokumentów zebranych w aktach emerytalnych organu rentowego oraz w aktach osobowych ubezpieczonego dot. jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) we W.. Przedmiotowy materiał Sąd Okręgowy uznał za rzetelny i wiarygodny. Strony bowiem w trakcie postępowania nie kwestionowały jego prawdziwości, a jedynie odmiennie go interpretowały oraz wyprowadzały z niego odmienne konkluzje o charakterze tak faktycznym jak i jurydycznym. Tym samym Sąd Okręgowy skonstatował, że brak jest przesłanek by odmówić przymiotu wiarygodności dokumentom zebranych w aktach emerytalnych organu rentowego nr (...) oraz w aktach osobowych ubezpieczonego dot. jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) we W.. W konsekwencji przedmiotowy materiał dowodowy pozwolił dokonać w znacznym zakresie rekonstrukcji stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy nadał również przymiot wiarygodności zeznaniom świadków P. G., D. M. i S. S. oraz zeznaniom ubezpieczonego w tym zakresie, w którym koherentnie, spójnie i logicznie relacjonują, że w okresie od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) we W. na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych - wówczas wykonywał prace naprawcze także w kanale remontowym. W tym bowiem zakresie cechuje je spójność z dokumentami zebranymi w aktach emerytalnych organu rentowego o nr (...) oraz w aktach osobowych ubezpieczonego dot. jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) we W. (żaden dokument tam się znajdujący nie wskazuje, iż ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych).

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że zeznania ubezpieczonego oraz w/w świadków w części dotyczącej charakteru wykonywanej przez J. B. pracy w okresie od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. uznał za nie mogące stanowić podstawy wyrokowania w sprawie. W tej części Sąd Okręgowy miał na uwadze okoliczność, że treść złożonych przez wymienionych zeznań w tym zakresie jest tylko przedstawieniem przez nich subiektywnej oceny stanu faktycznego, a nie jego rekonstrukcją.

Antycypując dalsze rozważania o charakterze merytorycznym Sąd Okręgowy wskazał, że spór między stronami sprowadzał się do tego, czy ubezpieczony może wykazać się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227) oraz w zw. z § 4 ust.1 pkt 1 i 3 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) ubezpieczonemu mężczyźnie urodzonemu po dniu 31.12.1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli na dzień 01.01.1999 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów w wymiarze co najmniej 15 lat oraz osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, a także nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz ma rozwiązany stosunek pracy.

Zdaniem Sądu Okręgowego zaskarżona decyzja okazała się prawidłowa.

Mając na uwadze treść odwołania niniejszą sprawę prowadzono pod kątem spełniania przez ubezpieczonego uprawnień do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, w tym przede wszystkim dokumenty zgromadzone w aktach osobowych ubezpieczonego dot. jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) we W., Sąd Okręgowy przyjął, że praca ubezpieczonego od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. na stanowisku mechanika, chociaż wykonywana w pewnym zakresie także w kanałach remontowych, nie była pracą wykonywaną w kanałach remontowych w pełnym wymiarze czasu pracy, a w związku z tym nie była pracą w szczególnych warunkach.

Prace remontowe wykonywane przy naprawie pojazdów mechanicznych w kanałach remontowych zajmowały ubezpieczonemu co najwyżej kilka godzin pracy w ciągu jednego dnia (zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego), przy wymiarze 8 godzin pracy. Nie wszystkie naprawy uzasadniały bowiem korzystanie z kanałów remontowych, niektóre prace wykonywane były „z poziomu zerowego”, bez konieczności wchodzenia mechanika do kanału remontowego.

Sąd Okręgowy wskazał, że § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. stanowi, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009, nr 5-6, poz. 75, z 06.12.2007 r., III UK 66/07, z 04.10.2007 r., I UK 111/07, z 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008, nr 21-22, poz. 329, z 14.09.2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008, nr 21-22, poz. 325).

Ubezpieczony nie pracował w okresie od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych (wykaz A, dział XIV, pkt 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.). Ubezpieczony był od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. zatrudniony jako mechanik samochodowy. Jednak jego praca (jako mechanika samochodowego) nie polegała tylko i wyłącznie na pracy wykonywanej w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Pracował on w kanałach remontowych, gdy wymagał tego rodzaj naprawy pojazdu mechanicznego, ale nigdy nie była to praca trwająca przez 8 godzin dziennie, wykonywana codziennie jako wyłączny rodzaj powierzonej mu pracy.

Na stałą pracę wnioskodawcy jako mechanika samochodowego w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych nie pozwalał zakres wykonywanych przeglądów i napraw samochodów (samochody wymagały także przeglądów i napraw wykonywanych z „poziomu zero”, bez wchodzenia do kanału remontowego).

Rodzaj pracy powierzonej ubezpieczonemu nie był zatem pracą wykonywaną w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Ubezpieczony wykonywał także - obok innych powierzonych mu zadań, obowiązków i czynności - pracę przy naprawie samochodów w kanale remontowym. Jednakże nie był to rodzaj pracy powierzony mu na stałe w pełnym wymiarze czasu pracy. Inaczej mówiąc, wnioskodawca miał powierzony taki zakres obowiązków pracowniczych, który nie mógł być uznany za tożsamy z pracą w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach.

W powyższym kontekście Sąd Okręgowy wyjaśnił, że wykonywanie pracy - niezależnie od jej rodzaju - nigdy nie trwa faktycznie, efektywnie „pełnych” 8 godzin. Pracownik ma zawsze przerwy w pracy (choćby przerwę śniadaniową albo przerwę na chwilowy wypoczynek, na czynności fizjologiczne i higieniczne, „na papierosa” itd.). Czasem pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze nie jest czasem, w którym praca ta jest efektywnie rzeczywiście wykonywana, lecz czasem, w którym pracownik pozostaje w gotowości do świadczenia na rzecz pracodawcy pracy tego rodzaju.

W rozpoznawanej sprawie kwestią wymagającą oceny nie było jednak to, ile godzin ubezpieczony efektywnie świadczył pracę w kanale remontowym, ale o to, czy rodzaj świadczonej przez niego pracy odpowiadał definicji (istocie) pracy wykonywanej w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Doniosły był zatem zakres powierzonych mu obowiązków. Jeżeli ubezpieczony pracował i w kanale remontowym i na „poziomie zero”, to oznacza, że nie była mu powierzona stale i wyłącznie praca w kanałach remontowych. Istotne znaczenie miało zatem nie to, że zdarzało się, iż w czasie 8 godzin pracy pracował w kanale remontowym przez wiele godzin, ale to, że w czasie pracy obowiązującym go na danym stanowisku pracy miał na stałe powierzone inne obowiązki pracownicze poza pracą w kanale remontowym.

Prace, o jakich stanowi wykaz A, dział XIV, pkt 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r., to prace, przy wykonywaniu których stałym i jedynym stanowiskiem pracy pracownika jest stanowisko ulokowane w kanale remontowym, a praca w kanale remontowym należy do podstawowych obowiązków pracownika (pkt 16). Ubezpieczony oczywiście wykonywał naprawy w kanale remontowym, ale zakres jego obowiązków pracowniczych wykraczał poza pracę w kanale remontowym. To właśnie ustalenie, według Sądu Okręgowego, miało decydujące znaczenie dla uznania, że ubezpieczony nie pracował w szczególnych warunkach w okresie od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.

Jedynie praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymieniona w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. oraz na stanowisku wymienionym w odpowiednim zarządzeniu resortowym może być uznana za pracę w warunkach szczególnych.

Przepisy regulujące materię ubezpieczeń społecznych mają charakter bezwzględnie obowiązujących; oznacza to, iż w sytuacjach w nich określonych muszą być one stosowane przez organ rentowy w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08.11.2006 r., I UK 138/06).

Zdaniem Sądu Okręgowego, jedynie okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 03.10.2008 r., II UK 133/08).

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że odnosząc się do negacji konstatacji świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z 10.04.1997 r. (konstatującym, iż J. B. w okresie od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. był zatrudniony na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych, przy czym podano tam również, iż jest to stanowisko wymienione w dziale XIV, poz. 16 i pkt 1 wykazu A, stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z 06.08.1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, ergo na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych w kanałach remontowych), iż zgodnie z aprobowanym przez Sąd Okręgowy stanowiskiem Sądu Najwyższego zaprezentowanym w wyroku z dnia 22.06.2005 r., I UK 351/04 (OSNP 2006/5-6/90), określanie dla celów emerytalnych stanowisk pracy jako „pracy wykonywanej w szczególnych warunkach” w rozumieniu wykazów stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. nie należy do kompetencji pracodawcy (czy też jego następcy prawnego lub też przechowawcy akt osobowych). Z treści cytowanego wyżej § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykazania, na podstawie posiadanej dokumentacji, okresów pracy w szczególnych warunkach, miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej.

Sąd Okręgowy stwierdził, że nie mógł zatem dokonać ustaleń opartych na dokumencie zawierającym dane, które okazały się niezgodne z obiektywnym stanem faktycznym. Ujawnienie okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy (czy też jego następcy prawnego lub też przechowawcy akt osobowych) okresy wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach nie odpowiadają rzeczywistości, jest podstawą do odmowy przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

Reasumując, Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy zasadnie nie uwzględnił jako okresu pracy w szczególnych warunkach okresu od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r., kiedy to ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) we W. na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych. W złożonym na tą okoliczność świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z 10.04.1997 r. zakład pracy podał informację, że ubezpieczony wykonywał w podanym okresie pracę mechanika pojazdów samochodowych na nazwanym w ten sam sposób stanowisku pracy, przy czym podano tam również, iż jest to stanowisko wymienione w dziale XIV, poz. 16 i pkt 1 wykazu A, stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z 06.08.1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, a zatem stanowisko mechanika pojazdów samochodowych w kanałach remontowych. Z dokumentacji załączonej do złożonego przez J. B. wniosku o emeryturę wynika jednak, że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę mechanika pojazdów samochodowych, nie zaś pracę mechanika pojazdów samochodowych w kanałach remontowych.

Przedstawiona wyżej argumentacja doprowadziła Sąd Okręgowy do wniosku, że ubezpieczony nie spełnił wszystkich niezbędnych warunków do przyznania mu wcześniejszej emerytury, o której mowa w art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. z § 4 ust.1 pkt 1 i 3 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. – ubezpieczony nie udowodnił wymaganego okresu 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze obniżającego wiek emerytalny.

Na marginesie Sąd Okręgowy stwierdził, że ubezpieczonemu nie należy się również emerytura na ogólnych zasadach, o których mowa w art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż zgodnie z nim emerytura na zasadach określonych w tym przepisie przysługuje mężczyźnie, który osiągnął wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił. O kosztach sądowych w wyroku nie orzekano, albowiem w myśl art. 36 ustawy z 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398 ze zm.), stosowanego poprzez wykładnię a contrario, nie pobiera się żadnej opłaty od odwołania strony do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, a z kolei w myśl art. 98 przywołanej ustawy w toku postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wydatki ponosi definitywnie, a nie tylko tymczasowo, Skarb Państwa. Oznacza to, że brak jest podstaw do obciążania tymi wydatkami którejkolwiek ze stron postępowania w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie na podstawie art. 113 ustawy.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł ubezpieczony J. B., który zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w całości zarzucając naruszenie zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 06.08.1983 r. (dział XIV, poz.16, pkt. 1 wykazu A) poprzez jego nie zastosowanie do ubezpieczonego pomimo, że zakład pracy - Przedsiębiorstwo (...) w likwidacji we W. w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wydanym w dniu 10.04.1997 r. zaświadczyło, że wykonywał on prace na stanowisku wymienionym w wykazie A, dział XIV, poz. 16 pkt. l - mechanika pojazdów samochodowych w kanałach remontowych; naruszenie art. 184 ust. 1 i 2 w związku z art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr l53, poz. 1227) poprzez ich niezastosowanie do ubezpieczonego i w konsekwencji nieprzyznanie emerytury. Ponadto ubezpieczony zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez przyjęcie, że okres jego pracy w Przedsiębiorstwie (...) we W. od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. nie stanowił okresu pracy w szczególnych warunkach pomimo, że ubezpieczony wykonywał pracę w charakterze mechanika samochodowego w kanałach remontowych.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie, że przysługuje mu emerytura.

Uzasadniając apelację ubezpieczony podał, że Sąd Okręgowy prawidłowo zebrał materiał dowodowy opierając się tak na jego aktach osobowych, aktach organu rentowego oraz zeznaniach ubezpieczonego i świadków, lecz ocenił je jednostronnie wyciągając błędne wnioski. Dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy najistotniejsze znaczenie ma odpowiedź na pytanie: czy praca wykonywana przez skarżącego w okresie 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. w Przedsiębiorstwie (...) we W. na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych, którą wykonywał w kanałach remontowych była pracą w szczególnych warunkach i uprawniała go do przyznania wcześniejszej emerytury w trybie art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ubezpieczony nie pozostaje w stosunku pracy oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, co Sąd prawidłowo ustalił i co oznacza spełnienie wymagań art. 184 cyt. ustawy.

W świetle zeznań ubezpieczonego oraz innych pracowników Przedsiębiorstwa (...) - P. G., D. M., którzy pracowali z ubezpieczonym bezpośrednio przy naprawach samochodów ciężarowych, oraz S. S. bezpośredniego przełożonego ubezpieczonego, który prace zlecał i nadzorował wynika, że ubezpieczony jako mechanik pojazdów samochodowych wykonywał pracę w kanałach remontowych, co było zgodne ze stanem faktycznym. Wydział Mechaniczny, uprzednio Baza Sprzętowo (...) przedsiębiorstwa, gdzie pracował ubezpieczony, dysponował około pięćdziesięcioma samochodami ciężarowymi typu J., S., S. jak i samochodami specjalistycznymi, które trzeba było utrzymać w ruchu, i które wymagały ciągłych napraw ze względu na intensywną eksploatację na kilkudziesięciu budowach prowadzonych w kraju i za granicą przez (...). Z zeznań wyżej wymienionych wynika, że praca w kanałach naprawczych wykonywana była przez ubezpieczonego stale, w sposób ciągły i w pełnym wymiarze czasu pracy. W tej sytuacji niezrozumiałe jest stwierdzenie Sądu że „treść złożonych przez wymienionych zeznań w tym zakresie jest tylko przedstawieniem przez nich subiektywnej oceny stanu faktycznego, a nie jego rekonstrukcją”. Z twierdzeniem tym nie można się zgodzić. W swoich zeznaniach osoby przesłuchane w sprawie rekonstruowały stan rzeczywisty jaki istniał w czasie codziennej pracy ubezpieczonego. Wykonywanie napraw samochodów ciężarowych, ich podstawowych, najbardziej awaryjnych układów (układ zawieszenia, jezdny, hamulcowy, rozruchowy, kierowniczy, wymiana płynów) wymaga „dojścia” z kanału a nie poziomu zerowego co wiedzą mechanicy samochodowi, kierowcy czy obsługa pionu technicznego. Każda poważniejsza naprawa wymagająca demontażu silnika, skrzyni biegów i innych układów pojazdu ciężarowego wymaga wielogodzinnej pracy w kanale. Pracownik wystawiający ubezpieczonemu zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach miał pełną świadomość warunków w jakich pracował ubezpieczony dlatego mimo, że w sposób niepełny oznaczył jego stanowisko jako „mechanik pojazdów samochodowych” powołując w zaświadczeniu Zarządzenie Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 06.08.1983 r., dział XIV, poz. 16 pkt. 1 wykazu A; zdefiniował je de facto jako stanowisko „mechanik pojazdów samochodowych w kanałach remontowych”, co odpowiada faktom i rzeczywistości. Ubezpieczony twierdził, że przez cały czas wykonywania powyższej pracy miał przyznany dodatek za pracę w warunkach szkodliwych co ma również odniesienie do warunków w jakich była wykonywana i potwierdza, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach zostało wydane zasadnie i aczkolwiek nie stanowi ono dokumentu urzędowego w rozumieniu prawa brak jest jakichkolwiek podstaw faktycznych czy prawnych do jego kwestionowania.

Twierdzenie Sądu, że zeznania stanowią subiektywną ocenę stanu faktycznego są nie tylko niezrozumiałe, ale w ocenie apelującego tendencyjne, faworyzujące gołosłowne twierdzenia organu rentowego. Praca przy naprawie samochodów ciężarowych była wykonywana w kanale remontowym i jako taka należała do podstawowych obowiązków ubezpieczonego. Praca w „poziomie zero” sprowadza się do codziennej obsługi pojazdu „OC” i wykonywana jest z reguły przez kierowcę pojazdu.

Skoro z prawidłowo zebranego materiału dowodowego Sąd wyprowadził wnioski niezgodne z obiektywnym stanem faktycznym wydany wyrok narusza przytoczone w zarzutach apelacji przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z 06.08.1983 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest bezzasadna.

Przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153 poz. 1227 ze zm.) określają zasadę, zgodnie z którą emerytura przysługuje mężczyźnie po ukończeniu 65 roku życia (art. 24 ust. 1 i art. 27 pkt 1 ustawy). Uzyskanie prawa do emerytury w wieku obniżonym (w tym związane z pracą w warunkach szczególnych) oznacza wyjątek od powyższej reguły.

Uzasadnieniem stworzenia instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a następnie jej zachowania w kształcie wynikającym z obwiązujących przepisów było założenie, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu. Osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Służy to swoistemu „wyrównaniu szans” na skorzystanie z prawa do emerytury. W przypadku osób wykonujących prace szczególnie wyniszczające organizm, obniżenie wieku jest skutkiem uzasadnionego medycznie wniosku, że organizm wcześniej traci wydolność umożliwiającą dalszą aktywność zawodową. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się więc pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w znaczny sposób jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Jako przykład takiej pracy można wskazać na prace w narażeniu na hałas przekraczający dozwolone normy, w zapyleniu, w oparach chemicznych, w wysokich temperaturach lub zmiennych warunkach atmosferycznych.

Obowiązek udowodnienia wszystkich warunków nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym spoczywa na ubezpieczonym. Biorąc zaś pod uwagę, że prawo do emerytury w wieku obniżonym stanowi odstępstwo od ogólnej reguły, przeto wszelkie istotne wątpliwości, które pojawią się w toku postępowania dowodowego oznaczają nieudowodnienie spełnienia warunków uzyskania prawa do wyjątkowego świadczenia.

Wszystkie obowiązki dowodowe w zakresie wykazania, że wykonywana praca w spornym okresie miała charakter pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) obciążają wnioskodawcę, a nie organ rentowy.

W niniejszej sprawie zachowały się dokumenty osobowe z Przedsiębiorstwa (...) we W. dotyczące zatrudnienia ubezpieczonego i to właśnie owa dokumentacja jest najbardziej miarodajnym dowodem pozwalającym ustalić rodzaj wykonywanej pracy przez ubezpieczonego.

Należy bowiem zauważyć, że ubezpieczony miał wiedzę o tym, że do akt sprawy złożone zostały jego akta osobowe i nie kwestionował autentyczności poszczególnych dokumentów zawartych w jego aktach osobowych.

Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do emerytury.

Oceniając osobowy materiał dowodowy sąd musi mieć na względzie nie tylko oczywiste zacieranie się w pamięci świadków pewnych istotnych faktów, ale także i naturalne dążenie do złożenia zeznań przychylnych względem dawnego kolegi, przełożonego czy podwładnego. Nie zarzucając nawet tak składanym zeznaniom celowego rozmijania się z prawdą, praktyka rozstrzygania podobnych spraw wskazuje, że wspomniana wyżej przychylność wiąże się często z postrzeganiem charakteru pracy poprzez podobieństwo do pracy własnej czy też innych pracowników. W konsekwencji ocena osobowych źródeł dowodowych musi być wolna od jakiejkolwiek naiwności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia życiowego.

Analizując dokumenty zawarte w aktach osobowych ubezpieczonego z Przedsiębiorstwa (...) we W. należało uwzględnić, że z żadnego dokumentu nie wynika, aby ubezpieczony pracował wyłącznie jako mechanik pojazdów samochodowych w kanałach remontowych.

Z dokumentów powyższych wynika, że ubezpieczony w dniu 15.05.1978 r. podjął pracę na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych (w jednostce oznaczonej (...). Od 01.10.1980 r. ubezpieczony pracował jako mechanik napraw pojazdów samochodowych w (...). Od dnia 01.11.1980 r. przyznano ubezpieczonemu dodatek brygadzistowski. Z korespondencji wewnętrznej wynika, że ubezpieczony miał kierować brygadą składającą się 6 pracowników (był wśród nich świadek P. G.).

Pismem z dnia 29.03.1982 r. poświadczono, że od dnia 01.02.1982 r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki elektromechanika na Wydziale M.-Energetycznym; powyższe pismo zostało potwierdzone podpisem ubezpieczonego (k. 15 akt osobowych). W dniu 05.03.1982 r. został sporządzony wniosek o przyznanie ubezpieczonemu dodatku brygadzistowskiego. W powyższym piśmie podano listą 13 pracowników stanowiących brygadę. Wśród wymienionych tam osób nie ma już osób składających zeznania w sprawie (na k. 17 akt osobowych).

Od dnia 01.06.1982 r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki obsługi wózka widłowego przyznając dodatek zryczałtowany w wysokości 2.000 zł (pismo na k. 45 akt osobowych).

W podaniu do Dyrekcji Przedsiębiorstwa (...) z dnia 07.12.1983 r. ubezpieczony wskazał, że pracuje na Wydziale E.-Mechanicznym (pismo na k. 25 akt osobowych).

Pismem z dnia 12.07.1983 r. ubezpieczony został powiadomiony, że od dnia 01.07.1983 r. powierzono mu dodatkowe obowiązki związane z obsługą wózka widłowego dla (...) i (...), a ponadto, że z powyższego tytułu przyznano mu dodatek w wysokości 500 zł miesięcznie (pismo na k. 22 akt osobowych).

Pismem z dnia 28.04.1984 r. określono ubezpieczonemu wynagrodzenie na dotychczasowym stanowisku wskazując, ze miejscem pracy ubezpieczonego jest warsztat naprawczy.

Pismem z dnia 19.07.1984 r. poinformowano ubezpieczonego, że z dniem 01.07.1984 r. powierzono mu dodatkowe obowiązki obsługi wózka widłowego oraz przyznano z tego tytułu dodatek zryczałtowany w wysokości 1000 zł. Na piśmie tym widnieje podpis ubezpieczonego (pismo na k. 28-29 akt osobowych).

W pismach z dnia 20.08.1985 r. i z 30.09.1986 r. poinformowano ubezpieczonego o zmianie zaszeregowania wskazując, że zajmuje stanowisko elektromechanika.

Z dniem 01.12.1986 r. powierzono ubezpieczonemu dodatkowe obowiązki obsługi wózka widłowego przyznając mu dodatek zryczałtowany w wysokości 2.000 zł (pismo z 02.01.1987 r. na k. 36 akt osobowych).

W dniu 28.03.1987 r. ubezpieczony z dotychczasowym pracodawcą zawarł umowę o pracę na wykonywanie prac w RFN na stanowisku blacharz-izolator. W oparciu o powyższą umowę ubezpieczony wykonywał pracę od 29.03.1987 r. do dnia 30.11.1987 r. (umowa na k. 38 akt osobowych oraz świadectwo pracy z dnia 30.11.1987 r. – na k. 9 akt osobowych).

Po powrocie do pracy w Polsce powierzono ubezpieczonemu dotychczasowe obowiązki na Wydziale Mechanicznym.

Od dnia 01.06.1988 r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki brygadzisty z dodatkiem brygadzistowskim w wysokości 1.500 zł. Przy wniosku podano, że brygada będzie liczyć – razem z ubezpieczonym - 6 osób. W składzie brygady wymieniono także świadka P. G. (pismo na k. 48 akt osobowych).

Od dnia 01.09.1986 r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki mechanika sprzętu ciężkiego.

W okresie od 01.10.1990 r. do dnia 20.12.1990 r. ubezpieczony ponownie pracował na budowie eksportowej w RFN (świadectwo pracy na k. 14 akt osobowych). W okresie od 01.10.1990 r. do dnia 31.12.1990 r. ubezpieczony korzystał z urlopu bezpłatnego udzielonego przez Przedsiębiorstwo (...) we W. (świadectwo pracy z dnia 31.08.1995 r. w aktach pozwanego).

W piśmie z kwietnia 1991 r. zawarto wniosek o przeszeregowanie od dnia 01.04.1991 r. dwóch pracowników (w tym ubezpieczonego) oraz podwyższenie im dodatków za wykonywanie czynności dodatkowych polegających na „stałej obsłudze i bezawaryjnej pracy wózka widłowego (B.)”. Dalej z pisma wnioskującego wynika, że ubezpieczony wykonywał prace polegające na bieżących przeglądach, konserwacji, naprawach, regeneracji elementów i całych podzespołów, kontroli pracy sprzętu na budowach, gwarancje serwisowe dla kontrahentów wypożyczających sprzęt na zewnątrz (pismo na k. 58 akt osobowych).

Z dniem 01.08.1992 r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki dodatkowe – obsługa tokarki i przyznano z tego tytułu dodatek w wysokości 300.000 zł miesięcznie (pismo na k. 62 akt osobowych). Powyższe było wynikiem akceptacji wniosku kierownika D. Maszynowego R. D. z dnia 01.08.1992 r., w którym podał, że zwiększono ubezpieczonemu obowiązki o obsługę tokarki poprzez wykonywanie wszelkich prac tokarskich, bieżących konserwacji, przeglądów i napraw (pismo na k. 63 akt osobowych).

Z dniem 01.12.1993 r. wstrzymano ubezpieczonemu obowiązek obsługi wózka widłowego i powierzono mu obowiązki związane z wulkanizacją ogumienia. Bez zmian pozostała wysokość dodatku, tj. kwota 100.000 zł miesięcznie (pismo na k. 67 akt osobowych).

Stosunek pracy z Przedsiębiorstwem (...) został rozwiązany z dniem 31.08.1995 r. (świadectwo pracy z dnia 31.08.1995 r. w aktach pozwanego).

W dniu 10.04.1997 r. Przedsiębiorstwo (...) w likwidacji we W. wydało ubezpieczonemu świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym podało, że ubezpieczony od dnia 15.05.1978 r. do dnia 31.08.1995 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mechanika pojazdów samochodowych, które jest wymienione w wykazie A dziale XIV poz. 16 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 06.08.1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (świadectwo w aktach pozwanego).

Sąd Apelacyjny stwierdza, że powyższe świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach stanowi dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. Stanowi zatem wyłącznie oświadczenie wiedzy pracodawcy i jako takie może być podważane w każdy sposób przed sądem w postępowaniu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd nie jest związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy czy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Służy jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.05.2012 r., II PK 238/11, LEX nr 1216861 oraz wyroki Sądów Apelacyjnych, np. w Krakowie z dnia 09.04.2013 r., III AUa 808/12, LEX nr 1313299 oraz w Łodzi z dnia 03.04.2013 r., III AUa 1268/12, LEX nr 1313354).

Przedstawiony wyżej przebieg zatrudnienia ubezpieczonego – wraz z przerwami wykonywania pracy na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych, choćby wynikającymi z faktu dwukrotnego podejmowania pracy w RFN – wskazuje, że świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze w okresie od 15.05.1978 r. do 31.08.1995 r. jest niewiarygodne i nie obrazuje rzeczywistego stanu rzeczy.

Przywołana w powyższym świadectwie wykonywania prac pozycja wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego odnosi się do mechanika (ślusarza) zatrudnionego wyłącznie w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Należy zaznaczyć, że powyższe prace są także zawarte w załączniku obejmującym wykaz A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (dział XIV, poz. 16), przy czym rozporządzenie to, a nie wskazane wyżej zarządzenie stanowi obecnie źródło prawa.

Z zeznań świadka P. G. wynika, że w zakładzie działały trzy brygady po 4 osoby, a jednocześnie były trzy kanały, zaś na jednym kanale mógł stanąć jeden samochód ciężarowy. Każda brygada miała swój kanał. W kanale jednocześnie mogło pracować do 3 pracowników.

Już tylko z powyższych zeznań wynika, że nie wszyscy członkowie każdej z brygady mogli wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu prace w kanale, gdyż po prostu technicznie nie było to możliwe. Skoro jednocześnie w kanale mogły pracować maksymalnie trzy osoby, zaś każda z brygad miała w składzie 4 osoby, to wniosek taki jest oczywisty. W dalszej części świadek zeznał, że mechanicy, którzy nie pracowali w kanale pobierali części. Świadek jednak szczegółowo nie wyjaśnił gdzie – po wymontowaniu uszkodzonego elementu z pojazdu – był on naprawiany. Wiedzą nie wymagającą wiadomości specjalnych jest, że większość napraw mechanicznych odbywa się na stołach naprawczych, a po usunięciu uszkodzeń (wymianie zepsutych elementów, lub ich regeneracji i zmontowaniu) dany element jest ponownie montowany do pojazdu w kanale remontowym. Ponadto uszkodzenia pojazdu nie zawsze dotyczą elementu podwozia, ale także nadwozia, którego naprawa wymaga czynności obsługowych „od góry” a nie „od dołu”.

Kwestia ta nie ma jednak istotnego znaczenia, gdyż w ocenie Sądu Apelacyjnego zeznania świadka P. G. zasadniczo nie mogą stanowić podstawy ustalenia stanu faktycznego, gdyż pozostają one w oczywistej sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym.

Przytoczone wyżej dokumenty zawarte w aktach osobowych ubezpieczonego zawierają imienne listy osobowe składu brygad, w których pracę wykonywał ubezpieczony. Brygada składała się z siedmiu pracowników (pisma z dnia 05.12.1980 r. oraz z dnia 01.04.1982 r.), a następnie 13 pracowników (pismo z dnia 05.03.1986 r.) oraz 6 pracowników (pismo z dnia 06.06.1988 r.). Świadek – wbrew jego zeznaniom – nie był cały czas członkiem brygady ubezpieczonego.

Nie polega też na prawdzie twierdzenie świadka, że ubezpieczony nie był operatorem wózka widłowego, skoro co innego wynika z pism zawartych w aktach osobowych, przy czym pisma te zawierają podpisy ubezpieczonego. Świadek P. G. zeznał natomiast, że ubezpieczony zajmował się obsługą wózka widłowego, co zajmowało mu od od pół godziny do godziny, ale robił to „przed pracą”. Ponadto sprzeczne z treścią umów o pracę i świadectw pracy pozostają zeznania tego świadka, który twierdził, że ubezpieczony nie pracował poza granicami kraju.

Na większą wiarygodność zasługiwały natomiast zeznania świadka D. M., który zeznał, że „widywał” ubezpieczonego pracującego w kanałach. Świadek ten był jednak zatrudniony na innym wydziale (remontowym) i nie pracował razem z ubezpieczonym. Tym samym nie miał możliwości przestawienia całości obowiązków realizowanych przez ubezpieczonego w ciągu całego dnia pracy.

Istotne jest jednak, że świadek ten potwierdził, że w zakładzie były tylko trzy kanały, zaś zazwyczaj na jednym kanale pracowało po 2 mechaników, a czasami pracowali pojedynczo. Świadek ten nie wiedział z ilu pracowników składała się brygada.

Świadek S. S. zeznał natomiast, że były 3-4 brygady po 4-5 ludzi oraz 3 kanały. W ocenie tego świadka „mało było pracy wykonywanej z poziomu zerowego”, co jednak oznacza, że taka praca także była wykonywana. Świadek zeznał też, że ubezpieczony zajmował się przeglądem wózka widłowego.

Ubezpieczony przyznał, że dwukrotnie był zagranicą (w 1978 r. i w 1990 r.).

Analiza zgromadzonego materiału dowodowego nie pozwalała na ustalenie, że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace mechanika zatrudnionego wyłącznie w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych.

Ubezpieczony poza pracą w kanale wykonywał też prace mechanika poza kanałem, a ponadto zajmował się obsługą wózka widłowego, tokarki, a następnie wulkanizacją. Za wykonywanie tych prac otrzymywał też dodatki pieniężne.

Należy zaznaczyć, że ubezpieczony z pewnością znaczną część pracy wykonywał w kanale remontowym przy naprawach pojazdów samochodowych, ale nie była to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że praca w kanałach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze w zakładach remontowych taboru samochodowego i tramwajowego przedsiębiorstw komunikacyjnych i dużych firm transportowych, gdzie występuje podział specjalistyczny prac między brygady remontowo-naprawcze. W organizacji takich brygad występuje podział specjalistyczny na brygady, które tylko demontują i montują elementy podwozi pojazdów, np. mosty napędowe, zaś inna brygada zajmuje się ich naprawą i regeneracją na specjalistycznych stanowiskach obsługi, gdzie demontowane i montowane są resory, mechanizmy różnicowe, wahacze i amortyzatory. Jeszcze inne brygady zajmują się demontażem i montażem silników z pojazdu, zaś inne – już na wydziale silnikowym – podejmują się demontażu elementów silnika, jego remontu, a następnie ponownego zmontowania.

Takiej specjalizacji i podziału prac w niniejszej sprawie nie było, co jest też wynikiem specyfiki samego zakładu pracy i zapotrzebowania na wykonywanie przez brygadę, w której ubezpieczony był zatrudniony, prac typowo obsługowych pojazdów. Jak zeznał świadek P. G. były to m.in. prace polegające na smarowaniu, wymianie oleju, regulacji (w tym zakresie można było dać wiarę zeznaniom tego świadka).

Biorąc powyższe rozważania pod uwagę Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd Okręgowy ze zgromadzonego materiału dowodowego wyprowadził prawidłowe wnioski, nie naruszając dyspozycji art. 233 k.p.c. Prawidłowo również Sąd Okręgowy zastosował przepisy prawa materialnego, w tym także art. 184 ust. 1 i 2 w związku z art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr l53, poz. 1227).

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE